ნილ გეიმანი: რატომ არის დამოკიდებული ჩვენი მომავალი ბიბლიოთეკებზე, კითხვასა და ოცნებაზე(გაგრძელება)

ლექციის მეორე ნაწილი, რომელშიც ახსნილია, რატომ არის აუცილებელი კითხვის ხელშეწყობა, რა მნიშვნელობა აქვს ზღაპრებს და რა საჭიროა ბიბლიოთეკები

ვინაიდან ჩვენი საუბარი კითხვას ეხება, მინდა, ორიოდე სიტყვა ვთქვა ესკაპიზმზე (ესკაპიზმი – (ინგლ. ლათ. სიტყვიდან escape – გაქცევა, თავის შველა) გონების ისეთი აქტივობა, როდესაც ადამიანი კითხვის მეშვეობით რეალობიდან წარმოსახვით სამყაროში გადადის).

ამ ცნებაზე გამალებულნი საუბრობენ როგორც რაღაც ცუდზე, თითქოს ესკაპისტური თხზულებები იაფფასიანი ოპიატი იყოს, რომელსაც დაბნეულები, ფანტაზიორები ან სულელები ეტანებიან; თითქოს გამონაგონის ერთადერთ ფასეულ ჟანრს იმიტაციური თხზულება წარმოადგენდეს, რომელიც სარკესავით ასახავს ჩვენ გარშემო არსებულ სამყაროს თავისი მახინჯი მხარეებით და რომელშიც მკითხველმა საკუთარი თავი უნდა იპოვოს.

თუ აღმოჩნდით წარმოუდგენელ ვითარებაში, ძალიან უსიამოვნო ადგილას, ხალხთან, რომელიც არაჯანსაღად მიგაჩნიათ და ვინმემ ამ სიტუაციიდან დროებით „გაქცევა” შემოგთავაზათ, რატომ იტყვით ამ წინადადებაზე უარს?

ესკაპისტური თხზულებაც იგივე გახლავთ. გამონაგონი მზის შუქივითაა – გიხატავს ადგილს, სადაც წასვლა გსურს, სადაც სიტუაციას აკონტროლებ, სადაც შენთვის სასურველი ადამიანები არიან (და წიგნები რეალური ადგილებია, ეს ნურაფერში აგერევათ).

და, რაც მთავარია, ამ „გაქცევის” დროს წიგნებს შეუძლიათ მოგცენ ცოდნა სამყაროსა და იმ რთული მდგომარეობის შესახებ, რომელშიც თავი ამოყავით; გაპოვნინონ გამოსავალიც, იარაღიცა და ჯავშანიც უსიამოვნებისგან თავის დასაცავად – რეალური იდეები და შესაძლებლობები, რომლებიც შეგიძლიათ „უკან”, თქვენს „რეალისტურ საპყრობილეში” წაიყოლოთ. წიგნებს შეუძლიათ მოგცენ ცოდნა და საშუალებები, რომლებსაც რეალობისგან თავის დასაღწევად გამოიყენებთ.

ჯ. რ. რ. ტოლკიენი („ბეჭდების მბრძანებლის” ავტორი) შეგვახსენებს, რომ ის, ვინც თავის დაღწევის („ისქეიფის”) წინააღმდეგ გამოდის, საპატიმროს ზედამხედველია.

კიდევ ერთი გზა, რომლითაც შეიძლება ბავშვებში კითხვის სიყვარული დავასამაროთ, მათი ისეთ სივრცეში გაზრდაა, სადაც წიგნები საერთოდ არ არის, ან ისეთი გარემოს შექმნა, სადაც წიგნს ვერ წაიკითხავ. მე ბედმა გამიღიმა – საუცხოო პატარა საშინაო ბიბლიოთეკა მქონდა, რომელიც ნელ-ნელა იზრდებოდა. მყავდა მშობლები, რომლებსაც ადვილად დაიყოლიებდი, ზაფხულობით, არდადეგებზე, სამსახურში მიმავალთ, თავიანთი პატარა ბიჭი საბავშვო ბიბლიოთეკაში დაეტოვებინათ, სადაც მხვდებოდა ბიბლიოთეკარი, რომელიც სრულიადაც არ იყო წინააღმდეგი, ბიჭს მთელი დღე საბიბლიოთეკო ბარათებთან გაეტარებინა და განუწყვეტლივ ეძებნა წიგნები, რომლებშიც მოთხრობილი იყო მოჩვენებების, ჯადოქრებისა თუ რაკეტების, ვამპირებისა თუ მამაცი დეტექტივების, ალქაჯებისა თუ სხვა საოცრებების ამბები. 

საბავშვო ბიბლიოთეკის წიგნები რომ წავიკითხე, „დიდების” ბიბლიოთეკაში, „დიდების” წიგნებზე გადავედი…

ისინი კარგი ბიბლიოთეკარები იყვნენ. მათ უყვარდათ წიგნები და უყვარდათ, როდესაც ვინმე ამ წიგნებს კითხულობდა. მათ მასწავლეს, როგორ შემეკვეთა წიგნი სხვა ბიბლიოთეკებში. ისინი სნობურად არ ეკიდებოდნენ წიგნებს, რომლებსაც მე ვკითხულობდი. ალბათ ის უფრო ახარებდათ, რომ იქვე, მათ გვერდით, იდგა დიდთვალება პატარა ბიჭი, რომელსაც კითხვა უყვარდა. ისინი მესაუბრებოდნენ წიგნებზე, რომლებსაც ვკითხულობდი. მეხმარებოდნენ ჩემთვის საინტერესო სერიის სხვა წიგნების პოვნაშიც.

ბიბლიოთეკარები ისე მეპყრობოდნენ, როგორც – არც მეტი, არც ნაკლები – ჩვეულებრივ მკითხველს, რაც პატივისცემით მოპყრობას ნიშნავდა. რვა წლის ასაკში, მართალი გითხრათ, პატივისცემით მოპყრობას არ გახლდით ჩვეული.

ბიბლიოთეკები თავისუფლებაა. კითხვის თავისუფლება, იდეების თავისუფლება, ურთიერთობის თავისუფლება. ბიბლიოთეკები განათლების წყაროა (რომელიც მას შემდეგაც კი არ შრება, რაც სკოლას ან უნივერსიტეტს დავამთავრებთ), სიამოვნების წყაროცაა და, რაც ნიშანდობლივია, უსაფრთხო ადგილია, სადაც ინფორმაციაზე თავისუფლად მიგვიწვდება ხელი.

მე ვდარდობ, რომ დღეს, 21-ე საუკუნეში, ხალხს აღარ ესმის, რა არის ბიბლიოთეკა და რა დანიშნულება აქვს მას. თუ ბიბლიოთეკა წიგნების თაროდ აღიქვი, შესაძლოა, ის რაღაც ძველმოდურ ადგილად მოგეჩვენოს, რადგან ნაბეჭდი წიგნების უმეტესობა უკვე ციფრულ ფორმატშიც არსებობს, მაგრამ ასეთი მიდგომა საფუძველშივე მცდარია.

ვფიქრობ, ბიბლიოთეკებს კავშირი აქვს ინფორმაციის ბუნებასთან. დღეს ინფორმაციას დიდი ფასი ადევს, ხოლო სწორ ინფორმაციას – უზარმაზარი.

კაცობრიობა მთელი თავისი ისტორიის განმავლობაში საინფორმაციო სიმწირის პირობებში ცხოვრობდა და საჭირო ინფორმაციის ქონა ყოველთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, ამიტომაც ამ ინფორმაციას მუდამ ედო ფასი: როდის დაითესოს თესლი, სად იპოვო ის, რასაც ეძებ, რუკები, ისტორიები და თხრობა – ყოველივე ამის ცოდნა ფასობდა მუდამ, ჭამის დროს თუ მეგობრებთან დროსტარებისას.

ინფორმაცია ფასეული რამ იყო და ყველა, ვისაც ჰქონდა იგი ან მისი მოპოვება შეეძლო, ამ საქმეს ფასს ადებდა.

უკანასკნელ რამდენიმე წელიწადში ჩვენ ინფორმაციამწირიდან ინფორმაციაუხვ გარემოში გადავინაცვლეთ. „გუგლის” მმართველის, ერიკ შმიდტის თანახმად, დღეს კაცობრიობა ყოველ ორ დღეში ქმნის იმ მოცულობის ინფორმაციას, რომელიც შეიქმნა (დაგროვდა) ცივილიზაციის დასაწყისიდან 2003 წლამდე. ეს დღეში მონაცემთა დაახლოებით 5 ეგზაბაიტია (მათ გასაგონად, ვისაც რიცხვები აინტერესებს).

დღეს ჩვენი ამოცანაა არა ობოლი მცენარის პოვნა უდაბნოში, არამედ საჭირო მცენარის მიგნება ჯუნგლში. დღეს, საჭირო ინფორმაცია რომ მოვიპოვოთ, გვჭირდება დახმარება ინფორმაციის ამ ნაკადში სწორად ნავიგაციისთვის.

ბიბლიოთეკა ის ადგილია, სადაც ადამიანი ინფორმაციისთვის მიდის. წიგნები საინფორმაციო აისბერგის მხოლოდ წვერია: ისინი იქ არიან და ბიბლიოთეკას შეუძლია, თავისუფლად და კანონიერად მოგაწოდოთ. აღმოჩნდა, რომ დღეს მეტ ბავშვს  გააქვს წიგნი ბიბლიოთეკიდან, ვიდრე ოდესმე – ყოველგვარი წიგნი: ქაღალდისა, ელექტრონული თუ აუდიო.

ბიბლიოთეკა ის ადგილიცაა, სადაც ადამიანს შეუძლია თავისი საქმისთვის მივიდეს – ზოგს არ აქვს კომპიუტერი ან ინტერნეტკავშირი; ასეთ ადამიანებს შეუძლიათ, უფასოდ ჩაერთონ ონლაინ რეჟიმში. ეს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, როდესაც ამგვარად ეძებ სამსახურს ან ვინმეს სამსახურისა თუ სახელმწიფო დახმარების თაობაზე მიმართავ. ბიბლიოთეკარებს შეუძლიათ, დაეხმარონ ამ ხალხს მსოფლიო საინფორმაციო ნაკადში ნავიგაციისას.

არა მგონია, რომ ყველა წიგნი მოხვდება ან უნდა მოხვდეს კომპიუტერის ეკრანზე: ერთხელ (ელექტრონული წიგნის, ქინდლის, გამოგონებამდე ოცი წლით ადრე) დაგლას ადამსმა მითხრა, რომ ფიზიკური წიგნები ზვიგენებს ჰგვანან. ზვიგენები უძველესი მოდგმაა. ისინი დინოზავრებამდე ბინადრობდნენ ოკეანეში და კითხვაზე, რატომ დარჩნენ ზვიგენები დღემდე ზვიგენებად, პასუხი ასეთია: ზვიგენებს ყველა სხვა საქმეზე უკეთ ზვიგენობა გამოსდით.

წიგნი ფიზიკურად მყარია, ძნელი გასანადგურებელი; ის უძლებს ნესტს, „მუშაობს” მზის შუქზე, მოხერხებული დასაჭერია კითხვისას; წიგნი კარგია წიგნად და მისთვის ადგილი ყოველთვის მოძებნება. ის ბიბლიოთეკას ეკუთვნის, მიუხედავად იმისა, რომ ბიბლიოთეკები უკვე იქცა ადგილებად, სადაც მკითხველთათვის ელექტრონული წიგნი, ვებსაიტების შინაარსი, აუდიო- და დვდ-წიგნებიც ხელმისაწვდომია.

ბიბლიოთეკა ის ადგილია, სადაც ინფორმაცია ინახება და მასზე ყველა მოქალაქეს მიუწვდება ხელი. ეს ინფორმაცია მოიცავს ცოდნას ჯანმრთელობაზე, მათ შორის – სულიერ ჯანმრთელობაზეც. ის სათემო სივრცეც არის. ამასთან, დაცული სივრცე. იგი ამქვეყნიურ სამოთხეს ჰგავს. აქ ბიბლიოთეკარებიც არიან. როგორი იქნება ბიბლიოთეკები მომავალში, წარმოსახვის სფეროდანაა.

წერა-კითხვის ცოდნა დღეს უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ოდესმე ყოფილა. ტექსტის, ელფოსტისა და დაწერილი იფორმაციის სამყაროში ჩვენ გვჭირდება კითხვა და წერა. ჩვენ გვჭირდება გლობალური მოქალაქე, რომელიც იოლად ახერხებს კითხვას, წაკითხულის გაგებას, ნიუანსების აღქმას და სჭირდება, მასაც გაუგონ.

ბიბლიოთეკები მომავლის კარიბჭეებია. სამწუხაროა, რომ მსოფლიოს მრავალ ადგილას ადგილობრივი თვითმმართველობები იყენებენ შესაძლებლობას და, თითქოსდა ფულის ეკონომიის მიზნით, ხურავენ მათ. ამ ხალხს ვერ წარმოუდგენია, რომ პარავს ფულს მომავალს, რათა გადაიხადოს დღეს. ისინი იმ კარებს ხურავენ, რომლებიც ფართოდ უნდა გააღონ.

ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD) უახლესი ანგარიშის თანახმად, „ინგლისი ერთადერთი ქვეყანაა, სადაც ყველაზე უფროს ასაკობრივ ჯგუფს, სხვა ფაქტორების – სქესის, სოციალურ-ეკონომიკური საფუძვლისა და დასაქმების ტიპის გათვალისწინებით, წერა-კითხვასა და ნუმერულ ცოდნაში უკეთესი მაჩვენებლები აქვს, ვიდრე ყველაზე ახალგაზრდას”. სხვაგვარად ეს ასე ჟღერს: ჩვენი შვილები და შვილიშვილები ნაკლებად წიგნიერნი არიან და ციფრებსაც უარესად ფლობენ, ვიდრე ჩვენ. შესაბამისად, მათ უფრო მეტად უჭირთ ამ სამყაროში ნავიგაცია, მისი გაგება და პრობლემების მოგვარება. ისინი შესაძლოა უფრო იოლად მოტყუვდნენ ან შეცდნენ, უფრო ნაკლები შესაძლებლობა აქვთ, შეცვალონ სამყარო, რომელშიც ცხოვრობენ, ნაკლები აქვთ დასაქმების შანსი. ყოველივე ამიდან გამომდინარე, ინგლისი შესაძლოა ჩამორჩეს სხვა განვითარებულ ერებს განსწავლული სამუშაო ძალის სიმცირის გამო.

წიგნები ჩვენთვის გარდაცვლილებთან ურთიერთობის საშუალებაა; გზებია, რომლებიც წარსულის გაკვეთილებს გვასწავლის, ხშირად – მათ მიერ დასახული, ვინც დღეს აღარ არის. ასე ააგო კაცობრიობამ დღევანდელი სამყარო, ასე განვითარდა იგი, ასე აქცია ცოდნა მზარდ მოვლენად, რომელსაც უბრალოდ თავიდან კი არ სწავლობენ თაობები, არამედ რომელზეც ახალი და ახალი ცოდნა შენდება. ჩვენ გვაქვს ზღაპრები, რომლებიც უფრო ძველია, ვიდრე ამჟამად არსებულ სახელმწიფოთა უმეტესობა, რომლებმაც უფრო მეტხანს გაძლეს, ვიდრე მათმა მშობლიურმა კულტურებმა ან შენობებმა, სადაც ამ ზღაპრების შინაარსი პირველად გაისმა.

მე მიმაჩნია, რომ ჩვენ ყველას გვაკისრია პასუხისმგებლობა მომავლის მიმართ. ჩვენი შვილების მიმართ. დიდების მიმართ, რომლებადაც ოდესმე იქცევიან ჩვენი შვილები. სამყაროს მიმართ, რომელშიც მათ უნდა იცხოვრონ. ჩვენ ყველას – მკითხველებს, მწერლებს, მოქალაქეებს – გვაკისრია მოვალეობები და, ვფიქრობ, მე ამ მოვალეობათა შეხსენება მოვახერხე.

მე მჯერა, რომ ჩვენი მოვალეობაა საჯარო თუ პრივატულ გარემოში ჩვენივე სიამოვნებისთვის კითხვა. როდესაც საკუთარი სიამოვნებისა თუ ინტერესისთვის ვკითხულობთ, ამას სხვებიც ხედავენ. კითხვისას ვსწავლობთ, ვავარჯიშებთ წარმოსახვას. ვაჩვენებთ სხვებს, რომ კითხვა კარგი რამაა.

მჯერა, რომ ჩვენივე მოვალეობაა ბიბლიოთეკების მხარდაჭერა, მათი გამოყენება და მათ გამოყენებაში სხვებისათვის ხელის შეწყობა; ჩვენი მოვალეობაა, წინ აღვუდგეთ ბიბლიოთეკების დახურვის პროცესს. თუ არ ვაფასებთ ბიბლიოთეკებს, ეს ნიშნავს, რომ არ ვაფასებთ ინფორმაციას, კულტურასა და სიბრძნეს. ბიბლიოთეკების უგულებელყოფით ჩვენ უგულებელვყოფთ წარსულის ხმებს და ზიანს ვაყენებთ ჩვენს მომავალს.

ჩვენი მოვალეობაა, ხმამაღლა ვუკითხოთ ბავშვებს. ვუკითხოთ ის, რაც მოსწონთ. ამბები, რომელთა კითხვა შესაძლოა უკვე ყელშიც გვქონდეს ამოსული. ვუკითხოთ მათ სხვადასხვა ხმაზე, გავხადოთ კითხვის პროცესი საინტერესო და მაშინაც კი არ მივანებოთ თავი, როცა ბავშვები თავად ისწავლიან კითხვას. გამოვიყენოთ ხმამაღლა კითხვის დრო შვილებთან ურთიერთობისთვის, ვაქციოთ ის მათთან შეკავშირების დროდ, დროდ, როდესაც ჩვენთვის აღარც ტელეფონის ზარი არსებობს და არც გარე სამყაროდან მომდინარე სხვა ხელის შემშლელი ფაქტორები.

ჩვენი მოვალეობაა ენის გამოყენებაც. ჩვენ უნდა ვაიძულოთ თავს და გავიგოთ, რას ნიშნავს თითოეული სიტყვა, როგორ წარმოითქმის, როგორ ვიურთიერთოთ ნათლად და როგორ გამოვთქვათ ნაგულისხმევი. ენის „გაყინვა”არ შეიძლება. არც მისი ბრმა თაყვანისცემა. ენა უნდა განვიხილოთ ცოცხალ ორგანიზმად, რომელიც არსებობს, იზრდება, სესხულობს სიტყვებს, რომლის წიაღშიც დროთა განმავლობაში იცვლება სიტყვათა მნიშვნელობა ან მათი წარმოთქმის წესი. 

ჩვენ, მწერლებს, მეტადრე – საბავშვოს, თუმცა ეს ყველა მწერალს ეხება, გვაკისრია მოვალეობა მკითხველთა წინაშე. ჩვენი მოვალეობაა სიმართლის წერა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ეს ზღაპრების თხზვისას; იმ ადამიანებზე ან იმ ადგილებზე წერისას, რომლებიც არ არსებობს; იმის გაგება, რომ სიმართლე ის კი არ არის მხოლოდ, რაც ხდება, არამედ ისიც, რაც გვეუბნება, ვინ ვართ ჩვენ. 

გამონაგონი ტყუილია, რომელიც სიმართლეს ჰყვება. ჩვენ არ უნდა მოვაბეზროთ მკითხველს კითხვა, ჩვენ მას წიგნის მომდევნო გვერდზე გადაშლა უნდა მოვანდომოთ. უხალისო მკითხველისთვის წამალია ისეთი ამბის მოყოლა, რომლის კითხვასაც ის თავს ვერ მიანებებს.

და ვინაიდან ჩვენ მოვალენი ვართ, მკითხველს მართალი ამბები მოვუთხროთ, მივცეთ მას ახალი იარაღი, აღვჭურვოთ ახალი აბჯრით, გადავცეთ სიბრძნე, რომლის მოგროვებაც შევძელით ამ ჩვენი ხანმოკლე არსებობის განმავლობაში, თავი უნდა ვარიდოთ მკითხველისთვის მორალის კითხვას, გადაღეჭილი „ჭეშმარიტებების” პირში ჩადებას, როგორც ფრინველები უდებენ თავიანთ ბარტყებს ღია ნისკარტში გადაღეჭილ მატლებს.

დაბოლოს, ჩვენ მოვალენი ვართ, არასდროს, არც ერთ ვითარებაში, არ დავწეროთ და არ შევთავაზოთ ბავშვებს იმის წაკითხვა, რის წაკითხვასაც ჩვენ თვითონ არ ვისურვებდით.

ჩვენ, საბავშვო მწერლებმა, უნდა გავიაზროთ, რომ ბავშვებისთვის ძალიან მნიშვნელოვან საქმეს ვაკეთებთ, რადგან თუ მოსაწყენი ამბები ვწერეთ, ბავშვები დაშორდებიან წიგნს, ეს კი გააუფერულებს ჩვენ და მათ მომავალს.

ჩვენ ყველას – უფროსებსა და ბავშვებს, მწერლებსა და მკითხველებს – ოცნება გვევალება. ჩვენი ვალია, წარმოვიდგინოთ ის, რაც ჯერ არ არსებობს. ადვილი სათქმელია, რომ ვერავინ ვერაფერს შეცვლის, რადგან ჩვენ ვცხოვრობთ უზარმაზარ საზოგადოებაში, რომლის რიცხოვნობასა და მასშტაბთან შედარებით ერთი ადამიანი არაფერია – ქვიშის მარცვალი კედელში, ბრინჯის მარცვალი ყანაში… მაგრამ სიმართლე ის არის, რომ ინდივიდები ცვლიან სამყაროს. ერთი ადამიანი ქმნის მომავალს და ამას იმის წარმოდგენით ახერხებს, რაც სხვაგვარია, განსხვავებულია ან ჯერ არ არსებობს.

მიიხედ-მოიხედეთ, შეხედეთ თქვენ გარშემო არსებულ სამყაროს, გულწრფელად გთხოვთ, ცოტა ხნით შეჩერდით და დაათვალიერეთ ოთახი, რომელშიც იმყოფებით. მე ისეთ რამეებზე გესაუბრებით, რაც ასე აშკარაა და რაც მიგვავიწყდა. ყველაფერი, რასაც გარშემო ხედავთ, კედლების ჩათვლით, ოდესღაც ვიღაცამ წარმოიდგინა. ოდესღაც ვიღაცამ გადაწყვიტა, რომ მიწაზე ჯდომას სკამზე ჯდომა აჯობებდა და სკამი გამოიგონა; ვიღაცამ წარმოიდგინა, რომ შესაძლოა, დღეს მე ლონდონში ამ საკითხებზე მესაუბრა თქვენთან და ეს შეხვედრა ამ ოთახში შემდგარიყო, რათა წვიმაში არ ვმდგარიყავით. ეს ოთახი და მასში არსებული ნივთები, ისევე როგორც ყველა სხვა ნივთი ამ შენობაში, ამ ქალაქში, არსებობს მხოლოდ იმიტომ, რომ ვიღაცა განუწყვეტლივ იგონებდა ახალ-ახალ ნივთებს, ახალ-ახალ საქმეებს, ახალ-ახალ რეალობას. ადამიანი გამუდმებით წარმოიდგენს მომავალს.

ჩვენ მოვალენი ვართ, გავაუმჯობესოთ და გავალამაზოთ ცხოვრება ჩვენ გარშემო. არ შეიძლება, დავტოვოთ ჩვენი სამყარო იმაზე უშნო, ვიდრე იგი ჩვენ მიერ მისი აღმოჩენისას იყო. არ შეიძლება დავაბინძუროთ ოკეანეები და ჩვენ მიერვე შექმნილი პრობლემები მომვალ თაობებს გადავულოცოთ. მოვალენი ვართ, წასვლამდე „გავწმინდოთ” ჩვენი დანატოვარი და არ დავტოვოთ ჩვენი შვილები ჩვენი უჭკუობით, სიხარბითა და ზედაპირულობით დახეიბრებულ სამყაროში.

ჩვენ მოვალენი ვართ, ვუთხრათ პოლიტიკოსებს, რა გვსურს და არ მივცეთ ხმა, განურჩევლად პარტიული კუთვნილებისა, მას, ვისაც არ ესმის კითხვის მნიშვნელობა ღირსეული მოქალაქეების ჩამოყალიბებისთვის; მას, ვისაც არ სურს ხელის განძრევა ცოდნის შესანახად, დასაცავად და წერა-კითხვის გასავრცელებლად. ეს არ გახლავთ პარტიული პოლიტიკის საკითხი; ეს ზოგადსაკაცობრიო საკითხია.

ერთხელ ალბერტ აინშტაინს ჰკითხეს, როგორ შეიძლება, ჩვენი შვილები გონიერები გავხადოთო. მისი პასუხი ერთსა და იმავე დროს მარტივიც იყო და ბრძნულიც: „თუ გსურთ, თქვენი შვილი ჭკვიანი გამოვიდეს, – თქვა მან, – უკითხეთ ზღაპრები. თუ გსურთ, უფრო ჭკვიანი იყოს, უკითხეთ უფრო მეტი ზღაპარი”.

აინშტაინმა კარგად იცოდა კითხვისა და წარმოსახვის ფასი. იმედი მაქვს, შევძლებთ შევუქმნათ ჩვენს შვილებს ისეთი სამყარო, სადაც მათ შეეძლებათ კითხვა, სადაც მათ წაუკითხავენ, სადაც ისინი იოცნებებენ და სიახლეს გაიგებენ.

…

ეს გახლავთ ნილ გეიმანის ლექციის რედაქტირებული ვერსია, რომელიც მან 2012 წლის ოქტომბერში „რიდინგის სააგენტოში” წაიკითხა. „რიდინგის სააგენტო” ყოველწლიურად მართავს ლექციების კურსს, რომელზეც წამყვანი მწერლები და მოაზროვნეები მსმენელს უზიარებენ თავიათ ორიგინალურ იდეებს კითხვასა და ბიბლიოთეკებზე.

[1]

ერიკ ემერსონ შმიდტი (Eric Emerson Schmidt)
– კომპანია “გუგლის” აღმასრულებელი დირექტორი.

[2]

ეგზაბაიტი (Exabyte, EB) – 1 EB =10¹⁸bytes = 1 მილიარდ გიგაბაიტს

[3]

დაგლას
ადამსი (Douglas
Adams, 1952-2011) – ბრიტანელი ავტორი. მის კალამს ეკუთვნის რამდენიმე ბრიტანული
ბესტსელერი. მათ შორის, “ბი-ბი-სის” რადიო-კომედური შოუთი დაწყებული და შემდეგ 5 წიგნად
დაწერილი სათასვგადასავლო ფანტასტიკური რომანი, The Hitchhiker's Guide to the
Galaxy

თარგმნა და კომენტარები დაურთო ლევან ალფაიძემ