აპრილის თვე ყველაზე მნიშვნელოვანი პერიოდია ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებლებისთვის. პირადად მე, დედაენის დღისთვის მზადებას მინიმუმ ერთი კვირით ადრე ვიწყებ და 14 აპრილის კვირას ქართულ დამწერლობასთან დაკავშირებულ საკითხებს ვუთმობ, რადგან ვფიქრობ, რომ 1978 წელს განვითარებული მოვლენების მნიშვნელობას სათანადოდ ვერ გაიაზრებ, თუ ანბანის შექმნის ისტორია არ იცი. ამ წერილში გაგიზიარებთ ზემოაღნიშნულ დღესასწაულთან დაკავშირებულ რამდენიმე იდეას, რომელიც დაწყებით საფეხურზე განვახორციელე.

დავიწყე სულ თავიდან – გამოქვაბულის მხატვრობიდან და ასე ნაბიჯ-ნაბიჯ მივედი ქართული დამწერლობის შექმნის ისტორიამდე. ჯერ მაგურას მღვიმეში (ბულგარეთი) „ვიმოგზაურეთ“ და რელიგიური რიტუალებისა და ნადირობის სცენების ამსახველი პირველყოფილი მხატვრობის ნიმუშები დავათვალიერეთ. შემდეგ ე.წ. ხელების გამოქვაბულს (არგენტინა) ვეწვიეთ. არც ელ კასტილოს უძველესი (40 000 წ.) ნახატები დაგვვიწყებია. მოსწავლეებს ასევე ვაჩვენე ლასკოს მღვიმისა და შოვეს გამოქვაბულის (საფრანგეთი) მხატვრობის ამსახველი ფოტომასალა  და მათ შესახებ ბევრი საინტერესო რამ (ლეგენდები, ისტორიული ფაქტები და სხვ.) მოვუყევი. ყველაზე დიდი აღფრთოვანება ალტამირას გამოქვაბულის ხარების დარბაზმა გამოიწვია. ბავშვები გაფაციცებით ათვალიერებდნენ უძველესი ტექნიკით მოხატული გამოქვაბულის კედლების ფოტოებს, მარსელინო საუტოლას ისტორიითაც მოიხიბლნენ და იმ მეცნიერებზეც კარგა გვარიანად გაბრაზდნენ, არქეოლოგიის მხურვალე გულშემატკივარს ასე უდიერად რომ მოექცნენ.

ყველაზე მნიშვნელოვანი ამბავი ბოლოსთვის მოვიტოვე. ჯერ თრიალეთის პეტროგლითების აღმოჩენის ისტორიას მოვყევი, შემდეგ კი ბავშვებს თემატური ფოტომასალა ვაჩვენე. მდინარე ავდრისხევის (ყოფილი პატარა ხრამი) ხეობის მარჯვენა ნაპირზე ჩატარებული კვლევების საფუძველზე შეიძლება ითქვას, რომ პატარა ხრამის კლდის ხელოვნება მოიცავს ძვ. წ. IX-VII და V-II ათასწლეულებს, ანუ მეზოლითურ და ენეოლით-ბრინჯაოს ხანებს, რაც საქართველოს გამოქვაბულის მხატვრობის ისტორიის მნიშვნელოვან ნაწილად აქცევს.

გამოქვაბულებში მოგზაურობის დასრულების შემდეგ, დამწერლობის უძველესი სახეობების (პიქტოგრაფიის) გაცნობის დროც დადგა. ჯერ ნახატებით ჩაწერის ხელოვნების პირველ ოსტატებზე –  შუმერებზე ვისაუბრეთ და ლურსმული დამწერლობის ნიმუშები დავათვალიერეთ, შემდეგ კი ეგვიპტური იეროგლიფების სამყაროში შევაბიჯეთ. მოსწავლეები ძველი საწერი მასალითაც დაინტერესდნენ. აქედან გამომდინარე, ბუნებრივ საღებავებზე, თიხის ფირფიტებსა და ლერწმის კალმებზე, პაპირუსის ქაღალდისა და ეტრატის დამზადების ტექნიკაზეც ვისაუბრეთ.  ასევე გავამახვილე ყურადღება წერის განსხვავებულ მიმართულებებზე და მოსწავლეებს არაბულად, ჩინურად, იაპონურად წერის პროცესის ამსახველი ვიდეომასალა ვაჩვენე. ბოლოს კი ჩინელების მიერ ქაღალდის შექმნის ისტორია გავაცანი. ასე მოვედით ქართული ანბანის შექმნის სათავეებთან.

ქართული ანბანის შექმნის ისტორიასთან დაკავშირებული ფოტო-ვიდეო მასალის გაცნობის შემდეგ, სახალისო აქტივობების დროც დადგა. მოსწავლეებმა ჯერ ასომთავრული ანბანით ჩაწერილი სიტყვები გაშიფრეს, შემდეგ კი ასომთავრულით საკუთარი სახელების ჩაწერა სცადეს. ბოლოს ისე გათამამდნენ, ნაცნობის ანდაზების/ბრძნული გამონათქვამების ასომთავრული ჩანაწერებიც გააკეთეს.

ბოლოს კალიგრაფიის მნიშვნელობაზე საუბრის დროც დადგა, მოსწავლეებს ხელნაწერი წიგნების რამდენიმე ნიმუში ვაჩვენე და კალიგრაფთა საკმაოდ ხანგრძლივი და შრომატევადი სამუშაოს შესახებ ვესაუბრე. ასევე დავაკვირდით წიგნის შიგთავსისა თუ ყდის გაფორმების ხელოვნებას და ყურადღება საზედაო ასოებზე შევაჩერეთ. რამდენიმე ნიმუშის ნახვის შემდეგ, მოსწავლეებმა თავადაც სცადეს შესწავლილი ანდაზების პირველი ასოების კალიგრაფიული ნიმუშების მსგავსად გაფორმება. ასე გავიარეთ გზა გამოქვაბულის მხატვრობიდან თანამედროვე დამწერლობამდე.

დაწყებით საფეხურზე მნიშვნელოვანია, რომ ნებისმიერი საკითხის შესწავლისას სასწავლო საფეხურის შესაბამისი ლექსიკა და თემატური თვალსაჩინოება (მულტიმედიური რესურსი) გამოიყენო, რათა მოსწავლეებს ახალი სასწავლო მასალის გაგება-გააზრების პროცესი გაუადვილდეთ. ზემოაღნიშნული ინფორმაცია მეც მაქსიმალურად გამარტივებული ენით და ფოტო-ვიდეო რესურსის დახმარებით მივიტანე ჩემს მოსწავლეებამდე. სტატიის დასასრულს რამდენიმე სასარგებლო ლინკს გაგიზიარებთ:

1. დოკუმენტური ფილმი ალტამირას გამოქვაბულის შესახებ: https://www.youtube.com/watch?v=rCEIoSqHvpw
2. სხვადასხვა ანბანით წერის მიმართულების ამსახველი ვიდეომასალა:

ა. არაბული დამწერლობა  https://www.youtube.com/shorts/9RWupxv8ro0

             ბ. იაპონური დამწერლობა  https://www.youtube.com/shorts/d6lrVHqEvJA

             გ. ჩინური დამწერლობა  https://www.youtube.com/shorts/qZ_21UZbqio

1. მოკლე ვიდეოები ქართული დამწერლობის შექმნის შესახებ:

ა. https://www.youtube.com/watch?v=c5dPS2fYK8c

ბ. https://www.youtube.com/watch?v=ipWGmHEpUyU

1. ქართული ანბანის განვითარების ეტაპები:

ა.  ასომთავრული ანბანი

https://www.youtube.com/watch?v=3QmPWu8Xm-c

ბ. ნუსხა-ხუცური ანბანი

https://www.youtube.com/watch?v=KjSzZl4P0Vw

1. ქართული კალიგრაფია

ა. კალიგრაფიული ნიმუშების კოლაჟი https://www.youtube.com/watch?v=AoQwslTS5vM

ბ. ფრაზის კალიგრაფიული ნიმუში https://www.youtube.com/watch?v=u8bvCf1FL60

გ. საზედაო ასოს შექმნის მაგალითი

https://www.youtube.com/watch?v=l-NopcVDUdM

მასწავლებლები ორ დიდ ჯგუფად იყოფიან: 1. ვინც ფიქრობენ, რომ ჯერ წერა გაჩნდა და შემდეგ – კითხვა, 2. ვინც პირიქით ფიქრობენ: ჯერ კითხვა გაჩნდა და შემდეგ – წერა.

მე მეორე ჯგუფში ვრაცხ თავს, რადგან მიმაჩნია, რომ ადამიანს ბუნების მიერ მოცემული იმდენი ნიშანი აქვს ამოსაკითხი, რომ…

მაგრამ დღევანდელობამ ამ დაყოფას უკვე აზრი დაუკარგა და პირველ ჯგუფს არსებობის არგუმენტიც გამოაცალა, რადგან დღევანდელი წერა თავისთავად ჯერ კითხვას მოითხოვს — კლავიატურაზე დასაჭერად (ანუ დასაწერად) ჯერ ასო უნდა ამოვიცნოთ, ამოვიკითხოთ.

მაგრამ… ეს პროცესი იმდენად ავტომატიზირებულია, თითები ისე მექანიკურად მოქმედებენ, რომ ჩვენ კლავიატურას აღარც ვაკვირდებით და უმეტესად ჩვენს ნაწერს ვკითხულობთ — ანუ ერთდროულად ვწერთ და ვკითხულობთ კიდეც.

ვრცლად

გიორგი ჭაუჭიძე. 3….. 34. 7. წერის სწავლა სწავლებამდე – სწავლის ძირი

რა დასამალია და, ყველაზე გაუგებარ და უაზრო საქმიანობად სურათის აღწერა მიმაჩნდა, როდესაც სკოლის მოსწავლე ვიყავი. კიდევ კარგი, ბევრი არ იყო ასეთი დავალებები და დიდად არც ვბეზრდებოდი… საინტერესოა, რა იწვევდა ჩემს ასეთ ფრუსტრაციას? ალბათ, არ მესმოდა ის ინსტრუმენტები, რომელთა გამოყენებითაც ეს დავალება უნდა შემესრულებინა და მეც მექანიკურად მივყვებოდი, ვიმეორებდი მასწავლებლისეულ წინადადებებს.

წინამდებარე წერილში, რომელიც ჩვენი სერიის ,,სწავლის ძირი” მეექვსე წერილია, სწორედ სურათების აღწერაზე ვისაუბრებთ ქვემოთ წარმოდგენილი გეგმის მიხევდით.

• რა სურათები გვხვდება პირველი კლასის სახელმძღვანელოებში და რა მიზნით უნდა გამოვიყენოთ ისინი?
• როგორ აღვწეროთ სურათები?
• როგორ შევარჩიოთ, შევადგინოთ სურათები, რათა ისინი დავაკავშიროთ ფონეტიკურ და ფონოლოგიურ კომპეტენციას?
• სურათებისა და აქტივობების ნიმუშები

ვრცლად 

• გიორგი ჭაუჭიძე. 1… 34. 5. პირველი სურათის აღწერა – სერია სწავლის ძირი

ადამიანის თვითგამოხატვის ფორმებს შორის პოეზია საუკეთესო საშუალებაა ინტერნალური ამბოხისთვის და პროტესტისთვის, რომელიც ახალგაზრდულ ასაკში იჩენს ხოლმე თავს, ამ დროს ჩნდება ერთგვარი უმოტივაციო პროტესტი არსებული წესრიგისადმი და, ამ შემთხვევაში, ლიტერატურული წესრიგისადმი. რაღაც ამდაგვარი მეც მჭირდა ახალგაზრდულ ასაკში და მაშინდელ ლექსებშიც პროეცირდა ეს ყოველივე, თუმცა ეს, სხვებივით, არასოდეს გადამსვლია ოიკოფობიაში და ჩვენი დიდი ლიტერატურული წარსულის ლანძღვა-გინებაში.

ამ თითქმის ოცი წლის მანძილზე, რაც ლიტერატურულ პროცესებში (როგორც წესი, დისტანციის დაცვით) ჩართული ვარ, უამრავი ამბოხებული ახალგაზრდა პოეტი მინახავს, რომლებსაც ძალიან რადიკალური მიზანი – ქართული პოეტური ესთეტიკის და წესრიგის დეკონსტრუქცია ჰქონდათ დასახული. მრავალწლიანი, წინასწარვე განწირული, კოლიზიების მერე ზოგიერთმა მათგანმა საერთოდ დაანება წერას თავი და კაცმა არ იცის, ახლა სადაა, ზოგიერთი კი დანებდა და მიჰყვა ლიტერატურულ დინებას.

ღრმა არქაულ საწყისებში ფესვგადგმულ ჩვენს ფოლკლორულ პოეზიას რომ თავი დავანებოთ, ქართველი მეცნიერების საფუძვლიანი მტკიცებით, ქართული საერო პოეზია წინარექრისტიანული ხანიდან იღებს სათავეს, ქრისტიანობამდე ჩვენში უკვე არსებობდა საერო პოეზია და მკაცრად ჩამოყალიბებული ვერსიფიკაციულ-მეტრული სისტემა (თუმცა ქრისტიანობის შემოღებასთან ერთად, რომელიც ყველაფერი წარმართულის მოსპობას გულისხმობდა, ეს პოეზია განადგურდა). ამისი დასტურია, მეოთხე-მეხუთე საუკუნეებიდან მოყოლებული, თარგმნილ ჰაგიოგრაფიულ ძეგლებში ჩართული საერო ლექსითი ციტატები, რომლებშიც, სასულიერო პოეზიისგან განსხვავებით, მეტრი მყარად არის ორგანიზებული, ანუ უკვე არსებობდა სალექსო სისტემა და ამ ციტატების სახით ამ სისტემის ცალკეული ერთეულების რეციდივებთან გვაქვს საქმე. იმის თქმა მინდა, რომ მინიმუმ ოცსაუკუნოვანი ქართული საერო პოეზიის – ამხელა მონსტრის, რომელიც ასეულობით მეტრულ ერთეულს და რიტმული მოდულაციის ფართო პოტენციალს შეიცავს – დეკონსტრუქცია როცა გაქვს განზრახული, ეს გრანდიოზული პოეტური გამოცდილება ათვისებული და დაძლეული უნდა გქონდეს, რომ რამე ახალი შექმნა. როცა მხოლოდ ორი ყბადაღებული ფორმა – უკეთეს შემთხვევაში, ყველაზე გავრცელებული რიტმით (რომელიც მცირე და დიდბესიკურის, ლოგაედური ათმარცვლედის და მეორე პეონურ-დიქორული და ლოგაედური კომბინაციებით კონსტრუირებული რამდენიმე მეტრული ერთეულის მოდულაციებს გულისხმობს) დაწერილი ვერლიბრი და, უარეს შემთხვევაში, სრულიად ურიტმოდ დაწერილი ვერლიბრი – გაქვს მომარჯვებული, ცხადია, კომიკურად უთანასწორო ამ დაპირისპირების შედეგი წინასწარვეა განსაზღვრული.

ყველა ავანგარდული თუ მოავანგარდულო პოეტური თაობა არსებული პოეტური წესრიგის დეკონსტრუქციის აგრესიული იდეით მოდის, თუმცა ღრმა თეორიული ცოდნის გარეშე ეს ამბავი წარმოუდგენელია. მაგალითად, ოციანი წლების ქართული ავანგარდული გამოცდილება ფონეტიკურ და გრაფიკულ ძიებებს ვერ გასცდა, ეს გამოცდილება თავისთავად ძალიან საინტერესოა, მაგრამ იგი თავის დროშივე კონსერვირდა და ინკუბაციის უნარი ნაკლებად აღმოაჩნდა, ამას, ცხადია, ოცწლიანმა კომუნისტურმა წნეხმაც შეუწყო ხელი, რომელიც ყოველგვარ ფორმობრივ ძიებას კაპიტალისტური დასავლეთის კულტურულ დივერსიად განიხულავდა და კრძალავდა, თუმცა ეს უამისოდაც ასე იქნებოდა, რადგან არ გახლდათ ქართული ლექსის შინაგანი, თვისობრივი გადახალისება, როგორიც გააკეთა გალაქტიონმა – მიუბრუნდა რა ვერსიფიკაციულად უკიდურესად საინტერესო და, ფაქტობრივად, აუთვისებელი ქართული კლასიცისტური პოეზიის გამოცდილებას და, ამ გამოცდილების რეცეფცია-რეგენერაციით და საკუთარი ახალი საზომების შემოტანით, რეალურად შეძლო ესთეტიკურ ჩიხში შესული ქართული პოეტური წესრიგის დეკონსტრუირება.

პ. ს. დღესაც მრავლად შეხვდებით ფშუტე პოეტურ ამბიციურობას, რომლის უკან არანაირი თეორიული ცოდნა და შესაძლებლობები არ დგას, და უმწეობით გაავებულ ამ ამბიციურობას ერთადერთი გზა დარჩენია – დიდი ქართული პოეტური გამოცდილების (თვით – რუსთაველისა და გურამიშვილისაც კი) “დაკნინება”, თუმცა ეს უსუსური მცდელობანი, ცხადია, თვითონ ფშუტე ამბიციურობასვე აყენებს კომიკურ მდგომარეობაში. სწორედ ამან დამაწერინა ეს ბლოგი.

31 მარტს ზვიად გამსახურდიას დაბადების დღე იყო. იგი იმ ისტორიულ პერსონათა რიცხვს განეკუთვნება, რომელთა შესახებ აზრი სიცოცხლეშივე ორად იყოფა – ან ფანატიზმამდე უყვართ, ან უმძაფრესი სიძულვილით სძულთ. მისადმი ფანატიკური სიყვარული დღემდე არავითარ რევიზიას არ დაქვემდებარებია, ხოლო, სიძულვილს რაც შეეხება, ალბათ, ისევ სძულთ, სამაგიეროდ ამ სიძულვილს საჯაროდ უკვე იშვიათად გამოხატავენ და თუ გამოხატავენ – მსუბუქად და კორექტულად, რადგან, როგორც მართალ და ბედის უკუღმართობით ლაფში ამოსვრილ ისტორიულ პერსონებთან მიმართებაში ხდება ხოლმე, დრო მასზე მუშაობს: გარდაუვალია აბსოლუტური ეროვნული კონსენსუსის მიღწევა გამსახურდიას დამსახურებასთან და მნიშვნელობასთან დაკავშირებით.

ბავშვობაში, სამეგრელოში, ზვიადის მოძულე მე არავინ შემხვედრია (ალბათ, იყვნენ, თუმცა მე არ მინახავს), მაგრამ, როცა თბილისში გადმოვედით საცხოვრებლად, ასეთი ხალხი საკმაოდ ბევრი შემხვდა, ორიათასიანი წლების დასაწყისი გახლდათ და ყოფილი მხედრიონელ-პუტჩისტები და მათი ჭკუარეზისტენტული ადეპტები ჯერ კიდევ ყინჩად გრძნობდნენ თავს. მათ რიტორიკაში ყოველთვის დომინირებდა ჩვენს, კვაზი-ღირებულებებზე დაშენებულ, რეალობაში გაყიდვადი დისკურსი, რომელიც გამსახურდიას კაცურ-მასკულინურ მხარეზე შეტევაში მდგომარეობდა, ხშირად იმეორებდნენ, რომ ის იყო “ქალაჩუნა”, “ქალოია”, “ცოლის ჭკუაზე მოსიარულე” და ა. შ. , ერთი სიტყვით, მისი პერსონის დისკრედიტაციისთვის “სუკის” მიერ შემუშავებულ და გავრცელებულ სისაძაგლეებს შორის ეს ხაზი აშკარად დაწინაურებული გახლდათ (აქვე ვიტყვი, რომ დღემდე ვიტალურია “სუკის” შემოგდებული კიდევ ერთი მითი – თითქოს კოსტავა გამსახურდიამ მოკლა), ამ ნარატივს ხშირად იმეორებდნენ გამსახურდიას მოწინააღმდეგე ე. წ. კულტურული ელიტის წარმომადგენლები, ზოგი პირდაპირ ამბობდა, ზოგთან კი ირიბად ისხამდა ხორცს ეს ყოველივე: საკუთარი მხატვრული ნაწარმოებების პროტაგონისტების აზროვნება-მეტყველებაში პროეცირდებოდა ხსენებული ნარატივი. არადა, რეალურად, გამსახურდიას ბიოგრაფიას თუ გადავავლებთ თვალს, შეუძლებელია ქალაჩუნა ყოფილიყო კაცი, რომელიც, სკოლის პერიოდიდან მოყოლებული, სამკვდრო-სასიცოცხლო კოლიზიაში იყო შესული საბჭოეთის მონსტრთან და სისხლის გამშრობი დისიდენტი გახლდათ მაშინ, როცა სხვები ან სოროებში ისხდნენ, ან საკუთარ სამზარეულოებში ჩურჩულით ლანძღავდნენ სისტემას. მისი პოლიტიკური მოღვაწეობის ზოგიერთ ასპექტზე შეიძლება, კონტროვერსიული მოსაზრებები არსებობდეს, მაგრამ მის პერსონასთან დაკავშირებით – არამც და არამც!

ზვიად გამსახურდია მრავალმხრივი, უკიდურესად ერუდირებული კაცი იყო: პოეტი, მეიგავე, მთარგმნელი, კრიტიკოს-ესეისტი, მეცნიერ-მკვლევარი… ამ ჰიპოსტასების უნიტარულობა ქმნის მისი პერსონის გრანდიოზულობას, ამიტომ არ ვიცი, მისი მრავალმხრივობის პარციალური განხილვა რამდენად იქნება სწორი, თუმცა უნდა ვაღიაროთ, რომ გამსახურდიას პოეტური მემკვიდრეობა ნაკლებად მნიშვნელოვანია, განსხვავებით მისი სამეცნიერო, ესეისტური და მთარგმნელობითი მემკვიდრეობისგან. ამ ქრონოსული დისტანციიდან ქართულ მთარგმნელობით სივრცეში, რომლის ინტერესთა არეალი ლინგვისტურ-გეოგრაფიულად მკვეთრად იყო შემოსაზღვრული, ამერიკელი პოეტების თარგმნა აბსოლუტური გარღვევა გახლდათ. ამ თარგმანებში ბევრი ტექნიკური წუნია, სამაგიეროდ ეს თარგმანები ცოცხალია, ისინი სუნთქავენ (რისი მიღწევაც ასე ძნელია მთარგმნელობით ხელობაში), სწორედ ამიტომაა დღემდე კითხვადი. ამ თარგმანებმა საფუძველი მოუმზადა ოთხმოცდაათიანი წლების ქართულ პოეტურ ავანგარდს. ეს თარგმანები რიტმული თვალსაზრისითაც არის საინტერესო – ზოგადად ჩვენს მთარგმნელობით კონიუნქტურაში (რომელიც, სამწუხაროდ, დღემდე გრძელდება) მიღებული წესის თანახმად, ორიგინალში ნებისმიერი რიტმული მოდულაციით კონსტრუირებული ვერლიბრი ითარგმნება ერთადერთი ყბადაღებული რიტმული სქემით, რომელიც მცირე და დიდბესიკურის, ლოგაედური ათმარცვლედის და მეორე პეონურ-დიქორული და ლოგაედური კომბინაციებით კონსტრუირებული რამდენიმე მეტრული ერთეულის მოდულაციებს გულისხმობს. გამსახურდია კი ზოგიერთ თარგმანში ამ სქემის რევიზიას და თავისუფალი ლექსის საინტერესო რიტმულ ორგანიზებას გვთავაზობს… თარგმანებთან ერთად, მრავალმხრივად საინტერესოა მისი წერილები ამერიკელ (და – არა მარტო) პოეტებზე, ეს წერილები დღესაც დიდი ინტერესით იკითხება და წარმოვიდგინოთ, რა მნიშვნელოვანი მოვლენა იყო მაშინდელ ჰერმეტულ ლიტერატურულ გარემოში.

*

ჩემი გამოქვეყნებული რომანის (“გველები მაზუთის გუბეებში”) პირველი ნაწილი არის კაცზე, რომელიც გამსახურდიას გულმხურვალე მხარდამჭერია, მისი დამხობის შემდეგ კი სოფლის მოსაცდელში შესახლდება, იწყებს შიმშილობას და ასე, ათწლეულების განმავლობაში გრძელდება მისი ეს ტრაგი-კომიკური დევიაცია. უკითხავთ, თუ ჰყავს ამ პერსონაჟს პროტოტიპი. პასუხი ცალსახაა: არა! ესაა კრებითი სახე გამსახურდიას მხარდამჭერი ადამიანებისა, რომლებიც ცხოვრებაში შემხვედრია. პირადად ვიცნობ ადამიანებს, რომლებსაც გამსახურდია დღემდე ცოცხალი ჰგონიათ, მისი მოკვდავობის იდეის მიღება, უბრალოდ, მათ ძალებს აღემატება… და ამხელა ფანატიკური სიყვარულის ფონზე სრულიად გამაოგნებელია გამსახურდიას მხარდამჭერების ნაწილის ტრფიალი რუსეთისადმი, თან ზვიადის სახელს იფიცებენ და თან რუსეთი უყვართ. ეტრფიან სახელმწიფოს, რომელმაც მათი საყვარელი პოლიტიკური ლიდერი უკეთეს შემთხვევაში დაამხო, უარეს შემთხვევაში კი მოკლა. ამ ერთი მაგალითითაც თვალსაჩინოა, რომ ზღვარგადასული ფანატიზმი ადამიანს, უბრალოდ, აზროვნების უნარს აკარგვინებს.

პ. ს. ბავშვობაში, სოფელში, გაგანია “მხედრიონელობის” დროს, ტანსაცმლის კარადის ყველაზე მიუვალ ადგილას ერთი ჟურნალი (სახელს ვერ ვიხსენებ) ჰქონდათ შენახული ჩემს მშობლებს, ჟურნალის მთელ ყდაზე ზვიად გამსახურდიას ფერადი პორტრეტი იყო გამოტანილი, ხოლო, ასე საგულდაგულოდ იმიტომ გახლდათ შენახული, რომ “მხედრიონელები” თუ შემოიჭრებოდნენ და სახლს გადააქოთებდნენ, არ ენახათ, რადგან ნახვის შემთხვევაში უპრობლემოდ შეეძლოთ, ოჯახის მინიმუმ ერთი წევრი მაინც მიეხვრიტათ იქვე, სახლის კედელზე (უფრო მსუბუქი რაღაცების გამოც მიუხვრეტიათ ხალხი).

სასტიკი ქარია მცხეთაში. ისეთი – მგლების ყმუილი და მთვარე რომ უხდება გამჭვირვალე ღრუბლის მარლაში, მაგრამ არც მგლები ყმუიან და ღამეც თითქმის უმთვარეო გამოდგა. ძაღლები სახლში შეყუჟულან. მათ – არა, მე კიდევ მიყვარს, როცა გრიგალია, როცა მარტო ვარ და შიში მახსენდება. არადა, ეგ თითქმის აღარ არის ეგრე და განა რომ არ არის, ეგ ცუდია – არა, პირიქით. მაგრამ ის მაინც სხვა საქმეა. შიშის გახსენება. მახსენდება – თორემ ისეთ ქროლვებს დამაჯახა ცხოვრებამ, ქარიშხლის კი არა, ლამის ადამიანების ვეღარ მეშინია.

დიახ, მახსენდება. ძველი და უცნაური. მაშინ 7 თუ 8 წლის ვიყავი და ქარები დასჩემდა გურიას. უფროსების მთავარი შფოთვა ეგ მაგონდება, რომ სახურავი არ აეხადა სახლისთვის, ხოლო ჩემი მაშინდელი მთავარი ზაფრა მამაჩემი და ერთი უცნაური ლექსი იყო. აი, ის ლექსი, დედისერთას რომ მიუძღვნეს, ლენინთან. როცა, ვწვებოდი და მე მამაჩემის გვერდით ვწვებოდი, ის საგანგებო, ჩურჩულისმაგვარი ხმით იწყებდა:

“გარეთ ცივა, ქრის ქარი

მთვარე ვახშმობს მუხებში,

დახშულია ჭიშკარი,

ადევს კლიტე უხეში.

დედაბერი მიმჯდარა,

ბუხრის ახლოს კუთხეში.

თვალში ცრემლი დამშრალა,

მოხუცს ვინ სცეს ნუგეში?”

მე არ ვიცი სანდრო შანშიაშვილის ამ ლექსის მოსმენაზე მძაფრი რამ, როცა გარეთ ქარია. და ღამეა. და შენ რვა წლის ხარ. მაგრამ მერე მივეჩვიე. ძალიან მივეჩვიე. და ბოლოს ვეხვეწებოდი, რომ წაეკითხა. და ღმერთს ვთხოვდი, რომ გრიგალი ამოვარდნილიყო. და ვიყავი მშვიდი, ძალიან მშვიდი. ასე მოვათვინიერე პირველი ქარები. მამაჩემთან ერთად. მასე მერე სულ ქარში ვარ. ქარიშხლებში. ვირყევი და მტკივა. ვირყევი და მსიამოვნებს. ახლაც ეგ ამბავია. ცხადად მივხვდი, რომ ერთღამიანი და ქარიანი მარტოობა მჭირდებოდა. რომ ახლა დაკვირვების და ახალი სიმაღლეების მონიშვნის დროა. ძველი ქარები მომბეზრდა. ორი-სამი წელი გავხედნი და სხვა მივცემ აღვირს. ნელ-ნელა ახლებს მოვძებნი და დავუძახებ. მანამდე კი საღამოებს და ღამეებს სხვა სიმშვიდით ვეგებები, რადგან არის დრო ქარიშხლების გამოცდის და არის დრო ამ გამოცდების ჩაბარების. საკუთარ თავთან. თუნდაც გარეთ ნამდვილი გრიგალი ქროდეს და სახლი კანკალებდეს. მე ღიმილით გადავბრუნდები. კედელთან მამაჩემი წევს. მამაჩემი ამბობს:

“გარეთ ცივა, ქრის ქარი!”

და ყველაფერი კარგადაა“.

….

ლანა ღოღობერიძემ დამირეკა, ჩემი წიგნის და ფილმის წარდგენაა და გელოდებიო. საჯარო შეკრებებს დიდი ხანია ვერიდები, თუ ჩემი საქმის აუცილებელი ნაწილი არ არის, მაგრამ როცა ლანა გეპატიჟება – უნდა მიხვიდე. თანაც ისე დამირეკა ან უფრო უკეთ – ისეთი ხმა ჰქონდა, თითქოს 21 წლის იყო და რომელიმეს პირველად წარადგენდა. 95 – ის გახლავთ. ეს ციფრი მოსარიდებელი კი არა, პირიქით – ხმამაღლა სათქმელია. რადგან რამდენადაც დიდია, იმდენად უმნიშვნელო, როცა ლანა ღოღობერიძეა მისი ამწევი, როცა მზექალა შანიძეა მისი დამტევი და კიდევ რამდენიმე, რომელიც საუკუნის სიახლოვეს იტრიალებს მალე. ასაკს კი არ მალავენ, ასაკი ემალებათ. ეს არის თანამედროვედ ყოფნის ნიშანი. დროის გაუქმება. ქართველობის ნიშანი კი ის არის, რომ ამხელა მანძილს სიმშვიდის დაუნჯებით კი არ გადიხარ, როგორც რომელიმე იოგი, არამედ – დიდი ღელვით. დაუცხრომელი მღელვარებაა ჩვენებური რეცეპტი უკვადავად ყოფნის, საკუთარი თავის ყოველწუთიური წვრთნა და სიცოცხლის აღვირის ასე დაუფლება. შესანიშნავი ფილმი იყო. წიგნი – მგონი კიდევ უფრო. მიხარია, რომ იქ ერთი თავი ჩემს ლექსებსაც ეძღვნება. და ბევრი თავი – პოეზიას. სანამ პოეზიას ლანას დარი ადვოკატი ჰყავს – სიკვდილი არ უწერია. არც პოეზიას. არც – ლანას.