ერთ-ერთი კომერციული კერძო სკოლათაგანი, თუ მაინც სხვა რამ?
ათი წელია, რაც საქართველოში არსებობს გერმანული საერთაშორისო სკოლა – სკოლა, რომელიც შესაძლებელს ხდის საქართველოში სასკოლო განათლების გერმანულ ენაზე, გერმანული სასწავლო პროგრამითა და გერმანული, მსოფლიოში აღიარებული ატესტატით მიღებას.
სამხრეთ კავკასიაში ეს სკოლა უნიკალურია. თავის არსებობას სკოლა ორივე ქვეყნის მოქალაქეების აქტიურ მხარდაჭერას უნდა უმადლოდეს.
საქართველოში არსებული სხვა კერძო სკოლების ფონზე ამ სკოლას განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს, ვინაიდან გერმანული საერთაშორისო სკოლა არ არის მოგებაზე ორიენტირებული, მშობლების გადასახადები უშუალოდ სკოლის საჭიროებას ხმარდება. იმ გარემოში, სადაც უამრავი კომერციული სკოლაა, ეს განსაკუთრებულ განმარტებას მოითხოვს.
რით გამოირჩევა ეს სკოლა და რატომ არის ის უპირატესი საქართველოში არსებული სხვა სკოლების ფონზე?
რატომ არსებობს საქართველოში გერმანული საერთაშორისო სკოლა? როგორია მისი სტრუქტურა?
თბილისის გერმანული საერთაშორისო სკოლა 2009 წელს მშობლების ინიციატივით დაარსდა. იმ გერმანელებმა და ქართველებმა, რომლებიც სამსახურეობრივად საქართველოსთან ან გერმანიასთან იყვნენ დაკავშირებული, დააარსეს არაკომერციული საზოგადოება, რომლის მიზანიც თბილისში გერმანული საერთაშორისო სკოლის დაფუძნება იყო. მსოფლიოს მასშტაბით დაახლოებით 140 ასეთი სკოლა არსებობს. მათი ნაწილი დიდი ხნის წინ დაარსდა. ეს სკოლები დახმარებას გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკისაგან იღებენ და გერმანული საგარეო კულტურისა და საგანმანათლებლო პოლიტიკის მნიშვნელოვან შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენენ, ისევე როგორც გოეთეს ინსტიტუტი და გერმანიის აკადემიური გაცვლის სამსახური (DAAD). ბევრს არ სჯეროდა, რომ გამოჩნდებოდა ბევრი მშობელი, რომლებიც ინტერესს გამოიჩენდა გერმანულენოვანი სკოლის მიმართ; რომ გერმანია დასთანხმდებოდა საქართველოში სკოლის დაარსებას. არის თუ არა გერმანია მზად სამხრეთ კავკასიაში ახალი, დიდი მასშტაბის გრძელვადიანი ვალდებულების ასაღებად. მშობელთა საინიციატივო ჯგუფმა თბილისის გერმანიის საელჩოს მხრიდან აქტიური მხარდაჭერა მიიღო და 2010 წელს რვა პირველკლასელითა და საბავშვო ბაღის პატარა ჯგუფით თბილისში დაქირავებულ კერძო სახლში სკოლა გახსნა. ქართული მხარე მიესალმა და მხარი დაუჭირა სკოლის დაფუძნებას. 2021/2022 წელს სკოლას ეყოლება პირველი დამამთავრებელი კლასები, რომლებიც მსოფლიოში აღიარებული გერმანული ატესტატით დატოვებენ სკოლას. მათ მოჰყვებიან მუდმივად მზარდი კლასები. სკოლა ყოველწლიურად ოცდახუთამდე პირველკლასელს იღებს.
ისევე, როგორც ყველა საერთაშორისო გერმანულ სკოლაში, აქაც მთელი პასუხისმგებლობა ახალგაზრდა „საჯარო-კერძო პარტნიორობაზე“ აღებული აქვს სკოლის კავშირის მიერ არჩეულ საპატიო გამგეობას. ეს კონსტრუქცია საქართველოში იწვევს წარმოუდგენელ გაკვირვებას და უნდობლობასაც კი: როგორ არის შესაძლებელი ამდენი წლის განმავლობაში პროფესიულად საკმაოდ დატვირთული პირების მიერ მენეჯმენტის დავალებებისა და მნიშვნელოვანი პასუხისმგებლობის უანგაროდ აღება. გერმანიაში საპატიო საქმიანობას დიდი ხნის ტრადიცია აქვს – მაგალითად, სპორტში, ახალგაზრდულ აქტივობებსა და კულტურის სფეროში. ის ყოვედღიურობის მყარ შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენს. გერმანიაში ბევრი რამ არ გამოვიდოდა საპატიო საქმიანობის გარეშე. სკოლის გამგეობის არცერთ წევრს არ აქვს ანაზღაურება ან რაიმე დაინტერესება. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ გამგეობის წევრის შვილი დადის გერმანულ სკოლაში, ისინი ისეთივე გადასახადს იხდიან, როგორსაც სხვა მშობლები. ასეთი მოტივაციით პირადი ცოდნისა და გამოცდილების ინვესტირებას ახდენენ, რომ ემსახურებიან კეთილ და რაციონალურ საქმეს. შეიძლება გასაკვირია, თუმცა ეს სიმართლეა: ამის გადამოწმება შესაძლებელია სკოლის ყოველწლიურ ფინანსურ მოხსენებაში, სკოლის კავშირის საწევრო კრებებზე და გერმანიის მხარდამჭერ სამსახურებში.
პედაგოგიური მმართველობა ევალება გერმანიიდან მოვლინებულ პედაგოგოგს, რომელსაც სკოლის მართვის გამოცდილება აქვს.
სკოლა ექვემდებარება გერმანულ სასკოლო კომისიას. იმისათვის, რომ სკოლამ შეძლოს გერმანული ატესტატის გაცემა, მან უნდა შეასრულოს დადგენილი კრიტერიუმები. სპეციალურად გერმანული საერთაშორისო სკოლებისათვის განვითარებული ხარისხის მენეჯმენტი ითვალისწინებს რეგულარულ სასკოლო ინსპექციას. 2019 წლის ბოლოს სკოლაში ჩატარდა გერმანიიდან წარგზავნილი სკოლის ინსპექცია გამოცდილი ინსპექტორების მიერ, რაც სკოლამ ბრწყინვალედ გაიარა. ამ შემოწმების შედეგად მან მიიღო სერტიფიკატი ხარისხის ბეჭდით „წარჩინებული გერმანული საერთაშორისო სკოლა“ (გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის პრეზიდენტის ხელმოწერით). ამ სახის ჯილდო ახალდაარსებული და განვითარების პროცესში მყოფი სკოლისთვის საკმაოდ სოლიდურია.
ამავდროულად სკოლა ექვემდებარება ქართულ სასკოლო კომისიას, რომელიც ადგენს მუდმივად განახლებად სახელმწიფო ავტორიზაციას. მან უნდა შეასრულოს ის ვალდებულებებიც, რომლებსაც ქართული სახელმწიფო თავის სკოლებს უდგენს. ეს განსაკუთრებული გამოწვევაა, ვინაიდან ეს მოთხოვნები რამდენიმე (მცირეოდენ) პუნქტში განსხვავდება გერმანული ნორმებისგან. სკოლის დამფუძნებლებისა და სასკოლო კავშირისთვის ქართული სახელმწიფო ავტორიზაცია თავიდანვე დიდი ამოცანა იყო. სასკოლო კომისიაზე პასუხისმგებელი ქართული სახელმწიფო სტრუქტურები სკოლას ყოველთვის ყურადღებით და კონსტრუქტიულად ეკიდებოდნენ.
როგორ ფინანსდება სკოლა?
თბილისის გერმანული საერთაშორისო სკოლა კერძო სკოლაა, რომელიც არ არის ორიენტირებული მოგებაზე. მისი დაფინანსება დიდწილად (85 პროცენტზე მეტი) მშობლების მიერ ხდება. ამასთან ერთად სკოლისათვის ფინანსური და საკადრო მხარდაჭერა ხორციელდება გერმანიიდან. სკოლაზე მორგებული დაფინანსების თანხასთან ერთად, გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა იღებს კადრების ხარჯებს რიგი გერმანელი მასწავლებლისთვის, რომლებიც სკოლაში ასწავლიან და სკოლის განვითარებას უწყობენ ხელს. გერმანიიდან გამოგზავნილი მასწავლებლების რაოდენობა ვერ ფარავს სკოლის მთლიან პედაგოგიურ საკადრო მოთხოვნას. სკოლას მასწავლებლების დიდი ნაწილის თვითდაფინანსება უხდება.
სკოლას დაარსების დღიდან ბეწვის ხიდზე სიარული უწევს: რამდენი უნდა იყოს სასკოლო გადასახადი, იმისათვის, რომ მან შეძლოს იმ მაღალი ხარისხის მოთხოვნების დაკმაყოფილება, რომელსაც გერმანულ საერთაშორისო სკოლებს უყენებენ.
რამდენად მაღალი შეიძლება იყოს გადასახადი, იმისათვის, რომ სკოლა მისაწვდომი დარჩეს ბავშვებისთვის გერმანულენოვანი განათლების მსურველი ქართული ოჯახებისათვის. მოსწავლეების დაახლოებით ორი მესამედი საქართველოს მოქალაქეა.
სკოლის დაარსების დღიდან სამეურნეო საქმიანობის საკმაოდ კონსერვატორულ წარმართვას დიდი წვლილი აქვს, რომ სკოლამ არ იმუშაოს წაგებაზე. მას გერმანული მხარის მიერ განსაზღვრული მინიმალური დანაზოგიც აქვს. სასკოლო გადასახადი იხარჯება სასწავლო საქმიანობისა და სკოლის შენახვისთვის (კადრები, შენობის გადასახადები, ინვენტარი, კვება).
ბაგებში მდებარე სკოლის ლამაზი შენობა საქართველოს მთავრობის მიერ 2015 წელს სკოლის კავშირისთვის გადაცემულ მიწის ნაკვეთზე დგას.
ქართული მხარე უფრო ნათლად ვერ შეძლებდა თავისი პოზიციის გამოხატვას: „ეს სკოლა არის საქართველოსთვის სასურველი და იმსახურებს მხარდაჭერას!“.
ამის შედეგად გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა უწყებამ გულუხვად დააფინანსა სკოლის მშენებლობა. სკოლის კავშირმა დამატებით სამშენებლო კრედიტი აიღო. ასე შეძლო სკოლამ 2017 წელს, წლების მანძილზე დაქირავებული შენობების გამოცვლის შემდეგ, საბოლოოდ საკუთარ შენობაში გადასვლა და განვითარების გაგრძელება. საპატიოდ მომუშავე სასკოლო კავშირს ამისათვის მრავალწლიანი ვალის აღება მოუწია, რამაც მათი პასუხისმგებლობა საგრძნობლად გაზარდა.
სკოლის გამგეობა ყოველწლიურად წარადგენს სასკოლო კავშირის წევრების კრებაზე დაწვრილებით ანგარიშს თავისი საქმიანობისა და სკოლის ფინანსების შესახებ. ეს მითითებულია სკოლის კავშირის წესდებაში. გერმანიის მხარდამჭერი სამსახურები ამოწმებენ სკოლის ფინანსებს. ასევე მშობლების სასკოლო გადასახადებთან ერთად ხდება გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის სახელმწიფო თანხების ჩადება.
ვისთვის არის ეს სკოლა? როგორ ფუნქციონირებს სკოლასა და მშობლებს შორის თანამშრომლობა?
ერთი მხრივ, სკოლა ემსახურება ოჯახებს გერმანულენოვანი ქვეყნებიდან, რომლებსაც სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულების გამო სჭირდებათ, საქართველოში თავიანთ შვილებს მისცენ გერმანულენოვანი სასკოლო განათლება, გერმანული ატესტატი ან მათმა შვილებმა შეძლონ სამშობლოში დაუბრკოლებელად სწავლის გაგრძელება. სკოლის არსებობა მნიშვნელოვანია საქართველოსთვისაც, ვინაიდან ის შესაძლებლობას აძლევს გერმანულენოვან სპეციალისტებსა და მათ ოჯახებს მრავალწლიანი სამსახურეობრივი ვიზიტით დარჩნენ საქართველოში.
გარდა ამისა, ეს სკოლა საშუალებას აძლევს ქართულ ოჯახებს, რომლებსაც აქვთ ფინანსური საშუალება და სურვილი, შვილებს გერმანულენოვანი სასკოლო განათლება მისცეს. ზოგჯერ მშობლებს თვითონ გერმანიაში აქვთ მიღებული უმაღლესი განათლება ან უმუშავიათ იქ. რიგ შემთხვევაში მათ აქვთ ნდობა, რომ მათი შვილები გერმანულ სკოლაში სოლიდურ სასკოლო განათლებას და საერთაშორისოდ აღიარებულ ატესტატს მიიღებენ. ეს სამომავლოდ გერმანიაში უფასო უმაღლეს განათლებაზე წვდომას უზრუნველყოფს.
ქართული ოჯახებისათვის გერმანული სკოლა ამ დროისათვის არაა მთლად შესაფერისი. ზოგიერთი არ საუბრობს გერმანულად. სწავლების პირველ წლებში უნდა ჩამოყალიბდეს სკოლასა და მშობლებს შორის ნდობით აღსავსე თანამშრომლობა, ნამდვილი აღმზრდელობითი და საგანმანათლებლო პარტნიორობა. სხვანაირად როგორ შეიძლება, შვილი მშვიდად ანდო უცხო სასკოლო სისტემას.
სკოლის დამფუძნებლებისათვის თავიდანვე ნათელი იყო, რომ სკოლის არსებობა დამოკიდებულია ცალკეულ ოჯახთან წარმატებულ აღმზრდელობით და საგანმანათლებლო პარტნიორობაზე. სკოლა არსებობას მხოლოდ მაშინ შეძლებს, როცა მშობლების ნდობას მოიპოვებს.
სკოლაში არსებობს ორგანოები, სადაც მშობლები გადაწყვეტილებების მიღებაში მონაწილეობენ. ამ ორგანოებმა უნდა უზრუნველყონ კონსტრუქტიული და მიზანმიმართული კომუნიკაცია სკოლასა და მშობლებს შორის. ასე ირჩევს თითოეული კლასი საკუთარ წარმომადგენელს მშობლებს შორის. არსებობს რეგულარული კრებები მშობელთა კომიტეტის წარმომადგენლების აქტიური ურთიერთობა სკოლის დირექციასთან. მშობელთა კომიტეტის წარმომადგენლები მუშაობენ სკოლის განვითარებაზე და ასევე თავიანთი წვლილი შეაქვთ სკოლის სიცოცხლით სავსე ცხოვრებაში.
სკოლა წარმატებით მხოლოდ მაშინ ფუნქციონირებს, როდესაც ორივე მხარე მზად არის ურთიერთთანამშრომლობისათვის. ის სერიოზულად უნდა აღიქვამდეს მშობლებსა და მათ მოთხოვნებს. სკოლა ამით უკეთესი გახდება. მშობლები კი მზად უნდა იყვნენ სკოლის პოზიციის მოსასმენად და სამართლიანი დისკუსიის გასამართავად. იდეალურ შემთხვევაში მიიღწევა კომპრომისები და მეტი ურთიერთგაგება.
არსებობს უამრავი წარმატებული აღმზრდელობითი და საგანმანათლებლო ურთიერთობა. წინააღმდეგ შემთხვევაში სკოლა ვერ იარსებებდა. ეს ურთიერთობები სასიამოვნო გამოცდილებაა მათთვის, ვინც სასკოლო ცხოვრების თანამონაწილეა. მაგრამ ეს არ გამორიცხავს სასკოლო ცხოვრებაში კრიზისებს და ასევე კრიტიკულ დისკუსიებს. ეს სკოლის ცხოვრების ნაწილია.
ისევე როგორც ყველა სკოლაში, აქაც არსებობს წარუმატებელი აღმზრდელობითი და საგანმანათლებლო ურთიერთობები. ეს ყოველთვის მტკივნეულია, თუმცა, საბედნიეროდ, იშვიათობაა. როდესაც სკოლასა და მშობლებს შორის თანამშრომლობა ხანგრძლივი დროის განმავლობაში მიშვებულია, ამას წარუმატებლობა მოაქვს. ამას შეიძლება ბევრი სხვადასხვა და ინდივიდუალური მიზეზი ჰქონდეს. როდესაც სკოლა და მშობელი მუდმივ ოპოზიციაშია ერთმანეთთან და არ შეუძლიათ საერთო გამოსავლის ძებნა, მაშინ ცალკეულ შემთხვევაში კონკრეტულ სკოლაზე უარის თქმა აჯობებდა.
სასკოლო განათლება უცხო ენაზე არაორდინალური გამოწვევაა, როგორც ბავშვისთვის, ასევე მშობლისთვის. საფუძვლიანი საინფორმაციო გასაუბრებები თითოეულ ოჯახთან, ბავშვის სკოლაში მიღების წინ, ითვალისწინებს ცალკეული დეტალის ახსნა-განმარტებას. უცხო ენის მაღალ დონეზე შესწავლა წლიდან წლამდე სასწავლო პროგრამის მზარდი მოთხოვნების შესაბამისად მიმდინარეობს. საჭიროა ენობრივი ნიჭი, სიბეჯითე და მზაობა მიზნების მისაღწევად, იმისათვის, რომ შესაძლო გახდეს საზღვარგარეთ Abitur-ის (ყველაზე მაღალი გერმანული სასკოლო ატესტატი) მოპოვება.
რას სწავლობენ მოსწავლეები თბილისის გერმანულ საერთაშორისო სკოლაში?
პირველ რიგში ისინი სწავლობენ იმას, რაც მოსწავლეებს სჭირდებათ ყველაზე მაღალი გერმანული სასკოლო ატესტატის მისაღებად – გერმანული სახელმწიფო მოთხოვნების დაცვით.
ქართველ მოსწავლეებს დამატებით უტარდებათ მშობლიური ენის, ქართულის გაკვეთილი. მათ უცხოელ კლასელებს კი შეუძლიათ ქართულის, როგორც უცხო ენის შესწავლა.
გერმანული სკოლის სწავლების მიზნები უფრო შორს მიდის: მოსწავლეებმა უნდა ისწავლონ, როგორ გახდნენ სკოლის ცხოვრების აქტიური მონაწილეები. დაწყებითი კლასებიდანვე ხდება კლასის წარმომადგენლის არჩევა. კლასის წარმომადგენლები კი ირჩევენ სკოლის წარმომადგენლებს. მაღალი კლასების სკოლის წარმომადგენლები სკოლის მნიშვნელოვან კომიტეტებში არიან გაწევრებული, მაგალითად, პედაგოგიური ხარისხის მენეჯმენტში. ამ სახით ხდება მზარდი პასუხისმგებლობის გადაბარება ყოველდღიურ ცხოვრებასა და სასწავლო გარემოში. მოსწავლეები თავიანთ მასწავლებლებთან ერთად თანაბარ პირობებში იღებენ გადაწყვეტილებებს სკოლის განვითარების საკითხებზე. ისინი მონაწილეობენ სასკოლო დისკუსიის პროცესებში, სწავლობენ მოსმენას, თავიანთი აზრისა და შეხედულებების გადმოცემას და კონფლიქტების კონსტრუქციულად განხილვას. მათ აღიქვამენ სერიოზულად და მხარს უჭერენ. მოსწავლეები სწავლობენ, როგორ მოახდინონ გავლენა სკოლის ყოველდღიურობასა და სწავლის პროცესზე. მათთვის გასაგები ხდება, რამდენად რთულია კონსენსუსის მიღწევა: რას მივირთმევთ სკოლაში? რატომ არ არის გამართლებული სკოლაში მობილური ტელეფონის გამოყენება? არის თუ არა საშინაო დავალებები მიზანშეწონილი? როგორ განვკარგავთ სასკოლო საშობაო ბაზარზე შემოსულ თანხას?
დემოკრატიული აღზრდა სკოლის თანამედროვე ცნებაა. სკოლა ამ პრინციპს უნდა ატარებდეს ყველა დონეზე.
2021 წელს პირველი აბიტურიენტები დატოვებენ თბილისის გერმანულ საერთაშორისო სკოლას. მათ ყოველწლიურად მოჰყვება ახალი დამამთავრებელი კლასი იმ ახალგაზრდებით, რომელთათვისაც ორივე ენა და კულტურა მშობლიურია. ამგვარად ეს უნიკალური სკოლა მნიშვნელოვან როლს შეასრულებს გერმანია-საქართველოს სამომავლო ურთიერთობების განმტკიცებისთვის.
