ისე გამოვიდა, რომ სკოლაში ჩემი შვილების მასწავლებელიც ვარ. ეს ჩემთვის ორმაგად საინტერესოა, რადგან სწავლების პროცესშიც ვმონაწილეობ და შემიძლია, შედეგებსაც უწყვეტ რეჟიმში დავაკვირდე. ახლა ზაფხულია, საუკეთესო დრო წიგნების საკითხავად. მარიამი ჯერ კიდევ ბავშვობის სამყაროშია და ბედნიერდასასრულიანი წიგნების კითხვა ურჩევნია. თუ სევდიანი ისტორია შეხვდა, წუწუნებს. მისთვის წიგნის შერჩევა უფრო ძნელია. აბა, ტკივილისა და მწუხარების გარეშე რომელი კარგი წიგნი იწერება! ავთანდილი უფრო გაბედული მკითხველია. ზოგჯერ – დამოუკიდებლად, ზოგჯერ კი ჩემთან ერთად ირჩევს წიგნებს. ახლაც ერთად ვათვალიერებთ თაროებს.
– აი, ეს წაიკითხე, – ვეუბნები და ავსტრალიელი მწერლის დიმფნა კიუსაკის რომანს „ბერლინის ცხელ ზაფხულს” ვიღებ.
– კარგი წიგნია? – მეკითხება ავთანდილი.
– კი. ბავშვობაში ძალიან მიყვარდა მისი კითხვა.
– რატომ ? რა ხნისამ წაიკითხე პირველად?
– არ ვიცი, ალბათ შენხელა ვიქნებოდი, მეცხრეკლასელი. ჯერ ყდა მომეწონა – პრიალა, პოლიგრაფიულად დახვეწილი. ახლა რომ გაქვთ ლამაზად გაფორმებული, ფერად–ფერადი წიგნები, ჩვენს დროს ასეთები არ ყოფილა. მგონი, პირველად ვხედავდი ლამაზყდიან წიგნს. მერე თავად ისტორია მომეწონა, სიმართლეს ჰყვებოდა ფაშისტებსა და გერმანიაზე, – წიგნს ვაჩეჩებ და ერთი ამბავი მახსენდება.
წლების წინ ბარსელონაში ვცხოვრობდი. ვსწავლობდი და თან ვმუშაობდი. საღამოობით ერთ მოხუც ქალბატონს ვუწევდი კომპანიონობას. ვსეირნობდით, ვსაუბრობდით, წიგნებს ვუკითხავდი. დონა ლურდესის ქმარი ფრანკოს რეჟიმის დროს სახელმწიფოს დიდი მოხელე იყო და ოჯახს სხვა ქონებასთან ერთად საინტერესო ბიბლიოთეკაც დაუტოვა. კვირაში ერთხელ მისი ვაჟიშვილი და რძალიც მოდიოდნენ ვახშმად.
ერთხელ, სანამ მორიგ საოჯახო წვეულებაზე სუფრასთან მიმიპატიჟებდნენ, თაროებს ვათვალიერებდი და მოხუცისთვის საინტერესო საკითხავს ვეძებდი. უკანა რიგიდან უზარმაზარი წიგნი გადმოვიღე და, გაოგნებული, დიდხანს ვფურცლავდი. თვალნათლივ ვხედავდი ყველა იმ საშინელებას, რაც წიგნებში ამომეკითხა: საკონცენტაციო ბანაკებს, გაზის კამერებს, საექსპერიმენტოდ გამოყენებულ ადამიანებს, მოჭრილ კიდურებს, ბავშვებს ორგანოების გარეშე, უანესთეზიოდ ჩატარებულ ოპერაციებს, წითელლაშიან გერმანულ ნაგაზებს და დაგლეჯილ ჩვილებს… ბოროტებას და ადამიანის მანიაკურ ფანტაზიას საზღვარი არ უჩანდა. ბავშვობაში წაკითხულ დიმფნა კიუსაკის წიგნში მოთხრობილი ამბები უნებურად ფოტოებად დალაგდა. მეც გაზის კამერაში დამწყვდეულივით ვიგუდებოდი.
ღია კარში დონა ლურდესი გამოჩნდა, ჩვეულებისამებრ, უძვირფასეს სამკაულებასხმული და „შანელ N5“–ნაპკურები (იმ დღიდან შემძულდა ეს სუნამო). უკან ვაჟიშვილი მოჰყვებოდა.
– ტონი, ხომ გთხოვე, ეს წიგნი გადაგეგდო, მაინც აქაა? – მიმართა შვილს, როცა ჩემი გაოგნებული სახე დაინახა.
– ეს მამას წიგნია, დედა. მამა დიდი მედიკოსი იყო. დღეს რომ ასეთი ძლიერია მედიცინა, სწორედ ამ ექსპერიმენტების დამსახურებაა, – ამაყად განაცხადა სინიორ ანტონიომ.
იქ დარჩენა აღარ შემეძლო. ფეხზე ძლივს ვიდექი. მეორე დღეს დავურეკე და ვუთხარი, რომ სამსახურში აღარ მივიდოდი.
– რატომ? თუ ხელფასი გეცოტავებათ, მოგიმატებთ, – გუშინდელი სიამაყე გამოსჭვიოდა სინიორ ანტონიოს ხმაში.
– არა, არავითარ ფასად, – ვუპასუხე, თუმცა ვიცოდი, რომ შესაძლოა, რამდენიმე კვირა, რამდენიმე თვეც კი დამჭირვებოდა ახალი სამსახურის საშოვნელად.
ახლა კი ჩემს შვილებსა და მოსწავლეებს უნდა ავუხსნა, რომ არ არის აუცილებელი, რომელიმე დიქტატურის სამსახურში იდგე ან მის იდეოლოგიას ეთანხმებოდე – თუ მის საწინააღმდეგოდ არაფერს არაფერს იღონებ, მაშინაც მისი მომხრე და არანაკლებ დიდი დამნაშავე ხარ.
