მასწავლებლის პროფესია ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებულია მსოფლიოში, რადგან არ არსებობს დედამიწაზე ქვეყანა, სადაც სახელმწიფო საკუთარი მოქალაქეების განათლებაზე არ ზრუნავდეს. განსხვავებულია ამ ქვეყნებში არსებული საგანმანათლებლო სისტემები, ასევე, რიგითი მასწავლებლების ცხოვრებაც. მაგალითად, ყველაზე დატვირთული ბრაზილიელი მასწავლებლები არიან. აქ ერთ პედაგოგზე 32 მოსწავლე მოდის. ამ მხრივ ყველაზე უკეთ თავს პორტუგალიელი მასწავლებლები გრძნობენ, სადაც ერთ პედაგოგზე მხოლოდ 7 ბავშვი მოდის.
განსხვავებულია მასწავლებლების ავტორიტეტიც: ყველაზე დიდ პატივისცემას მასწავლებელი ჩინეთში იმსახურებს. ისრაელში მას არცთუ მოკრძალებულად ექცევიან. იტალიაში ყველაზე გამოცდილი პედაგოგები ცხოვრობენ – მათი საშუალო ასაკი 49 წელია, ყველაზე ახალგაზრდები კი სინგაპურელები არიან – 36 წლის.
გერმანია: გერმანიაში სკოლის მასწავლებლის საშუალო ხელფასი 3,5 ათასი ევროა, უმაღლეს სასწავლებლებში უფრო მეტი – 4-4,5 ათასი ევრო. თუმცა, თუ მასწავლებელი რომელიმე კერძო კომპანიაში მუშაობს, ხელფასი მეტი აქვს, ვიდრე უნივერსიტეტში. აქ მასწავლებლები არ არიან ძალიან დატვირთული. ისინი დიდ დროს სამეცნიერო მუშაობას – სტატიების, წიგნების წერას, პროექტების რეალიზაციას – უთმობენ. თუ დოქტორის ხარისხი გაქვს, ეს მნიშვნელოვანია.
ნებისმიერი უნივერსიტეტი წარმოადგენს ახალი ტექნოლოგიების განვითარების ცენტრს. მასწავლებლებს არ უწევთ მოსწავლეთა დაშოშმინება, რადგან მას პატივისცემით და ფამილიარობის გარეშე ეპყრობიან. უმაღლეს სასწავლებელში და სკოლაში არ არსებობს კორუფცია, მოსწავლეების მშობლებს აზრადაც არ მოსდით მასწავლებლისთვის ყვავილების თაიგულის ჩუქება. კომუნიკაციის დროს მიმართვის ფორმად არ იყენებენ – „ფრაუ შმიდტს“, არამედ ასე მიმართავენ -„ფრაუ დოქტორ შმიდტ“.
ისრაელი: ისრაელში მასწავლებლის ხელფასი მაღალი არ არის – თვეში 6,5-10 ათასი შეკელი, რაც ევროპელი კოლეგების ხელფასზე 37%-ით ნაკლებია. ხელფასის მატება შესაძლებელია სამუშაო გამოცდილებისა და კვალიფიკაციის ამაღლების ხარჯზე. საშუალოდ ისრაელელი მასწავლებელი კვირაში 25 საათს მუშაობს. ახალგაზრდა მასწავლებლები, რომლებიც იძულებული არიან მეტი იმუშაონ, დამატებით საათებს იღებენ და კვირაში 40 საათი მაინც უწევთ მუშაობა. აქაურ პედაგოგებს სასიამოვნო ბონუსიც აქვთ – ყოველ ექვს წელიწადში ერთხელ მათ სახელმწიფოს ხარჯზე უფლება აქვთ ერთი წელი დაისვენონ.
ისრაელის სკოლის მასწავლებლებს პრაქტიკულად არ აკონტროლებენ. სკოლის პედაგოგი ვალდებული არ არის ყოველდღიური გეგმა შეასრულოს. შესრულებული სამუშაოს ხარისხი განათლების სამინისტროს სპეციალური საკონტროლო სისტემით მხოლოდ წლის ბოლოს ჯამდება.
მასწავლებლის ავტორიტეტი აქ საკმაოდ შელახულია. არაკომერციული ფონდის The Varkey Foundation-ის ბოლო შეფასებით, განვითარებულ სახელმწიფოებს შორის ისრაელი არის ქვეყანა, სადაც მასწავლებელს ნაკლებად სცემენ პატივს. მოსწავლეები მასწავლებელს ეუხეშებიან, გაკვეთილებზე სძინავთ, საკლასო ოთახებს ანაგვიანებენ, იგნორირებას უკეთებენ პედაგოგის შენიშვნებს. აქ ნორმად მიიჩნევა მოსწავლის „პირდაპირობა“, როდესაც ის მასწავლებელს ყველაფერს ეუბნება, რასაც მასზე ფიქრობს. სკოლის სისტემა აქ იმითაც განსხვავებულია, რომ მასწავლებელს კლასში შეიძლება ჰყავდეს დამხმარე. მის როლს ასრულებენ რელიგიური ოჯახის წევრი გოგონები – ეს მათთვის ჯარში მსახურების ალტერნატივაა.
აშშ-ში: აშშ-ში მასწავლებლის საშუალო ხელფასი 4-5 ათასი დოლარია. ასეთივე ხელფასი აქვს პოლიციელს. აქ არ მიიჩნევა, რომ სახელფასო ბონუსები დადებითად აისახება მასწავლებლის მუშაობის ხარისხზე.
აშშ სასამართლო პროცესების ქვეყნაა. ამიტომ მასწავლებელთა პროფკავშირი თავის წევრებს ერთი მილიონი დოლარით აზღვევს. ამერიკელი მასწავლებლისთვის იოლია დამნაშავის სკამზე მოხვედრა. საკმარისია მოსწავლეებს თვალში არ მოუვიდეს, განსაკუთრებით აფროამერიკულ სკოლებში, რომ სასამართლოში უჩივიან ან „მახეს უგებენ“, რათა კანონსაწინააღმდეგო ქმედება – სექსუალური ძალადობა ან რასიზმი დასწამონ.
ამერიკელ მასწავლებელს ევალება არა მხოლოდ საშინაო დავალების შემოწმება, არამედ მშობლებთან ურთიერთობა ელექტრონული ფოსტის მეშვეობით. ამავდროულად მასწავლებელი კვირის განმავლობაში 40 საათით იტვირთება. ამერიკელი მასწავლებლები ზაფხულობით ორ თვეს ისვენებენ, სასწავლო წელი კი სექტემბრიდან ივნისამდე გრძელდება.
ამერიკაში რომ მასწავლებელი იყო, მხოლოდ უნივერსიტეტის დამთავრება არ კმარა: აუცილებელია მასწავლებლის ლიცენზიის მოპოვება. თუ მასწავლებელმა სხვა შტატში გადაწყვიტა სამუშაოდ გადასვლა, თავიდან უწევს ლიცენზიის გაფორმება.
იაპონია: იაპონიაში მასწავლებლად მუშაობა პრესტიჟულია. ამიტომ აქ პედაგოგობა ადვილი არ არის. გარდა პროფესიული განათლებისა, აუცილებელია გამოცდის ჩაბარება, რომელიც დაადგენს, შეეფერება თუ არა ადამიანი პროფესიას. ლიცენზიის მიღების შემდეგ, მასწავლებელი საბუთებს პრეფექტურაში აბარებს. იაპონურ სკოლებში ერთ ადგილზე მოსახვედრად 20-30 ადამიანი გადის კონკურსს.
გარდა ხელფასისა, იაპონელი მასწავლებლები ბევრ ბონუსს იღებენ, როცა პედაგოგს ოჯახი და შვილები ჰყავს ან თუ კლასში მაღალი აკადემიური მოსწრება აქვს. თუ მასწავლებელი მუშაობს ცხოვრების მაღალი დონის მქონე რაიონში, უფლება აქვს, მოითხოვოს ბონუსი. თუ პედაგოგს არ აქვს საკუთარი სახლი, მას თვიური შემოსავლის კიდევ 10%-ს უხდიან საცხოვრისის დასაქირავებლად.
იაპონელები ძალიან მშრომელები არიან. მასწავლებლის დატვირთვაც აქ მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მაღალია – კვირაში 54 საათი. იაპონელი მასწავლებლის სამუშაო საათები დღეში 8:00-დან 16:00-მდეა. მაგრამ, როგორც წესი, ისინი სამსახურში 18:00 საათამდე რჩებიან. იაპონიაში განათლების სისტემა სამ საშუალო სკოლად იყოფა: უმცროსი, საშუალო და უფროსი. უმცროს სკოლაში მასწავლებლების დაახლოებით 40% მამაკაცია, საშუალოში – 60%, უფროსში კი – 80%.
ფინეთი: ფინეთში სკოლის პედაგოგის ხელფასი 2,5-5 ათასი ევროა. იმისთვის, რომ მასწავლებელმა ასეთი თანხა მიიღოს, მას პედაგოგიკაში აუცილებლად უნდა ჰქონდეს მაგისტრის ხარისხი. ხელფასის ძირითადი ნაწილი (ბონუსების გარეშე) იცვლება მასწავლებლის წოდების მიხედვით: უმცროსი კლასების პედაგოგი, უფროსის, საგნის პედაგოგი… ხელფასის ძირითად ნაწილს ემატება ხელფასის პერსონალური ნაწილი, რომელიც მასწავლებლის გამოცდილებასა და განათლებაზეა დამოკიდებული. სამუშაო საათების გადაჭარბების შემთხვევაში არის ბონუსებიც.
აღსანიშნავია, რომ პედაგოგს სკოლაში ყოველწლიურ კონტრაქტს უფორმებენ. მისი დასრულების შემდეგ ყველა მასწავლებელი კონკურსის გავლის შედეგად თავიდან საქმდება. ერთ ადგილზე 12 დასაქმების მსურველი მოდის. 60 წლის ასაკს მიღწეული მასწავლებლები მუშაობას თავს ანებებენ, უპირატესობა ახალგაზრდა მასწავლებლებს ენიჭებათ. ცნება „საყვარელი მასწავლებელი“ ფინეთის სკოლებში არ არსებობს. აქ პედაგოგი მომსახურების სფეროს წარმომადგენელია. ასევე, თუ სკოლის ადმინისტრაციამ შეამჩნია, რომ მასწავლებელი ერთ რომელიმე მოსწავლეს სხვებს ამჯობინებს, შეიძლება სამსახურიდანაც კი დაითხოვონ.
სამუშაო დღე სკოლების უმრავლესობაში 8:00-დან 15:00-მდეა და მასწავლებლის საშუალო დატვირთვა 32 საათია კვირაში. დარჩენილი დრო მასწავლებლები მოსწავლეებთან კონსულტაციას გადიან, ემზადებიან სამეცადინოდ და ბავშვებთან ერთად შემოქმედებით პროექტებს გეგმავენ. დიდი ყურადღება ექცევა მასწავლებლების პროფესიონალიზმის ამაღლებას, მაგრამ პედაგოგები ამას დამოუკიდებლად უნდა აკეთებდნენ, თვითგანათლების გზით. ამას გარდა, ფინურ სკოლებში არსებობს მასწავლებლის თანამდებობა, რომელიც მოსწავლეებს მომავალი პროფესიის არჩევაში ეხმარება: მის მოვალეობაში შედის ბავშვის ინტერესების გამოაშკარავება და სკოლის დამთავრების შემდეგ მისთვის შესაფერისი სასწავლო დაწესებულების დადგენა.
ესპანეთი: ესპანელი მასწავლებლის ხელფასი დღეს 2-2,5 ათასი ევროა, დატვირთვა – 40 საათი კვირაში. მასწავლებლის სამუშაო საათებია 9:00-16:00-მდე. მაშინაც კი, როცა მასწავლებელს მთელი დღე სწავლებით არ აქვს დაკავებული, ბევრი სამუშაო აქვს შესასრულებელი – გაკვეთილების შემოწმება და მომზადება, მოსწრების გაკონტროლება, მშობლებთან ურთიერთობა.
ესპანეთში პოპულარულია საერთაშორისო სკოლები. ასეთ სკოლაში მუშაობა პრესტიჟულია. იქ მასწავლებელს არავინ ეხუმრება, ამის მცდელობაც კი ისჯება. სკოლაში მთავარია სიმშვიდე და ურთიერთპატივისცემა. ასევე, არცერთი მასწავლებელი თავს უფლებას არ მისცემს, რომ მოსწავლეს შეეხოს, რაც სხვა ესპანურ სკოლებში საკმაოდ ხშირია. ამისთვის სამსახურიდან ითხოვენ, რის შემდეგაც ახალი სამსახურის პოვნა ნამდვილი პრობლემაა.
