შემოდგომაზე ჩემი შვილი სკოლაში მიდის. როცა მასწავლებლებისთვის განკუთვნილი რესურსებისთვის დავიწყე წერა, რამდენიმე თვის მყავდა და ვფიქრობდი, რომ ჯერ შორს იყო მისი სკოლაში წასვლის დრო.
დრო, როგორც ხდება ხოლმე, მალე გავიდა, მაგრამ სირთულეები, რომლებიც მაშინ ჰქონდა ქართულ განათლების სისტემას, არსად წასულა. მეტიც – ეს პრობლემები ჩვენი დროის სკოლაშიც იყო და შესაძლოა, ჩემზე დიდებსაც ჰქონდეთ მოსწავლეობის დროინდელი ტრავმული გამოცდილება.
ყოველთვის, როცა რამეს ვწერ განათლებაზე, სკოლაზე, მასწავლებლებზე, ბავშვების აღზრდაზე, მრავალფეროვან გარემოზე, პატარების საჭიროებებზე, მშობლების პასუხისმგებლობაზე, იმედი მაქვს, ვინმე დაფიქრდება იმაზე, როგორ ვუშველოთ ამა თუ იმ პრობლემას, როგორ დავიწყოთ მცირედით და ხელშესახებ ცვლილებებამდე მივიდეთ. იქნებ ყველამ ერთად უფრო მეტი ვიფიქროთ იმაზე, როგორ ვზრდით ბავშვებს აქ, ამ ქვეყანაში, და არა მხოლოდ ვიფიქროთ, რაღაცების შეცვლაც ვცადოთ? მეტი მოვთხოვოთ საკუთარ თავსაც და სხვებსაც, ვილაპარაკოთ მათ მაგივრად, ვისაც ჯერ არ შეუძლია საკუთარი ინტერესების დაცვა, ვინც ჩვენი მომავალია, საუკეთესოს იმსახურებს, მაგრამ ხშირად კონსტიტუციური უფლებების რეალიზების საშუალებაც კი წართმეული აქვს?
ბავშვები, რომლებიც ჩვენ გარშემო იზრდებიან, ხშირად ცხოვრობენ სიღარიბეში ან უკიდურეს სიღარიბეში, განიცდიან ძალადობას შინ და საგანმანათლებლო დაწესებულებებში, არაპროდუქტიულად ატარებენ დროს მშობლებთან, მწირია მათთვის შექმნილი სასწავლო რესურსები და არამეგობრულია გარემო, რომელშიც ცხოვრება უწევთ. და როგორც არ უნდა მოინდომო, საუკეთესო მისცე შვილს, რეალობას ვერ გაექცევი. მოცემულობას ვერ შეცვლი. ეს მოცემულობა კი მკაცრად გსვამს არასასურველ ჩარჩოებში.
იმისთვის, რომ არ გეგონოთ, თითქოს რამე განსაკუთრებულს ვითხოვდე, ჩამოვწერ, როგორი უნდა იყოს, ჩემი თვალთახედვით, სკოლა, რომელსაც შეიძლება მშვიდად ანდო შვილი:
* სკოლაში უნდა იყოს უსაფრთხო გარემო, რაც გულისხმობს როგორც მოწესრიგებულ ინფრასტუქტურას, ასევე ძალადობისგან თავისუფალ სივრცეს.
* სკოლა ყოველგვარი შესაძლებლობის, ინტერესებისა და უნარების მქონე ბავშვებისთვის ერთნაირად მოხერხებული და მისაღები უნდა იყოს.
* სკოლა ღია უნდა იყოს შენიშვნების, დიალოგისა და თანამშრომლობისთვის, მეორე მხრივ კი ჰქონდეს მკაცრი სამოქმედო პრინციპები ბავშვის საუკეთესო ინტერესების გათვალისწინებით და ცდილობდეს ამ პრინციპების დაცვას.
* სკოლა არ არის მხოლოდ “სასწავლო” დაწესებულება; აქ ბავშვებს უნდა შეეძლოთ თამაში და გართობაც, სოციალური უნარების განვითარებაც, საკუთარი ინტერესების დაცვის სწავლაც, აზრის ხმამაღლა გამოთქმაც და ერთმანეთის მოსმენაც, დისკუსიისა და მსჯელობის ხელოვნების ათვისებაც, ანალიტიკური და კრიტიკული აზროვნების, თანაგრძნობისა და გუნდური მუშაობის უნარების გამოიმუშავებაც, საკუთარ თავზე პასუხისმგებლობის აღებაც, მიღწეულით ტკბობაც და შეცდომების აღიარებაც.
* სკოლამ არა მხოლოდ გამოცდების ჩასაბარებლად, არამედ დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის უნდა მოამზადოს მოზარდი, დღევანდელი სკოლა კი ხშირად მინიმალურ კომპეტენციასაც ვერ აძლევს ბავშვებს სასკოლო საგნებში.
* სკოლის მიზანი არა მხოლოდ კარგი მოსწავლეების, არამედ კარგი მოქალაქეების გაზრდა უნდა იყოს.
* სკოლა არ უნდა შემოიფარგლებოდეს კონკრეტული საგნების სწავლებით – ის უნდა ცდილობდეს ბავშვების ინტერესის გაღვიძებას, ძლიერი უნარების სტიმულირებას, თავდაჯერების განმტკიცებას, თუნდაც პატარა, მაგრამ თავგადასავლების მოწყობას.
ბევრი ვეძებე, ბევრი ვიკითხე, ბევრგან ვიყავი, მაგრამ ვერაფრით დავრწმუნდი, რომ ასეთი სკოლები არსებობს, ან, თუ არსებობს, ხელმისაწვდომია საშუალოსტატისტიკური ოჯახებისთვის.
ყოველწლიურად ათასობით მშობელი გადის ამ გზას, სვამს ამ კითხვებს, ადგენს ამ კრიტერიუმებს და ბოლოს არჩევა ცუდსა და უარესს შორის უწევს.
ძალიან მტკივნეულია, რომ ჩვენს სკოლებს მინიმალური მოთხოვნების დაკმაყოფილებაც კი უჭირთ და ისიც, რომ ჩვენ, საზოგადოება და მშობლები, რომლებსაც პასუხისმგებლობა გვაკისრია ბავშვების მომავალზე, ამის საშუალებას ვაძლევთ განათლების სისტემას, გადაწყვეტილების მიმღებ პირებს და საკუთარ თავზე ვიღებთ მთელ იმ სიმძიმეს, რაც ცუდსა და უარესს შორის არჩევანის გაკეთებას ახლავს თან.
