პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

რჩევები ახალბედა მასწავლებელს

ამბობენ, რომ უშეცდომო მხოლოდ ის არის, ვინც არაფერს აკეთებს, მაგრამ ნიშნავს თუ არა ეს იმას, რომ უფლება გვაქვს ხშირად შევცდეთ? ალბათ არა. უმჯობესია, ერთი და იმავე შეცდომა არ გავიმეოროთ, მით უფრო თუ გვსურს პროფესიულად განვვითარდეთ და სასურველ შედეგს მაქსიმალურად სწრაფად მივაღწიოთ. 

გამოცდილი მასწავლებლების დაკვირვებით, მათი ახალბედა  კოლეგები კარიერის დასაწყისში არცთუ იშვიათად უშვებენ იდენტურ შეცდომებს, რომელთა აღმოფხვრა დიდ დროს მოითხოვს. ამ შეცდომების გამო ზარალდებიან მოსწავლეები, მათი განათლება და აღზრდა… ეს რჩევები გამოადგება სწორედ იმ ახალგაზრდა პედაგოგებს,  ვისაც არ სურს სხვისი შეცდომების გამეორება.

მოსწავლეებისგან იდეალური ქცევისა და აკადემიური მოსწრების მოლოდინი. ბევრი მასწავლებელი სკოლაში კარგად სწავლობდა. ბევრმა წითელ დიპლომზეც დაამთავრა უმაღლესი სასწავლებელი. ასეთ მასწავლებელს სკოლაში მუშაობის პირველ ხანებში შეიძლება მოეჩვენოს, რომ ყველას შეუძლია მასსავით მიაღწიოს საუკეთესო შედეგს. ზოგჯერ ახალბედა მასწავლებელი დარწმუნებულია, რომ მოსწავლის შესაძლებლობები ულიმიტოა და თუ ბავშვი მოინდომებს, მთებს გადადგამს. 

მაგრამ რეალობა სხვაა. თუ მოსწავლე არ აცდენს გაკვეთილებს, არასოდეს იღებს დაბალ ნიშნებს, იცის ყველა საზეპირო, არ აქვს ასაკობრივი პრობლემები, არ დარბის დერეფანში თავქუდმოგლეჯით, არ აწიოკებს სხვა პედაგოგებს, არ არის მარცხიანი, არ გააჩნია საკუთარი აზრი და ყველაფერში ეთანხმება მასწავლებელს, ის მოსწავლე კი არა, პედაგოგის ერთგული ჯარისკაცია, რომელსაც სკოლის გარემოსთან მხოლოდ დროებითი „კონტრაქტი” აკავშირებს. 

ახალბედა მასწავლებლები ხშირად უჩივიან ბავშვების უმადურობას: „ტვინს ვასხამ გაკვეთილზე, რას არ ვაკეთებ, მას კი არაფერი ესმის…” ნუ დაიწყებთ, რომ ბავშვებს, განსაკუთრებით მცირე ასაკში, ცუდად აქვთ განვითარებული მადლიერების გრძნობა უფროსებთან მიმართებაში. ეს დამახასიათებელია არა მხოლოდ პატარებისთვის. ნამდვილი მადლიერების განცდა სულიერების უმაღლესი პილოტაჟია, მისი ბოლომდე გაცნობიერება კი ადამიანების მიერ მხოლოდ წლების მატებასთან ერთად ხდება. სწორედ ამიტომ ზოგიერთი მასწავლებლის ღვაწლი ჩვენთვის თვალსაჩინო წლების მერე ხდება და არა იმ კონკრეტულ დროს, როდესაც ის ჩვენთან ურთიერთობს. 

მოსწავლის სიცელქის თუ დაბალი მოსწრების გამო მასწავლებელი საკუთარ თავს ადანაშაულებს, ძალიან განიცდის. წარმოიდგინეთ, რომ ექიმი ხართ, რომლის პრაქტიკაში არსებობს წარუმატებელი, ლეტალური შემთხვევები. ემოციას რომ აყვეთ და ამაზე გამუდმებით იფიქროთ, სხვა პაციენტებს ვეღარ დაეხმარებით, მათ, ვისაც გამოჯანმრთელების იმედია აქვს. ექიმმა იცის როდის და რატომ არ შეუძლია დაეხმაროს პაციენტს, იცის, რომ ამ ქვეყნად ყველაფერი მასზე და მის პროფესიაზე არ არის დამოკიდებული. ასე მასწავლებელიც. მას უდიდესი პასუხისმგებლობა აქვს მოსწავლის წინაშე, მაგრამ ყველაფერზე ვერ აგებს პასუხს. ბავშვებს ჰყავთ მშობლები და თუ მშობლებისთვის ბავშვების გაცდენები ნორმაა, მასწავლებელი უძლურია. მასწავლებელმა ყველა ღონე უნდა იხმაროს თავის პროფესიაში, მაგრამ მის შესაძლებლობებსაც აქვს ზღვარი. არ შეიძლება წარუმატებელი შემთხვევების გამო დეპრესიაში ჩავარდნა, სკოლის პრობლემების თავს მოხვევა ოჯახის წევრებისთვის, პროფესიიდან წასვლა. თუ ბავშვმა გაკვეთილი არ ისწავლა, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ პირადად თქვენ პატივს არ გცემთ. ამას შეიძლება უამრავი სხვა მიზეზი ჰქონდეს.      
     
მკაცრი, ავტორიტარული ურთიერთობის სტილი. ახალბედა მოსწავლეების გულის მოსაგებ ცდილობს მათთან ურთიერთობა როგორც თანატოლმა ისე დაამყაროს. ის გამოიყენებს მათ სლენგს, თვალს ხუჭავს ბავშვების თამამ ქცევაზე, გაკვეთილზე არ აძლევს შენიშვნებს და ა.შ. ამაში კრიმინალური არაფერია, მაგრამ მთლიანობაში, ადრე თუ გვიან, ბავშვები კარგავენ მასწავლებლის პატივისცემას, რიდს, ისინი სულ უფრო თავისუფლები ხდებიან და ბოლოს, როდესაც მასწავლებელი ფიქრობს, რომ ბავშვების სიმპათია დაიმსახურა, კლასის სამართავი ყველა სადავე ხელიდან აქვს გამოცლილი. ასაკის და გამოცდილების მიუხედავად მასწავლებელს უნდა ესმოდეს, რომ გაკვეთილს ის მართავს, ის არის გაკვეთილზე პასუხისმგებელი. სწავლების პროცესი ბავშვზეა ორიენტირებული, მაგრამ ამ პროცესს მასწავლებელი მართავს. უხეშად რომ ვთქვათ, ბავშვები მასწავლებლის თამაშს თამაშობენ და არა პირიქით.        
მეორე უკიდურესობაა ზედმეტი სიმკაცრე, მორალური წნეხი და ბავშვებთან პირადი კომუნიკაციის უქონლობა. გამოუცდელი მასწავლებელი პირველივე გაკვეთილიდან ზედმეტად მომთხოვნია. მისი ურთიერთობა ბავშვებთან მხოლოდ შიშს ემყარება. ასეთ მასწავლებლებთან მოსწავლეები ფსიქოლოგიურ დისკომფორტს განიცდიან, ჩუმად სძულთ ის და მისი საგანი.
შეუსრულებელი დაპირება. ეს შეცდომა ძალიან გავრცელებულია მასწავლებლებში. უყურადღებობის თუ სხვა მიზეზის გამო მასწავლებელი, რომელიც არ ასრულებს დაპირებას, მოსწავლეების ნდობას სწრაფად კარგავს. ნდობის აღდგენა კი ძალიან რთულია. თუ ბავშვებს ექსკურსიას ან კინოში გასეირნებას შეპირდით, დაპირება უნდა აასრულოთ. თუ უთხარით, რომ ნიშნას დაუკლებთ/მოუმატებთ, უნდა დაუკლოთ/მოუმატოთ. თუ მშობლების გამოძახებით დაემუქრეთ, უნდა გამოიძახოთ. თუ ამას ჰაერზე ლაპარაკობთ და ასრულება არ უწერია, რისკის ქვეშ ხართ. დაპირების არშესრულებისთვის ობიექტური მიზეზი თუ გაქვთ, ამის შესახებ ბავშვებს, რაც შიძლება მალე უნდა აცნობოთ. გვიან ღამით, გაკვეთილისთვის საათობით ემზადება. პირველ სასწავლო წელს ასეთი ჩივილებით ვერავის გააკვირვებთ. დიახ, რთულია, მაგრამ თუ ეს წლების განმავლობაში გრძელდება, იქნებ რამეს არასწორად გეგმავთ? არ არის აუცილებელი ყოველ გაკვეთილზე ველოსიპედი გამოიგონოთ, გადაიკითხეთ მეთოდოლოგია, გაიზიარეთ კოლეგების გამოცდილება, იყავით ორიგინალური და შემოქმედებითი, მაგრამ ზომიერად, ნუ „გადაიწვებით”, თქვენს მოსწავლეებს საღ-სალამათი სჭირდებით.
დამოკიდებულება – „როგორც მიხდიან, ისე ვმუშაობ”. არცერთ პროფესიაში, მით უფრო მასწავლებლის, ასეთი დამოკიდებულება მისაღები არ არის. სკოლაში მუშაობის დაწყებამდე მასწავლებელმა უნდა იცოდეს რა პირობებში და გარემოში მოუწევს ყოფნა. თუ მოსწავლე ვერ აიყოლია, ეს ნაწილობრივ მისი პრობლემაა. სკოლის მასწავლებელი არ არის უმაღლესი სასწავლებლის ლექტორი, რომელსაც შეუძლია ლექცია ფურცლიდან წაიკითხოს. მასწავლებელმა მოსწავლე უნდა აღზარდოს, დააინტერესოს, ახალი ცოდნა გაუზიაროს.    
ბავშვები და პროფესიული ეთიკა.  ბავშვებს უნდა აგრძნობინოთ, რომ პატივს სცემთ. არ იხუმროთ მათ სახელებთან დაკავშირებით, სერიოზულად აღიქვით მათი მოსაზრებები და გრძნობები. ბავშვმა შეიძლება რაიმე სისულელე გააკეთოს და უცოდინარობის გამო თქვას, მაგრამ ამის გამო არ უნდა დასცინოს. 
არასოდეს გაკიცხოთ სხვა მასწავლებელი მოსწავლეების თანდასწრებით. არასოდეს გაკიცხოთ მოსწავლე სხვა ბავშვების თანდასწრებით, თუ ის ამ პროცესს არ ესწრება.    
თვითკონტროლის უქონლობა.  ახალბედა მასწავლებელი გაკვეთილზე ხშირად კარგავს თვითკონტროლს მოჭარბებული ემოციების გამო. როგორც წესი, მოსწავლეებში ყოველთვის გამოერევიან ხმაურიანი, ურჩი, ენერგიულები ბავშვები, რომლებსაც მოსწონთ მასწავლებლის  მოთმინებას გამოცდა. ჩვენ ყველას გვყოლია ემოციური და კონტროლდაკარგული მასწავლებელი. ისინი სწორედ რომ ამით დაგვამახსოვრდნენ და არა იმით, რასაც გვასწავლიდნენ.

თვითკონტროლი მასწავლებლისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. ემოციების მართვა განსაკუთრებით მაშინ რთულდება, როდესაც მასწავლებელს მოთმინება ეწურება და მზად არის არა მხოლოდ ყვირილზე, ფიზიკურ შეურაცხყოფაზეც გადავიდეს. თუ როგორ უნდა მოთოკოს საკუთარი ემოციები მასწავლებელმა, ამის შესახებ უამრავი ლიტერატურა არსებობს. ყველაზე გავრცელებული რეკომენდაციაა ყურადღების გადატანა სხვა რამეზე, დროული პაუზის გაკეთება, გაფანტული აზრების თავმოყრა და გაკვეთილების შემდეგ ურჩ მოსწავლეებთან პირისპირ გასაუბრება. მშვიდობიანი გზით მძიმე მდგომარეობიდან გამოსვლა არა მხოლოდ განმუხტავს კლასში არსებულ დაძაბულ სიტუაციას, არამედ ერთგვარი მაგალითიც იქნება მოსწავლეებისთვის.        

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი