რამდენიმე წელიწადში ერთხელ, ხან მონატრების გამო, ხანაც სპონტანურად, ჩემს ძველისძველ მოწნულ კალათში ჩაწყობილ ბარათებს ვამზეურებ. მოვიდგამ კალათს გვერდით, ამოვიღებ თაბახის გაყვითლებულ თუ ჯერ კიდევ სისპეტაკეშენარჩუნებულ, ცალხაზიან თუ უჯრიან რვეულის ფურცლებზე დაწერილ წერილებს და მანამდე ვკითხულობ, სანამ ემოციურად გავუძლებ. მათ შინაარსზე რომ აღარაფერი ვთქვა, არ არის ადვილი იმასთან მიახლება, რაც უკვე დასრულდა, რაც აღარასდროს განმეორდება. არადა, თითქოს გუშინ იყო ის დრო, როცა ერთმანეთს ხელით დაწერილ ბარათებს ვუგზავნიდით.
ბარათი #1
ჩემთვის გამოგზავნილი ბარათებიდან ყველაზე ხალისიანები და ფერადები ჩემს პატარა მოსწავლეებს – დღეს უკვე დიდ, ლამაზ და ჭკვიან გოგო-ბიჭებს – ეკუთვნით, რომელთაც მე-6 გიმნაზიაში, დაწყებით კლასებში ვასწავლიდი. ვიცი, ასეთ ბარათებს უამრავი ბავშვი წერს და მათი მსგავსი ბევრი სხვა მასწავლებლის „კალათშიც“ მოიძებნება, მაგრამ მე ჩემები მიყვარს და მეძვირფასება. ის ბრჭყვიალა გულებით და ყვავილებით გაფორმებული ბარათის სტრიქონები კი, რომელთაც ახლა ვკითხულობ, მიუხედავად იმისა, რომ უდიდეს ბედნიერებას მანიჭებს, ჯერ კიდევ განმაცდევინებს სინდისის ქენჯნასაც, მით უფრო, რომ ვერასდროს ვეღარაფერს შევცვლი:
„ირმა მასწავლებელო! რატომ მიგვატოვეთ?
ჩვენ ხომ ძალიან გვიყვარდით! გთხოვთ, დაბრუნდით!“
თქვენი III კლასის ბავშვები.
როგორ გინდა, რომ ამ „დანაშაულის შეგრძნებით“ იარო მთელი ცხოვრება?!
ბარათი #2
მომდევნო ასევე პატარა ბარათი „კალათიდან“, მწერალს, ჩემს მასწავლებელს და უფროს მეგობარს, თეიმურაზ მაღლაფერიძეს ეკუთვნის. მე ის 1987 წლის აგვისტოში გადმომცეს მაღლივი კორპუსის ეზოში (ოღონდ არ მახსოვს – ვინ), როდესაც უნივერსიტეტში მისაღებ გამოცდას ვაბარებდი ქართულ ენასა და ლიტერატურაში.
„ირმა!
არ შეშინდე, თამამად გადი, მოითხოვე თავმჯდომარე. აბა შენ იცი! გამოცდის შემდეგ აუცილებლად გამაგებინე რა ჰქენი.
თ. მ.“
გავაგებინე, რა თქმა უნდა, და მახსოვს, მასთან მიმავალს ის სიხარული უფრო მიხაროდა, რომ იმედები გავუმართლე, ვიდრე საკუთარი, გამოცდის წარმატებით ჩაბარების სიხარული.
ბარათი #3
მომდევნო ბარათიც ჩემთვის ძვირფას კიდევ ერთ ადამიანს და მასწავლებელს, ვახტანგ როდონაიას, ანუ, როგორც მას ყველა მიმართავდა, ბატონ ვატას ეკუთვნის. „გაზეთ „კავკასიონში“ ერთად რომ ვმუშაობდით, მერხზე (სკოლის მერხები გვედგა მაშინ რედაქციაში) დაუტოვებია ჩემთვის (ვერც აქ ვიხსენებ, რომელ წერილზეა საუბარი):
„ირმა!
წერილს გავეცანი. აქა-იქ ჩავასწორე. უკვე შეიძლება მისი კომპიუტერში შეტანა. ავტორიც იყო და ვესაუბრე. შენ იცი აბა!
კეთლი სურვილებით, ვ. როდონაია“
მქონდა ბედნიერება, იმავე „კავკასიონის“ რედაქციაში მომესმინა თეიმურაზ მაღლაფერიძის, ვატა როდონაიასა და რეზო სირაძის მშვენივრად ნამღერი ხალხური სიმღერები და მათთვის ხმა ამეყოლებინა.
ბარათი #4
ეს ბარათი კი საბერძნეთში საცხოვრებლად წასულმა სტუდენტობის დროინდელმა მეგობარმა მომწერა, მართალია, უკვე 21-ე საუკუნეში, მაგრამ ის მაინც ხელითაა ნაწერი:
„ჩემო მეგობარო! როგორ მეშინია, რომ ვეღარ გამიხსენებ. რაც საქართველოდან წავედი, ეს შიში სულ თან დამდევს. …თმა როგორ გაქვს, მე რომ მიყვარს, ისე, ძალიან მოკლედ შეჭრილი თუ… მაპატიე ასეთი დეპეშური ბარათისთვის. მომავალში, თუ გახსოვარ და დაინტერსდები, ვრცლად მოგწერ.
მ. კვირიკაშვილი, ათენი. 27.10. 02.
პატარა, სიფრიფანა, ლურჯთვალება გოგო იყო ჩემი მეგობარი და გასაოცარი გამძლეობა და ნებისყოფა ჰქონდა. ჩვენ ურთიერთობა განვაახლეთ, მაგრამ საუკუნის შესაბამისი – ვირტუალური. მე მას დღემდე „ლურჯ ღილს“ ვეძახი.
ბარათი #5
ესეც პატარ-პატარა ამონარიდები სტუდენტობის დასრულების შემდეგ თბილისიდან მშობლიურ ბათუმში დაბრუნებული მეგობრის წერილიდან, რომელიც წლების შემდეგ, ოჯახით, ბევრად უფრო შორს, ამერიკაში გაემგზავრა, და ალბათ, როგორც ჩვენი მეგობრების უმრავლესობა, აღარც ის დაბრუნდება საქართველოში საცხოვრებლად. წერილებს ისევ ვწერთ ერთმანეთს, ელექტრონულს, მაგრამ ამ წერილებს სიშორის, გაუცხოების ხელწერა ატყვია. ისეთი სითბო აღარ მოდის მათგან, როგორც ამ 21 წლის წინ გამოგზავნილი წერილიდან:
„ჩემო უსაყვარლესო, სულზე უტკბესო მეგობარო! რომ იცოდე, როგორ მომენატრე, როგორ ვწუხდი შენი ამბების არცოდნის გამო. …დავდივარ სამსახურში. ვბეჭდავ. შენ კი იცი, რაოდენ ძლიერ მიყვარს მე ბეჭდვა. სისულელეებს გწერ ვიცი, იმიტომ, რომ მახრჩობს ამ ქალაქში დაბუდებული ჭაობის შმორი, სიმყრალე. თბილისი კი ორივემ ვიცით, რას დაემსგავსა, მაგრამ აქ რაც ხდება, ენით ვერ აღწერს ადამიანი.
…სათქმელი უამრავი მაქვს, არც ვიცი, საიდან დავიწყო. …მარისკა უკვე დიდი გოგოა, ისეთი კულულები აქვს, როგორიც ხათუს ჰქონდა ბავშვობაში.
…ძალიან მენატრები იქნებ შენ მოახერხო და ჩამოხვიდე აქ? თუმცა ვიცი, რომ ბათუმის ჰავა შენთვის მავნებელია, მაგრამ მე მაინც ვიმედოვნებ, რომ ჩამოხვალ.
გემშვიდობები, გკოცნი, გეხვევი. მიყვარხარ, მიყვარხარ, მიყვარხარ!
შენი ნინო. 6. 08. 96 წ. დასაწვავი ბათუმი.
ბარათი #6
მე ბარათს ვეძახი ამ შუაზე გაკეცილ, გაყვითლებულ თაბახის ფურცელზე დაწერილ პატარა ტექსტს ნახაზთან – ჩემს დასაკვალიანებლად სახელდახელოდ შედგენილი რუკასთან – ერთად, რომელიც ახლა ამოვიღე კალათიდან. ნახაზი სამედიცინო რადიოლოგიის ინსტიტუტში, ИМР-ში მისასვლელ გზას მასწავლის ვნუკოვოს აეროპორტიდან ობნინსკში, კალუგის ოლქში, სადაც სულ მარტო, თვითმფრინავით, თანაც პირველად და დამთრგუნველი დიაგნოზით მივდიოდი ჯერ თბილისსაც კი შეუჩვეველი სოფლელი გოგო. ტექსტი კი ასეთია:
„ვნუკოვოდან ობნინსკამდე „ელექტრიჩკა“ დადის. (ეს „ელექტრიჩკა“ მოდის მოსკოვიდან, გაივლის რამდენიმე დასახლ. პუნქტს. ბოლო გაჩერება აღარ მახსოვს, მგონი, მალოაროსალავეცია). ვნუკოვოდან „ელექტრიჩკა“ გაივლის ობნინსკს და აგრძელებს გზას“.
ნანა ყანჩაველი – კეკელიძის 19, ტელ: 22-41-39.
ქალბატონი ნანა მე მაშინ ვნახე პირველად და უკანასკნელადაც. მერე აღარ მინახავს. მთელი ცხოვრება მადლიერი ვარ მისი, თუმცა, ჩემდა სამარცხვინოდ, არც ერთხელ აზრად არ მომსვლია დამერეკა, მომეკითხა, მადლობა გადამეხადა და ჩემი ამბავიც მეთქვა. ვფიქრობ, იქნებ ახლა გავაკეთო ეს, მაგრამ იმდენი წელი გავიდა მას შემდეგ, იმდენი, რომ…
ბარათი #7
ამ წერილს მეშვიდეს პირობითად ვარქმევ, რადგან ის ერთი ბარათი არ არის, ციკლია – „წერილები მეგობარს“, რომელთა უმეტესობა 90-იან წლებში ფშავიდან გამომიგზავნა ჩემმა უახლოესმა მეგობარმა ირმა ბერიძემ (იმავე ი.ბ.-მ. უყვარდა ირმას ინიციალებით მოწერა). ჩემი ოჯახის წევრების და ნათესავების წერილების შემდეგ (მათ გადაკითხვას სხვა დროისთვის გადავდებ) ყველაზე უხვად, სწორედ მისი წერილები მაქვს კალათში. რომელიღაც ძველი წიგნიდან ამოხეულ ფურცლებზე დაუწერია, მხოლოდ ცალ მხარეს, იმიტომ, რომ მეორე მხარეს დაახლ. ასეთი შინაარსის ნაბეჭდი ტექსტია: „…შეეშინდათ რა მართვის სფეროში სახელმწიფოს გაუმართლებელი ჩარევისა, ამ წინადადებაზე უარი თქვეს. პრაქტიკა გვიჩვენებს, რომ სახელმწიფო ორგანოები ხშირად გაუმართლებლად გულუხვად აძლევენ სუფსიდიებს სახელმწიფო საწარმოებს…“ . აქვე, ნაბეჭდზე მიუწერია: „სუფთა ფურცლები არ მქონდა, ნახე, რაზე ვწერდი“… ყველაზე უცნაური აქ ისაა, რომ ეს ფურცლები სულ ერთი და იგივე – 21-ე გვერდებია, ჩვენი რიცხვი, ჩემი და ირმას დაბადების დღის რიცხვი (ეს ნამდვილად ახლა აღმოვაჩინე, ამ წაკითხვაზე!).
მისი წერილები კი 20-21 წლის რომანტიკოსი, სამყაროზე, მთაზე და პოეზიაზე სულით ხორცამდე შეყვარებული, თავადაც პოეტი გოგოს ემოციებითაა სავსე, სადაც ის ხან უზომოდ ბედნიერია, ხან კი ყველასგან გარიყულად გრძნობს თავს (მათ შორის ჩემგანაც).
„ინო,
…თივის ბულულასთან ვზივარ. წინ, ჩემგან ორიოდ ნაბიჯში არაგვია და მთები. გული მტკივა, რომ ერთად ვერ ვუყურებთ ამ სილამაზეს. აი, ახლა, ჩემ თვალწინ, მთებმა ფერი მწვანიდან ლურჯისკენ იცვალეს, ლილვლივა სილურჯე გადაიკრეს მხრებზე. აი, ეს არის „დაბინდული ქლიავისფერი“, გალაკტიონი რომ ამბობს, ეს, ეს… და „მე მინახავს“, ვაშა, ვაშა!
…მეზობლის ქალი, ნინო ბებო, ძროხას წველის გომურში. წეღან სველი, გაკრიალებული ვედროთი გაიარა. ვერ ვხედავ, როგორ წველის. მარტო ხმა მესმის. რძე ვთხოვეთ, მაგრამ, არ მოგვცა. არაო. მკითხავს უთქვამს, გათვალული ხარ, რძეს არიგებ და კარაქს ამიტომ ვერ დღვებო. …აქაურ ქალებს ძალიან მოვწონვარ. კაცები არ ჰყავთ.
…ნელ-ნელა ბინდდება. მუქდებიან მთები. სიჩუმეა. მარტო არაგვის ხმაღა ისმის. არა ჩერდება ეს დალოცვილი.
ი.ბ. ფშავი. ბუსნიჭალა.
მკათათვის 12. 1993 წელი.
ინო,
დღეს ისეთი დარი დაიჭირა, მზემ შეგვისრუტა ლამის. იცი რა ვქენი, დედიშობილა დავწექი არაგვის ჭალაში. ხო სიგიჟეა? აქ მზეა ყველაფერში. მზეზე ფიცხდები და მერე არაგვში ჭყუმპალაობ. კიდევ და კიდევ… ცხელ მიწაზე წოლისას რაღაც უცნაური შევიგრძენი. მიწასთან ასე ახლოს არასოდეს ვყოფილვარ. წარმართივით ვლოცულობ: მზეო, შემიერთე, შემისრუტე, როგორც შენი წილი და ნაწილი.
ირმისა, ფშავი, ბუსნიჭალა.
მკათათვე, სამშაბათი.
ინო,
ჩემთან ყველაფერი იმგვარად ხდება, მე თვითონ რომ ვერაფერი გამიგია. მე ვარ ქარი, ბორიალა, უსახლკარო… ქარს ტკივილები ამოაქვს სხეულიდან და მზეზე ჰფენს…
ი.ბ. გიორგობისთვე, უნივერსიტეტი.
ეს კიდევ მოგვიანებით, ორი წლის შემდეგ მოწერილი წერილი იმაზე, თუ როგორ მელოდა ჩემი მეგობარი ტრამვაის ხაზთან 2 საათი წვიმაში. მელოდა იმ ადგილას, სადაც ჩვენ ხშირად ვხვდებოდით ერთმანეთს. მე ამ დროს სოფელში ვცხოვრობდი უკვე. ის კი თურმე მაინც მელოდა. ხოლო შინ მისული, მწერდა:
„გამიჭირდა შენი დათმობა, შენი გაშვება. თითქოს რაღაც შუაზე გაიპო, ჩაიქცა, ჩაიშალა… მე მარტო დავრჩი.
მე ახლა არავის ველოდები…
შენი ი.ბ. 21 თებერვალი, 1995 წ.“.
