ბენ ჯონსონი, ავტორი, ადმინისტრატორი და განმანათლებელი
წყარო: https://www.edutopia.org/blog/creating-learning-environments-ben-johnson
ცოტა ხნის წინ მოსწავლეთათვის კომპიუტერული ტესტირების მიმდინარეობის მოწმე გავხდი და იმან გამაკვირვა, თუ რა მარტივად აბარებდნენ ახალგაზრდები ტესტებს – მათ ორი ეკრანი ჰქონდათ გახსნილი: ერთი მათ სასწავლო კურსს ასახავდა, ხოლო მეორე – “გუგლის” საძიებო ფანჯარას, “ვიკიპედიას” და “შეეკითხე ჯივისის” საცნობარო საძიებლებს. როდესაც მათ უცნობი საკითხი ხვდებოდათ, მოსწავლეები აღნიშნულიდან რომელიმე საძიებო სისტემას (ან სხვა საიტებს) მიმართავდნენ და პასუხსაც უმალ იგებდნენ.
ნანახმა დამაფიქრა. რა უნდა შესთავაზონ მასწავლებლებმა მოსწავლეებს, როდესაც მათ ნებისმიერი რამის გაგება შეუძლიათ ინტერნეტის დახმარებით? რატომ უნდა ისხდნენ მოსწავლეები მთელი დღის განმავლობაში კლასში (თუ კლასებში), მაშინ, როცა მათ ნებისმიერი საჭირო ინფორმაციის მოძიება წამებში შეუძლიათ? ამდენი ინფორმაციის ყველგან არსებობის პირობებში, ხომ არ ვცდილობთ მათთვის იმ პროდუქტის მისაღებას, რომელიც უკვე აქვთ?
ასეთი დამოკიდებულებით მე დიდად არ განვსხვავდები კომპიუტერული სწავლების კლასის სტუდენტებისგან – როდესაც მოვინდომე, რომ სახლში თერმული იზოლაცია დამემონტაჟებინა, პირველი რაც გავაკეთე იყო ის, რომ ინტერნეტში შევედი და ეს ტერმინი მოვძებნე. ინტერნეტმა საპასუხოდ, ასობით ვიდეო, ვებსაიტი და სხვა რესურსი შემომთავაზა. მე გავეცანი მათ, უარვყავი ისეთები, რომლებიც უფრო რეკლამირება-გაყიდვებზე იყვნენ ორიენტირებულნი და არასაკმარისად ხსნიდნენ თვითონ სისტემის მონტაჟის წვრილმანებს და შევარჩიე რამდენიმე ”როგორ-უნდა-გავაკეთოთ” ტიპის ვიდეო და მოდელად ისინი გამოვიყენე ჩემი სახლის იზოლაციის მონტაჟისათვის (შენიშვნა: თერმული იზოლაციის მონტაჟი ისეთი ადვილი არ აღმოჩნდა, როგორც ეს ვიდეოების ნახვისას შეიძლება მოგეჩვენოთ). ესეც ასე! ინტერნეტში კვლევით და მისი დახმარებით, მოკლე ხანში, რაღაცის (რაზეც მანამდე წარმოდგენაც არ მქონდა) ექსპერტი გავხდი და გავაკეთე კიდეც!
კიდევ ერთი მაგალითი. ერთ დღეს კლასში გაკვეთილზე ერთ-ერთი სიტყვის ”სპელინგი” (ორთოგრაფია) დამავიწყდა. სანამ მოვბრუნდი და ლექსიკონს ჩავხედე, ერთ-ერთმა სტუდენტმა სიტყვა დამარცვლილი მომაწოდა – მან ეს მობილური ტელეფონის მეშვეობით შეძლო. ამან კვლავ დამაფიქრა: როგორ ცვლის ეს, უკვე თითქმის ყველგან ხელმისაწვდომი ”დაუყოვნებელი” ან ”მომენტალური ცოდნა”, სტუდენტების სწავლისა და ცოდნისადმი დამოკიდებულებას. ვფიქრობ, რთული საკითხია. მართალია, ჯერ “მომენტალური ცოდნის” სამეცნიერო ფანტასტიკის კონცეფციებთან არ მივსულვართ, მაგრამ წინა საუკუნის სამეცნიერო ფანტასტიკა უკვე ძალიან დიდი დოზებით სამეცნიერო ფაქტებად გადაიქცა. მგონია, რომ ჩვენ გარდამავალ პერიოდში ვართ, პირველ რიგში იმის გამო, რომ ჯერ კიდევ დიდია ე.წ. ”ციფრული გამყოფი ზღვარი” (ინგლ. digital divide) – ზოგ სკოლებსა და სტუდენტებს უკვე თავისუფლად მიუწვდებათ ხელი უახლეს ტექნოლოგიებსა და სხვა რესურსებზე, ზოგს კი – ჯერ არა.
თუ წარმოვიდგენთ, რომ ტექნოლოგია თითქმის ყველგან და ყველასთვის ხელმისაწვდომი გახდა, სკოლებში თუ მათ გარეთ, პასუხი კითხვაზე ალბათ ასეთი იქნება: ”მომენტალურმა ცოდნამ” შეცვალა სწავლის პროცესი, რადგან შეკითხვები, რომლის პასუხებიც არ ვიცით და გვაინტერესებს, ჩვენგან რამდენიმე ”დაწკაპუნებაშია”, ხოლო ეს დამატებით შეკითხვებს აჩენს – შეიძლება ვენდოთ ამ პასუხებს? როგორ გადავამოწმო პასუხების სისწორე? არის თუ არა გამოტოვებული რაიმე ინფორმაცია?
კლასში
სტუდენტებისთვის ამ რაოდენობის ინფორმაციის მოპოვებისას, მიუხედავად მისი ხარისხისა, საკითხი ასე დგება – რა უნდა იცოდნენ მათ? როგორია მასწავლებლის როლი ასეთი სცენარისას? რა თქმა უნდა, ალბათ გვერდზე უნდა გადავდოთ ცოდნის გადაცემის ტრადიციული მეთოდი – ”თქვენ ეს ყოველი შემთხვევისათვის უნდა იცოდეთ” და ჩავანაცვლოთ იგი ახლით – ”თქვენ ეს უნდა იცოდეთ, რათა შეძლოთ აშენება, შექმნა, გადაწყვეტა, აღმოჩენა…” სწავლების მთავარი ძალისხმევა იცვლება და გადადის სასწავლო გარემოს შექმნისკენ, იმ გარემოს დიზაინისკენ, რომელიც სტუდენტებს საშუალებას მისცემს განახორციელონ თავიანთი ”უნდა ვიცოდე”, რომლებიც აუცილებელია სხვა საქმეების შესასრულებლად. როგორ უნდა შევძლოთ ეს? შევეცდები ამის ილუსტრირებას:
ესპანური ენის მე-2 საფეხურის კლასისთვის შევქმენი რამდენიმე სცენარი, რომლებიც სტუდენტებს ესპანურის სწავლის მოტივაციას გაუღვივებდა. მაგალითად, ესპანურის შესწავლისთვის აზრის მისაცემად და სტუდენტების ლექსიკონის გასამდიდრებლად შევქმენით სასტუმროს გარემო, სადაც სტუდენტებს სასტუმროს მომსახურე პერსონალისა და სტუმრების როლები ექნებოდათ დანაწილებული. მათ შექმნეს სარეგისტრაციო ფორმები, ბროშურები, სასტუმროს ბლანკები, მენიუ, სატელევიზიო პროგრამის გზამკვლევი და, რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, მათ გამოიკვლიეს, შექმნეს და ვარჯიშობდნენ ისეთ ინტერაქტიურ დიალოგში, რომელიც ტიპურია ესპანურენოვანი ქვეყნების სასტუმროებისთვის. ასეთმა სასწავლო გარემომ მოსწავლეებს მისცა ჭეშმარიტი მიზეზი, ესწავლათ ზმნები და ესპანური ფრაზები, რომლებსაც მხოლოდ წიგნთან მუშაობისას ვერ ან არ ისწავლი.
მსგავსი რამ შეიძლება მოხდეს ინგლისური ენის კლასში, როდესაც ბავშვები სასკოლო გაზეთს აკეთებენ, წიგნს გამოსცემენ, ან სოციალური მეცნიერებების და ისტორიის შესწავლისას, როდესაც ისინი როლებს თამაშობენ, ვთქვათ, პირველი მსოფლიო ომის ცეცხლის შეწყვეტის მოლაპარაკების შესახებ, ან ატარებენ ცნობილ დებატებს ლინკოლნსა და დუგლასს შორის. იმავეს აკეთებენ მეცნიერების კლასის მასწავლებლები, სტუდენტებისათვის ქიმიის, ბიოლოგიის ან ფიზიკის გაკვეთილების ექსპერიმენტული ნაწილების დაგეგმვისას. მათემატიკის მასწავლებელი ქმნის მდიდარ სასწავლო გარემოს, რათა მოსწავლეებმა შეძლონ თავიანთი მათემატიკური უნარების პრაქტიკაში გამოყენება, ვთქვათ, პურის საცხობის მცირე ბიზნესის დაგეგმვისთვის. ამ დავალების შესრულებისას, მოსწავლეებს უნდა შეეძლოთ ისეთი ფინანსური გეგმების დიზაინი, რომლებიც პურის საწარმოს წარმატებულს გახდის. მათ უნდა იცოდნენ, რომელი ფინანსური მაჩვენებლების დროს გახდება საქმე წამგებიანი.
როდესაც სკოლებში მოდური გახდა მიკრო-კომპიუტერები, “მომავლის მჭვრეტელებმა” არ დააყოვნეს თავიანთი პროგნოზებით და ხმამაღლა განაცხადეს, რომ ერთ მშვენიერ დღეს მასწავლებელი გაქრებოდა სასკოლო ინტერიერიდან. დღეს, როდესაც ბევრად მეტი ტექნოლოგიაა საკლასო ოთახებსა თუ მოსწავლეთა ჯიბეებში, აღმოჩნდა, რომ მასწავლებელი არსად არ გამქრალა. ნეტავ, რა როლი უნდა ჰქონდეს დღევანდელ მასწავლებელს, როდესაც ნებისმიერ სტუდენტს შეუძლია წამებში მოძებნოს პასუხი თითქმის ყველა შეკითხვაზე მაჯაზე მიმაგრებული ტელეფონით ან ციფრული სათვალით? ჩემი პასუხი იქნება, რომ ჩვენ მუდამ დაგვჭირდება დიდი მასწავლებლები. მასწავლებლის მთავარი დანიშნულება მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლება იქნება. მათ უნდა მიმართონ სტუდენტების ინტერესი მათივე მისწრაფებების მიმართულებით, გზა უნდა გაუკვალონ იმ ცოდნისკენ, რომლის მიღებაც სურს სტუდენტს. მაგრამ ამისათვის, ყველა მასწავლებელმა უნდა იპოვოს დამაჯერებელი პასუხი ხშირად დასმულ შეკითხვაზე: “რისთვის მჭირდება ამის ცოდნა?”
