საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, ყველა ადამიანი თანასწორია კანონის წინაშე. დისკრიმინაცია აკრძალულია
კანონი კრძალავს სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე რომელიმე მხარის კანონიერი უფლებისა და თავისუფლების, კანონიერი ინტერესის შეზღუდვას ან მათი განხორციელებისთვის ხელის შეშლას, აგრეთვე მათთვის კანონმდებლობით გაუთვალისწინებელი რაიმე უპირატესობის მინიჭებას ან რომელიმე მხარის მიმართ რაიმე დისკრიმინაციული ზომების მიღებას. საქმის გარემოებათა იდენტურობის შემთხვევაში დაუშვებელია სხვადასხვა პირის მიმართ განსხვავებული გადაწყვეტილების მიღება, გარდა კანონით გათვალისწინებული საფუძვლის არსებობისას.
კანონის წინაშე თანასწორობის და დისკრიმინაციის აკრძალვის პრინციპი იცავს მოსწავლეებსა და მასწავლებლებს და სკოლას აკისრებს ვალდებულებას, გადაწყვეტილების მიღების დროს დაიცვას კანონის წინაშე თანასწორობის პრინციპი და გამორიცხოს დისკრიმინაცია.
არათანასწორად მოპყრობის რისკი განსაკუთრებით მაღალია, როცა სკოლას გადაწყვეტილების მიღების დროს აქვს დისკრეციული უფლებამოსილება. ასეთ დროს გადაწყვეტილების მიმღებმა უნდა გაითვალისწინოს, რა მიზნის მისაღწევად აქვს მინიჭებული დისკრეცია და არ უნდა გასცდეს დისკრეციის ფარგლებს. ასეთი გადაწყვეტილების მიღების მოტივაცია არ შეიძლება იყოს რაიმე გარემოება, გარდა კანონმდებლობით გათვალისწინებულისა. მაგალითად, ხშირია შემთხვევა, როდესაც გადაწყვეტილება განპირობებულია ადრესატის მიმართ გადაწყვეტილების მიმღების სიმპათიით ან ანტიპათიით. ეს დაუშვებელია.
წამოიდგინეთ ასეთი შემთხვევა: მასწავლებელი ერთ მოსწავლეს სხვა მოსწავლეებზე ხშირად გამოკითხავს. მასწავლებლის საქციელი განპირობებულია მშობლის მიერ მასწავლებლისადმი კრიტიკული დამოკიდებულებით. ეს არათანასწორი მოპყრობის ერთ-ერთი მაგალითია.
სკოლაში ყველა მოსწავლეს უნდა ჰქონდეს თანაბარი შანსი და პირობები.
კონსტიტუციის თანახმად, დაუშვებელია მოსწავლის არათანასწორ მდგომარეობაში ჩაყენება ქვემოთ ჩამოთვლილი რომელიმე ნიშნის გამო:
- სქესი;
- წარმოშობა;
- რასა;
- კანის ფერი;
- ეთნიკური კუთვნილება;
- ენა;
- რელიგია;
- პოლიტიკური ან სხვა შეხედულებები;
- სოციალური კუთვნილება;
- ქონებრივი ან სხვა მდგომარეობა; საცხოვრებელი ადგილი ან რაიმე სხვა გარემოება.
არათანასწორი და დისკრიმინაციული მოპყრობის რისკი არსებობს ასევე მასწავლებლის მიმართ. საქართველოს შრომის კოდექსი შემდეგ მოთხოვნებს უწესებს დამსაქმებელს [სკოლას]:
◦ შრომით და წინასახელშეკრულებო ურთიერთობებში აკრძალულია ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია რასის, კანის ფერის, ენის, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილების, ეროვნების, წარმოშობის, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობის, საცხოვრებელი ადგილის, ასაკის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, შეზღუდული შესაძლებლობის, რელიგიური, საზოგადოებრივი, პოლიტიკური ან სხვა გაერთიანებისადმი, მათ შორის, პროფესიული კავშირისადმი, კუთვნილების, ოჯახური მდგომარეობის, პოლიტიკური ან სხვა შეხედულების გამო;
◦ დისკრიმინაციად ჩაითვლება პირის შევიწროება, რომელიც მიზნად ისახავს ან იწვევს მისთვის დამაშინებელი, მტრული, დამამცირებელი, ღირსების შემლახველი ან შეურაცხმყოფელი გარემოს შექმნას, ანდა პირისთვის ისეთი პირობების შექმნა, რომლებიც პირდაპირ ან არაპირდაპირ აუარესებს მის მდგომარეობას ანალოგიურ პირობებში მყოფ სხვა პირთან შედარებით.
დისკრიმინაცია შეიძლება იყოს პირდაპირი ან ირიბი.
პირდაპირი დისკრიმინაციაა ისეთი მოპყრობა ან ისეთი პირობების შექმნა, რომლებიც პირს კანონით განსაზღვრული უფლებებით სარგებლობისას არახელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებს რაიმე ნიშით ანალოგიურ პირობებში მყოფ სხვა პირებთან შედარებით ან თანაბარ მდგომარეობაში აყენებს არსებითად უთანასწორო პირობებში მყოფ პირებს.
ირიბი დისკრიმინაცია არის ისეთი მდგომარეობა, როდესაც ფორმით ნეიტრალური და არსით დისკრიმინაციული დებულება, კრიტერიუმი ან პრაქტიკა პირს რაიმე ნიშნის გამო არახელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებს ანალოგიურ პირობებში მყოფ სხვა პირებთან შედარებით ან თანაბარ მდგომარეობაში აყენებს არსებითად უთანასწორო პირობებში მყოფ პირებს.
დისკრიმინაციის აღმოსაფხვრელად ნებისმისერი დაწესებულება, მათ შორის – სკოლა, ვალდებულია:
◦ თავისი საქმიანობა, სამართლებრივი აქტები და შიდა რეგულაციები შეუსაბამოს ანტიდისკრიმინაციულ კანონმდებლობას;
◦ სავარაუდო დისკრიმინაციის ნებისმიერ ფაქტზე მოახდინოს სწრაფი და ეფექტიანი რეაგირება;
◦ დისკრიმინაციის ფაქტის დადასტურების შემთხვევაში კანონმდებლობისა და შიდა რეგულაციების შესაბამისად პასუხისმგებლობა დააკისროს მის დაქვემდებარებაში მყოფ დამრღვევ პირს და უზრუნველყოს დისკრიმინაციის შედეგების აღმოფხვრა მესამე პირის უფლებებისა და კანონიერი ინტერესების შეულახავად.
დისკრიმინაციის აღმოფხვრისა და თანასწორობის უზრუნველყოფაზე ზედამხედველობას ახორციელებს საქართველოს სახალხო დამცველი.
სახალხო დამცველი განიხილავს იმ პირის განცხადებას და საჩივარს, რომელიც თავს დისკრიმინაციის მსხვერპლად მიიჩნევს. სახალხო დამცველი ასევე უფლებამოსილია, შეისწავლოს დისკრიმინაციის ფაქტი საკუთარი ინიციატივით და არ დაელოდოს განცხადებას ან საჩივარს. საქმის შესწავლის შემდეგ სახალხო დამცველი გასცემს შესაბამის რეკომენდაციას.
გარდა ამისა, ნებისმიერ პირს, რომელიც თავს დისკრიმინაციის მსხვერპლად მიიჩნევს, უფლება აქვს, სასამართლოში შეიტანოს სარჩელი იმ პირის ან დაწესებულების წინააღმდეგ, რომელმაც, მისი ვარაუდით, მის მიმართ დისკრიმინაცია განახორციელა და მოითხოვოს მორალური და მატერიალური ზიანის ანაზღაურება.
