არქეოლოგიური აღმოჩენები მეტყველებენ იმაზე, რომ ადამიანებმა მეღვინეობა ჯერ კიდევ 5-7 ათასი წლის წინ დაიწყეს. ვენახები გაშენებული ჰქონდათ ეგვიპტეში, ასირიაში, ბაბილონში, შუა აზიაში, ასევე იაპონიასა და ჩინეთში. ეგვიპტის ერთ-ერთ პირამიდაში უამრავი ღვინის დოქია ნაპოვნი, რაც იმაზე მიანიშნებს, რომ თავად ფარაონებიც არ ამბობდნენ ამ სითხეზე უარს.
მეღვინეობის აყვავების ხანად სამართლიანად ითვლება ელინური ეპოქა. ღვინოს ხოტბას ასხამდნენ პოეტები და ფილოსოფოსები. ღვინო ნებისმიერი დღესასწაულისა თუ სამეცნიერო დისპუტების აუცილებელი მონაწილე იყო. სხვათა შორის, ალბათ ბევრმა არ იცის, რომ ბერძნულად მეცნიერების მიერ მოწყობილ მსუბუქ „ლოთობას” დღეისათვის საკმაოდ პოპულარული სიტყვა „სიმპოზიუმი” ეწოდება. ღვინოს ძველად არა მარტო მეცნიერები სვამდნენ, არამედ უშიშარი და სახელგანთქმული მეომრებიც. „ილიადაში” ჰომეროსი მოგვითხრობს, რომ სწორედ ღვინო დაეხმარა აქაველებს, თავი დაეღწიათ ტროას მიერ მოწყობილი ხანგრძლივი ალყისათვის.
იმის თქმაც შეიძლება, რომ ღვინო იმ პერიოდში ნაწილობრივ წყლის შემცვლელიც იყო. ღვინით ვაჭრობდა მრავალრიცხოვანი ბერძნული კოლონიები. ხმელთაშუა და შავ ზღვებზე ღვინით სავსე, დაბეჭდილი ამფორებით დატვირთულები ხომალდები მიდი-მოდიოდნენ.
ასევე წარმოიშვა ღვინისა და მხიარულების მფარველი დიონისეს კულტიც. ლეგენდა მოგვითხრობს, რომ ერთხელ დიონისე შეხვდა ძალზე ლამაზ სატირას, სახელად ამპელოსს, რომელიც მისი ერთგული მეგობარი და თანამგზავრი გახდა. როდესაც ამპელოსი გარდაიცვალა, დიონისემ იმდენად მოიწყინა, რომ ზევსს შეეცოდა იგი და გარდაცვლილი სატირა ყურძნის ვაზად გადააქცია. ამის შემდეგ დიონისემ ადამიანებს ღვინის დაყენება შეასწავლა.
მას შემდეგ, რაც რომაელებმა დიონისეს სახელი გადაარქვეს და მას „ვაკხა” უწოდეს, მის საპატივცემულოდ მოწყობილ დღესასწაულებს ჩვენთვის კარგად ნაცნობი სახელი „ვაკხანალია” ეწოდებოდა. გალების, იბერიელებისა (დღევანდელი ესპანეთი) და გერმანიის დაპყრობის შემდეგ რომაელებს ამ ქვეყნებში მეღვინეობის კულტურა შეჰქონდათ. ბარბაროსები სიამოვნებით ითვისებდნენ ახალ მეცნიერებას.
რომის იმპერიის დაცემის შემდეგ, დიდი ხნის მანძილზე ღვინის კეთება ბერების საქმიანობად ითვლებოდა. შუა საუკუნეების მონასტრები არა მარტო მეღვინეობის ლაბორატორიები იყო, არამედ ამ ადგილებში თავაშვებული ლოთობები და ღრეობები იმართებოდა. მუდმივად მთვრალი ბერის იერი მონასტრის მსახურებისა და ტრუბადურების განუყოფელ ატრიბუტად იქცა. მოგვიანებით კი ლიტერატურაშიც დამკვიდრდა.
შუა საუკუნეებში მეღვინეობის ცენტრმა თანდათანობით ბურგუნდიაში გადაინაცვლა. ვისაც დიუმას რომანი „სამი მუშკეტერი” აქვს წაკითხული, ალბათ ახსოვს სცენა, როდესაც ათოსმა ბურგუნდიული ღვინით დათრობის შემდეგ ერთ-ერთ ტრაქტირში დებოში მოაწყო. სამეფო მუშკეტერებს, ისევე, როგორც კარდინალის გვარდიელებს, მართლაც ძალიან უყვარდათ ღვინო, რომელიც საფრანგეთის ერთ-ერთ უძველეს პროვინციაში – ბურგუნდიაში მზადდებოდა. მხოლოდ მე-14 საუკუნის დასასრულიდან საუკეთესო ღვინის ტიტული ბორდოს პროვინციაში დამზადებულმა ღვინომ დაისაკუთრა.
ზოგიერთი ქვეყნის სახელგანთქმული ღვინის წარმოშობა არა მეღვინეების თავდაუზოგავი შრომით, არამედ სრულიად შემთხვევით დაიბადა. მაგალითად – „მადეირა”.
ხუთი საუკუნის წინ ერთ-ერთმა ვაჭარმა ინდოეთში ღვინის დიდი პარტია გაგზავნა. ხომალდმა კუნძულ მადეირადან აიღო გეზი, შემოუარა აფრიკას და როგორც იქნა, ბომბეიმდე მიაღწია, მაგრამ აღმოჩნდა, რომ ღვინის დამკვეთი უკვე ცოცხალი აღარ იყო, მისი შვილები კი შეკვეთის საფასურის გადახდას არ აპირებდნენ.
გემის კაპიტანი იძულებული გახდა, ღვინო ისევ უკან წაეღო. ღვინის მეპატრონემ, როდესაც უკან მობრუნებული ღვინით დატვირთული ხომალდი დაინახა, ჩათვალა, რომ გაკოტრებული იყო და თავის მოკვლა გადაწყვიტა. ამ მდგომარეობამ მას არ შეუშალა ხელი, ინდოეთიდან მობრუნებული ღვინო გაესინჯა. ღვინო იმდენად არაჩვეულებრივი აღმოჩნდა, რომ მის მეპატრონეს თვითმკვლელობა მაშინვე დაავიწყდა.
ამ არაჩვეულებრივი ღვინის საიდუმლოების გარკვევის მცდელობის დროს მეღვინეები მივიდნენ დასკვნამდე, რომ შესაძლოა ეს ზღვაზე ხანგრძლივმა მოგზაურობამ გამოიწვია. ამიტომ მათ უზარმაზარი სარწეველები ააშენეს და რამდენიმე თვის მანძილზე ღვინით სავსე კასრებს არწევდნენ.
მათი ეს მცდელობა სრულიად წარუმატებლად დასრულდა. ამის შემდეგ მეღვინეები მივიდნენ დასკვნამდე, რომ შესაძლოა ამის მიზეზი კლიმატის ცვლილება ყოფილიყო და ღვინის კასრებს მზეზე დგამდნენ, ხოლო ცივ ამინდებში ხელოვნურად ათბობდნენ. სწორედ ეს აღმოჩნდა „მადეირას” დაყენების საიდუმლოება. დღემდე სამარკო „მადეირას” მზეზე, ღია მოედნებზე, სასახლეების ეზოებში ან შუშის სპეციალურ ორანჟერეებში გაჩერებით იღებენ.
ლევან სებისკვერაძე
