სკოლა 2006 წელს დავამთავრე ჰერეთში. ალბათ ყველა ჩვენგანს ახსოვს, როგორ მოგვიწოდებდნენ პედაგოგები სწავლისკენ, ცოდნის შეძენისკენ: „მოვა დრო და ჩემს სიტყვებს გაიხსენებ, ისწავლე!“
რატომ უნდა მესწავლა, არ მესმოდა. თითქოს რაღაც მუხტს მივყვებოდი.
ახლა მე თვითონ ვარ პედაგოგი და ვცდილობ, სწავლის საჭიროებასთან ერთად ყურადღება გავამახვილო ოცდამეერთე საუკუნის უნარების განვითარებაზე.
ვფიქრობ, კარგი იქნება, ბავშვებს იმის გააზრებაში დავეხმაროთ, რისთვის ისწავლონ, რაში გამოიყენონ ნასწავლი და როგორ დაუკავშირონ ყოველდღიურ ცხოვრებას სკოლაში მიღებული ცოდნა.
პანდემიამ ჩვენი რეალობა შეცვალა. დღეს შეიძლება რამდენიმე თვეში აითვისო ის, რასაც ადრე თვეები სჭირდებოდა. დისტანციური რეჟიმში მუშაობა ყოველდღიური რუტინის ნაწილი გახდა. Covid-19-ის გავრცელების შემდეგ მსოფლიომ იგრძნო, რომ გარანტიები არ არსებობს; ყველაფერი უცებ იცვლება, რაღაც მთავრდება და ახალი სივრცე ახალ უნარებს მოითხოვს.
რა შეიძლება ვასწავლოთ ახალგაზრდებს? – ეს კითხვა საუკუნეებია არსებობს. ყველა საუკუნეს თავისი პასუხები აქვს. „ვეფხისტყაოსნის“ მიხედვით, სამყაროს წესრიგი მოითხოვს ცოდნას, რომელიც იმისთვის მივიღეთ, რომ ცხოვრებაში გამოვიყენოთ:
„არა ვიქმ, ცოდნა რას მარგებს ფილოსოფოსთა ბრძნობისა,
მით ვისწავლებით, მოგვეცეს შერთვა ზესთ მწყობრთა წყობისა“.
გურამიშვილი უსწავლელ ადამიანს უკლანჭო ვეფხვს ადარებს:
„ეგრეთ ჭკვიანი უწვრთნელი ვერ მიხვდეს, რასა ნდომობდეს“.
რა არის ცოდნა და რა არის სწავლა დღეს? საბჭოთა დაზუთხვის მეთოდები თითქოს უარვყავით, მაგრამ ბევრგან შემორჩენილია. რა უნდა მისცეს სკოლამ მოსწავლეს? გვესმის, რომ პედაგოგი საზოგადოების მნიშვნელოვანი ნაწილია, მომავალი სახელმწიფოს ქვაკუთხედი.
რა უნდა შეეძლოთ მომავალ მოქალაქეებს?
ალბათ ყველა დამეთანხმება, რომ მომავალ თაობას უნდა შეეძლოს ცვლილებების ეფექტური წარმართვა. ამიტომ სასკოლო განათლების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფუნქციაა, მოამზადოს ახალგაზრდა ცხოვრებისთვის, წარმოდგენა შეუქმნას მოთხოვნებზე, რომლებიც შეიძლება დახვდეს იმ სფეროში, სადაც თავის დამკვიდრებას გადაწყვეტს.
ახლა გვყავს უამრავი დიპლომიანი და უმუშევარი სახელმწიფოში. რატომ?
რა უნარებია საჭირო XXI საუკუნეში წარმატების მისაღწევად? საკუთარი თავის რეალიზებისთვის? თვითდამკვიდრებისთვის? რას ნიშნავს თქვენთვის განათლება დღეს? ეს კითხვები ყოველთვის თან სდევს ფორმალურ თუ არაფორმალურ სასწავლო პროცესს.
რა არის ოცდამეერთე საუკუნის უნარები და რატომ არის მათი განვითარება მნიშვნელოვანი?
ოცდამეერთე საუკუნის უნარები თორმეტ კომპონენტს მოიცავს. თორმეტივე მათგანი თანაბრად მნიშვნელოვანია. მათ სამ მიმართულებად ყოფენ. ესენია:
- სწავლის უნარები
- წიგნიერების უნარები
- ცხოვრებისეული უნარები
სწავლის უნარები (4C) მოიცავს კრიტიკულ აზროვნებას, კრეატიულობას, თანამშრომლობას და კომუნიკაციას. ეს უნარები აცნობს მოსწავლეებს პროცესებს, რომლებიც საჭიროა თანამედროვე სამუშაო გარემოში სწრაფი ადაპტაციისთვის.
წიგნიერების უნარები მოიცავს ინფორმაციულ წიგნიერებას, მედიაწიგნიერებას და ტექნოლოგიურ წიგნიერებას. ჩამოთვლილი სამი უნარი მოსწავლეებს ეხმარება, ამოიცნონ სანდო წყარო, გამოყონ სარწმუნო ფაქტობრივი მასალა იმ დეზინფორმაციიდან, რომლითაც სავსეა ინტერნეტი და თავად იყვნენ მედიაპროდუქტის აქტიური შემქმნელები.
მესამე მიმართულება, ცხოვრებისეული უნარები, მოიცავს მოქნილობას, ლიდერობას, ინიციატივას, პროდუქტიულობას და სოციალურ უნარებს. ეს უნარები მოსწავლეებს საშუალებას აძლევს, ყოველდღიურ ცხოვრებაში კონცენტრირდნენ პიროვნულ და პროფესიულ თვისებებზე, აადვილებს საზოგადოებაში დამკვიდრებას. ყველა მათგანი უნიკალურია და ერთი რამ აერთიანებს: ინტერნეტის ეპოქაში მათი საჭიროება.
როგორ ვასწავლოთ და განვავითაროთ ეს უნარები სკოლაში?
თავდაპირველად გავაცნოთ მოსწავლეებს თორმეტივე, მერე კი შევთავაზოთ ასეთი ცხრილი:
| უნარები, რომლებიც მაქვს | უნარები, რომლებიც მინდა რომ მქონდეს | უნარები, რომელთა შესახებ არ მაქვს ინფორმაცია |
ამ აქტივობის შემდეგ თვითონვე მიხვდებით, რა მიმართულებით სჭირდებათ თქვენს მოსწავლეებს მხარდაჭერა.
მომდევნო ნაბიჯია ოცდამეერთე საუკუნის უნარების უკეთ გააზრება და პრეზენტაციების მომზადება. პრეზენტაციაში მოსწავლეებმა უნდა დაასაბუთონ, სად და რა ვითარებაში ვლინდება ესა თუ ის უნარი.
აქვე გიზიარებთ ქართულად თარგმნილ სტატიებს, სადაც დეტალურად განხილულია სწავლის უნარები, წიგნიერების უნარები და ცხოვრებისეული უნარები.
მნიშვნელოვანია, მათი განვითარება ხდებოდეს სასწავლო პროცესის პარალელურად. სასკოლო კურიკულუმები ჩამოთვლილი უნარების განვითარებაზე იყოს ორიენტირებული.
ოცდამეერთე საუკუნის უნარების განვითარებაზე ყოველდღიურ რეჟიმში უნდა ვიმუშაოთ, რათა სწრაფი გლობალიზაციის პირობებში შევძლოთ კონკურენტუნარიანი თაობების აღზრდა.
სტატიაში გაზიარებული რესურსები შემუშავებულია მენტორინგის პროგრამის ფარგლებში, რომელიც ხორციელდება მარნეულის მე-2 საჯარო სკოლის საბაზო და საშუალო საფეხურებზე. პროგრამის პარტნიორია ტალინის უნივერსიტეტი.
გამოყენებული წყაროები:
რა არის 21-ე საუკუნის უნარები? – https://www.aeseducation.com/blog/what-are-21st-century-skills
სახელმძღვანელო „21-ე საუკუნის უნარები საშუალო სკოლებში“ – https://info.aeseducation.com/hubfs/premium/ultimate-guide-to-teaching-21st-century-skills-secondary-schools.pdf?hsCtaTracking=e01bbc60-e853-4af9-bf11-971173907ae2%7C9455cde0-4c94-4160-b52d-5b031ccdba63
