პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

მეთოდოლოგიური სწავლება მოსწავლეებს სკოლასთან მჭიდროდ აკავშირებს

გევინი ნიჭიერი და მეგობრული ახალგაზრდაა ნევარკიდან (ნიუ-ჯერსის შტატი). მან ხუთი წლის წინ მიატოვა სკოლა. ცოტა ხნის წინ გევინმა GED პროგრამაში ჩარიცხვა განიზრახა. ჩვენ ერთმანეთს ვაშინგტონში, განათლების საკითხებისადმი მიძღვნილ ნაციონალურ კონფერენციაზე შევხვდით. შესვენებისას გამოველაპარაკე და ვკითხე, როდის დაკარგა სკოლაში სწავლისადმი ინტერესი.
გევინი გააკვირვა ამ შეკითხვამ. „აქამდე ეს ჩემთვის არავის უკითხავს”, – მითხრა მან, ხანმოკლე პაუზის შემდეგ კი მიპასუხა: „მესამე კლასიდან. მასწავლებელმა ტესტი მოგვცა და მივხვდი, რომ ეს ტესტი მე არ მეხებოდა… სწავლისადმი ჩემი დამოკიდებულება უფრო და უფრო გაუარესდა. ეს განსაკუთრებით მეხუთე კლასიდან გახდა საგრძნობი და სწორედ იმ დღეს, როცა 16 წელი შემისრულდა, სკოლის მიტოვება გადავწყვიტე”. – „და იმ დღესვე მიატოვე?” – „იმ დღეს არა, რადგან შაბათი იყო, მაგრამ ორი დღის შემდეგ ეს გადაწყვეტილება სისრულეში მოვიყვანე”.
კონფერენცია, სადაც მე და გევინი ერთმანეთს შევხვდით, ახალგაზრდების მიერ სწავლის მიტოვების „ეპიდემიას” ეძღვნებოდა. გევინის ისტორია ამის მკაფიო ილუსტრაცია იყო. ყოველწლიურად ამერიკელი მოსწავლეების მესამედი სწავლას თავს ანებებს ან უბრალოდ ვერ ამთავრებს სკოლას – ეს ჩვენი ქვეყნის ნაციონალური სენია. მაგრამ გევინის მოგონებები იმაზეც მიუთითებს, რომ საიტყვა „ეპიდემიამ” როგორც მეტაფორამ შეიძლება შეცდომაში შეგვიყვანოს. გევინის შემთხვევა გულისხმობს იმედგაცრუებას, რომელიც თითქმის ათი წლის განმავლობაში ღრმავდებოდა, სანამ ის შეუერთდებოდა იმ ახალგაზრდებს, ვინც სწავლა მიატოვა. ეს არ არის ვირუსი, რომელიც უეცრად იპყრობს ადამიანს მოზარდ ასაკში და სწავლის მიტოვებას აიძულებს. გევინს წლების განმავლობაში სძულდა სკოლა და მოთმინებით ელოდა იმ დროს, როდესაც მის მიტოვებას შეძლებდა. ამის მთავარი მიზეზი კი ის გახლდათ, რომ მოსწავლე, ფაქტობრივად, არ იყო ჩართული სწავლის პროცესში.
ადრეული ასაკის ბავშვთა სასწავლო პროცესში ეფექტური ჩართვა ცნობილი პრობლემაა. სკოლა კარგად მუშაობს იმ ბავშვებთან, რომლებსაც სწავლა და ცოდნის მიღება სწყურიათ. მათ უმეტესობას, თუნდაც დაბალი მოსწრების ბავშვებს, შეუძლია საკუთარ თავში სწავლის სიყვარული განავითაროს. მაგრამ არიან მოწაფეები, რომლებსაც თავიდანვე (ანუ სასკოლო ასაკამდე, დ. თ.) არ გააჩნიათ გამოცდილება, ყურადღებით მოეკიდონ შესასწავლ ობიექტს და არც თანამშრომლობითი (ინტერაქციული, დ.თ.) უნარი აქვთ განვითარებული. მათთვის სკოლა ერთგვარად ცივი და მაიძულებელი გარემოა, ამიტომ ასეთი მოსწავლეები შესაძლოა ვერასოდეს ჩაერთონ სკოლის ცხოვრებაში. ასეთ ბავშვებს ეჩვენებათ, რომ სკოლას არ სურს ან არ იცის, როგორ ჩამოუყალიბოს მათ საჭირო უნარები, როგორ გაუღვივოს სწავლის წყურვილი ან როგორ მისცეს ცოდნა. 
ახლა კი დადებითი სიახლის შესახებ. კვლევისას აღმოვაჩინე, რომ მეთოდოლოგიური სწავლება, რომელიც უკანასკნელი ათწლეულების განმავლობაში ეფექტურ პედაგოგიკად იქცა საშუალო და უმაღლესი განათლების სფეროში, შესაძლოა ადაპტირებულ იქნეს ადრეული ასაკის ბავშვებისთვისაც, რაც მათ მნიშვნელოვნად დაეხმარება სკოლასთან მჭიდრო კავშირის დამყარებაში. კურიკულუმის დამხმარე ასეთ სტრატეგიას აქვს როგორც ექსპერიმენტული, ისე ეთიკური განზომილება, რომელიც მოსწავლეებს ჯანსაღი იდენტობის ჩამოყალიბებაში ეხმარება. მე მრავალი წლის განმავლობაში ვმუშაობდი ერთწლიანი მეთოდოლოგიური სწავლების დახვეწაზე, რომელსაც Penny Harvest, ეს პროგრამა აშშ-ის         1 000 სკოლაში მოქმედებს.
მოტივაციისა და ღირებულებების ჩამოყალიბება. ოჯახურ გარემოში ყურადღებიანი მშობლები შვილებს ასწავლიან იმპულსური ქმედებების ურთიერთგაცვლას იმით, რომ აქებენ მათ ზოგიერთ ქცევას როგორც „განსაკუთრებულ ნიჭს”. ამგვარი შეფასება ბავშვს ინდივიდუალობის ძალზე სასარგებლო შეგრძნებას ანიჭებს. კარგად აგებულ მეთოდოლოგიურ სწავლებასაც შეუძლია იმავე შეგრძნების გაჩენა, თუ ხაზი გაესმება ახალგაზრდების როგორც თაობის სხვადასხვა ნიჭს.
ასეთი სტრატეგია ბავშვებს ეხმარება ეგოისტური ქცევის დაძლევაში და მის სანაცვლოდ თანამშრომლობითი ღირებულების ჩამოყალიბებაში, მაგალითად, ემპათიურობის გულწრფელი გამოხატულების დაჯილდოებით. როდესაც ბავშვი სხვისთვის აკეთებს რამეს და ამისთვის მას საჯაროდ აქებენ, მას უძლიერდება შეგრძნება გარკვეული ერთობისადმი (კლასი, წრე, სამეგობრო, დ.თ.) კუთვნილებისა. გარდა ამ შეგრძნების გაძლიერებისა, ამგვარი საქციელის დაფასება აძლიერებს ბავშვში ეთიკურ სტანდარტს, რომელიც აუცილებელია ხსენებული კავშირის შესანარჩუნებლად.
როცა მეთოდოლოგიური სწავლების მიზნები თანხვდება ახალგაზრდა თაობის მისწრაფებებს, აღიარებს მათ ემპათიურ შეგრძნებებს და იქცევა საინტერესო ინტელექტუალურ სტრატეგიად, ის მოიტანს სამმაგ ეფექტს, რომელიც დაკავშირებულია სწავლის პროცესში ჩართულობის განმტკიცებასთან – იდენტობის, კავშირისა და რეალიზებულობის შეგრძნებებს.
ნდობის მოპოვება. ვინაიდან სწავლა უმეცრების მიზანმიმართულ დაძლევას ითხოვს, ეს ხშირად საკლასო ოთახში, მასწავლებლისა და თანატოლების წინაშე, გაბედულ და რისკიან ქცევას გულისხმობს. მრავალი მასწავლებელი ცდილობს მოსწავლეთა ნდობის მოპოვებას, მაგრამ შემდეგ, ტესტირებათა რეგულარული „ზეწოლის” გამო, ეს ნდობა ქრება (გავიხსენოთ გევინის მაგალითი). სხვის მიმართ გამოვლენილ ყურადღებაზე რეაგირება ადამიანს ნდობას უნერგავს. სოციალურ პრობლემაზე ერთად მუშაობა გულისხმობს როგორც საერთო ზრახვებს, ისე ერთობლივ მოქმედებას. ყველაზე მნიშვნელოვანი ის არის, რომ სიბნელით დაწყევლილ სამყაროში მეფე ის არის, ვისაც სინათლე აქვს. ეს ფაქტი ბავშვს რაციონალობისადმი, ცოდნისა და სხვა უნარებისადმი ნდობას უყალიბებს. ამ დროს მნიშვნელობა არ აქვს, ვინ ფლობს მათ.
დეფრაგმენტირებული ერთობები. დაბოლოს, ამგვარი მეთოდოლოგიური სწავლებით სკოლასთან მჭიდროდ დაკავშირების ეს პროცესი შეიძლება დაიწყოს წარმატებულ მოსწავლეებთან სხვების გათანაბრებით. ეს ზრდის პოზიტიურ ინტერაქციას და პოტენციურად ამცირებს დამთრგუნველ იზოლაციას, რომლითაც ზოგიერთი მოსწავლე ქრონიკულად იტანჯება.
მაგრამ ენთუზიაზმს მოსწავლეთა იზოლაციის საწინააღმდეგოდ მოქმედი მეთოდოლოგიური სწავლების მიმართ სამი შემზღუდველი ფაქტორი ანელებს.
პირველი: მოზარდის მიერ სწავლის მიტოვების ცნებას ამჟამად უმთავრესად 11-დან 14 წლამდე ასაკის მოსწავლეების (middle school) მიმართ იყენებენ, მაშინ როცა ჩვენი ტრაგიკული დანაკარგი 5-11 წლის მოსწავლეებს შორის (primary school) ის პატარა საიდუმლოა, რომლის მოსმენაც არავის სიამოვნებს.
მეორე: ჩორპორატიონ ფორ Corporation for National and Community Service-ს უკანასკნელი მონაცემებიდან ჩანს, რომ სკოლების დირექტორები მიკერძოებით ეკიდებიან ექსპერიმენტულ განათლებას.
მესამე და ყველაზე მტკივნეული: მეთოდოლოგიური სწავლების მოდელების უმეტესობის მოქმედების არეალი არ იზრდება. წლიდან წლამდე ნიჭიერი მასწავლებლები იღრმავებენ გამოცდილებას, მაგრამ ეს მეთოდი ფართოდ არ ვრცელდება.
პრობლემები არსებობს, მაგრამ მათი დაძლევა შესაძლებელია. Common Cents-ისა და Penny Harvest-ის მსგავსი მეთოდოლოგიური პროგრამების წარმატება ცხადყოფს, რომ მოსწავლეების სკოლასთან მჭიდროდ დაკავშირება სავსებით შესაძლებელია საკუთარი თავის, სხვებისა და სწავლის პროცესის შეყვარებით.
იმავდროულად საჭიროა მეორე ფრონტის გახსნაც სწავლის მიტოვების წინააღმდეგ. ჩვენ შეგვიძლია, სკოლაში სწავლის წლები ისე საინტერესო გავხადოთ, რომ მოსწავლეს სურვილი გაუჩნდეს, ხელმეორედ გაიაროს ეს პერიოდი.

თარგმნა დავით თინიკაშვილმა

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი