ინტეგრირებული სწავლების ერთ შესაძლებლობაზე 

ეს წერილი მეოთხე კლასში ქართული ენისა და ლიტერატურის და „მე და საზოგადოების“ ინტეგრირებას ეხება.

ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობის მიერ მომზადებულ ქართულის სახელმძღვანელოში მოცემულია ტექსტი „უძველესი ნახატები“, რომელიც ალტამირას გამოქვაბულში უძველესი ნახატების აღმოჩენის ხმაურიან ისტორიაზეა აგებული.

ინტეგრირების წინაპირობა ასეთია: ტექსტი ქართულში ეროვნული სასწავლო გეგმის ყველა სამიზნე ცნების მიხედვით არის დამუშავებული. მოსწავლეებმა რამდენიმე დავალება და უფრო მეტი აქტივობა შეასრულეს მისი გაგებისთვის, ინტერპრეტირებისთვის, მასში მოცემული გრამატიკული კანონზომიერებებისა და თხრობა/აღწერა/შედარება/დასაბუთების, წერისა და ჟანრის სამიზნე ცნებებზე სამუშაოდ. მოკლედ, ქართულში ტექსტი მაქსიმალურად დამუშავებულია.

ამ დროს მეოთხე კლასში, საგან „მე და საზოგადოებაში“, თემა „მედია და ინფორმაციის“ ფარგლებში, ამუშავებენ სამიზნე ცნებებს. მოსწავლეებმა უკვე გაიაზრეს საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მნიშვნელობა, მისი მიწოდების ფორმები და „ცვლილებებზე“ მუშაობის დროც დადგა.

გავიხსენოთ ცვლილებების სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენები:

• კავშირი წარსულს, აწმყოსა და მომავალს შორის;
• ცვლილება ყოველდღიური ცხოვრების ნაწილია, ყველაფერი იცვლება;
• ცვლილებების შესახებ ინფორმაციას ცალკეული ნივთები და ტექსტები (ზეპირი, წერილობითი, ვიზუალური) ინახავს.

მათი გათვალისწინებით, მასწავლებელმა უნდა შეარჩიოს საკითხი და დასვას საკვანძო კითხვა; ამ კომპონენტების გათვალისწინებით შეადგინოს/შეარჩიოს კომპლექსური დავალება, რომელიც საშუალებას მისცემს შეაფასოს, როგორ გაითავისეს მეოთხეკლასელებმა ეს მკვიდრი წარმოდგენები. ჩვენს მაგალითში ამ კომპონენტებმა ასეთი შინაარსი შეიძინა:

• საკითხი – ინფორმაციის გავრცელების საშუალებები ძველად და ახლა;
• საკვანძო კითხვა – როგორ შეიცვალა ინფორმაციის გადაცემა/გავრცელების ფორმა-საშუალებები (ძველად და ახლა)?

კომპლექსური დავალება

ქართულში შესწავლილი ტექსტის „უძველესი ნახატები“ და თქვენი პირადი ცოდნა-გამოცდილების საფუძველზე შეავსეთ მოცემული ცხრილი:

მედიისა და ინფორმაციის ცვლილებები

სავარაუდო პასუხები წარმოდგენილია დანართ 1-ში.

წარმოადგინე ცხრილი და ახსენი:

• რა კავშირს ხედავ ვერტიკალურ სვეტებში მოცემულ ინფორმაციებს შორის?
• ჰორიზონტალურად განთავსებული მონაცემებიდან ერთის ცვლილება განაპირობებს თუ არა სხვების ცვლილებას? შენი აზრით, რატომ?
• მომავალშიც არის მოსალოდნელი ცვლილებები? როგორ ფიქრობ, რა შეიძლება შეიცვალოს?
• თუ ჩვენს ნამუშევარს განვაზოგადებთ, რა შეგვიძლია დავასკვნათ?

აქვე დავძენთ, რომ, კლასის მოცემულობიდან გამომდინარე, მასწავლებლის გადასაწყვეტია, ცხრილს სულ ღია უჯრებით შესთავაზებს თუ მოდელირებით.

დავალება იძლევა დიფერენცირების საშუალებასაც: მოსწავლე შეიძლება მხოლოდ ცხრილის შევსებით დაკმაყოფილდეს, შეიძლება პირველ კითხვას უპასუხოს, შეიძლება ორს და ასე შემდეგ, თავისი შესაძლებლობის მიხედვით.

შეგვიძლია, შეხედულებისამებრ გადავწყვიტოთ, ეს ინდივიდუალური სამუშაო იქნება თუ ჯგუფური, მართულ პრაქტიკას მივმართავთ თუ დამოუკიდებელს.

კონკრეტულ მაგალითში ინტეგრირება გულისხმობს, რომ „მე და საზოგადოების“ სამიზნე ცნებებზე მუშაობისას ჩვენ ვეყრდნობით ქართულში მიღებულ ცოდნასა და უნარებს და თან ვავითარებთ ქართულის სხვადასხვა სამიზნე ცნების (გაგება, ინტერპრეტირება, თხრობა, აღწერა, შედარება, წერა…) მკვიდრ წარმოდგენებსაც.

ნებისმიერი მიდგომის შემთხვევაში, ამ დავალების შესრულებას წინ უნდა უძღვოდეს მოსამზადებელი და დამხმარე აქტივობები:

აქტივობა 1. ჩემი აზრით …

ინსტრუქცია:

კიდევ ერთხელ გაეცანი ,,უძველესი ნახატების“ ტექსტს და დაწერე/გვითხარი:

• შენი აზრით, შეიძლება თუ არა, კედლის გამოსახულებებს ვუწოდოთ ინფორმაციის გადაცემის ადრეული მაგალითები? რატომ?
• როგორ ფიქრობ, რა ინფორმაციას შეიძლება გვაწვდიდეს მღვიმეში აღმოჩენილი ნახატები?
• ინფორმაციის გამოხატვისა და გავრცელების რა საშუალებები ჰქონდათ ხელთ ქვის ხანის ადამიანებს?

აქტივობა 2. ჯგუფური სამუშაო

• მოამზადეთ პრეზენტაცია თემაზე „როგორ გავრცელდა ალტამირას აღმოჩენის ამბავი“.
• ტექსტში მოიძიეთ ფრაზები, რომლებიც ინფორმაციის გავრცელებას ეხება.
• თქვენი აზრით, რას ნიშნავს ფრაზა „ეს ყვირილი მალე მთელმა მსოფლიომ გაიგო“? როგორ გაიგებდა მსოფლიო ამ ყვირილს, ასეთი ძლიერი ხმა ჰქონდა მარიას?
• როგორ გესმით წინადადება „ფარნების შუქმა ათასწლეულების მანძილზე ბნელით მოცული მღვიმე გაანათა და მთელ მსოფლიოს მანამდე უცნობი ხელოვნების აღმოჩენის ამბავი ამცნო?“
• ვინ გააგებინა მსოფლიოს ეს ამბავი და როგორ?
• რა ცვლილებები განიცადა ინფორმაციის გამოხატვისა და გადაცემის ფორმებმა?

ჯგუფური ნამუშევრების პრეზენტაციის შემდეგ ხდება შეჯამება იმ ცვლილებების გამოსაკვეთად, რაც მედიაში მე-19 საუკუნეში მოხდა.

აქტივობა 3. მუშაობა წყვილებში – „თქვენ რომ ალტამირას მხატვრობა აღმოგეჩინათ…“

• წარმოიდგინეთ, რომ მარიას ადგილას თქვენ ხართ და დღეს გახდით ამ აღმოჩენის მონაწილე. როგორ და რა ფორმით გაავრცელებდით ამ სიახლეს. ვის გააგებინებდით? რამდენი ხანი დაგჭირდებოდათ? გადაიტანეთ პოსტერზე თქვენი სათქმელი და წარმოადგინეთ.

ამ აქტივობების შესრულების შემდეგ, რასაც, სავარაუდოდ, 2-3 გაკვეთილი დასჭირდება, მოსწავლეებმა უკვე უნდა შეძლონ კომპლექსური დავალების დამოუკიდებლად შესრულება და მისი პრეზენტაცია.

პრეზენტაცია აუცილებლად წარმოაჩენს მოსაზრებების დაზუსტების, შევსების, შეჯერების აუცილებლობას, რაც კომპლექსურ დავალებას შეფასებით ფუნქციასთან ერთად სწავლების ფუნქციასაც გაუაქტიურებს.

იგივე ტექსტი სახვითი და გამოყენებითი ხელოვნების მიმართულებით მუშაობის შესაძლებლობასაც იძლევა. მომდევნო წერილი სწორედ ამ საკითხს შეეხება.

დანართი 1.

მედიისა და ინფორმაციის ცვლილებები (სავარაუდო ვარიანტი)