საშინაო სკოლა მასწავლებლებისა და მოსწავლეებისთვის უკვე ჩვეულებრივ მოვლენად იქცა. უკვე ერთი თვეა, რაც დისტანციურ ფორმატში ვასწავლი. ვატარებ ონლაინ შეხვედრებს, ვაგზავნი და ვიღებ დავალებებს, რომლებზეც შემდეგ უკუკავშირს ვაგზავნი. როგორც აღმოჩნდა, დისტანციური სკოლის მასწავლებლობა ბევრად რთულია. შეიძლება იმიტომ, რომ სკოლა, ასე ვთქვათ, ცოცხალი ორგანიზმია და მეტწილად მოსწავლე-მასწავლებელს შორის სისტემატურ კომუნიკაციას ეყრდნობა. ამას გარდა, სასწავლო რესურსების „გაციფრულებას“ და სახეცვლილ სასწავლო მიდგომებზე მორგებას დიდი დრო მიაქვს. თან ამ რესურსებს მთელი გაკვეთილის სამყოფი ხმა უნდა გააყოლო, თითოეულ მოსწავლეს სახლიდან მისწვდე და სამუშაოს შესრულების პროცესში მაშველ რგოლად მოევლინო. მოსწავლეთა სიმრავლის გამო, ყოველდღიური ჩართვების ორგანიზება შეუძლებელია. აქედან გამომდინარე, დისტანციური დავალებები შედგება მკაფიო ნაბიჯებად გაწერილი საგაკვეთილო ფაზებისგან, რომლებიც მოსწავლემ დამოუკიდებლად უნდა გაიაროს. ამისათვის ვიყენებ ყველა ტექნიკურ საშუალებას, რომელზეც ხელი მიმიწვდება: ვიდეო მიმართვებში ვცდილობ სწორი აქცენტების დასმას, თან დავალების ნიმუშებს ვაჩვენებ; ასევე ვახმოვანებ საკითხავ მასალას და განვმარტავ ისეთ ლექსიკურ ერთეულებს, რომელთა მნიშვნელობა შეიძლება ჩემმა სამიზნე ჯგუფმა არ იცოდეს. გასათვალისწინებელია, რომ მოსწავლეები თითქმის მთელ დღეს კომპიუტერთან ატარებენ და თუ ისეთ ტექსტს ვკითხულობთ, რომელიც სახელმძღვანელოში არ არის მოცემული, ვთხოვ, მოთხრობის ჩანაწერს მოუსმინონ. ინსტრუქციის დეტალურ ნაბიჯებად გაწერა და ნიმუშების შექმნა კიდევ იმისთვისაა საჭირო, რომ მოსწავლეს თვითრეგულირების უნარის განვითარებაში დავეხმაროთ – შრომის სწორად განაწილება შეძლოს ან რომელიმე დეტალი არ გამორჩეს.
ჩემი აზრით, შინ სწავლის პირობებში ფრთხილად უნდა შევარჩიოთ გაკვეთილის თემაც. ქართულის სახელმძღვანელოს მაგალითზე თუ ვიმსჯელებთ, მასში ბევრი ისეთი ტექსტი მოიძებნება, რომელთაც საკლასო დისკუსიის და სწორი აქცენტების დასმის გარეშე სათანადოდ ვერ მიიტან პატარა მსმენელამდე. ჩემი აზრით, სჯობს მსგავსი სასწავლო მასალა სხვა დამხმარე რესურსით ჩავანაცვლოთ და თემებიც მოსწავლეთა ყოველდღიურ ყოფას, ინტერესებს თუ საჭიროებებს მოვარგოთ. მაგალითისთვის გაგიზიარებთ ერთ-ერთ თემატურ კვირეულს, რომელიც შეგიძლიათ მესამე-მეოთხე კლასებში ქართული ენისა და ლიტერატურის გაკვეთილებად გამოიყენოთ.
დღეს სმარტფონი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნივთია სახლში. მათი მეშვეობით ვეკონტაქტებით გარესამყაროს, ხან ,,პოსტებით“ ვსაუბრობთ, ხან კი – ფოტოებით. ოჯახური ფოტოალბომების დათვალიერების ტრადიციამ ციფრულ ეპოქაში გადაინაცვლა. ალბათ ამიტომაც დაიმსახურა ყველაზე დიდი მოწონება თემამ „ფოტოგრაფია“, რომელიც ჩემს მოსწავლეებს დისტანციური სკოლის ერთ-ერთ კვირეულზე შევთავაზე.
ფოტოგრაფიის კვირეულის ფარგლებში მოსწავლეებს უნდა წაეკითხათ ხათუნა კალატოზიშვილის მოთხრობა „ფოტოაპარატი“, რომელიც ორ ნაწილად გავყავი. პირველი დავალება ერთგვარ გამოწვევას წარმოადგენდა – მათ უნდა აერჩიათ ქვემოთ მოცემული ფოტოებიდან ერთ-ერთი და ესაუბრათ თავიანთი არჩევანის მიზეზებზე.
შემდეგი ორი დავალება მთავარ სასწავლო მასალას უკავშირდებოდა. მოსწავლეებს უნდა წაეკითხათ ან მოესმინათ ჩემ მიერ გახმოვანებული მოთხრობის ეპიზოდი, შემდეგ კი ხმოვანი შეტყობინებით ტექსტთან დაკავშირებულ კითხვებზე ეპასუხათ. მათ ასევე უნდა განემარტათ სიტყვები: ჩვეულებრივი, განსაკუთრებული, შეუმჩნეველი, ანუ შეექმნათ „სიტყვის სკივრი“.
ეპიზოდი სრულდებოდა მოთხრობის მესამე გვერდზე დასმულ კითხვასთან – „როგორ უნდა შევამჩნიო შეუმჩნეველი?“. აღნიშნული კითხვა ფიქრისა და ვარაუდების გამოთქმისკენ უბიძგებდა მოსწავლეს და, ბუნებრივია, შემდეგი დავალებაც მისგან გამომდინარეობდა:
როგორც ხედავთ, მოსწავლეს დისტანციური დავალების შესრულების ფორმის არჩევა შეუძლია. ჩემი აზრით, ამ სიტუაციაში არჩევანის შეთავაზება ორმაგად მნიშვნელოვანია, რადგან ზოგს ბეჭდვა უყვარს, ზოგი კი კლავიატურაზე უკეთ კალმით წერის ტექნიკას ფლობს. ვისთვისაც არც ერთი ფორმა არ აღმოჩნდება ხელსაყრელი, შეუძლია კითხვებს ზეპირად უპასუხოს და აზრის თანმიმდევრულად და გამართულად ჩამოყალიბების ტექნიკას ამ გზით დაეუფლოს.
მეორე დღეს მოთხრობის კითხვა დავასრულეთ. თემატური კითხვები დავსვი და პასუხებიც სხვადასხვა ფორმით მივიღე. შემდეგ კი მოსწავლეებს „შეუმჩნევლის შემჩნევაში“ გავარჯიშება შევთავაზე. ეს სქემა მოსწავლეებმა საკუთარი სახლისა თუ ეზოს „დაკვირვებული თვალით“ შემოვლის შემდეგ შეავსეს:
ბუნებრივია, აქაც ჰქონდათ არჩევანის საშუალება. შეეძლოთ, თავიანთი აღმოჩენები სქემაში ჩაებეჭდათ, ხმოვანი ჩანაწერი გამოეგზავნათ ან რვეულში შესრულებული დავალების ფოტო აეტვირთათ.
შემდეგ გაკვეთილზე ჩემმა მოსწავლეებმა მოთხრობის მთავარი გმირის – ახალბედა ფოტოგრაფის ბედი გაიზიარეს. ონლაინ ჩართვის დროს ვისაუბრეთ ფოტოების მნიშვნელობაზე, ისტორიაზე, რომელთა ამოკითხვაც ფოტოზე დაკვირვებით შეგვიძლია და ერთი ძველი ფოტოც „წავიკითხეთ“. დავალებად კი ასეთი გამოწვევა შევთავაზე: ბავშვებს თავიანთი სმარტფონებისა თუ პლანშეტების დახმარებით საკუთარ სახლსა თუ ეზოში „აღმოჩენილი“, მათი აზრით, განსაკუთრებული ნივთის ან ცოცხალი არსებისთვის ფოტო უნდა გადაეღოთ და შეედგინათ მოკლე ისტორია, რომლის დახმარებითაც თავიანთი არჩევანის განსაკუთრებულობას დაამტკიცებდნენ. დეტალურ ინსტრუქციასთან ერთად ჩემს მოსწავლეებს აი, ასეთი ნიმუში შევთავაზე:
როგორც ხედავთ, დეტალური ინსტრუქციის გარდა, უშუალოდ დავალებასთანაც მივამაგრე ე.წ. შუქნიშნები, რადგან აღმოჩნდა, რომ მოსწავლეთა დიდი ნაწილი იშვიათად ბრუნდება დავალების სრულ აღწერასთან. ნაბიჯებად დაშლილი ინსტრუქციები კი მას დავალების ტექნიკური კუთხით გამართვას უადვილებს.
შენიშვნა: მოთხრობას „ფოტოაპარატი“ შეგიძლიათ გაეცნოთ შემდეგ ლინკზე: https://www.kargiskola.ge/teachers/cignebi/Readers_Grade3/fotoaparati.pdf
კვირის ბოლო შეხვედრა ფოტოგრაფიას დაეთმო. სპეციალურად მათთვის მოვამზადე საინფორმაციო ტექსტი, რომელიც დაწყებითი სკოლის მოსწავლეებისთვის მისაღები ლექსიკისა და მოცულობის გათვალისწინებით შევადგინე. მოვუყევი ძველ ფოტოაპარატზე, რომლებიც სპეციალურ სამფეხა სადგამზე მაგრდებოდა და თავზე ნაჭერგადაფარებულ ფოტოგრაფებზე, რომლებიც დიდხანს ასწორებდნენ კადრს და ბევრს ფიქრობდნენ, სანამ „ყუთიდან ჩიტს გამოაფრენდნენ“. მოსწავლეები ცოტა ხნით ფოტოგრაფთა „ბნელ ოთახშიც“ შევახედე:
შემდეგ ბოლო დავალების განხილვის დროც დადგა. ბავშვობა გავიხსენე და მოსწავლეებს სტუმრის გასართობ ერთ-ერთ უნიკალურ საშუალებაზე – საოჯახო ალბომზე მოვუყევი. დღეს სუფრის გაშლის მოლოდინში დრო თანამედროვე გასართობებით გაგვყავს. ადრე კი ძნელად იპოვიდით ოჯახს, სადაც საოჯახო ფოტოალბომი არ მოიძებნებოდა. ახლაც თვალწინ მიდგას, როგორ აგორებენ კამათელს და თამაშით დაღლილები სპეციალურად მათთვის თაროდან გადმოლაგებულ ალბომებს ფურცლავენ. ჩემს მოსწავლეებს ისიც მოვუყევი, ადრე რომ საკუთარი ფოტოპორტრეტის ჩუქება ჩვეულებრივი მოვლენა, მეტიც, სიყვარულისა და პატივისცემის გამოვლინება იყო. ალბათ ამიტომაც ალბომებში ხშირად ისეთი ადამიანების ფოტოებს ვპოულობდით, ოჯახის უხუცესი წევრიც რომ ვერ ცნობდა (ვინ იცის, ვისმა ახალგაზრდა მეგობარმა დატოვა თავისი კვალი საოჯახო ალბომის ისტორიაში). ასეთი ფოტოების შესწავლა და კვლევა-ძიება სტუმრებთან ერთად ოჯახის წევრებსაც ძალიან ართობდა, ამასობაში კი სუფრაც იშლებოდა. ბავშვები ძალიან გაახალისა ჩემმა მოგონებამ, დავალებითაც დაინტერესდნენ. მათ უნდა მოეძებნათ სახლში ძველი ფოტოალბომი (მოსწავლეების უმეტესობა თვითიზოლაციის პერიოდს ბებიებისა და ბაბუების სახლში ატარებს და ფოტოალბომიც აღმოაჩინეს), ოჯახის წევრებთან ერთად დაეთვალიერებინათ (წარმომიდგენია, რამდენ უცხო ადამიანს და საინტერესო ისტორიას მოისმენდნენ), შემდეგ კი აერჩიათ ერთ-ერთი ფოტო, რომელსაც „გააციფრულებდნენ“ და ფოტოისტორიასაც მასზე დაყრდნობით შეადგენდნენ. მათ ამ დავალების ნიმუშიც გავუგზავნე:
კვირის ბოლო შეხვედრაზე მოსწავლეებს თავიანთი დავალებების ერთმანეთისთვის გაზიარებისა და რეფლექსიის საშუალება მიეცათ. ამ შეხვედრამ ცხადად აჩვენა, რომ კვირეულს ფუჭად არ ჩაუვლია. მოსწავლეებს საკუთარი ადგილსამყოფელის დატოვება არც დასჭირვებიათ, ისე აღმოაჩინეს, რომ გარშემო ყველაფერი განსაკუთრებულია, მთავარია, ფიქრისა და დაკვირვებისთვის მოიცალო.
