„დიადი გადააზრების“, ანუ ერთადერთი ნამდვილისკენ მიბრუნებისთვის- დისტანციური სწავლება და ღირებულებები

“ძვირფასო მასწავლებელო!

მე ცოცხალი გადავურჩი საკონცენტრაციო ბანაკს და ჩემმა თვალებმა იხილა ის, რაც არ უნდა ნახოს არც ერთმა ადამიანმა:
როგორ აშენებენ სწავლული ინჟინრები გაზის კამერებს;
როგორ წამლავენ კვალიფიციური ექიმები ბავშვებს;
როგორ კლავენ სწავლადამთავრებული მედდები ჩვილ ბავშვებს;
როგორ ესვრიან და წვავენ ბავშვებსა და ქალებს უმაღლესი საგანმანათლებო დაწესებულების კურსდამთავრებულები.

ამიტომაც, მე არ ვენდობი განათლებას!

მე გთხოვთ, დაეხმარეთ მოსწავლეებს, გახდნენ ადამიანები. თქვენმა ძალისხმევამ არ უნდა მიგვიყვანოს სწავლული მონსტრების, ნამეცადინარი  ფსიქოპათების, განათლებული აიხმანების ჩამოყალიბებამდე.
კითხვა, წერა, არითმეტიკა მხოლოდ მაშინ არის მნიშვნელოვანი, როცა ეხმარება ჩვენს შვილებს, გახდნენ უფრო ა დ ა მ ი ა ნ უ რ ე ბ ი!  (საკონცენტრაციო ბანაკში გადარჩენილი სკოლის ერთ–ერთი დირექტორის წერილი სამსახურში აყვანილი მასწავლებლებისადმი)

ეს ეპიგრაფად გამახსენდა. მთავარი სათქმელი კი ეს არის:

უთვალავ რესურსს შორის, რომელიც ბოლო პერიოდში იქმნება და ვრცელდება, ერთ–ერთში  მამა ძილისწინა ზღაპრად ჟამიანობის მიზეზებზე და მოსალოდნელ შედეგებზე უყვება შვილებს. ვირუსის გავრცელების მიზეზს ასე უხსნის, „ზოგჯერ ავად უნდა გახდე, სანამ თავს უკეთ იგრძნობ“–ო და მომხდარის იმედიან შედეგად ცხოვრების წესის „დიად გადააზრებას“ ელოდება.

დიადი გადააზრება, ჩემთვისაც ადამიანობისკენ შემო–  თუ და–ბრუნებაა, რომელსაც განათლება ემსახურება ან უნდა ემსახურებოდეს.

ქართულად სიტყვა ადამიანის ერთადერთ ონლაინ განმარტებას ვიკიპედიაში ნახავთ: გონიერი ადამიანი (ლათ. Homo sapiens) — პრიმატების სახეობა, ჰომინიდების ჯგუფის, ადამიანთა მოდგმის წარმომადგენელი. კემბრიჯის ლექსიკონში ადამიანი (ადამიანური) ნიშნავს ისეთი თვისებების, ნაკლოვანებების და ემოციების ქონას, რომელიც ახასიათებთ ადამიანებს, განსხვავებით ღმერთების, ცხოველების ან მანქანებისგან.

ჰოდა, გადავწყვიტე ასაკისა და საგნისგან დამოუკიდებელი რამდენიმე ონლაინ რესურსი გამეხსენებინა, რომელიც ადამიანური თვისებების განვითარებას – გაადამიანებას  უწყობს ხელს:

• რუბენ გალიეგოს ავტობიოგრაფიული მოთხრობა თეთრით შავზე (მთარგმნ. ნინო ბექიშვილი) ყველაფერზეა, სადაც, მაგალითად, მოქალაქეობის და ისტორიის (და არამარტო) ინტეგრირებული სწავლებისთვის ბევრ იდეას ნახავთ.
• ტაილანდური კომპანიის CPG-ს მიერ გადაღებული მოკლემეტრაჟიანი ფილმი (6.30 წთ.) მადლიერებას, პასუხისმგებლობას, ზრუნვას, ნამდვილი სიყვარულის ძალით სტერეოტიპების მსხვრევას ეხება. კარგი რესურსია, მაგალითად, მოქალაქეობისა და ინგლისური ენის ინტეგრირებული სწავლებისთვის.
• ნაწყვეტი ნანა მჭედლიძის ფილმიდან გასეირნება თბილისში (71 წთ.), თავი დაანებე, სულელია, (3.18 წთ.) კონფორმიზმის მანკიერებაზე და მის საშიშ შედეგებზეა. კონფორმიზმზე, რომელიც სისტემისთვის არის დამახასიათებელი და რომლის წინააღმდეგ ცალკეული ადამიანები ხშირად უმწეონი არიან ან უბრალოდ ცხოვრების გართულებას დანებება ურჩევნიათ („ჩათრევას ჩაყოლა სჯობია“). მოქალაქეობრივი აქტიურობის, პროფესიული პატიოსნების შესახებ მსჯელობისას საინტერესო რესურსია. ბევრ სხვა საკითხზეც არაჩვეულებრივ ნაწყვეტებს ნახავთ ფილმში.
• სტივ კატსის ანიმაცია შენც ჩემსავით დაიკარგე სამყაროში? (Are You Lost In The World Like Me? 3.15 წთ.) თანამედროვე მომხმარებლური და ადამიანურობისგან დაცლილი სამყაროს მანკიერებებზე, კარგზე და ცუდზე, ადამიანური ურთიერთობების მნიშვნელობაზე, ერთმანეთისთვის ანგარიშის გაწევაზე დააფიქრებს ბავშვებს. ზოგადად, მისი ანიმაციები უამრავ საკითხზე მუშაობისას შთაგონების წყარო შეიძლება გახდეს.
• იგავის მიხედვით გადაღებული ანიმაცია საზოგადოებრივი აზრი (2.48 წთ.) საკუთარი გზის პოვნაში გვეხმარება. ვერასოდეს მოვიქცევით ყველას მოსაწონად. მთავარია, საკუთარ ღირებულებებს ვუერთგულოთ და ღირსება შევინარჩუნოთ.
• მოკლემეტრაჟიანი ფილმი წამის მეასედი (One Hundredth of a Second 5.31 წთ.) ნებისმიერ პროფესიაში ზნეობრივი პრინციპების ერთგულებას, ადამიანის, როგორც უმთავრესი ღირებულების, მისი სიცოცხლის უზენაესობას გვახსენებს.
• Kalhil Adames–ის მოკლემეტრაჟიანი ფილმი იდენტობა (Identity 5.18 წთ.) იმ უამრავი ნიღბის შესახებაა, რომლის ტარებასაც საზოგადოება გვაიძულებს, საკუთარი თავის აღმოჩენის სიხარულის შესახებაც და ადამიანებს იდენტობის ძიებასთან დაკავშირებული სირთულეების გადალახვაში დაეხმარება.
• Kerith Lemon–ის მოკლემეტრაჟიანი ფილმიც სოციალური ცხოვრება (A Social Life 8.26 წთ.) გარკვეულწილად, იდენტობის ძიებას ეხება და ონლაინ და ოფლაინ ცხოვრებას შორის არჩევანზე, საზოგადოებრივი აზრისა და სოციალური მედიის გავლენაზე დაგვაფიქრებს. როგორ რთულდება ხშირად ორმაგი ცხოვრებით ცხოვრება და როგორი აუცილებელი ხდება გადღაბნილ „მე“–სთან დაბრუნება.
• ბელგიელი მუსიკოსის Stromae–ს კლიპიც Carmen (3.37 წთ.) სოციალურ მედიაზე დამოკიდებულების ამსახველია და ადამიანებს ზოგადად დამოკიდებულების ზიანზე დააფიქრებს.
• დამოკიდებულების საკითხზეა ეს ორი ანიმაციაც: Andreas Hykade–ს Nuggets (5.05 წთ.) და Laura Neuvonen–ის The Last Knit (6.44 წთ.). ამ უკანასკნელში დამოკიდებულება, როგორც ვნება, ლამის ბოლოს უღებს მსხვერპლს და გამოფხიზლების ძალისხმევის გარეშე სიკვდილი ელის.
• Cameron Covell–ის მოკლემეტრაჟიანი ფილმი უმშვენიერესი (The Most Beautiful Thing, 10.43 წთ.) სიყვარულის სიხარულებსა და სევდებს ეხება და ადამიანებს ამ გრძნობის მთელ სილამაზეს და სიდიადეს ახსენებს ჰელენ კელერის სიტყვებით: „შეუძლებელია სამყაროში უმშვენიერესის დანახვა, მოსმენა ან შეხება, ის გულით უნდა იგრძნო“. სიყვარულზე სასაუბროდ ასევე არაჩვეულებრივი რესურსია ნაირა გელაშვილის მოთხრობა მე ის ვარ.
• Maaz Khan–ის მოკლემეტრაჟიანი ფილმი ნაჩქარევი განსჯა (Too Quick To Judge, 3.42 წთ.) წინასწარი შეხედულებების საფრთხეს ეხება. გვეხმარება, დავინახოთ და გავაანალიზოთ მისი მოსალოდნელი შედეგები. მასში ერთგვარი სევდაცაა იმის გამო, რა მოუთმენლები და ხშირად დაუნდობლები ვართ ერთმანეთის მიმართ და როგორ არ ვიწუხებთ თავს სიღრმისეული ფიქრებით.
• ეს ერთწუთიანი ნორვეგიული ფილმი ბავშვს საჭმელი არ აქვს (A child has nothing to eat at school) გაზიარების სიხარულში და აუცილებლობაში გვარწმუნებს. შესაძლოა, ის არა ზოგადად მშიერ ბავშვს, არამედ იმ მომენტში მშიერ ბავშვს ეხება, მაგრამ სწორედ ეს იმწუთიერი, დაუფიქრებელი და დაუგეგმავი (ან, საერთოდაც, სად გაგონილა სიკეთის დაგეგმვა!) სიკეთის ხაზგასმაა მნიშვნელოვანი.
• მიზნის მიღწევისას ძალისხმევის აუცილებლობასა და სიჯიუტეზეა ანიმაცია ნამცეცა (Pip, 4.05 წთ.). შესაძლოა, არანაირ სასურველ ფიზიკურ სტანდარტებს არ ვაკმაყოფილებდეთ, სხვებზე მეტი ძალისხმევა დაგვჭირდეს ე. წ. ნორმატივების საუკეთესოდ შესასრულებლად, მაგრამ ემოციურად ყველაზე მეტად ვიყოთ მზად საყვარელი საქმის საუკეთესოდ შესრულებისთვის.
• რეალურ მამაც ადამიანებზე მოგვითხრობს ლევან თეთვაძის დოკუმენტური ფილმი როგორ ინგრევა კედელი (34.53 წთ.), რომელშიც ბევრი კარგი ადამიანის პირადი გამოცდილების მოსმენით, ცხოვრებისთვის აუცილებელ ძალას და გამძლეობას ვიძენთ.
• სტერეოტიპებზე, დისკრიმინაციაზე ფიქრსა და მათი დაძლევის გზებს გვთავაზობს ანიმაცია Sneetches (12.10 წთ.). მასში ნაჩვენებია სტერეოტიპების ჩამოყალიბების აბსურდული სიმარტივე, მათი დაჟინებული დაცვის დაუოკებელი და სულელური სურვილი; ის, თუ როგორ შეუძლიათ სხვებს, ისარგებლონ სტერეოტიპული აზროვნების შეზღუდულობით და რამდენად შორს შეიძლება, წავიდეს მანკიერი პროცესები, თუკი ადამიანები ფიქრს არ დაიწყებენ.
• უზნაძის განწყობის თეორიის და ადამიანის უსაზღვრო შესაძლებლობების თვალსაჩინოებაა ანიმაცია ბუზი (The Fly, 2.47 წთ.). ის გვასწავლის, რომ ხშირად უსიამოვნების დასაძლევად მისი სხვა პერსპექტივიდან დანახვა საუკეთესო გამოსავალია. ეპიგრაფად წამძღვარებული სიტყვები „შეცვალე საკუთარი ფიქრები და შეცვლი სამყაროს“,  განათლების ზოგად მიზანს ასახავს, თუკი გვჯერა, რომ განათლება სასიკეთო ცვლილებას ემსახურება.
• ავტორთა ჯგუფის Anna Hinds Paddock–ის, Isabela Littger de Pinho–სა და Kriti Kaur–ის ანიმაციაში არაფერი მსგავსი (None of That, 09 წთ.) კარგად ჩანს ცრუ რელიგიურობის აბსურდული და სევდიანი შედეგები და სხვადასხვა პროფესიის ადამიანთა დამოკიდებულება ნამდვილი ხელოვნებისადმი. მეორე მხრივ, მასში ნაჩვენებია, როგორ ესმით ადამიანებს პროფესიის ერთგულება.
• მცირე ამბები სახელწოდებით ღირებულებები, გადაეცი (Values, pass it on 27 წთ.) მოთმინებას, მხარდაჭერას, წახალისებას ეხება და მნიშვნელოვანი ადამიანური ღირებულებების შესახებ დაგვაფიქრებს.

ჩემი აზრით, ნებისმიერი საგნის მასწავლებელს ცალკე კატალოგი სჭირდება Pixar–ისა და CGMeetup–ის ანიმაციებისთვის. აქ ჩემს რამდენიმე ფავორიტს გაგიზიარებთ:

• La Luna (6.57 წთ.) თვალსაჩინოდ ჩანს თაობებს შორის ურთიერთობები, სწავლება–სწავლის განსხვავებული გზები და საკუთარი ერთადერთი გზის პოვნის აუცილებლობა.
• Piper (6.26 წთ.) სწავლის სირთულეებისა და შიშის შესახებაა და იმ ადამიანებს დაეხმარება, ვინც ხელი ჩაიქნია (ან ჩააქნევინეს) საკუთარ შესაძლებლობებზე.
• Presto (5.14 წთ.) მასწავლებლებს და მშობლებს ნებისმიერი საქმის კეთებისას სტიმულებისა და წახალისების მნიშვნელობაზე დააფიქრებს.
• The Power of Teamwork (1.22 წთ.) გუნდური მუშაობის ძალაზეა და სულხან–საბა ორბელიანის იგავ–არაკის – ძალა ერთობისა – ერთგვარი ანიმაციური ფორმატია.
• Bruised (2.42 წთ.) ვისი სწავლებაც გვსურს, იმის ტკივილისა და სიხარულის ცოდნის აუცილებლობაზეა. ვერ ვასწავლით ადამიანს, თუკი მის საზრუნავს არ ვიცნობთ, რომელიც შესაძლოა ისეთი სიმძიმისა იყოს, რომ სხვა რამეზე ფიქრის ადგილს აღარ უტოვებდეს.
• Daniel Martínez Lara–სა და Rafa Cano Méndez–ის ანიმაცია მსგავსები (Alike 8.1 წთ.) ყოველდღიური ცხოვრების ერთფეროვნებაში ყველაზე მნიშვნელოვანის არდავიწყებაზე გვაფიქრებს.
• Aryasb Feiz–ის ანიმაცია ბატონი განურჩევლობა (Mr Indifferent, 2.45 წთ.) სამ წუთზე ნაკლებ დროში ინდიფერენტულობის შედეგებზე გვიყვება.
• Jacob Frey–ის ანიმაცია საჩუქარი (The Present, 4.18 წთ.) გვეუბნება, რომ არასდროს არ უნდა დავნებდეთ, მაშინაც კი, როცა საშველი არსაიდან ჩანს და ცხოვრება ერთ დიდ ტანჯვად გვეჩვენება.

ცხადია, ეს მხოლოდ უმნიშვნელო ნაწილია იმ უთვალავი რესურსისა, რომლის გამოყენება პირისპირ თუ დისტანციური სწავლება/სწავლის დროს მზამზარეულად შეგვიძლია. ცხადია, თითოეულ რესურსთან მიწერილი განმარტებები სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ ის სწორედ მოცემული საკითხის/ების ახსნისას გამოვიყენოთ. ამგვარი რესურსების მთავარი ხიბლი სწორედ ის არის, რომ როგორი პერსპექტივითაც გსურს, იმ პერსპექტივით დაანახებ და საფიქრალს აღუძრავ ადამიანს. უფრო მთავარი  კი ის არის, რომ ამ რესურსებით თავისუფლად შეიძლება ჩანაცვლდეს ჩვენი ვრცელი მონოლოგები მნიშვნელოვან საკითხებზე.

P.S. ალბათ, ამგვარი რესურსების გამოყენებისას ისიც მთავარია, რომ ჩვენი ქცევა ჩვენს სიტყვებს არ ეწინააღმდეგებოდეს.

სტატია მომზადებულია ახალი საგანმანათლებლო პროექტის “iსკოლა”-ს  ფარგლებში.