სამწუხაროდ, შეკითხვაზე – რა უფლებები და ვალდებულებები აქვს მოსწავლესა და მშობელს? – პასუხი არცერთ კანონში არ არის მოცემული და, სავარაუდოდ, არც უნდა იყოს. ასეთია სამართლის ბუნება და, ზოგადად, კანონმდებლობა.
საკითხს ერთი კი არა, ბევრი სამართლებრივი აქტი არეგულირებს. რეკომენდაციებიც მრავლადაა, ქართული თუ უცხოური. სხვადასხვა იურიდიული ტექსტის წაკითხვა და გაგებაა საჭირო.
პრაქტიკაშიც ხშირად მსმენია ამ საკითხთან დაკავშირებული, სხვადასხვა ფორმით დასმული შეკითხვები.
ამიტომ, ალბათ, კარგი იქნება, კანონმდებლობისა თუ რეკომენდაციების ანალიზის შედეგად, ამ უფლებებსა და ვალდებულებებს მოკლედ და მკაფიოდ თუ ჩამოვაყალიბებთ:
მოსწავლის უფლებები:
- ღირსეული მოპყრობის უფლება – სკოლის ადმინისტრაცია, მასწავლებლები და თანასკოლელები თუ თანაკლასელები ღირსეულად უნდა მოეპყრან მოსწავლეს;
- ხარისხიანი განათლების მიღების უფლება – ყველა მოსწავლეს აქვს უფლება, მოითხოვოს ხარისხიანი სწავლება;
- საკუთარი პიროვნების სრულად განვითარების უფლება – მოსწავლეს უნდა მიეცეს შესაძლებლობა, სრულად განავითაროს საკუთარი პიროვნება, ნიჭი, გონებრივი თუ ფიზიკური შესაძლებლობები;
- აზრის გამოთქმის უფლება – მოსწავლეს უნდა ჰკითხონ აზრი იმ სასწავლო პროცესის შესახებ, რომელშიც თვითონ მონაწილეობს; მას უნდა შეეძლოს გამოთქვას აზრი სასწავლო პროცესში დაგეგმილ ცვლილებებთან დაკავშირებით.
მოსწავლის ვალდებულებები
- მოსწავლემ პატივი უნდა სცეს სხვის უფლებებსა და თავისუფლებას;
- უნდა მოიქცეს სკოლის შინაგანაწესისა და სკოლაში მოქმედი სხვა წესების შესაბამისად;
- უნდა დაესწროს გაკვეთილებს და იაროს სკოლაში, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა არსებობს გაცდენის საპატიო მიზეზი;
- უნდა იყოს პუნქტუალური;
- გაკვეთილებზე თან უნდა ჰქონდეს წინასწარ მოთხოვნილი სასწავლო რესურსი;
- უნდა გაუფრთხილდეს და არ დააზიანოს სკოლის ინვენტარი და აღჭურვილობა;
- უნდა ითანამშრომლოს სკოლის ადმინისტრაციასთან.
მშობლის [კანონიერი წარმომადგენლის] უფლებები
მშობელს აქვს უფლება:
- მიიღოს ინფორმაცია სასწავლო პროცესისა და სასკოლო წესების შესახებ;
- მოისმინოს მასწავლებლის მოსაზრებები მოსწავლის სასწავლო და სააღმზრდელო პროცესთან დაკავშირებით;
- სასწავლო პროცესში აღქმული იყოს, როგორც პარტნიორი;
- მოისმინონ მისი მოსაზრება სასწავლო პროცესში დაგეგმილ ცვლილებებთან დაკავშირებით.
მშობლის ვალდებულებები
მშობლის ვალდებულებაა:
- უზრუნველყოს სკოლაში მოსწავლის დროულად გამოცხადება;
- იყოს აქტიური მოსწავლის განათლებასთან დაკავშირებული საკითხების განხილვისას და მხარი დაუჭიროს მოსწავლეს განათლების მიღების პროცესში;
- დარწმუნდეს, რომ მოსწავლე უსაფრთხოდ გადაადგილება სახლიდან სკოლაში და სკოლიდან სახლში;
- მხარი დაუჭიროს მოსწავლეს და სკოლის ადმინისტრაციას სკოლის შინაგანაწესისა და სკოლაში დადგენილი სხვა წესების დაცვის პროცესში;
- მხარი დაუჭიროს სკოლის ადმინისტრაციას ძალისხმევაში, ყველა მოსწავლის მიმართ მიიღოს თანასწორი გადაწყვეტილებები, არ დაუშვას და წაახალისოს განსხვავებული [დისკრიმინაციული] მოპყრობა;
- თავი შეიკავოს ბავშვის თანდასწრებით სკოლის ადმინისტრაციისა და მასწავლებლების კრიტიკისაგან;
- დაეხმაროს მოსწავლეს სკოლასთან და სასწავლო პროცესთან დაკავშირებულ საკითხებს შეხედოს სხვა მოსწავლეების, სკოლის ადმინისტრაციისა და მასწავლებლების თვალით.
