ბავშვები ზაფხულში – როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს პანდემიური სასწავლო წლის შემდეგ?

 ექსპერტები ბავშვებისთვის მეტ გართობასა და გართობას გვთავაზობენ

(ნაწილი მეორე)

„ეს ზაფხული განსხვავებული იქნება“.

თუ გავიხსენებთ იმ მოსაზრებას, რომლებიც ზაფხულის არდადეგების შედეგად მოსწავლეთა ჩამორჩენას ეხება, რა მოხდება დღეს, როდესაც ბავშვების უმეტესობა წელიწადზე მეტია, სკოლაში არ ყოფილა?

2020 წლის შემოდგომის სკოლის მოსწავლეთა ტესტების ანალიზის შედეგად (რომელიც არამომგებიანმა ორგანიზაციამ, NWEA-მ ჩაატარა) აღმოჩნდა, რომ მათემატიკის ტესტების მაჩვენებლები ოდნავ იყო გაუარესებული, ხოლო გაუარესება არ აღინიშნა კითხვაში. თუმცა ამ კვლევით გამოჩნდა კიდევ ერთი ახალი პრობლემა: მოსწავლეთა მეოთხედს ტესტები საერთოდ არ ჩაუბარებია, რადგან, სავარაუდოდ, მათ ვერ შეძლეს ონლაინგაკვეთილებზე დასწრება.

ეს მოსწავლეები იყვნენ აფროამერიკელები ან სხვა ფერადკანიანი ბავშვები, ან იმ სკოლების მოსწავლეები, რომლებშიც უმეტესად დაბალშემოსავლიანი ოჯახების შვილები სწავლობენ; ჯგუფები, რომლებიც პანდემიის გარეშეც უთანასწორო პირობებში იყვნენ სხვა სკოლებთან შედარებით. ასეთი შედეგებისა და მონაცემების შესწავლის შემდეგ ბევრს ეშინია, რომ პანდემიით გამოწვეული პრობლემები არა მხოლოდ მოსწავლეთა აკადემიურ მოსწრებას, არამედ ამერიკის სასკოლო სისტემაში არსებულ უთანასწორობასაც გააუარესებს.

ამ პრობლემების გადასალახად ბევრმა სასკოლო ოლქმა მოითხოვა საზაფხულო სკოლების ამოქმედება. მაგალითად, ნიუ-იორკის სასკოლო ოლქებმა გადაწყვიტეს, მოსწავლეებს შესთავაზონ $120 მილიონი დოლარის დამატება არსებულ „საზაფხულო პროგრამებზე“. ახალი ინიციატივა, სახელად, „საზაფხულო ზრდა“, მოიცავს აკადემიურ კურსებს ხელოვნებაში და გარეთ თამაშებში, ისე, რომ ეს ხარჯი ბავშვების ოჯახებს არ დააწვებათ.

ქ. ტულსას სკოლებში (ოკლაჰომის შტატი) დაგეგმილია პროგრამა სახელად „მზადყოფნა ზაფხულისათვის!“ (Ready. Set. Summer!), რომელიც მოსწავლეებს სთავაზობს თანამშრომლობას ადგილობრივ არამომგებიან ორგანიზაციებთან, ბავშვების ცოდნის გასაღრმავებლად სოციალურ და სხვა სამოქალაქო საკითხებში.

გარდა შტატების ინიციატივებისა, ამერიკის ფედერალური მთავრობაც აპირებს დახმარების ნაბიჯების გადადგმას და ამ მიზნით $1 მილიარდ დოლარზე მეტის გამოყოფას საზაფხულო განათლებისათვის (პროგრამა American Rescue Plan), რომელიც კონგრესმა მარტში მიიღო.

ზაფხულის პროგრამები „იქცევიან შესაძლებლობებად სწავლების გაძლიერების საქმეში, განსაკუთრებით იმ მოსწავლეებისათვის, რომლებიც ყველაზე მეტად  დაზარალდნენ ამ სასწავლო წელს“, – ნათქვამია განათლების დეპარტამენტის მიერ გამოცემულ სახელმძღვანელოში, რომელიც სასკოლო ოლქების დასახმარებლად, Covid-19-ის გამოწვევების საპასუხოდ, გაზაფხულზე დაისტამბა.

ამავე დროს, საზაფხულო სკოლების რეპუტაცია არც ისე მაღალია, მათ უფრო ლოზუნგად აღიქვამენ: „არ მგონია საზაფხულო განათლებას სასიკეთო ისტორია ჰქონდეს“, – ამბობს ბატონი გოლდი.

„ნაწილობრივ ამის მიზეზი ალბათ ის არის, რომ ჩვენ ძალიან „მიჯაჭვულნი“ ვართ წარმოდგენაზე, რომ „ზაფხულის კურსები“ სასკოლო წლის გაგრძელებას უნდა წარმოადგენდეს“.

ბ-ნი გოლდი წერს: „თუ იმ გაკვეთილმა, რომელიც სასწავლო წელს ჩაატარეთ, ვერ მოიტანა სასურველი შედეგი, ზაფხულში იმავე გაკვეთილის თავიდან ჩატარება, ჩემი აზრით, ვერ იქნება ყველაზე ეფექტური“.

მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი სკოლა ცდილობს, დინამიურად გამოიყურებოდეს, მოსწავლეთა დასწრება ზაფხულის უფრო გაფერმკრთალებულ კურსებზე შეიძლება არასასურველი შედეგის მომტანი გახდეს, განსაკუთრებით წელს. რაც ყველაზე მეტად მაშფოთებს ის არის, რომ ეს შეიძლება ბევრმა საზაფხულო სკოლამ დასჯად აღიქვას“, – გვეუბნება ქ-ნი პოუპი. „თვეების განმავლობაში მიმდინარე ზუმგაკვეთილები ძალიან დამღლელი იყო ბავშვებისთვის. ამიტომ, თუ ზაფხულის განათლების კურსები მოსაწყენი და მონოტონური აღმოჩნდება, ამან ბავშვებს შეიძლება ზიანიც კი მოუტანოს“.

„ბავშვებს სჭირდებათ რაღაც ისეთი, რაც მათ სწავლების ხალისს გაუღვივებს. ჩვენ გვჭირდება მეტი სინათლე ბავშვების თვალებში“, – ამბობს ქ-ნი ჰოუპი.

ეს კი ნიშნავს მეტი ბუნების, ფიზიკური აქტივობისა და ზაფხულის სეზონის მიერ შემოთავაზებული შეგრძნებების ჩართვას პროცესში. ეს ბევრად მეტი იქნება, ვიდრე იმის გამეორება, რაც ჩვეულებრივი სასწავლო წლის განმავლობაში საკლასო ოთახში შეიძლებოდა მომხდარიყო.

ყველაზე წარმატებულმა საზაფხულო პროგრამებმა უკვე დაადასტურეს ამ მიმართულების უპირატესობა, ამბობენ ექსპერტები. მაგალითად, Aim High-ის საზაფხულო განათლების პროგრამა (ჩრდილოეთ კალიფორნია) დაბალშემოსავლიანი ოჯახების ბავშვებისათვის, თავისი 35-წლიანი გამოცდილებით, წარმატებულად ართმევს თავს მათემატიკის უნარების გაძლიერებას ბავშვებში, „ბარბი-დოლის“ საზაფხულო შეჯიბრებით. საღამოობით კი ბავშვებს შეუძლიათ, აირჩიონ სხვა აქტივობები: ცხენზე ჯირითი, კაიაკებით ცურვა და საცეკვაო კლასი.

ცოტა ხნის წინ ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მის კურსდამთავრებულებს სასკოლო წლის განმავლობაში ნაკლები ჩამორჩენა და გაცდენების პრობლემები აქვთ, ხოლო ინგლისური ენის ნიშნები ბევრად აქვთ გაუმჯობესებული.

სასწავლო კურსებში არააკადემიური, საინტერესო შინაარსის აქტივობების ჩართვა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მოსწავლეთა თვითშეფასების ასამაღლებლად და მათი მენტალური ჯანმრთელობის გასაუმჯობესებლად, გვეუბნება ქ-ნი ავგუსტინი. „ეს გვეხმარება, დავაინტერესოთ ბავშვები და ავამაღლოთ მათი მოსწრება. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ზაფხულის პროგრამები უმეტესად ნებაყოფლობითია“.

„ზაფხულის სკოლა, გარდა ხალისისა, სამართლიანობის მიმართულებით გადადგმული ნაბიჯია“, – ამბობს ქ-ნი ავგუსტინი. „თუ ზაფხულის სკოლა ღარიბი ოჯახებიდან იწვევს ბავშვებს, მაშინ ეს პროგრამა არ შეიძლება მოსაწყენი ან სავალდებულო და დამსჯელობითი იყოს“.

ამავე დროს, ყურადსაღებია ის გარემოება, რომ პროგრამაში სოციალური და ემოციური შინაარსის ჩართვა განსაკუთრებით კრიტიკული იქნება ამ ზაფხულს, რადგან მოსწავლეთა უმეტესობამ განვლილი სასწავლო წელი თითქმის იზოლაციაში გაატარა.

„ბავშვებს სჭირდებათ, რომ მათ გარშემო სხვა ბავშვები იყვნენ“, – ამბობს ქ-ნი პოუპი. „მათ აუცილებლად სჭირდებათ სხვადასხვა სოციალური, საკომუნიკაციო და მეგობრობაზე ორიენტირებული უნარების შეძენა. ეს უნარები კარგია არა მხოლოდ მენტალური ჯანმრთელობისათვის, არამედ სწავლის უნარების განვითარებისთვისაც“.

„სოციალიზაციის გარდა, ბავშვებს ზაფხულის პროგრამების დროს საშუალება ეძლევათ, ერთმანეთს გაუზიარონ გასული წლის პირადი გამოცდილება, მათი შეშფოთება დამდეგი სასწავლო წლის გამო ან სურვილები „ნორმალური“ სასწავლო გარემოში დაბრუნებისა“, – აღნიშნავს ქ-ნი ავგუსტინი.

ამ ყველაფრის გამო „ზაფხული განსხვავებული პერიოდია“. მართლაც ასეა: ეს ზაფხული შესაძლოა გახდეს ის დრო, რომელიც ბავშვებს დაეხმარება ჩამორჩენის ამოქაჩვასა და დროის ხალისიანად გატარებაში. საზაფხულო პროგრამა არ უნდა გახდეს მათთვის შფოთვის მიზეზი“, – ამბობს მარგარიტა ალეგრა, ფსიქოლოგი მასაჩუსეთსის ჰოსპიტლიდან.

„ეს განსაკუთრებით ეხება ბავშვებს პანდემიისგან განსაკუთრებით დაზარალებული ოჯახებიდან. კრიტიკულად მნიშვნელოვანია „შევთავაზოთ ბავშვებს ისეთი აქტივობები, რომლებიც ხელს შეუწყობს მათი ცოდნის გამრავალფეროვნებას, მაგრამ არა სტრესისა და მოთხოვნების ხარჯზე. თუ ბავშვები ემოციურ სტაბილურობასა და წონასწორობას ვერ გრძნობენ, ძალიან ძნელი იქნება მათთვის რამის სწავლება“.

პანდემიამ შეიძლება საზაფხულო განათლება შეგვაცვლევინოს

Covid-19-ის მიერ გამოწვეული გარემოებები ახალ გამოწვევებს უქმნიან საზაფხულო სკოლების პროგრამებს, განსაკუთრებით 12 წლამდე ბავშვებს, რომელთა აცრა ჯერ არ არ დასრულებულა. ქ. ნიუ-იორკის საზაფხულო პროგრამა გულისხმობს ფიზიკურ დასწრებას, ხოლო Aim High-ის ზაფხულის კურსები უმეტესად ვირტუალური იქნება.

Covid-19 კვლავ მშობელთა პრობლემად რჩება. გარდა იმ მშობლებისა, რომლებიც ფიქრობენ ბავშვების საზაფხულო სკოლაში გაგზავნას. უმრავლესობას ურჩევნია (მიუხედავად საკლასო ოთახებში სწავლებისა) ბავშვები სახლში ჰყავდეთ – მარტის თვეში ჩატარებული გამოკითხვის მიხედვით, ქვეყნის მასშტაბით ათიდან ოთხი მოსწავლე სკოლაში კვლავ ვირტუალურად სწავლობს.

წელს სასკოლო ოლქებს ეძლევათ შანსი, ბავშვებს მაღალი ხარისხის საზაფხულო გამოცდილება შესთავაზონ. ფედერალური პროგრამის (American Rescue Plan) თანახმად, სახსრები ხელმისაწვდომი იქნება მომავალი სამი წლის განმავლობაში და იმ სკოლებს, რომლებმაც ვერ მოასწრეს ამბიციური საზაფხულო სასკოლო პროგრამების წარმოდგენა, ამის საშუალება მომავალ წლებში მიეცემათ.

საზოგადოდ, მიმდინარე წელი შეიძლება იმ წლად იქცეს, რომელშიც სკოლას ახლიდან შეეძლება, შეაფასოს მისი სასკოლო აქტივობა, და აწმყოსა და მომავალს უფრო სტრატეგიულად შეხედოს.

„დიდი იმედი მაქვს, რომ სასკოლო საზოგადოება უფრო შემოქმედებითად მიუდგება გამოყოფილ სახსრებს და თავიდან გაიაზრებს საზაფხულო სკოლების მნიშვნელობასა და შინაარსს“, – ამბობს ქ-ნი პოუპი.

„მიზანი, ზაფხულის გონივრულად გამოყენება იქნება“, – ამბობს ქ-ნი ავგუსტინი.

მოამზადა ლევან ალფაიძემ