საქართველოს ისტორიაში დეკრეტული შვებულებით რამდენიმე ახალგაზრდა მამაკაცმა უკვე ისარგებლა, შვეციასა და ისლანდიაში კი ამ „საგმირო ამბით“ ვერავის გააკვირვებ. დეკრეტული შვებულების პერიოდში მამას ხელფასიც უნარჩუნდება და სამსახურიც. შვეციაში მამაკაცს დეკრეტში გასვლა ორი თვით შეუძლია, ისლანდიაში – სამი თვით, ესპანელი მამები კი ახალშობილებთან მხოლოდ 10 დღეს ატარებენ. პორტუგალიელ მამებს ჩვილის გვერდით ყოფნას კანონი ხუთი დღით ავალდებულებს. თუ ამ ვალდებულებას თავს აარიდებ, დიდი ჯარიმა გელის. ანაზღაურებადი დეკრეტული შვებულებით სარგებლობენ ჩინელი, ბრიტანელი, ფინელი, ავსტრიელი, ბელგიელი და ფრანგი მამები. ევროპული ქვეყნებში ასეთი შვებულება 16-დან 36 კვირამდე გრძელდება. აქედან 12-14 კვირას ფინანსურად სახელმწიფო უზრუნველყოფს.
ცნობილი უკრაინელი ფოტოგრაფი მაქს ლევინი სამი ბიჭის მამაა. მას ბავშვების აღზრდა და სამსახურის შეთავსება უწევს. მაქსი მამობის პრინციპებზე საუბრობს და პირად გამოცდილებას სხვებს უზიარებს:
„ბევრ მშობელს ბავშვის ყოლა მხოლოდ იმიტომ უნდა, რომ „ასეა საჭირო“. ასეთ ოჯახებში ბავშვების აღზრდით ცოლია დაკავებული, მამა კი თავისუფალ დროს მეგობრების კამპანიაში და ლუდის სმაში ატარებს. სინამდვილეში, მამობა ძალიან გატაცებადი საქმეა. უბრალოდ, საინტერესო საქმე უნდა მოიფიქრო. მაგალითად, მთელი ოჯახი ველოსიპედებზე დასვა და სასეირნოდ წაიყვანო. იმ დღეს ჩემს შვილებს პატარა ფარნები ვუყიდე, თავიანთ პატარა ველოსიპედებზე მივუმაგრე და ბავშვებმაც გაიხარეს. თავი დიდები ეგონათ. მეც ბედნიერი ვიყავი.
ამ ბოლო პერიოდში ზაფხულობით ოჯახთან ერთად დასვენება არ გამომდის. ბევრი საქმე მაქვს და გადარბენაზე ვარ. ბავშვებმა ერთი კვირა რომ ვერ მნახონ, ნერვიულობას იწყებენ და რეკვით მიკლებენ, მეკითხებიან, როდის დავბრუნდები. ასეთ ზარებზე გული მეკუმშება. შვილებისთვის ძნელი ასახსნელია, რომ ცხელ წერტილში გიწევს მუშაობა, თუმცა ისინი ამას თვითონაც გრძნობენ და განიცდიან. იხვეწებიან, რომ შინ მალე დავბრუნდე.
ვფიქრობ, ბავშვები კარგად გრძნობენ ომს. ერთად რომ ვართ, ომზე ვუყვები. ვუხსნი, რომ იქ ისვრიან, ადამიანებს კლავენ. ბავშვები მისმენენ და ესმით, რაზეც ვლაპარაკობ.
ახლა დეკრეტში ვარ. ეს სწორია და ნორმალური. ბავშვებს ისევე სჭირდებათ მამა, როგორც დედა და არა მხოლოდ საღამოობით, გასართობად. რაც შეეხება დეკრეტს, მე და ჩემი ცოლი იმთავითვე შევთანხმდით – ის უკვე გავიდა სამსახურში, ჯერ ისევ სოციალიზაციის პერიოდს გადის. მე დეკრეტული შვებულება ავიღე, რათა მეტი დრო გავატარო ჩემს შვილებთან და ცოლს ამოსუნთქვისა და რეალიზაციის საშუალება მივცე.
რამდენჯერმე ბავშვების წაყვანაც ვცადე სამსახურში, მაგალითად, აუტისტი ბავშვის გადაღების დროს. სამუშაო გრაფიკი ისეთი მქონდა, რომ თავისუფალი წუთები გამომიჩნდა და შვილებთან ერთად სადილობაც კი შევძელი. თუ Facebook-ში იჯდები და ტელევიზორს მიეწებები, ბავშვებისთვის კი არა, არაფრისთვის არ დაგრჩება დრო. ჩემი ცოლი ჟურნალისტია. ბავშვებს შუადღეზე რომ დააძინებდა, კომენტარებს ტელეფონით „ააგროვებდა“ და სტატიას ისე წერდა. ყველაფერს შესანიშნავად ასწრებდა – სახლის საქმეს, დედაჩემის დახმარებას. დარწმუნებული ვარ, რომ დეკრეტულ შვებულებაში მეც მობილიზებული ვიქნები და თავსაც ყველაფერს გავართმევ.
პირველი შვილი რომ გვეყოლა, ჩემს ოჯახში სამი წესი შემუშავდა: 1. საზოგადოდ, არ უნდა იცრუო და ურთიერთობა ჯანსაღი იქნება; 2. ბავშვის დაბადებამდე მშობლები უნდა შეთანხმდნენ იმაზე, თუ როგორ გაზრდიან შვილებს; 3. ბავშვის თანდასწრებით მშობლებმა კონფლიქტს თავი უნდა აარიდონ და საქმეები არ უნდა გაარჩიონ. მნიშვნელოვანია ის, როდესაც ერთი მშობელი ბავშვისგან რაღაცას ითხოვს, მეორე მშობელი კი მას მხარს უჭერს. აუცილებელია მშობლების ერთსულოვნება.
ყველაზე მთავარი – ბავშვების მოტყუება არაფრის დიდებით არ შეიძლება. ბავშვმა ძალიან კარგად იცის, როდის ატყუებენ. მომავალში ისიც ეცდება თქვენს მოტყუებას და თქვენი ნდობა გაუქრება. ყველაფრის საფუძველი ნდობაა. თუ ბავშვს ნემს უკეთებთ, მან უნდა იცოდეს, რას და სად ჩხვლეტენ, უნდა იცოდეს, რომ ეტკინება, მაგრამ უნდა ხედავდეს დედ-მამის თანგრძნობას.
მთელი ცხოვრება დიდ ოჯახზე და ბევრ შვილებზე ვოცნებობდი. ჩემი ცოლი კი სხვანაირად ფიქრობდა. პირველი ბავშვის შესახებ რომ გავიგეთ, მეუღლე უნივერსიტეტს ამთავრებდა. საერთო საცხოვრებლის ტიპის სახლში ვცხოვრობდით. მას ძალიან შეეშინდა. „ახლა რა გვეშველება? მე სხვანაირ ცხოვრებას ვგეგმავდი“, – დაღვრემილმა მითხრა, მაგრამ ყველა შიში ჩაცხრა. ისეთი ყოჩაღი აღმოჩნდა, რომ სამსახური და დედობა ერთმანეთს შეუთავსა.
ყველაზე რთული პირველი ბავშვის გაზრდა იყო. სამშობიაროდან მოგყავს და გეჩვენება, რომ მარათონში ერთვები. შენ მას წუთითაც ვერ ტოვებ, 24-საათიანი ყურადღება სჭირდება. პანიკა! მაგრამ ყველაფერი არც ისე ცუდად არის. დგება სიმშვიდის პერიოდებიც, განსაკუთრებით როდესაც ძინავს და თუ ძილი გაუგრძელდა, მისი სიფხიზლე გენატრება. უჩვეულოა.
სამი შვილის გაზრდა უფრო მარტივია, ვიდრე ერთის. ბავშვები ერთმანეთში თამაშობენ, ერთობიან, უფრო სწრაფად ვითარდებიან.
პირველი შვილი რომ გვეყოლა, საზოგადობაში გავრცელებული სტერეოტიპების გავლენის ქვეშ მოვექეცით, ბავშვს სამ საათში ერთხელ ვაჭმევდით. თავდაპირველად ყველას რჩევებს ვითვალისწინებდით, მაგრამ მერე ძუძუთი კვებაზე წავიკითხეთ და ჩვენი მიდგომა შევცვალეთ. ჩვილობის ასაკში ბავშვს ბევრი არაფერი სჭირდება, მხოლოდ ჭამა, ძილი, ყურადღება.
ბავშვებს მათი დაბადებიდანვე უფროსებივით ვექცევით. შედეგად, 2 წლის ასაკში, უკვე ბევრი რამ ესმით. ჩვენ მათ საინტერესო ამბებს ვუყვებით. ორესტი 5 წლის ასაკში ძალიან ლოგიკურად აზროვნებს, ბებია-ბაბუები მას ფილოსოფოსს ეძახიან.
მშობლები თავად ირთულებენ ცხოვრებას, როდესაც ფიქრობენ, რომ ბავშვის გაჩენა და გაზრდა „ძვირი სიამოვნებაა“. პამპერსებს მხოლოდ ქუჩაში ვიყენებთ. ერთ ეტლში მესამე ბავშვი იზრდება. ჭოჭინები, ძვირადღირებული ბავშვთა ხალიჩები, სუპერსათამაშოები – ეს ყველაფერი არ გვჭირდება. სახლში ბევრი სივრცე გვაქვს. ბავშვები დარბიან, თავის გასართობსაც მშვენივრად პოულობენ, ეს შეიძლება ქვაბიც კი იყოს, რომელსაც მთელი დღე უბრახუნებენ. მერე რა, ასატანია. ბავშვობიდანვე ცოტა სათამაშო გვაქვს, უმეტესად ხის, ნაჭრის, რომლებსაც ჩვენ თვითონ ვკერავთ. ეს სახალისოა.
ჩემს უფროსს შვილს ძალიან მოსწონს თევზები. არ ვიცი, ეს რას უკავშირდება. ჩვენ არ გვაქვს ტელევიზორი, მულტფილმებსაც ბავშვებს წლამდე არ ვაყურებინებდით. ერთადერთი დოკუმენტური ფილმი, რომელსაც ხშირად ვნახულობდით, ბავშვებსა და ოკეანეზე იყო. ალბათ ამის მერე მოეწონა თევზები. ჩვენი ოცნება ნორვეგიაში ჩასვლა და ვეშაპებზე დაკვირვებაა. ორესტი მთხოვს, სამსახური ისეთ ადგილას ვიპოვო, ოკეანე რომ იქნება ახლოს. ის ითევზავებს, მე ამ თევზს ფოტოებს გადავუღებ, ჩემი ცოლი კი ბადეს მოწნავს.
ჩვენ, როგორც მშობლებს, ბავშვის ბუნებრივი აღზრდა მოგვწონს. ჩემს შვილებს ბევრი რამის უფლებას ვაძლევ, მაგრამ ისინი ზრდილები და თავაზიანები იზრდებიან. ნებას ვრთავ იქ იძრომიალონ, სადაც ცოტა სახიფათოა და თუ გადმოვარდნენ, თვითონვე ისწავლიან, სად შეიძლება ძრომიალი და სად – არა. გახდებიან უფრო ფრთხილები. ჩვენ არ ვართ ვალდორფის აღზრდის სისტემის ფანები, მაგრამ ის ძალიან მოგვწონს. ბავშვებს ყველაფრით არ ვტვირთავთ. მშობლებს ჩვევიათ შვილების დატვირთვა ცურვა-ინგლისური-ფეხბურთი-ხატვა-სიმღერით. ბავშვისთვის ეს ძალიან რთულია.
მაგარი მომენტია, როდესაც ბავშვს ჯერ მსჯელობა არ შეუძლია, მაგრამ ცდილობს, იხუმროს. ერთხელ ორესტი კარატედან დაბრუნდა და ვეკითხები, რა ხდებოდა საინტერესო: „დრაკონები იყვნენ? იქნებ მეთევზეები იყვნენ?“ მიყურებს, მიყურებს და სერიოზული სახით მეუბნება „ხუმრობ ხო?“
ერთადერთი წიგნი, რომელიც ბავშვთა აღზრდის შესახებ წავიკითხეთ, ფაბელ ადელის „როგორ ვილაპარაკოთ ისე, რომ ბავშვებმა გვისმინონ და როგორ ვისმინოთ, რომ ბავშვებმა ილაპაკონ“ იყო. ავტორი ამბობს, რომ ბავშვის გრძნობები უნდა გავიზიაროთ, მივიღოთ. თუ წაიქცა კი არ გავუწყრეთ, არამედ მოვეხმაროთ საკუთარი გრძნობების გადმოცემაში. სკოლაში თუ ვინმემ აწყენინა, ვეცადოთ, იმის ადგილას წარმოიდგინოს თავი, ვინც აწყენინა.
ოჯახში ბავშვი ჩნდება და ყველა წვრილმანი უმნიშვნელო ხდება. ბავშვების გაჩენამდე მე და ცოლი ხშირად ვკამათობდით, მაგრამ მერე ყველანაირი ცრუფუსფუსი გაფერმკრთალდა. ახლა მოთმინებას ვსწავლობ. მე ძალიან ემოციური ვარ. ახლა უბრალო რამეც კი მახარებს. ბავშვი ადამიანია, რომელიც შენ შობე და შენვე უნდა აღზარდო. ბავშვისთვის ფულზე მეტად მნიშვნელოვანი ყურადღებაა. გული მწყდება, რომ ბავშვთა გასართობ მოედნებზე იშვიათად ვხედავ მამებს, რომლებიც შვილებს ასეირნებენ.
