ზუსტი სიტყვის სნაიპერი –
არის კოპირაიტერი! (ც. ბ.)
ვინ არის კოპირაიტერი? სიტყვებით მისი აღწერა არ გამოვა, ამიტომ ჯობს, მეტაფორებს მივმართოთ.
კოპირაიტერი არქიტექტორია. მას შეუძლია, სრულიად სხვადასხვანაირი შენობები (ტექსტები) ააგოს. გააჩნია, რისთვის აგებს და რას აგებს – სავაჭრო ცენტრს, ქორწინების სახლს, ბინას, ტაძარს თუ რამე სხვას. და, რა თქმა უნდა, მხოლოდ ლამაზი და სტილებრივად დახვეწილი შენობის აგება საკმარისი არ არის, არქიტექტორი ყოველთვის ითვალისწინებს კონტექსტს: სად აგებს ამ შენობას? გვერდით როგორი შენობებია? როგორ გამოიყურება მისი ნაშენი სხვების ფონზე? რით იქნება განსხვავებული და როგორ მიიზიდავს ყურადღებას? დიახ, ის უნდა ჩაჯდეს საერთო კონტექსტში და იმავდროულად იყოს განსხვავებულიც.
რერაიტერი კი შეიძლება შევადაროთ ექიმს, რომელიც ტექსტის დიაგნოსტიკის შემდეგ გასცემს შესაბამის რჩევებს, რათა ტექსტი ჯანმრთელი და უნიკალური გავიდეს ბაზარზე.
ყველამ იცის, რა არის რიტორიკა, მაგრამ ცოტას თუ გაუგონია ციფრული სამყაროს აქტუალური პროფესიის – კოპირაიტინგის შესახებ. კოპირაიტინგი თანამედროვე ციფრული სამყაროს რიტორიკაა. გარწმუნებთ, ცოტა ხანში ის დასჭირდება ყველას, ვისაც საქმე აქვს ინტერნეტში ინფორმაციის გავრცელებასთან.
რიტორიკა, კლასიკური განმარტებით, არის ეფექტური ზეპირი მეტყველება. კოპირაიტინგი ეფექტური წერითი მეტყველებაა. წერითი და ზეპირი მეტყველება ჰგვანან კიდეც ერთმანეთს და განსხვავდებიან კიდეც. პირველი განსხვავება ის არის, რომ ერთი გამოითქმის, მეორე კი იწერება. გასათვალისწინებელია აუდიტორიაც. პირველ შემთხვევაში ორატორი მიმართავს განსაზღვრულ აუდიტორიას და ეს იცის. ორატორი ითვალისწინებს კონტექსტს, წინასწარ სწავლობს მსმენელს და ასე აგებს თავის გამოსვლას.
ახლა წარმოიდგინეთ ციფრული სამყარო: გადავსებულ საინფორმაციო გარემოში თქვენმა ნაწერმა უნდა მიაღწიოს იმ მსმენელამდე, რომლისთვისაც ის გამიზნულია. არ აქვს მნიშვნელობა, სარეკლამო ტექსტია ეს თუ უბრალოდ თქვენი მოსაზრება ამა თუ იმ მოვლენის შესახებ. თუ შეძლებთ ორატორის აუდიტორიასა და კოპირაიტერის აუდიტორიას შორის სხვაობის წარმოდგენას, მიხვდებით, რამხელა ამოცანის წინაშე დგას კოპირაიტერი – სარეკლამო ტექსტების მწერალი.
უფრო შორს თუ წავალთ (ან პირიქით, უფრო ახლოს თუ მივალთ პრობლემასთან), აღმოვაჩენთ, რომ თითოეული ჩვენგანი ერთგვარად კოპირაიტერია, რადგან, სხვა თუ არაფერი, ჩვენ გვიწევს სოციალურ ქსელში პოსტვა. მიგაჩნიათ, რომ ეს უმნიშვნელოა? ან იქნებ დღემდე არ გიფიქრიათ იმაზე, რომ ის, რაც სოციალურ ქსელში გამოგარჩევთ, სწორედ თქვენ მიერ დაწერილი სიტყვაა? ციფრულმა სამყარომ და ტექნოლოგიებმა კიდევ ერთხელ დაგვარწმუნა ძველ ჭეშმარიტებაში: „პირველად იყო სიტყვა“. ენათმეცნიერებაში არსებობს ტერმინი „ენობრივი ადამიანი“ და თუ ეს ტერმინი რომელიმე ეპოქას უნდა ეკუთვნოდეს, ეს სწორედ თანამედროვე ციფრული ეპოქაა. ჩვენ ორი პარალელური არსებობა გვაქვს: ერთი ის, რომელსაც რეალურს ვეძახით და მეორე – ციფრული, ენობრივი არსებობა.
მაშ ასე, ჩვენ ვცხოვრობთ ეპოქაში, რომლისთვისაც ნიშანდობლივია სარეკლამო მეტყველება. ეს არის ახალი უნარი, რომელიც უნდა გამოიმუშაოს ყველამ, ვინც მეტყველებს! რატომ? აბა, წარმოიდგინეთ, რომ ესაუბრებით ადამიანს, რომელსაც თქვენთვის მხოლოდ სამი წუთის დათმობა შეუძლია, თქვენ კი ფიქრობთ, რომ ერთი საათი მაინც გჭირდებათ. გამოდის, რომ კომუნიკაცია ვერ შედგება; აჩქარებულ ეპოქაში მუდმივად გადარბენაზე მყოფი ადამიანისთვის ლაკონიური მეტყველება სტილური მახასიათებელი გახდა. იმის ანალიზს, რატომ იქცევა ადამიანი ასე, აქ არ გამოგვადგება. სამყარო ასეთია და ვერ შევცვლით; ჩვენ ვცდილობთ, მოვერგოთ მას.
მომავალში ციფრული ტექნოლოგიები და ხელოვნური ინტელექტი ბევრ პროფესიას შთანთქავს, მაგრამ კოპირაიტინგი არის და იქნება მომავლის მოთხოვნადი პროფესია.
კოპირაიტინგი – ეს არ არის უბრალოდ ტექსტის შედგენა, ეს არის განსაზღვრული ამოცანების გადაწყვეტა ტექსტის საშუალებით. მხოლოდ შემოქმედებითი წერა საკმარისი არ არის, რადგან კოპირაიტერი ქმნის ტექსტებს ალგორითმების გათვალისწინებით.
კოპირაიტინგი სიტყვებისა და ფრაზების მიზანში სროლაა. მხოლოდ ასე შეიძლება ადამიანთა ყურადღების მიპყრობა, რათა მოუყვეთ მათ თქვენს იდეაზე, საქმიანობაზე, გააცნოთ პროდუქტი (ან სულაც ესაუბროთ სიყვარულზე)… მთავარია, გამოიწვიოთ მოქმედება!
კოპირაიტინგი არ არის რომელიმე ერთი უნარი; ეს არის ცოდნათა ერთობლიობა, რომელსაც გარკვეული ფორმატით გამოხატავ. ამ ცოდნის დაგროვება სკოლიდან უნდა დაიწყოს.
რა ცოდნას აგროვებს მომავალი კოპირაიტერი სკოლაში?
- სწავლობს თავისუფალ და შემოქმედებით წერას;
- ბევრს კითხულობს გემოვნებიან მხატვრულ ლიტერატურას და იმდიდრებს სიტყვათა მარაგს;
- კარგად სწავლობს ლექსიკოლოგიას, ეუფლება სემანტიკურ ბუდეებს; სწავლობს ანდაზებს და ფრაზეოლოგიზმებს;
- თამაშობს სიტყვებით;
- უყურებს ფილმებს და საუბრობს მათ შესახებ;
- შეუძლია ვრცელი ტექსტის ლაკონიურად გადმოცემა, განზოგადება;
- იცის, როგორ შექმნას მეტაფორა და მიანიჭოს ტექსტს ემოციური ღირებულება;
- აქვს იუმორის ნიჭი, რომელიც შეიძლება გამოიმუშაოს კლასიკური ტექსტების დეკონსტრუქციით;
- იცნობს სამყაროს, რომელშიც ცხოვრობს; იცნობს განსხვავებულ კულტურებს.
მასწავლებლებს, ბევრი გვაქვს სამუშაო, რომ ციფრული, გლობალური სამყაროს ადამიანის ცნობიერება ჩამოაყალიბოთ, რათა ადამიანმა დაკარგულად არ იგრძნოს თავი იმ პარალელურ სამყაროში, რომელიც, გვინდა-არ გვინდა, უფრო და უფრო მტკიცედ იკიდებს ფეხს. ჩვენს ყოველდღიურ რუტინაში გარღვევას სწორედ ციფრული რეალობა შემოიტანს – გახსნილი ყველასა და ყველაფრის მიმართ. და იმისთვის, რომ ამ სამყაროშიც არ დაიკარგოთ, ბევრი ფილტრი სჭირდება ცნობიერებას… ცნობიერება, ციფრული იქნება თუ სხვა, ყოველთვის ფილტრავს!
კოპირაიტინგი წესების სწავლით არ იწყება; ის იწყება ფიქრით და აზროვნების ფორმატით შეცვლით.
სტივ ჯობსი, როგორც თავად იტყოდა, ყიდიდა არა პროდუქტს, არამედ ემოციებს და შთაბეჭდილებებს ამ პროდუქტზე.
კოპირაიტერის სიტყვა ტყვიას ჰგავს, მთაავრია, ისწავლოთ მიზანში სროლა.
