„ჩვენ უნდა მოვამზადოთ ახალგაზრდა თაობა მკვეთრი გამოსახულებების, ხმამაღალი სიტყვებისა და ჟღერადი ბგერების სამყაროში ცხოვრებისათვის“. (იუნესკო, 1992 წელი).

რთულია ინფორმაციის გაფილტვრა კრიტიკული აზროვნების უნარის გარეშე; ახალი ინფორმაციის შექმნასაც კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნება სჭირდება.

შემოგთავაზებთ სასწავლო რესურსს, რომელიც დაეხმარება მასწავლებელს, გაკვეთილზე გამოიყენოს მასალა ან მეთოდი, რომელიც ხელს შეუწყობს მედიაწიგნიერების უნარის განვითარებას.

რესურსის ტიპი – ბეჭდური რესურსი (მეთოდური მასალა) (მედიაწიგნიერების უნარების გასავითარებლად)

გაკვეთილის გეგმა

საგანი – ისტორია

გაკვეთილის თემა – საქართველო და გარე სამყარო მსოფლიო ომებისა და ცივი ომის პერიოდში

საკითხი – ცივი ომის კონფლიქტები – ვიეტნამის ომი  

სკოლა – სსიპ ქ.თელავის N6 საჯარო სკოლა

კლასი – IX (საფეხური II)

დრო – 2 გაკვეთილი

გაკვეთილის მიზანი:

მოსწავლეებმა გააცნობიერონ საერთაშორისო ვითარება ვიეტნამის ომის დროს, იმსჯელონ ომის დაწყებისა და დასრულების მიზეზებზე, შეაფასონ აშშ-სა და სსრკ-ს მიზნები  ვიეტნამის ომში.

მოსწავლეებს განუვითარდეთ კრიტიკული აზროვნების, არგუმენტირებული მსჯელობის უნარ-ჩვევები, სოციალური უნარები.

მედიაწიგნიერების მიზნები:

• მედიარესურსის კრიტიკული ანალიზი და სინამდვილის რეპრეზენტაციის შეფასება;
• სიტყვების ძალის გაცნობიერება მედიაპროდუქტში;
• გამოყენებული ვიზუალური სურათ- ხატების აუდიტორიაზე ზეგავლენის შეფასება.

შესაბამისობა ესგ-სთან:

ცნება:   წყარო/ინტერპრეტაცია (შედეგი: ისტ.საბ.1,2,5,6);

ახალ დროსთან დაკავშირებული ფაქტების/მოვლენების/პროცესების შესწავლა-ინტერპრეტირება სხვადასხვა ტიპის წყაროთა მონაცემებზე დაყრდნობით; შესაბამისი პერიოდის წყაროებისა და მათი ინტერპრეტაციის საფუძველზე გამოთქმული მოსაზრებების სანდოობის გაანალიზება (ისტ.საბ.1,2,5,6);

წინარე ცოდნა: მოსწავლეებს შეუძლიათ წყაროების ანალიზი, შედარება.

საგანმანათლებლო  რესურსები:

სახელმძღვანელო:   ისტორია – 9  –  ნატა ახმეტელი, ბესიკ ლორთქიფანიძე; გამომცემლობა „დიოგენე“, 2021 (გვ.350-352)

დამხმარე რესურსი:

სახელმძღვანელო: ისტორია – 12  – ნატა ახმეტელი, გვანცა აბდალაძე; გამომცელობა „დიოგენე“, 2012

მასწავლებლის საკითხავი (დანართი  №1)

მასწავლებლის მიერ მომზადებული პრეზენტაცია Power Point-ში (დანართი №2)

მოსწავლის საკითხავი (დანართი №3) (შენიშვნა: უმჯობესია, მოსწავლე ტექსტს გაეცნოს გაკვეთილამდე. ასევე, მასწავლებელს შეუძლია  მოსწავლის საკითხავი მასალის  გამოყენება).

მულტიმედია რესურსები:

კარიკატურები  კითხვებით (დანართი 4)

https://www.youtube.com/watch?v=3j-3Xi5BcKs ფილმის „ვიეტნამის ომი“  შესახებ

https://www.youtube.com/watch?v=lxuVRyA4O0Y ომის საწინააღმდეგო სიმღერის შესახებ

www.youtube.com/watch?v=5v1KHHre-8g მუსიკა, რომელიც ვიეტნამის ომს მიეძღვნა (4:58-6:53  წთ.).

უცხო სიტყვათა ლექსიკონი:

• დემილიტარიზებული ზონა – ხელშეკრულებით ან შეთანხმებით დადგენილი ტერიტორიის ზოლი ორი სახელმწიფოს საზღვრის გასწვრივ; ამ ზონაში აკრძალულია სიმაგრეების აგება, სამხედრო ძალების ყოლა და სხვა.

• ვიეტმინი – ვიეტნამის დამოუკიდებლობის ლიგა ჰო ში მინის მეთაურობით.

• „დომინოს თეორია“ – ერთიმეორის მიყოლებით წაქცეული დომინოს ქვებისა და სახელმწიფოების მეტაფორული ანალოგია, რომელიც აშშ-ს საგარეო პოლიტიკაში XX საუკუნის 50-იან და 60-იან წლებში გახდა პოპულარული. ამ თეორიის მიხედვით, დომინოების, სახელმწიფოების, წაქცევის მიზეზი საერთაშორისო კომუნიზმი იყო, რომელიც საზღვრების მიუხედავად ფართოვდებოდა. ამიტომაც დაუშვებელი იყო რომელიმე სახელმწიფოში კომუნიზმის გამარჯვება. დომინოს თეორიის მომხრეები განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევდნენ ვიეტნამისა და ინდოჩინეთის კომუნიზმისგან დაცვას. დომინოს თეორიას კომუნიზმის როლის გაზვიადებისა და სახელმწიფოთა შიდა პოლიტიკის სხვა ფაქტორების იგნორირების გამო აკრიტიკებენ. „თუ კომუნისტებს ახლა დავუთმობთ სამხრეთ ვიეტნამს, მაშინ ისინი მეზობელ ქვეყნებშიც გაბატონდებიან“.

• ვიეტკონგი – სამხრეთ ვიეტნამის გათავისუფლების ეროვნული ფრონტი. „ვიეტნამელი კომუნისტების“ შემოკლებული ფორმა. ასე უწოდა „ეროვნული გათავისუფლების ფრონტს“ სამხრეთ ვიეტნამელმა დიქტატორმა დიემმა.

• ინტერნაციონალიზაცია – ინტერნაციონალურად ქცევა; ყველა სახელმწიფოსათვის თანაბარი უფლებების მინიჭება რაიმე ტერიტორიით, ნავსადგურით, მდინარით სარგებლობის საქმეში.

• სამხედრო ესკალაცია – აღმასვლა, სამხედრო ძალის გაზრდა, უფრო მაღალ საფეხურზე აყვანა. სამხედრო კონფლიქტის გამწვავება, როდესაც ორი მხარე ერთმანეთის მიმართ სულ უფრო ინტენსიურ საპასუხო დარტყმებს ახორციელებს. ესკალაცია ნებისმიერი შეიარაღებული კონფლიქტის ტოტალურ ანუ აბსოლუტურ ომად გადაქცევას უწყობს ხელს.

• „ასიმეტრიული ომი“ – ომი, რომელშიც ერთი მხარის სამხედრო ძალის უპირატესობას უპირისპირდება და ხშირად, ფაქტობრივად, ამარცხებს კიდეც მეორე, სუსტი მხარის ამტანობა და ნებისყოფა.

შენიშვნა: გაკვეთილის ჩასატარებლად სასურველია, მასწავლებელი წინასწარ გაეცნოს დამატებით მასალას ცივი ომის ცხელი წერტილის – ვიეტნამის ომის შესახებ. (დანართი №1. მასწავლებლის საკითხავი მასალა: მოკლედაა აღწერილი ვიეტნამის ომის  წარმოშობის/დაწყების მიზეზებისა და მსვლელობის შესახებ;  სასურველია, ასევე, მოსწავლის საკითხავის წინასწარ გაცნობა. დანართი #3).

წინარე ცოდნა: მოსწავლეებმა იციან მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ  ცივი ომის წარმოშობისა და მსოფლიოს ორ დაპირისპირებულ  მხარედ გაყოფის შესახებ (ორპოლუსიანი მსოფლიო – როგორც ისტორიაშია ცნობილი); იციან „ნატოს“ და „ვარშავის პაქტის“ შექმნის შესახებ; იციან, ასევე, „ცივი ომის“ ერთ-ერთი ცხელი წერტილის – „კორეის ომის“ შესახებ.

გაკვეთილის მსვლელობა:

აქტივობა 1. წინარე ცოდნის გააქტიურება:

(მასწავლებელი წინარე ცოდნის გასააქტიურებლად სვამს კითხვებს)

აქტივობა 2. მინილექცია

(მასწავლებელი აწვდის მოსწავლეებს ინფორმაციას ვიეტნამის ომის შესახებ, წინასწარ მომზადებულს Power Point-ის გამოყენებით)

(პრეზენტაციაში განხილულია ინდოჩინეთის პირველი ომი, ომის შემდგომ ვიეტნამის გაყოფა მე-17 პარალელზე. განხილულია ინდოჩინეთის მეორე ომი – ვიეტნამის ომი. პრეზენტაციაში არის სურათები  და ინფორმაცია ვიეტნამის ომის შესახებ და მთავარი მიზეზი თუ რატომ გადაწყვიტა აშშ-მა ომის დასრულება და „ძალის უძლურების დემონსტრირება“)

(იხ. დანართი №2)

https://drive.google.com/file/d/0B2LhRvtT3ZdiUzRkV0N5cVZZTE1GMDZCLWZlZk1lQUh0dno0/view?usp=sharing

აქტივობა 3.  ვიზუალური წყაროს ანალიზი    (მუშაობა ჯგუფებში) (იხ. დანართი #4; #5)

ინსტრუქცია: დააკვირდით ვიზუალურ წყაროებს და უპასუხეთ კითხვებს:

(მოსწავლეები დააკვირდებიან ილუსტრაციებს და უპასუხებენ წინასწარ შედგენილ კითხვებს მედიაწიგნიერების კითხვების გამოყენებით)

 ჯგუფი 1

ჯგუფი 2.

აქტივობა 4. სიუჟეტის განხილვა

(სიუჟეტის მოკლე აღწერა: ფილმის შემქმნელები საუბრობენ: “საუბედუროდ, ჩვენ არასდროს წავსულვართ ამ ამბისაგან; ჩვენ არასდროს გამოვჯანმრთელებულვართ ამისგან. სხვა გზა არ იყო. ჩვენ თავს ვერ ავარიდებდით ამბის მოყოლას. ომი იყო ექსტრაორდინარულად შემაძრწუნებელი. ყველაზე უარესი პიროვნებებიც კი ერთმანეთისთვის საუკეთესოებად გადაიქცნენ.

ბევრი რამ არის ამის შესახებ: წიგნები, დოკუმენტური ფილმები,  სპეციფიკური ფილმები, თრილერები. ის დარჩა დაუსრულებელ საქმედ ამერიკის ისტორიაში.

დრო გავიდა  და ახლა მნიშვნელოვანია, დაბრუნდე უკან და შეაფასო ნამდვილი გმირები; დაიხოცნენ  ბავშვები, რომლებიც ერთმანეთს პატრონობდნენ,  მათი თავგანწირვა ცეცხლის ქვეშ.

ჩვენ აღმოვაჩინეთ და შენ გიჩნდება სურვილი შეეკითხო საკუთარ თავს, როგორი იყო ამერიკა…

თქვენ გსურთ მიიღოთ სხვა ხალხი, გსურთ მიიღოთ სხვა ადგილი. გსურთ გაატაროთ დრო…

ვიეტნამი იყო ნამდვილი გამოწვევა, იყო დაკარგული მხარე…

მე ვფიქრობ, ქვეყანა მზადაა  საუბრისთვის, რაზეც არასდროს გვისაუბრია აქამდე“).

https://www.youtube.com/watch?v=3j-3Xi5BcKs

• ინსტრუქცია მე-5 და მე-6 აქტივობისთვის. ყურადღებით უყურეთ სიუჟეტს, მოუსმინეთ მუსიკას და გადმოეცით თქვენი დამოკიდებულება. უპასუხეთ კითხვებს:

 აქტივობა 5.

www.youtube.com/watch?v=5v1KHHre-8g მუსიკა, რომელიც ვიეტნამის ომს მიეძღვნა (4:58-6:53 წთ.).

აქტივობა 6.

www.youtube.com/watch?v=5v1KHHre-8g მუსიკა, რომელიც ვიეტნამის ომს მიეძღვნა (4:58-6:53 წთ.).

რა მიზანი ჰქონდა მუსიკის შექმნას?

ვის და რის წინააღმდეგ იყო მუსიკა მიმართული?

რა არის ამ სიუჟეტის ქვეტექსტი?

აქტივობა 7.

შეჯამება-მსჯელობა

როგორ შეაფასებთ აშშ-სა და სსრკ-ს მიზნებს ვიეტნამის ომში?

მოსწავლეები დაასახელებენ სხვადასხვა მოსაზრებას შესაფასებლად. მაგალითად: აშშ-სთვის და დასავლეთ ევროპისთვის  სსრკ იყო საფრთხე; სსრკ და აშშ სხვადასხვა უარყოფითი მეთოდით ცდილობდნენ გავლენის გავრცელებას მსოფლიოზე; ამერიკა და სსრკ ერთმანეთს ეცილებოდნენ მსოფლიოს გაყოფაში; მათ  ერთნაირი ზრახვები ჰქონდათ; სსრკ გააწითლებდა ირგვლივ სახელმწიფოებს; აშშ და სსრკ ქმნიდნენ პროპაგანდისტულ კარიკატურებსა და ილუსტრაციებს, რითაც საზოგადოებას ამცნობდნენ მოსალოდნელი საფრთხის შესახებ; სსრკ-ს და აშშ-ს მტრული დამოკიდებულება ჰქონდათ ერთმანეთის მიმართ და სხვა სახელმწიფოებსაც თავს ახვევდნენ ამ განწყობას და ა.შ.

აქტივობა 8. საშინაო დავალება

დაწერეთ ესსე:

ვიეტნამის ომში აშშ-ს წარუმატებლობის შესახებ ამბობენ: ეს იყო „ძალის უძლურების“ დემონსტრირება. წერილობით გადმოეცით თქვენი აზრი – ეთანხმებით თუ არა ამ შეფასებას.

აქტივობა  9. შეფასება – ზეპირი განმავითარებელი/განმსაზღვრელი

მეთოდური მასალის შეფასების რუბრიკები

ჰოლისტური შეფასების სქემა

ესსეს შეფასების რუბრიკა

დანართი №1

მასალა მასწავლებლისთვის

ვიეტნამის ომი

ვიეტნამის ომი იყო ერთ-ერთი ფართომასშტაბიანი სამხედრო დაპირისპირება მე-20 საუკუნეში. თავდაპირველად, კონფლიქტი დაიწო სამხრეთ ვიეტნამში სამოქალაქო ომით, რომელშიც სსრკ, აშშ და ჩინეთი ჩაერთნენ; ომის მიზეზი დამოუკიდებლობის მოპოვება იყო. ჟენევის შეთანხმებით, ვიეტნამი გაიყო ორ ნაწილად მე-17 პარალელზე – ჩრდილო და სამხრეთ ნაწილებად; ჩრდილო ნაწილში სიმპათიები საბჭოთა კავშირისკენ იყო მიმართული, სამხრეთში კი – აშშ-სკენ და ცენტრალური ევროპისკენ. ამერიკა თვლიდა, რომ არ უნდა დაეკარგა ვიეტნამის სახელმწიფო და არ უნდა ჩაებარებინა რუსეთისთვის, ამიტომ ამერიკამ დაიწყო სამხრეთ ვიეტნამის დახმარება.

ამერიკის პრეზიდენტი დუაით ეიზენჰაუერი აქტიურ პოლიტიკას ატარებდა ვიეტნამში. 1964 წელს ტონკინის ყურეში ამერიკის ხომალდ “მედოკს” თავს დაესხნენ ვიეტნამელი აჯანყებულები; ამან აშშ-ს მთავრობაში დიდი აგრესია გამოიწვია და 1965 წლის 7 თებერვალს ამერიკამ ჯარი შეიყვანა ვიეტნამში, რასაც კიდევ უფრო დიდი განხეთქილება და დაპირისპირება მოჰყვა ვიეტნამსა და აშშ-ს შორის. სამხრეთ ვიეტნამი ამერიკის მხარდამხარ იბრძოდა და მათი მეთაური დინ ზემი ძალიან ეხმარებოდა ამერიკის ჯარს. ომში დაიღუპა დაახლოებით 300 ათასი ადამიანი – მათი ნაწილი ვიეტნამელი იყო,  უმეტესობა კი – ამერიკელი.

რაც შეეხება ჩრდილოეთ ნაწილს, აქ ომს 1 მილიონზე მეტი ადამიანი ემსხვერპლა. უნდა აღინიშნოს, რომ რუსეთის ანუ საბჭოთა კავშირის დანაკლისი ძალიან მცირე იყო; თავიდან ის   აქტიურად ჩაება ომში, თუმცა ფრონტის ხაზზე მხოლოდ ვიეტნამელები იბრძოდნენ.

საბოლოოდ ამერიკამ უაზროდ ჩათვალა ომის გაგრძელება (აშშ-ს მოსახლეობა აპროტესტებდა ომის გაგრძელებას და ახალგაზრდების ხოცვას. ამერიკელები ვიეტნამის ომის კადრებს ტელევიზიით ნახულობდნენ. მოსახლეობამ  კონგრესს ომის შეწყვეტა მოსთხოვა და  კონგრესმა აღარ დააფინანსა ნიქსონის წინადადება ომის გაგრძელების შესახებ) და 1973 წლიდან ჯარმა ვიეტნამის ტერიტორიის დატოვება დაიწყო. ყველაზე უცნაური ის არის, რომ ამ ომის დამწყებად არც ამერიკა მიიჩნევა და არც საბჭოთა კავშირი, რადგან მათ ერთმანეთისთვის ომი არ გამოუცხადებიათ. ომის შედეგად  მილიონობით ადამიანი დაიღუპა და დაზარალდა.

ომი 1975 წელს დასრულდა. ვიეტნამი ძალიან რთულ მდგომარეობაში აღმოჩნდა – ქვეყანა პრაქტიკულად დანგრეული იყო. დიდი იყო მხარეთა დანაკარგიც: ამერიკელთა მხრიდან დაიღუპა 58 000 ჯარისკაცი, დაიჭრა – 303 000, ბევრმა კი სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა. სამხრეთ ვიეტნამმა დაკარგა 250 000 ჯარისკაცი, დაიჭრა – 1 მილიონზე მეტი. ოფიციალური მონაცემებით, მთლიანად ომში დაიღუპა 1.1 მილიონი ჯარისკაცი, ხოლო მშვიდობიანი მოსახლეობის მსხვერპლმა ორივე მხრიდან 2 მილიონს გადააჭარბა.   

ამერიკელი სამხედროები ვიეტნამის ომის დროს, 1968 წელს, აპირებდნენ ბირთვული იარაღის გამოყენებას. ამას მოწმობს გამოქვეყნებული საიდუმლო საარქივო მასალები, რომლებსაც გაზეთი The New York Times-ი ავრცელებს.

დოკუმენტების თანახმად, ვიეტნამში ამერიკული არმიის გენერალი უილიამ უესტმორლენდი დიდი ხნის განმავლობაში ამზადებდა საიდუმლო ოპერაციას კოდური სახელწოდებით Fracture Jaw („ყბის მოტეხილობა“). ის გულისხმობდა სამხრეთ ვიეტნამში ბირთვული იარაღის გადატანას, რომელიც შესაძლოა გამოეყენებინათ ჩრდილოვიეტნამელებთან შეტაკების დროს.

როგორც გაზეთი აღნიშნავს, უესტმორლენდის გეგმის შესახებ გაიგო უსაფრთხოების საკითხში აშშ-ს პრეზიდენტის მრჩეველმა უოლტ როსტოუმ, რომელმაც უმალვე აცნობა ამერიკის მაშინდელ ლიდერს ლინდონ ჯონსონს. ამერიკის პრეზიდენტი განარისხა ინფორმაციამ ამ ოპერაციის შესახებ და მან პროგრამის დაუყოვნებლივი დახურვა მოითხოვა.

„ჯონსონი ბოლომდე არასდროს ენდობოდა თავის გენერლებს. ის პატივს სცემდა გენერალ უესტმორლენდს, მაგრამ არ სურდა, რომ ომი მას წარემართა“  – ამბობს ჯონსონის მდივანი.

წყარო: https://imedinews.ge/ge/msoflio/80235/vietnamis-omis-dros-ashshis-generali-birtvuli-iaragis-gamokenebas-gegmavda

დანართი #2

https://drive.google.com/file/d/0B2LhRvtT3ZdiUzRkV0N5cVZZTE1GMDZCLWZlZk1lQUh0dno0/view?usp=sharing

 დანართი # 3

მასალა მოსწავლისთვის

                                                                      ვიეტნამის ომი

1. 1. 1940 წელს ფაშისტური გერმანიის მიერ საფრანგეთის ოკუპაციამ სათავე დაუდო ფრანგული კოლონიალიზმის რღვევას. იაპონია ჩასაფრებული ელოდა ინდოჩინეთში საფრანგეთის პოზიციების შესუსტებას და 1945 წელს იაპონიამ ვიეტნამი, ძველი სამეფო დინასტიის წარმომადგენლის – იმპერატორ ბაო დაის ხელმძღვანელობით, დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ ცნო.

ვიეტნამში კარგად ესმოდათ იაპონიის ნამდვილი მიზნები. იმჟამად იაპონიას არ ჰქონდა საკმარისი ძალა ახალი ტერიტორიების ანექსიისთვის და ვიეტნამზე გავლენის დამყარებას ისახავდა მიზნად. ვიეტნამელმა ნაციონალისტება დაიწყეს ბრძოლა რეალური დამოუკიდებლობისთვის.

ვიეტნამის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ ბრძოლას სათავეში ედგნენ ზომიერი კომუნისტები ხო ში მინის მეთურობით. იგი პოპულარული პიროვნება იყო სამშობლოში. მისი მთავარი ლოზუნგები იყო მიწის რეფორმა და სიღარიბის დაძლევა.

ხო ში მინმა დაიწყო პარტიზანული რაზმების შეგროვება და ელოდა II მსოფლიო ომში იაპონიის დამარცხებას, რათა ძალაუფლება აეღო ხელში. 1945 წლის სექტემბერში მან გამოაცხადა ვიეტნამის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა. საფრანგეთს სურდა ვიეტნამზე კონტროლის დაბრუნება. მართლაც, ქალაქებსა და პორტებში საფრანგეთმა აღადგინა თავისი ხელისუფლება, მაგრამ აგრარულ რეგიონებში, განსაკუთრებით კი ჩრდილეთ ვიეტნამში, ვითარებას  „ვიეტმინი“ – ვიეტნამის დამოუკიდებლობის ლიგა ფლობდა.

დაიწყო მოლაპარაკებები საფრანგეთსა და ვიეტმინს შორის. 1946 წლის მარტში ჰანოიში, წინასწარი შეთანხმებით, საფრანგეთმა ცნო ვიეტნამის დამოუკიდებელი სახელმწიფო, რომელიც შევიდოდა საფრანგეთის კავშირში. ფრანგების მიერ ოკუპირებულ სამხრეთ ვიეტნამში ფრანგები იღებდნენ ვალდებულებას, დამორჩილებოდნენ რეფერენდუმის შედეგებს. თავის მხრივ, ვიეტნამის მთავრობა დროებით შეუშვებდა საფრანგეთის არმიას ჩრდილოეთ ვიეტნამში, იქ მყოფი ჩან კაი შის ჯარების ჩასანაცვლებლად.

ჩრდილოეთ ვიეტნამში შესვლისთანავე საფრანგეთმა დაიწყო ვიეტნამის საშინაო საქმეებში ჩარევა. საფრანგეთის მიზანი იყო, ჩრდილოეთ ვიეტნამი მოეწყვიტა სამხრეთ ვიეტნამისაგან და იქ დაეარსებინა კოხინხინის ავტონომიური რესპუბლიკა. ვიეტნამის დემოკრატიული რესპუბლიკის მოთხოვნით, 1946 წლის სექტემბერში პარიზში ხელი მოეწერა დროებით კონვენციას საომარი მოქმედებების შეწყვეტის შესახებ. აშშ-ს მოთხოვნით, ეს კონვენცია დაირღვა და 1946 წლის დეკემბერში საფრანგეთმა ომი გამოუცხადა ვიეტნამს.

საფრანგეთის არმიამ დაიკავა ჩრდილოეთ ვიეტნამის სტრატეგიული ობიექტები, რითაც ვიეტნამის არმია რესურსების გარეშე დატოვა. ვიეტნამი გადავიდა პარტიზანულ ომზე. საბოლოოდ, ომის ბედი გადაწყვიტა 1953 წლის ნოემბრის შეტაკებამ დიენ ბიენ ფუს დაბლობზე.  საფრანგეთის არმია დამარცხდა.  1954 წლის 7 მაისს დაეცა საფრანგეთის არმიის სამხედრო შტაბიც.

წყარო 1.

საფრანგეთის 1946 წლის კონსტიტუციის მიხედვით, „საფრანგეთის კავშირი“ იყო მართვის ფორმა იმ კოლონიებისათვის, რომლებსაც უკვე მოპოვებული ჰქონდათ გარკვეული დამოუკიდებლობა საშინაო საკითხების გადაწყვეტისას, მაგრამ ექვემდებარებოდნენ კოლონიური პოლიტიკის ძირითად სისტემას. 1958 წლიდან კავშირი გადაიქცა ფრანგულ თანამეგობრობად.                                                                  (რობერტ შულცინგერი).

2. 1954 წლის 7 მაისს ჟენევაში დაიწყო და ივლისამდე მიმდინარეობდა თათბირი, რომელიც განიხილავდა ინდოჩინეთის პირველი ომის (1946-1954) შედეგებს. ჟენევის თათბირში მონაწილეობდნენ: სამხრეთ ვიეტნამელი კომუნისტები და მათი განმათავისუფლებელი ძალები, ფრანგული კოლონიური ხელისუფლება, აშშ, დიდი ბრიტანეთი, სსრკ, ჩინეთი, ლაოსი, კამბოჯა, სამხრეთ ვიეტნამის მონარქი ბაო დაი და „ვიეტმინის“ მთავრობა ჰო ში მინის მეთაურობით. 21 ივლისს მიიღეს შეთანხმება.

აშშ-მა ჟენევის გადაწყვეტილება  კომუნისტების გამარჯვებად ჩათვალა და პროტესტის ნიშნად ხელი არ მოაწერა შეთანხმებას. აშშ დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა სამხრეთ ვიეტნამს რეგიონული უსაფრთხოების თვალსაზრისით.  „დომინოს თეორიიდან“ გამომდინარე, თუ სამხრეთ ვიეტნამი გახდებოდა კომუნისტური, მთელი სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაც გაწითლდებოდა.

სამხრეთ ვიეტნამის პრემიერ-მინისტრი გახდა ნგო დინ დიმი, რომელიც სარგებლობდა აშშ-ს მხარდაჭერით. მან ჩაატარა რეფერენდუმი, რომლის საფუძველზეც, 1955 წლის 26 ოქტომბერს ბაო დაის მონარქისტული  რეჟიმი შეიცვალა რესპუბლიკით, თავად ნგო დინ დიმი კი პრეზიდენტი გახდა.

ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ ნგო დინ დიმმა დესპოტური და კორუფციული რეჟიმი ჩამოაყალიბა. ამერიკისგან მიიღო დახმარება,  მაგრამ უარი თქვა ამერიკულ რეკომენდაციებზე,  გაეტარებინა რეფორმები. მოსახლეობისათვის განსაკუთრებით მტკივნეული იყო მიწის რეფორმის არგანხორციელება და ნგოს ანტიბუდისტური განცხადებები.

ოპოზიციის მოთმინების ფიალა აივსო.  1956 წელს,  როდესაც ნგომ უარი თქვა ქვეყნის გაერთიანების  შესახებ რეფერენდუმის ჩატარებაზე, ნაციონალისტებმა და კომუნისტებმა წააქეზეს გლეხობა, რომელმაც იარაღს მოკიდა ხელი და აჯანყდა.  აჯანყებულებს 1960 წლიდან ხელმძღვანელობდა „ვიეტკონგი“ – სამხრეთ ვიეტნამის გათავისუფლების ეროვნული ფრონტი. ვიეტკონგთან აქტიურად თანამშრომლობდა ხო ში მინის მთავრობაც.

1963 წლის 2 ნოემბერს ნგო დინ დიმი მოკლეს. შეიქმნა ვიეტნამის მეორე რესპუბლიკა, რომელსაც სათავეში ჩაუდგა ნგუენ ვან თჰი.

1964 წლის 4 აგვისტოს ტონკინის ყურეში, აშშ-ს საპატრულო ხომალდ „მედოქსს“ თავს დაესხნენ ჩრდილოეთ ვიეტნამის ტორპედოიანი კატერები. პრეზიდენტმა ლინდონ ჯონსონმა აშშ-ს სამხედრო-საჰაერო ძალებს საპასუხო დარტყმის მიყენება უბრძანა. ამან გამოიწვია ვიეტნამის საკითხის ინტერნაციონალიზაცია.

1964 წლის 7 აგვისტოს აშშ-ს კონგრესმა მიიღო ტონკინის რეზოლუცია, რომლის თანახმად, პრეზიდენტ ლინდონ ჯონსონს მიეცა შეიარაღებული ძალების გამოყენების უფლება. კორეის ომის გამოცდილებიდან გამომდინარე, აშშ-ს არ სურდა დამოუკიდებლად ომის წამოწყება, მაგრამ ევროპა არ გამოეხმაურა მის მოწოდებას ანტივიეტნამური კოალიციის შექმნის შესახებ.

წყარო 2. ჟენევის თათბირის გადაწყვეტილებები:

1.  საფრანგეთის არმია დატოვებს ინდოჩინეთს;

2. თათბირის მონაწილე ქვეყნებმა ცნეს ვიეტნამის, ლაოსისა და კამბოჯის დამოუკიდებლობა;

1. 1946 წლის შეთანხმებაზე დაყრდნობით, მე-17 პარალელზე გაივლება სადემარკაციო ხაზი და გამოცხადდება დემილიტარიზებული ზონა.
2. ვიეტნამს, ლაოსსა და კამბოჯას ეკრძალებათ თავის ტერიტორიაზე სხვა სახელმწიფოთა სამხედრო ბაზების განლაგება და რომელიმე სამხედრო ბლოკში გაწევრიანება.
3. ვიეტნამში, ლაოსსა და კამბოჯაში ჩატარდება თავისუფალი საპარლამენტო არჩევნები.
4. ინდოეთის, პოლონეთისა და კანადის მონაწილეობით შეიქმნება საერთაშორისო საკონტროლო კომისია, რომელიც მონიტორინგს გაუწევს ამ გადაწყვეტილებების აღსრულებას.

წყარო 3. ვიეტკონგი

სამხრეთ ვიეტნამის გათავისუფლების ეროვნულ ფრონტს ამერიკელმა მებრძოლებმა უწოდეს „ვიეტ კონგ“. სახელი მომდინარეობს ვიეტნამური წინადადებიდან „ვიეტ ნამ კონგ სან“ („ვიეტნამელი კომუნისტი“). თავად ვიეტნამელი კომუნისტები თავიანთ თავს ამ სახელს არასდროს უწოდებდნენ. აქედან გამომდინარე, სახელი „ვიეტ კონგი“ გავრცელდა მხოლოდ აშშ-სა და დასავლეთ ევროპაში. იმ პერიოდში „ვიეტ კონგის“ მისამართით საყოველთაოდ გავრცელებული სალანძღავი სიტყვა იყო „გუკი“ (ინგლ.: “Gook”). დღეს ამ სიტყვას აშშ-ში ხმარობენ ზოგადად ვიეტნამელებთან მიმართებით.

1965 წლის მარტში აშშ-ის საჰაერო ძალებმა დაბომბეს ჩრდილოეთ ვიეტნამი. ივლისში ჯონსონმა ოფიციალურად გამოაცხადა ომის დაწყების შესახებ. აშშ-ს ომის სწრაფად დასრულება სურდა, მაგრამ ის ძალიან გაჭიანურდა. 1965 წლის აგვისტოში ომში 125 000 ამერიკელი მონაწილეობდა; ერთ წელიწადში მათი რაოდენობა 400 000-მდე გაიზარდა.

აშშ-ის სახმელეთო ჯარებს ომის წარმოება ძლიერ უჭირდათ. ადამიანური რესურსების სიჭარბე და პარტიზანული ომის მეთოდები უპირატესობას აძლევდა ვიეტნამელებს. პარტიზანები ხშირად მშვიდობიან მოსახლეობაში ერეოდნენ და მათი პოვნა რთულდებოდა. სამხრეთ ვიეტნამის მოსახლეობა, განსაკუთრებით გლეხობა, ყველანაირად უჭერდა მხარს ჩრდილოელებს.

ჩრდილოეთ ვიეტნამში სახმელეთო შეჭრა ამერიკელებმა ბოლომდე ვერ გაბედეს, ომში ჩინეთის შესაძლო ჩაბმის შიშით. 1967 წელს ვიეტნამის ომი ჩიხში შევიდა. 1968 წლიდან „ვიეტ კონგმა“ დაიწყო თავდასხმები სტრატეგიულ ობიექტებზე; მაგალითად, თავს დაესხნენ აშშ-ის საელჩოს საიგონში.

1968 წელს რიჩარდ ნიქსონმა აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში ვიეტნამის ომის სწრაფად დამთავრების ლოზუნგით გაიმარჯვა. ნიქსონის „საიდუმლო გეგმა“ მიზნად ისახავდა ომში გამარჯვებას არა უშუალოდ ფრონტზე, არამედ მოსკოვსა და პეკინთან ურთიერთობების გაუმჯობესებით, კერძოდ, ჩინეთისთვის გაეროს უშიშროების საბჭოში მუდმივი წევრის სტატუსის აღდგენით;  ნიქსონი იმედოვნებდა, რომ, სანაცვლოდ, ჩინეთი აიძულებდა ხო ში მინს, მისჯდომოდა მოლაპარაკების მაგიდას და დათანხმებულიყო სამხრეთ ვიეტნამში დამოუკიდებელი ნეიტრალური რესპუბლიკის შექმნას.

ნიქსონმა ვერ გაითვალისწინა, რომ კომუნისტური სამყარო არ იყო ერთიანი და მოსკოვს თუ პეკინს ვიეტნამზე ზემოქმედების არცთუ ბევრი ბერკეტი ჰქონდა. მოლაპარაკებებიც, ომის მსგავსად, ჩიხში შევიდა. 1969 წლის მარტში ნიქსონმა მიიღო სარისკო გადაწყვეტილება: ამერიკულმა ბომბდამშენებმა დაბომბეს კამბოჯის საზღვართან ახლოს მდებარე ჩრდილოეთ ვიეტნამის სამხედრო ბაზები.

საპასუხოდ, ჩრდილოეთ ვიეტნამელები კამბოჯაში შეიჭრნენ, დაიწყო ქაოსი, გაჩნდნენ ლტოლვილები.  ამან ხელი  შეუწყო კამბოჯაში მემარცხენე ტერორისტული ორგანიზაციის „წითელი ქხმერების“ მოსვლას ხელისუფლებაში და ინდოჩინეთში ძალადობის კიდევ ერთი ეპიცენტრი გაჩნდა.

1972  წლის მარტში დაიწყო სრულმასშტაბიანი შეტევა მე-17 პარალელის გასწვრივ. ამერიკელებმა კამბოჯის მოვლენებს  ჰანოის დაბომბვით უპასუხეს. 1972 წლის ოქტომბერში პარიზის მოლაპარაკებებზე მიიღეს შეთანხმების წინასწარი ვარიანტი, რომელსაც არ დაეთანხმა ნგუენ ვან თჰი. აშშ-ის  კონგრესმა უარი უთხრა  პრეზიდენტ ნიქსონს ვიეტნამის ომისთვის საბიუჯეტო სახსრების გამოყოფაზე.  ასეთ ვითარებაში ნიქსონმა ურჩია ნგუენ ვან თჰის დათანხმებოდა პარიზის შეთანხმებას.

პარიზის შეთანხმების თანახმად, აშშ-ის შეიარაღებულმა ძალებმა დატოვეს სამხრეთ ვიეტნამი.

1975 წლის დასაწყისში ჩრდილოეთ ვიეტნამის ჯარებმა აიღეს საიგონი. ვიეტნამი გაერთიანდა; პროდასავლურმა ხელისუფლებამ დატოვა ლაოსი და კამბოჯა. მუხედავად იმისა, რომ დაიღუპა მილიონობით ადამიანი და დაიხარჯა მილიარდობით დოლარი, მთელი ინდოჩინეთი კომუნისტური მმართველობის ქვეშ აღმოჩნდა.

ეს იყო აშშ-ის ყველაზე დიდი მარცხი ცივი  ომის პერიოდში.

წყარო 4.

ვიეტნამის ომში ერთ მხარეს იბრძოდა აშშ-ის,  სამხრეთ ვიეტნამის, ავსტრალიისა და სამხრეთ კორეის სამხედრო კავშირი.  მეორეზე კი – ვიეტნამის დემოკრატიული რესპუბლიკა და ეროვნულ-განმათავისუფლებელი ფრონტი (ვიეტკონგი). სსრკ და ჩინეთი ჩრდილოეთ ვიეტნამს სამხედრო დახმარებას უწევდნენ, თუმცა კონფლიქტში აშკარა ჩარევისაგან თავი შეიკავეს.

წყარო 5.

წითელი ქხმერები – კამბოჯის დემოკრატიული რესპუბლიკის კომუნისტური მიმართულების მმართველი პარტია 1975-1979 წლებში. „წითელი ქხმერების“ რეჟიმი ითვლება XX საუკუნის ყველაზე სასტიკ  და მკვლელ რეჟიმად. მათი მმართველობის დროს  კამბოჯაში  2 მილიონამდე ადამიანი ანუ  მთელი მოსახლეობის მეოთხედი დაიღუპა. პოლიტიკური ტერორის, შიმშილობისა და მონური შრომის გამო, ქხმერების ლიდერმა პოლ ჰოტმა, რომელიც მაო ძედუნის მსგავსად თვლიდა, რომ პროლეტარიატის მთავარი დასაყრდენი აგრარული სივრცე იყო, შემოიღო აგრარული კომუნიზმის რადიკალური ფორმა. მთელ მოსახლეობას  კოლექტიურად უნდა ემუშავა სხვადასხვა იძულებით  პროექტზე. „ქხმერების  რეჟიმი“ 1979 წელს დაემხო, ვიეტნამის თავდასხმის შედეგად. „წითელი ქხმერები“, როგორც პოლიტიკური მოძრაობა, არსებობდა 1996 წლამდე.

წყარო 6.

ვიეტნამის საკითხზე მოლაპარაკებები 1968 წლიდან მიმდინარეობდა პარიზში და საბოლოოდ დასრულდა 1973 წლის იანვარში  ხელშეკრულებაზე ხელმოწერით. ხელშეკრულებას ხელი მოაწერეს ვიეტნამის დემოკრატიული რესპუბლიკის, სამხრეთ ვიეტნამის რესპუბლიკის, აშშ-ის, საბჭოთა კავშირის, საფრანგეთის, დიდი ბრიტანეთის, ჩინეთის, პოლონეთის, უნგრეთის, კანადის, ინდონეზიის საგარეო საქმეთა მინისტრებმა.

მასალაში მოხსენიებული არიან აშშ-ის პრეზიდენტები:

34-ე პრეზიდენტი – დუაიტ ეიზენჰაუერი (1953-1961) (რესპუბლიკური პარტიიდან)

36-ე პრეზიდენტი  – ლინდონ ჯონსონი (1963-1969) (დემოკრატიული პარტიიდან)

37-ე პრეზიდენტი – რიჩარდ ნიქსონი (1969-1974) (რესპუბლიკური პარტიიდან)

(გამოყენებული მასალა: აბდალაძე გ.,  კვიტაიშვილი ნ., კუპატაძე ბ., ჯანუაშვილი ქ., უახლესი ისტორია, XII, ვიეტნამის ომი, გვ.232-236, გამომცემლობა „საქართველოს მაცნე“.)

დანართი #4                                               ვიზუალური წყაროს ანალიზი (ჯგუფი 1)

დანართი #5

ვიზუალური წყაროს ანალიზი (ჯგუფი 2)

სასწავლო  რესურსის ინსტრუქცია და რეფლექსია

რესურსის ტიპი – ბეჭდური რესურსი (მეთოდური მასალა)

ჩემ მიერ მომზადებული სასწავლო რესურსი არის მეთოდური მასალა ისტორიაში; თემაა –   „ცივი ომის კონფლიქტები – ვიეტნამის ომი“. მეთოდური მასალა განკუთვნილია მე-9  კლასისათვის.

შესაბამისობა ესგ-სთან:

ცნება:   წყარო/ინტერპრეტაცია (შედეგი : ისტ.საბ.1,2,5,6);

ახალ დროსთან დაკავშირებული ფაქტების/მოვლენების/პროცესების სხვადასხვა ტიპის წყაროთა მონაცემებზე დაყრდნობით შესწავლა-ინტერპრეტირება; შესაბამისი პერიოდის წყაროებისა და მათი ინტერპრეტაციის საფუძველზე გამოთქმული მოსაზრებების სანდოობის გაანალიზება (ისტ.საბ.1,2,5,6);

მეთოდური რესურსის გამოყენება  შეიძლება მე-12 კლასში (მოდიფიცირებული სახით), შესაბამისი თემის შესწავლისას.

საგანმანათლებლო მეთოდური მასალა შექმნილია მოსწავლეთა მედიაწიგნიერების  გამჭოლი კომპეტენციის ხელშესაწყობად.

მეთოდური მასალა მოიცავს გაკვეთილის გეგმას, გამოსაყენებელ რესურსებს ბმულებით (ვიდეო მასალა, პრეზენტაციის ბმული)  და დანართებით: მასწავლებლის საკითხავს, პრეზენტაციას მასწავლებლისთვის გაკვეთილის ასახსნელად, მოსწავლის საკითხავს წყაროებითურთ, ჯგუფური სამუშაოს დავალებებს…

გაკვეთილის გეგმით გათვალისწინებულ თითოეულ აქტივობას ახლავს ინსტრუქცია,  რომელშიც ნათლად არის ახსნილი, როგორ უნდა განხორციელდეს ეს კონკრეტული აქტივობა. ასევე, დავალებებს ახლავს სავარაუდო პასუხები, რომლებსაც დაინტერესებული მასწავლებელი გამოიყენებს.

მოცემული რესურსის/მეთოდური მასალის შექმნა განაპირობა მედიაწიგნიერების გამჭოლი კომპეტენციის ხელშესაწყობად დაგეგმილმა აქტივობებმა.

ჩემ მიერ შექმნილი რესურსი/მეთოდური მასალა შეესაბამება ესგ-ს სტანდარტით მისაღწევ შედეგს. მისი სასწავლო  მიზანია, რესურსების გამოყენებით,  მოსწავლეებმა გააცნობიერონ ვიეტნამის ომის დროს არსებული საერთაშორისო ვითარება, იმსჯელონ ომის დაწყებისა და დასრულების მიზეზებზე, შეაფასონ (მასალა/წყაროები) საბჭოთა კავშირისა და აშშ-ის მიზნები  ვიეტნამის ომში.

მისი გამოყენება შეუძლია როგორც ისტორიის, ასევე გეოგრაფიისა (ვიეტნამისა და აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების შესწავლის დროს) და სამოქალაქო განათლების (ცივი ომის კონფლიქტების შესწავლის დროს) მასწავლებელს. მედიაწიგნიერების კითხვები დაეხმარება მოსწავლეს წყაროს გაანალიზებაში (რესურსში მოცემულია სხვადასხვა ტიპის წყაროები: დოკუმენტური წყარო, ვიზუალური წყარო, ვიდეო რესურსი). ასეთი ტიპის რესურსების გამოყენება ხელს შეუწყობს მოსწავლეთა სააზროვნო უნარების განვითარებას; ისინი შეძლებენ ტრანსფერის გაკეთებას სხვადასხვა საგანში. გაკვეთილზე შეძენილი უნარები მოსწავლეებს გამოადგებათ ცხოვრებაში.

სასწავლო მეთოდური რესურსი ხელს უწყობს ახალი ცოდნის აგებას და წინარე ცოდნის გააქტიურებას, საკითხის ცოდნის სამ კატეგორიაში გააზრებას.

ბიბლიოგრაფია:

https://medialiteracy.ge/ge/page/id/7/ra-aris-mediawigniereba

https://www.living-democracy.com/ge/textbooks/volume-4/part-3/unit-9/

სახელმძღვანელო: ისტორია – 9 – ნატა ახმეტელი, ბესიკ ლორთქიფანიძე, გამომცემლობა „დიოგენე“, 2021 (გვ.350-352);

სახელმძღვანელო: ისტორია-12 – ნატა ახმეტელი, გვანცა აბდალაძე, ნიკო მურღულია, გამომცელობა „დიოგენე“.

სჭირდება თუ არა მოსწავლეს მასწავლებელი ინტერნეტის საუკუნეში?

დარწმუნებული ვართ, რომ თქვენ ამაზე არაერთხელ გიფიქრიათ და პასუხიც ერთმნიშვნელოვნად სწორი გაგიციათ: რა თქმა უნდა, მასწავლებლები საჭირონი არიან! ჯერ ერთი, იმიტომ, რომ ვერცერთი რობოტი ვერ გაუზიარებს ჩვენს შვილებს საჭირო ადამიანურ სითბოს, სიყვარულს, ვერ გამოუცხადებს მხარდაჭერას. მეორე მხრივ, მასწავლებლებმა თავადაც კარგად იციან, რომ დღეს ახალი დროის გამოწვევის წინაშე დგანან. ისინი აცნობიერებენ ბავშვების აღზრდასა და განათლებაზე პასუხისმგებლობის სრულ სპექტრს და ცდილობენ, საკუთარ თავში განივითარონ ისეთი უნარები, როგორიც აქამდე არ დასჭირვებიათ. როგორ იცვლება მასწავლებლის როლი თანამედროვე განათლებაში? რომელ ახალ უნარებს უნდა დაეუფლონ ისინი და რა დაეხმარებათ ამაში?

მასწავლებელს უნდა ახსოვდეს, რომ სამყარო იცვლება და ბავშვებიც იცვლებიან.

უფროსებს თითქმის ყოველდღე გვიწევს ახალ ტექნოლოგიებთან შერკინება. ჩვენ ვხედავთ, რომ გაჯეტები და სხვა ტექნიკური მოწყობილობები მანამდე იცვლება, ვიდრე ჩვენ მათთან შეჩვევას მოვასწრებთ. ვიდრე ჩვენ ვეჩვევით, ბავშვები ახალ რეალობას უფრო სწრაფად ერგებიან, ისინი ფაქტობრივად იბადებიან ამ რეალობაში. ფსიქოლოგების აზრით, ბავშვები არა მხოლოდ იდეალურად ადაპტირდებიან ახალ გარემოსთან, არამედ განსხვავებულად აზროვნებენ და იმისათვის, რომ მათ გავუგოთ, ჩვენ თვითონ უნდა მოვახდინოთ ჩვენი აზროვნების რესტრუქტურიზაცია.

ჩვენ შვილებს დაბადებიდან ვუყურებთ და, სხვათა შორის, სწორედ ჩვენ ვუქმნით ამ ახალ რეალობაში კომფორტულად ყოფნის შესაძლებლობას. როგორ? ძალიან მარტივად! როცა დრო არ გვაქვს, ბავშვს კომპიუტერით მულტფილმებს ვურთავთ ან სათამაშოდ ტელეფონს ვაჩეჩებთ. შედეგიც არ აყოვნებს: მასწავლებელი პირველ კლასში იღებს ისეთ ბავშვს, რომელსაც განსხვავებული მიდგომა სჭირდება. ასეთ ბავშვს შეუძლია თავად ასწავლოს მასწავლებელს გაჯეტებთან ურთიერთობა.

და მაინც, როგორ შეუძლია სკოლას, მიიზიდოს ბავშვი? რა თქმა უნდა, სკოლაში მასწავლებელი ბავშვს შეასწავლის წერა-კითხვას, აძლევს მას საჭირო მინიმალურ ცოდნას. შემდეგ კი თვითონაც დაიწყებს ათობით მრავალფეროვან საგანმანათლებლო პლატფორმასთან, ბლოგთან, ვებსაიტთან მუშაობას: ამას ახალი დრო მოითხოვს და ვერსად გაექცევი. თუმცა, ჩვენდა საბედნიეროდ, მასწავლებელი მაინც დარჩება ცოცხალ ადამიანად, რომელსაც უყვარს ჩვენი შვილი. და ის, ფაქტობრივად, თანამედროვე სკოლის ერთადერთი ნამდვილად ღირებული რესურსია.

როგორც ფსიქოლოგები ამბობენ, თანამედროვე განათლება შემეცნებითი განათლებაა და არა დაზეპირების. არავის აინტერესებს და სჭირდება, რამდენ სახელმძღვანელოს გადაიკითხავ და დაიმახსოვრებ. მთავარია, ვისწავლოთ მოვლენების დაკავშირება, ლოგიკური ჯაჭვების აგება, რითაც განვითარდება შემოქმედებითი აზროვნება.

ამიტომ მასწავლებელს ახლა სულ უფრო ნაკლებად მოეთხოვება, რომ სხვებზე ბევრი რამ იცოდეს საუკეთესოდ. ყველაზე დიდი მოთხოვნა სწორედ მოაზროვნე და შემოქმედებით მასწავლებლებზე მოდის.

როგორიც არ უნდა იყოს თანამედროვე სკოლის მოსწავლე, მისთვის მაინც მნიშვნელოვანია ცოცხალი ადამიანური კომუნიკაცია მასწავლებელთან.

ანუ მასწავლებლის მთავარი ამოცანა მაინც აღზრდაა, ცხადია, განათლებაც. მაგრამ აღმზრდელობითი ფუნქცია უფრო მნიშვნელოვანი და რთულია. სწორედ მასწავლებელმა უნდა გადასცეს ბავშვს ის, რაც დაეხმარება მოსწავლეს ნავიგაციასა და ამ სამყაროში გადაადგილებაში. მაგრამ კონკრეტულად რა უნდა გააკეთოს მასწავლებელმა ისეთი, რომ მოსწავლემ ეს შეძლოს?

მასწავლებლისთვის მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებს ასწავლოს:

• სწრაფად ცვალებად სამყაროში სწრაფად ადაპტირება;
• ნებისმიერი ინფორმაციის გადამოწმება;
• არ შეუშინდნენ ცვლილებებს;
• იყვნენ ბედნიერი – ახლაც და მერეც, ზრდასრულ ასაკში.

რა თვისებები სჭირდებათ თანამედროვე მასწავლებლებს? უპირველეს ყოვლისა, მოთმინება. მოთმინება მთავარია! მასწავლებელი მზად უნდა იყოს მუდმივი ექსტრემალური პირობებისთვის. რა თქმა უნდა, ყველას გვესმის, რომ სწავლება შრომატევადი საქმეა, პირველ რიგში, ემოციურად. მასწავლებელი არის ადამიანი, რომელსაც კარგად აქვს განვითარებული ემპათია, რაც იმას ნიშნავს, რომ შეუძლია სხვისი პრობლემებისა და ყველაფრის, რაც სკოლაში ხდება, გულთან მიტანა. ეს კი ხშირად იწვევს პროფესიულ გადაწვას. ამის თავიდან ასაცილებლად, უნდა შეძლოთ ხანდახან შეჩერდეთ და დაისვენოთ. ზოგიერთი მასწავლებელი დახმარებისთვის ფსიქოლოგს მიმართავს, ზოგი დამოუკიდებლად უმკლავდება ამას, რადგან საკუთარი ფსიქოლოგიური თავდაცვის საშუალებები აქვს გამომუშავებული.

მასწავლებლისთვის მნიშვნელოვანია მუშაობისადმი კრეატიული მიდგომა. ამის გარეშე ფონს ვერ გავა! ამიტომ თავადაც არ უნდა შეჩერდეს განვითარებაში, მან უნდა გაიკაფოს ბავშვებთან მუშაობისა და კომუნიკაციის საკუთარ გზები.

არანაკლებ მნიშვნელოვანია მასწავლებელი იყოს ლიდერი თავისი მოსწავლეებისთვის. მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ სკოლები აქტიურად ავითარებენ საპროექტო და კვლევით საქმიანობას, მასწავლებლის როლი ჯგუფურ მუშაობაში გარკვეულწილად შეიცვალა. ახლა მხოლოდ ლიდერობა აღარ კმარა – ასეთივე მნიშვნელოვანია მოსწავლეების გაგება და მათი მოსმენა.

მასწავლებელს უნდა შეეძლოს ახალი საგანმანათლებლო ტექნოლოგიების აღიარება და მიღება. ციფრული ტექნოლოგიების გარეშე თანამედროვე განათლება წარმოუდგენელია. ბოლო პერიოდში ამ სფეროში მიღწევები უფრო იზრდება და სწავლებაში მეტად გამოიყენება.

თანამედროვე მასწავლებლისთვის ძალიან დიდ როლს თამაშობს სოციალურ ქსელებში შექმნილი იმიჯი, იმის გავითვალისწინებთ, რომ ამავე ქსელებში მყოფი მოსწავლეები მის ყველა სიტყვას „იჭერენ“ და იმახსოვრებენ.

დაბოლოს: მასწავლებელს უნდა შეეძლოს საუკეთესო საგანმანათლებლო რესურსების მოზიდვა. კარგი მასწავლებლისთვის მნიშვნელოვანია ბავშვების შემოქმედებითად დაინტერესება თავისი საგნით. ის დიდ დროს ხარჯავს ახალი პროფესიული და საგანმანათლებლო რესურსების საძიებლად (პლატფორმების, აპლიკაციების, ვებინარების), მაგრამ ეს ამად ღირს, რადგან ასეთ ძიებას ხშირად ახალი იდეები და შთაგონება მოაქვს.

„როდესაც ასწავლი, თვითონაც ისწავლე!“ – ამ პრინციპს ბევრი თანამედროვე მასწავლებელი მისდევს. იმისთვის, რომ მასწავლებელი მუდმივად აღიჭურვოს ახალი ცოდნით, ეცნობა პროფესიულ ლიტერატურას, ესწრება სასწავლო კურსებს, ეუფლება ონლაინპროგრამებს, დაინტერესებულია მასტერკლასებით, სემინარებითა და პროფესიული კონფერენციებით.

მოამზადა ირმა კახურაშვილმა

ჩემს პედაგოგიურ პრაქტიკაში მეოთხე წელია დავნერგე კლასის საკითხავი წიგნის კითხვის ტრადიცია. მოსწავლეთა ასაკისა და ინტერესების გათვალისწინებით, თითოეული კლასისთვის ვარჩევ ერთ წიგნს, რომელსაც სემესტრის განმავლობაში ვკითხულობთ. ჩემი დაკვირვებით, ერთი წიგნის კითხვამ სასწავლო პროცესს სასიკეთო ცვლილებები შესძინა და გადავწყვიტე, გამოცდილება თქვენთვისაც გამეზიარებინა.

არჩევანი

კლასისთვის საკითხავ წიგნს დაკვირვებით ვარჩევ. ჯერ თავად ვკითხულობ, ვაკვირდები წიგნის ირგვლივ გამოთქმულ მოსაზრებებს, ვეცნობი რეცენზიებს და შემდეგ გადაწყვეტილებას ვიღებ. ვცდილობ, ბავშვებს თანამედროვე თუ კლასიკური ქართული და უცხოური საბავშვო რომანები მონაცვლეობით შევთავაზო.  შერჩევისას წიგნის საინტერესო სიუჟეტი, თემატიკა და მხატვრული ენაა გადამწყვეტი. ასევე, ღირებულებები, რომლებსაც მოსწავლეები წიგნის წაკითხვის შემდეგ შეიძენენ.

წიგნის შეძენა

ერთ-ერთი სირთულე კლასისთვის წიგნების შეძენას უკავშირდება. ვითვალისწინებ იმას, რომ ყველა მოსწავლის მშობელმა შეიძლება ვერ გამოძებნოს წიგნისთვის საჭირო თანხა ან დრო. ამიტომ, ზოგჯერ რამდენიმე მოსწავლისთვის წიგნებს თავად ვყიდულობ. ძალიან მნიშვნელოვანია მშობლებთან ეფექტური კომუნიკაცია და კლასის დამრიგებლის მხარდაჭერა. პირველ ეტაპზე მშობლებს ვაცნობ წასაკითხი წიგნის ირგვლივ დასახულ მიზნებსა და კლასის საკითხავი წიგნის მნიშვნელობის შესახებ ვესაუბრები. შემდეგ, მათი გადაწყვეტილების მიხედვით, ერთად ან ცალ-ცალკე ყიდულობენ წიგნებს. აქტიურად ვთანამშრომლობ გამომცემლობა „ინტელექტთან“ და მთავარი რედაქტორის, ზვიად კვარაცხელიას, კეთილი ნებით ფასდაკლებით ვსარგებლობთ. „სულაკაურის გამომცემლობის“ მაღაზიებშიც მთელი კლასისთვის წიგნების ყიდვისას შესაძლებელია 10 %-იანი ფასდაკლებით სარგებლობა.

კიდევ ერთი ეფექტური გზაა ერთმანეთისთვის წიგნების თხოვების პრაქტიკის დანერგვა, მაგალითად, სემესტრის დასაწყისში ერთმა მეექვსე კლასმა მეორე მეექვსე კლასს, მშობლების ნებართვით, ლინდა მალალი ჰანთის „თევზი ხეზე“ ათხოვა. ამგვარად ერთმანეთზე ზრუნვას სწავლობენ, ამასთანავე, ერთი წიგნი კიდევ უფრო მეტ ბავშვს აერთიანებს. წიგნის ყდაზე დატოვებული სახელისა და გვარის მიხედვით ერთმანეთს ეცნობიან, აკვირდებიან გახაზულ სიტყვებს, მონიშნულ ეპიზოდებს. ამ ამბავთან დაკავშირებით მკითხველთა კლუბში სახალისო დამთხვევა აღმოვაჩინეთ. მეექვსეკლასელი ნიკა საუბრობდა წიგნზე „თევზი ხეზე“. წიგნის მეპატრონის სახელისა და გვარის ამოკითხვა ვთხოვე და  ნიკას გვერდით იჯდა ნინი – გოგო, რომლის წიგნსაც ნიკა კითხულობდა.

ცნობისმოყვარეობის აღძვრა

წიგნის შეძენის შემდეგ, კითხვის დაწყებამდე, მოსწავლეებს ვთხოვ სათაურისა და ყდის მიხედვით ვარაუდების გამოთქმას. განწყობის შექმნა მნიშვნელოვანი ნაბიჯია. კლასის საკითხავი წიგნის მიხედვით შეთავაზებულ დავალებებს ზოგჯერ ცალკე რვეულში წერენ. კითხვისას ხშირად ვუბრუნდებით მათ მიერ გამოთქმულ მოსაზრებებს და ვარაუდები რაც უფრო აცდენილია რეალობას, მით უფრო ახალისებთ საკუთარი მიუხვედრელობა.

როდის და როგორ ვკითხულობთ კლასის საკითხავ წიგნს?

საერთო წიგნზე საუბრისა და შთაბეჭდილებების გასაზიარებლად კვირაში ერთი დღე გვაქვს გამოყოფილი. წასაკითხად რამდენიმე თავს ვაძლევ და წინა დღეს მეც ხელახლა ვკითხულობ. ყოველ ჯერზე სხვადასხვა მეთოდს ვთავაზობ. ხშირად გაკვეთილის თემატიკას წიგნში ასახული მოვლენები მკარნახობს, მაგალითად, თამარ გეგეშიძის რომანში „სული-ჩიტი“ ერთ-ერთ თავს ჰქვია „ეზო“. ამ თავის კითხვისას დამებადა იდეა მოსწავლეებთან ერთად ჩემი ბავშვობის უბანში ფეხტური მომეწყო და ჩანაფიქრი იმავე დღეს ავასრულეთ. მოვინახულეთ სკოლა, რომელიც მე დავამთავრე, გავიცანით ჩემი კლასელის დედა, გზად შემოგვხვდნენ ჩემი მასწავლებლები, მეგობრები, მათი მშობლები, ნამცხვრების საყიდლად მაღაზიაში შესულებს კი ჩემი კლასელის და გაგვეცნო, ფეხტური ჩემი ბავშვობის სახლში დავასრულეთ.

ამ ბოლო დროს აქტიურად ვიყენებ ჩაღრმავებული კითხვის მეთოდს, ვხაზავთ სქემას და ერთ თავს სამჯერ, სხვადასხვა მიზნით, ვკითხულობთ, კერძოდ, პირველი წაკითხვისას ვაკვირდებით მოქმედების დროს, ადგილსა და პერსონაჟებს, ცხრილის პირველ გრაფაში დეტალურად ვინიშნავთ ყველაფერს, მეორე წაკითხვისას უცხო, ლამაზ, საინტერესო სიტყვებს, წინადადებებს, ციტატებს, მხატვრულ ხერხებს ვიწერთ, მესამედ კი მთავარი აზრის შესახებ გამოვთქვამთ მოსაზრებებსა და პარალელს ვავლებთ ცხოვრებასთან, მულტფილმებთან, წიგნებთან, ფილმებთან, ანიმეებთან…

დიანა ანფიმიადის „დაკარგული სიტყვების ლექსიკონი“ მეშვიდეკლასელებმა ერთმანეთისთვის წაიკითხეს, კერძოდ, გამოვიყენეთ მეთოდი „წაიკითხე ჩემი წიგნი“. კითხვისას პატარა ბარათებზე წერდნენ კითხვებს, შთაბეჭდილებებს და ყოველდღიურად ცვლიდნენ. კვირაში ერთხელ კი კლასის წინაშე პრეზენტაციას წარადგენდნენ და ერთმანეთს უზიარებდნენ, რომელი შეკითხვა მოეწონათ, რაზე დაფიქრდნენ, რა სიახლე აღმოაჩინეს თანაკლასელში.

ასევე, ვიყენებთ მარკირებული კითხვის სტრატეგიას, ვდგამთ მინისპექტაკლებს, ვმართავთ ჩრდილების თეატრს, ვწერთ თავისუფალ თემებს, კომენტარებს, პერსონაჟის დღის ჩანაწერებს, პირად წერილებს ვუგზავნით მწერლებს, პარალელურკლასელებს, ვამზადებთ დიორამებს…

ხშირად წიგნის კითხვაში ჩართულები არიან მშობლები, პაპები, უფროსი და-ძმები.

წაკითხულის შესაჯამებლად ვაწყობთ ლიტერატურულ კაფეს.

რომელი წიგნები წავიკითხეთ:

1. ლელა ცუცქირიძის „ატუსა და მატუსა“;
2. ირმა მალაციძის „სატკბილეთის ქვეყანა“;
3. არჩილ სულაკაურის „სალამურას თავგადასავალი“ და „ცისფერი ირემი“;
4. ანა-კატერინე ვესტლის „ავრორა Z კორპუსიდან“და „დედა, მამა და რვა ბავშვი“;
5. ლინდა მალალი ჰანთის „თევზი ხეზე“;
6. ონჯალი რაუფის „გმირი ღამის ავტობუსში“;
7. მარია ფარის „ტუვა გლიმერდალიდან“;
8. თამარ გეგეშიძის „საშლელები“;
9. დიანა ანფიმიადის „დაკარგული სიტყვების ლექსიკონი“;
10. ტორესა მოსის „ორდროშობანა“;
11. ნატო დავითაშვილის „ნისლებში და ნისლებს მიღმა“ და „ამბავი ლილე იროელისა“.

კლასის საკითხავი წიგნი მოსწავლეებს:

• აერთიანებს;
• წიგნიერების დონეს უმაღლებს;
• შემეცნებით სამყაროს უფართოებს;
• ლექსიკურ მარაგს უმდიდრებს;
• კითხვისადმი ინტერესს უღვივებს;

ამასთანავე, ერთი წიგნის კითხვა:

• საერთო ღირებულებებს ამკვიდრებს;
• სასკოლო კულტურას ახალ სიცოცხლეს სძენს;
• თავგადასავლებს გვაჩუქებს;
• კითხვას პოპულარიზაციას უწყობს ხელს.

მერვეკლასელებს ვთხოვე, პატარა ბარათებზე დაეწერათ ფიქრები კლასის საკითხავი წიგნის შესახებ:

„ჩემი აზრით, საერთო წიგნების კითხვა იყო შესანიშნავი იდეა. ყოველ წიგნს თავისი ატმოსფერო აქვს. ასეთი რამის გამო ვამაყობ, რომ ამ კლასში ვსწავლობ“.

„ჩემი აზრით, იმიტომ არის მნიშვნელოვანი, რომ ერთად ვკითხულობთ, ვუზიარებთ ერთმანეთს შთაბეჭდილებებს და ვიძენთ ახალ სიტყვებს“.

„ჩვენი კლასისთვის ეს ლიტერატურა იმიტომაა მნიშვნელოვანი, რომ თვალსაწიერს ხსნის და გვახალისებს. მოკლედ, ეს ისაა, რაც საჭიროა!“

„ეს წიგნები გვაერთიანებს. ბევრ აქტივობას ვაკეთებთ ერთად და მოგონებებს ვაგროვებთ“.

„ჩემი აზრით, როცა ერთად ვკითხულობთ, უფრო გვიყვარდება კითხვა და ერთმანეთს ვუახლოვდებით“.

„ჩემი აზრით, იმიტომაა საჭირო კლასის საკითხავი წიგნის კითხვა, რომ ვიღებთ უფრო მეტ ცოდნას, კლასელები უფრო ვუახლოვდებით ერთმანეთს, ხალისს გვმატებს“.

„კლასის საკითხავი წიგნი გვაერთიანებს“.

“კლასის საკითხავი წიგნი სტიმულს გვაძლევს, ვიკითხოთ ბევრი წიგნი“.

„თითქოს წიგნი, რომელსაც ვკითხულობთ, მაქსიმალურად იშიფრება, და უფრო მეტ რამეს ვიგებთ“.

„კლასის საკითხავი წიგნები კლასელებს გვაახლოებს, მაგალითად, მე და ნინის „დაკარგული სიტყვების ლექსიკონმა“ ერთმანეთი უკეთ გაგვაცნო. კლასის საკითხავი წიგნები რომ არ გვქონდეს, ცოტა უხალისო იქნებოდა სკოლა“.

„კლასის საკითხავი წიგნი თითქოს ყველას გვაერთიანებს. ყველა ერთ წიგნზე რომ ლაპარაკობს, ერთნაირად ვაზროვნებთ მაგ დროს“.

„ერთად წაკითხული წიგნები რომ არ შემოეტანა მასწავლებელს, საერთოდ არ დავიწყებდით კითხვას და უინტერესოები ვიქნებოდით“.

„ეს წიგნები მნიშვნელოვანია, რადგან ახალი ურთიერთობები იწყება. ბევრ პრობლემებს ვიგებთ ცხოვრების შესახებ და ამ ყველაფერს ვიაზრებთ“.

„კლასის საკითხავი წიგნი ჩვენს ფიქრებს აერთიანებს, სიცილით სიყვარულისკენ მივყავართ. იმ ბავშვებსაც გვაერთიანებს, რომლებსაც ერთმანეთთან ცუდი ურთიერთობა გვაქვს და მასწავლებლებიც ვერაფერს შვრებიან“.

როგორც ვხედავთ, მოსწავლეების დამოუკიდებელი ჩანაწერების მთავარი გზავნილები ერთმანეთთან იკვეთება და მათ მიერ გამოხატული კმაყოფილება ახალი ძალებით მავსებს.

კლასის საკითხავი წიგნები ბავშვების ჩანთების მუდმივი ბინადარია. ისეთ დღეებშიც დაატარებენ, როცა არ ვავალებ. ხატავენ ყდაზე, აფორმებენ ინდივიდუალურად და საკლასო ოთახში ყოფნისას მერხებზე მრავლისმეტყველად დადებული წიგნები ყვავილებს ჰგვანან. სახლში საკუთარ სივრცეში უჩენენ ბინას და თაროზე ჩამწკრივებული წიგნის ყუები ათას თავგადასავალს ჰყვებიან, მაგალითად, როგორ იცეკვეს ძველ თბილისში მერვეკლასელებმა ნატო დავითაშვილის წიგნის „ამბავი ლილე იროელისა“ მიხედვით დადგმული პანტომიმა და ღვთისშვილებად და ქაჯებად გადაქცეულმა გოგო-ბიჭებმა გამვლელ-გამომვლელების ყურადღებაც მიიპყრეს. სკოლამდე მოსასვლელი გზაც თითოეულ წიგნს თავისებური აქვს – გამომცემლობიდან ზოგჯერ ავტობუსით, ზოგჯერ კი ტაქსით „მგზავრობენ“.

ერთხელ განათლების სამინისტროდან საინფორმაციო ვიდეორგოლის ჩასაწერად სკოლაში გვესტუმრნენ. საკლასო ოთახში სანამ ოპერატორი აპარატურას მართავდა, ერთ-ერთი მამაკაცი კედლის პოსტერზე დატანილი უცხო სიტყვებით დაინტერესდა. რამდენიმეს შესახებ ვისაუბრეთ და მეორე დღეს ბავშვებს ვუამბობდი, როცა მათთვის უთენია პოსტერს ვამზადებდი და ჩემი სამი წლის გოგონას ფლომასტერებით ვწერდი ასპიტს, გირგედსა თუ თითბერს, მაშინ რას წარმოვიდგენდი, რომ ერთ დღეს ამ სიტყვების ირგვლივ განათლების სამინისტროდან მოსულ სტუმართან დიალოგს გავმართავდი.

აუცილებლად უნდა აღვნიშნო ხშირად დასმული შეკითხვა,თუ როგორ ვუთავსებ ერთმანეთს ვრცელტანიანი წიგნის წაკითხვასა და საპროგრამო მასალას. ჩემი გამოცდილებით, თამამად შემიძლია გითხრათ, რომ სახელმძღვანელოს ტექსტები და კლასის საკითხავი წიგნი ერთმანეთს ბუნებრივად ებმის, სხვადასხვა განწყობა შემოაქვს სწავლების პროცესში და ეროვნული სასწავლო გეგმით გათვალისწინებული მიზნების მისაღწევად კიდევ უფრო დიდი შედეგის მომტანია. მოსწავლეები, რომლებსაც გაწაფული კითხვა უჭირთ ან აქტიური მკითხველისთვის საჭირო ნებისყოფა არ აქვთ, ხშირად კლასის საკითხავ წიგნს სრულად ვერ კითხულობენ. ასეთ დროს მშობლებს ვთხოვ დახმარებას, თუმცა, საბაზო საფეხურზე მშობლები სასკოლო ცხოვრებაში ჩაბმა ჭირს. სწორედ ამიტომ, ბოლო ხანს თითოეულ კლასს ხმამაღლა ვუკითხავ კლასის საკითხავ წიგნს და ამ გამოცდილების შესახებ სხვა სტატიაში გიამბობთ.

ვფიქრობ, ნებისმიერი ადამიანი შეამჩნევდა, რომ ხშირად ერთ ოჯახში ძალიან განსხვავებული ბავშვები იზრდებიან. ამასთან, განსხვავებული არა მხოლოდ და არა იმდენად გარეგნულად, არამედ ხასიათით, აზროვნების თავისებურებებით, ურთიერთობის მანერებით. ერთი შეხედვით ეს შეიძლება საკმაოდ უცნაურ მოვლენადაც კი მოგვეჩვენოს. მათ ხომ ერთი და იგივე მშობლები ჰყავთ, აქვთ ერთნაირი გარემო, ერთნაირი აღზრდა, ღვიძლი და-ძმანი არიან და ერთსა და იმავე პირობებში იზრდებიან. თუმცა, რატომღაც ერთი ბავშვი გამოირჩევა უზომო პასუხისმგებლობის გრძნობით, მეორე – უდარდელობით, უზრუნველობით, მესამე – საკუთარ თავში ჩაკეტილობით, ინტრავერტობით. არ შეიძლება არ გავითვალისწინოთ ის ფაქტიც, რომ დაბადების რიგითობიდან გამომდინარე მსგავსი ხასიათის თვისებები უყალიბდებათ სხვადასხვა ოჯახში გაზრდილ ბავშვებს. ასე რომ, სხვადასხვა მშობლების უფროს, საშუალო და დედისერთა ბავშვებს შეიძლება ერთნაირი პიროვნული თავისებურებები და ხასიათის ერთნაირი თვისებები ჰქონდეთ. ბუნებრივია, ჩნდება გონივრული კითხვა – „რატომ ხდება ასე“?; „რასთან არის დაკავშირებული მსგავსი განსხვავებები“?

უპირველეს ყოვლისა უნდა ითქვას, რომ ერთ ოჯახში დაბადება სრულიადაც არ ნიშნავს ზუსტად ერთსა და იმავე გარემოში და მშობლების ზუსტად ერთნაირი მიდგომის პირობებში გაზრდას. ძალიან ძნელი და ალბათ შეუძლებელიც კი იქნება ერთ ოჯახში დაბადებული ორი ისეთი ბავშვის პოვნა, რომლებიც ზუსტად ერთნაირ ოჯახურ გარემოში, ოჯახურ ვითარებაში გაიზრდებოდნენ. ისევე როგორც გაგვიჭირდება ერთ ოჯახში მყოფი ორი ისეთი ბავშვის მოძებნა, რომლებსაც მშობლები ზუსტად ერთნაირად მიუდგებოდნენ. მართალია ნებისმიერი მშობლისთვის ყველა შვილი ძვირფასი და საყვარელია, მაგრამ როგორც დაკვირვება გვიჩვენებს, ისინი განსხვავებულად რეაგირებენ პირველ, მეორე ან მესამე შვილზე, ბიჭებსა და გოგონებზე, აქტიურ და პასიურ ბავშვებზე. ხშირად შეიმჩნევა განსხვავებული დამოკიდებულება განსაკუთრებული ნიჭის მქონე და ჩვეულებრივი, ამ უნარს მოკლებული ბავშვების მიმართ.

გასათვალისწინებელია ის ფაქტიც, რომ თითოეული ბავშვის დაბადებასთან ერთად ოჯახში ატმოსფერო იცვლება, რამდენადაც იცვლებიან თავად მშობლები. პირველი შვილის აღზრდისას ისინი იღებენ სერიოზულ გამოცდილებას და ხშირად ეცვლებათ დამოკიდებულება აღზრდის იმ მეთოდების, ხერხების მიმართ, რომლებსაც მეორე შვილის აღზრდისას გამოიყენებენ. თითოეული ბავშვის დაბადება თავისებურ გავლენას ახდენს ოჯახის ყველა წევრზე, და თუ ეს ასე არ ხდება, ახალი წევრი, ადრე თუ გვიან, თავს უცხოდ, გარიყულად გრძნობს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე შეიძლება ითქვას, რომ ბავშვის ხასიათზე, მისი პიროვნების ფორმირებაზე გავლენას ახდენს არა მხოლოდ გენეტიკა, არამედ ოჯახში მისი „პოზიცია“, ანუ და-ძმების არსებობა ან არარსებობა და დაბადების რიგითობა. როგორ მოქმედებს დაბადების თანმიმდევრობა ბავშვის პიროვნული თვისებების, მისი ხასიათის ფორმირებაზე. შეიძლება თუ არა უფროსი ბავშვის ხასიათი ძმის ან დის დაბადებასთან, ოჯახში შემოსვლასთან ერთად შეიცვალოს და რა სირთულეებს აწყდებიან ოჯახში ერთადერთი ბავშვები.

 დაბადების რიგის, სქესისა და ასაკობრივი განსხვავების მიხედვით ბავშვები გარკვეული მახასიათებლებით გამოირჩევიან:

პირველი შვილის მდგომარეობა ოჯახში განსაკუთრებულია (ყოველ შემთხვევაში მანამდე მაინც, სანამ ის ერთადერთი ბავშვია ოჯახში), ის სამყაროს ცენტრია მშობლებისთვის. იღებს რა ახლობლებისაგან უსაზღვრო სიყვარულს და მზრუნველობას, ის ტკბება თავისი უსაფრთხო, მშვიდი და უზრუნველი არსებობით. ამასთან ერთად, მშობლები სწორედ პირველ შვილთან იყენებენ, ცდიან სხვადასხვა, ხშირად ურთიერთგამომრიცხავ აღზრდის სტრატეგიებს, ხერხებს, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვის ემოციური არასტაბილურობა. პირველი შვილები ხშირად მაღალი პასუხისმგებლობის გრძნობით გამოირჩევიან. ცალკეულ შემთხვევებში ეს გრძნობა შესაძლოა გადაჭარბებულიც კი იყოს და შფოთვამდე მიიყვანოს ბავშვი. მათ ხასიათში შეიძლება აღმოვაჩინოთ ასევე წესების დაცვის მიდრეკილება. ჩვეულებრივ ისინი კარგად სწავლობენ, რაც განპირობებულია არა მხოლოდ მაღალი ინტელექტით, არამედ ამბიციით, პირველობის სურვილით და წარმატების მიღწევის ძლიერი მოტივაციით. მეორე ბავშვის გამოჩენა ოჯახში რადიკალურად ცვლის სიტუაციას პირველი შვილისთვის. უპირველეს ყოვლისა ეს ფაქტი მასში შოკს და გაოცებას იწვევს. თუ განსხვავება ბავშვებს შორის 5-6 წელზე ნაკლებია, სტრესის გავლენა ბევრად უფრო ძლიერდება. ამ მომენტში ბავშვის ყველა გრძნობა დაიყვანება იმ აზრამდე, რომ მისი ადგილი მშობლების გულსა და აზრებში ვიღაც სხვამ დაიკავა, მან კი დაკარგა თავისი შეუზღუდავი ძალაუფლება მათზე. ალბათ შემთხვევითი არ არის, რომ პირველი შვილები მიდრეკილნი არიან პერფექციონიზმისკენ, რომლის მიზეზი შეიძლება ვეძებოთ ოჯახში მეორე ბავშვის შემოსვლის შემდეგ უგულებელყოფისა და მშობლის სიყვარულის დაკარგვის განცდაში – „მე გავხდები უკეთესი იმისათვის, რომ დავიბრუნო მშობლების სიყვარული“ – იღებს ქვეცნობიერ გადაწყვეტილებას პირველი შვილი.

 იმისათვის, რომ პირველ ბავშვს გავუადვილოთ უფროსი შვილის როლზე გადასვლა, საჭიროა გავითვალისწინოთ ცალკეული რჩევები:

• შევუქმნათ ბავშვს პირადი სივრცე, თუნდაც ცალკე კუთხე, თარო კარადაში, ან ყუთი „საიდუმლოებებისათვის“;
• უზრუნველვყოთ ტაქტილური კონტაქტი – მოვეხვიოთ, ჩავეხუტოთ ბავშვს;
• უარი ვთქვათ ნოტაციებზე და ურთიერთობისას ისეთი ფრაზის გამოყენებაზე, როგორიცაა: „შენ ხომ უფროსი ხარ!“. ბავშვი თავად არ ირჩევს უფროსის როლს და შესაბამისად ნებისმიერი პრეტენზია მის მიმართ უაზრო და სასტიკიც კია;
• მივცეთ ბავშვს საშუალება, გამოხატოს საკუთარი გრძნობები და ისაუბროს ღიად. ნეგატიური ემოციების (უკმაყოფილება, ბრაზი, იმედგაცრუება) გამოხატვის აკრძალვა არაფერს კარგს არ მოგვიტანს და მოგვიანებით შეგვახსენებს თავს ქცევითი და ფსიქოსომატური გამოვლინებებით;
• არ უნდა დავივიწყოთ, რომ როდესაც ოჯახში მეორე ბავშვი ჩნდება, პირველი ისევ ბავშვად რჩება, რომელსაც კვლავ ესაჭიროება მშობლების ყურადღება, გულისხმიერება და სიყვარული.

როგორ ყალიბდება მეორე ბავშვის პიროვნება – მეორე ბავშვისთვის უცნობია, უცხოა საყოველთაო თაყვანისცემის ის სიტუაცია, რომელსაც მისტირის, რომელზეც ნაღვლობს მისი უფროსი ძმა ან და. სიცოცხლის პირველივე დღეებიდან ის შემოდის იმ გარემოში, სადაც ზრდასრულები უზიარებენ, უყოფენ ყურადღებას მას და უფროს შვილს. როგორც წესი, მეორე ბავშვის განვითარების ტემპს ხშირად უფროსი ბავშვი განსაზღვრავს. ამის წყალობით ისინი შეიძლება უფრო სწრაფადაც კი განვითარდნენ, ვიდრე უფროსი ბავშვი. გარდა ამისა, მეორე ბავშვი ხშირად ამბიციურობითაც გამოირჩევა. ის ამოცანად ისახავს არა მხოლოდ არ ჩამორჩეს, არამედ აჯობოს კიდეც უფროს ძმას ან დას. უმეტეს შემთხვევაში მშობლები ნაკლებ პასუხისმგებლობას აკისრებენ მეორე შვილებს. უმცროსებს კი ხშირად თავიანთ ქმედებებზე პასუხისმგებლობა უფროსებზე გადააქვთ. ამასთან, მათ აქვთ მიდრეკილება ეშმაკობითა და მანიპულაციებით მიაღწიონ თავისას. ორ შვილს შორის უმცროსი ხშირად უფრო საკუთარ თავზეა ორიენტირებული, ვიდრე სხვებზე, არ ისწრაფვის, არ ცდილობს იყოს გარშემომყოფთა მოლოდინების შესაბამისი. მეორე ბავშვები უფრო კომუნიკაბელური, უზრუნველი და ემოციურად სტაბილური არიან.

განვითარების რა სიტუაციაში ხვდება შუათანა, საშუალო ბავშვი – მეორე, მაგრამ არა ბოლო ბავშვი ოჯახში ერთდროულად უფროსიც არის და უმცროსიც. ამიტომ, შეიძლება გამოავლინოს, როგორც ერთის, ისე მეორის თვისებები. იმისათვის, რომ შეამჩნიონ, ყურადღების მიღმა არ დარჩეს და დაიკავოს საკუთარი ადგილი ოჯახში, მან შეიძლება ითამაშოს, როგორც „დიდის“, ასევე „პატარის“ როლი სიტუაციიდან, ვითარებიდან გამომდინარე. შუათანა ბავშვმა შეიძლება საკუთარ თავს დაუსახოს უზომოდ მაღალი მიზნები, რაც ფაქტობრივად ზრდის წარუმატებლობის ალბათობას. შუათანა ბავშვის მდგომარეობას ოჯახში ართულებს ის ფაქტი, რომ ოჯახის მთელი ყურადღება მიპყრობილია უფროსისკენ – ის ხომ პირველი ხდება მოსწავლე, ან უმცროსისკენ, რადგან ის ყველაზე უმწეოა. შუათანა ბავშვი, თუ ის ერთადერთი გოგონა ან ერთადერთი ბიჭი არ არის ტრიადაში, შეიძლება განიცდიდეს მოჩვენებითი „არასრულფასოვნების“ გრძნობას, ფიქრობდეს, რომ „ის არავინაა“ და შეეცადოს მიიპყროს ყურადღება „ცუდი“ ქცევით, აკვიატებული ჩვევებით. პირველი შვილისგან განსხვავებით, რომელიც შინაგან განცდებშია ჩაფლული, შუათანა ბავშვი უფრო ხშირად ორიენტირებულია სოციუმზე და გახსნილია სამყაროს მიმართ. მათ შესანიშნავად შეუძლიათ მოლაპარაკებების წარმოება და შეთანხმება სხვებთან, რამდენადაც ხშირად შუამავლის როლს თამაშობენ და-ძმას შორის.

ხასიათის რა თვისებები შეიძლება ჩამოუყალიბდეს ყველაზე პატარა ბავშვს სამ ან მეტშვილიან ოჯახში – მისი ინდივიდუალურობის გაგების გასაღები ის არის, რომ ის ხვდება ჩამოყალიბებულ, დადგენილ სისტემაში. ოჯახში შემოდის იმ დროს, როცა მშობლებს უკვე აქვთ დიდი გამოცდილება ბავშვების აღზრდის საქმეში და არ შფოთავენ, არ ნერვიულობენ უმნიშვნელო პრობლემების გამო. შედეგად მესამე ბავშვი ხშირად უფრო მშვიდი, მხიარული და ხალისიანი იზრდება. ოჯახში ორ ბავშვს შორისაც კი უმცროსი ბავშვი ჩვეულებრივ უფრო მოღიმარი და ემოციურად სტაბილურია. უმცროსი ბავშვის მდგომარეობა უნიკალურია იმით, რომ ის არასოდეს განიცდის „ძალაუფლების“ დაკარგვის შოკს და როგორც ოჯახის „რჩეული“, ფავორიტი ხშირად გარემოცულია არა მხოლოდ მშობლების, არამედ უფროსი და-ძმის ზრუნვითა და ყურადღებით. ჩვეულებრივ უმცროსებს ოჯახში ნაკლები მოვალეობები აქვთ და მათი მიღწევების მიმართ მშობლები ნაკლებად მომთხოვნი არიან. ამიტომ, შეიძლება მათთან დაფიქსირდეს შინაგანი დისციპლინის არარსებობა და იმის განცდა, რომ ყველაფრის უფლება აქვთ.

იმისათვის, რომ დავეხმაროთ უმცროს ბავშვს, გაუმკლავდეს სირთულეებს და ზრდასრულობაშიც „პატარად“ არ დარჩეს, ადრეული ასაკიდანვე გამოვუმუშაოთ თვითმომსახურების უნარ-ჩვევები და თვალ-ყური ვადევნოთ, რომ ოჯახის სხვა წევრები არ შეეცადონ მის ნაცვლად ყველაფრის გაკეთებას.

როგორ ყალიბდება დედისერთა ბავშვის პიროვნება – დედისერთა ბავშვის პოზიცია უნიკალურია, რადგან მას არ უწევს და-ძმებთან კონკურენცია. პირველი შვილის მსგავსად, დედისერთა ბავშვები ოჯახში იღებენ დიდ ყურადღებას მშობლების მხრიდან, მაგრამ მათგან განსხვავებით, ეს ყურადღება შემდგომში მომდევნო ბავშვებზე არ გადადის. თუმცა, დედის მზრუნველობის ქვეშ ხანგრძლივად ყოფნის გამო, ასეთი ბავშვები სხვებისგანაც ასეთსავე მზრუნველობასა და დაცვას მოელიან. შესაბამისად, ისინი შეიძლება ეგოცენტრულები და ასევე სხვებზე ზედმეტად დამოკიდებულები გახდნენ. დედისერთა ბავშვი ხშირად მოკლებულია განვითარებისათვის აუცილებელ თავისუფლებას – უმცირესი სირთულის შემთხვევაში, დახმარების შეთავაზებით, უფროსები მაშინვე მის გვერდით ჩნდებიან.

დედისერთა ბავშვის აღზრდისას:

• მნიშვნელოვანია მოვუხსნათ მას მომატებული მოლოდინების, მოთხოვნების ტვირთი და უარი ვთქვათ პერფექციონისტულ ტენდენციებზე;
• მასთან ურთიერთობისა და საუბრის დროს დავივიწყოთ ფრაზა – „შენ ვერ გაამართლე ჩემი მოლოდინები, მე უფრო მეტს მოველოდი შენგან“!;
• ვიზრუნოთ, რომ მის მეგობრებს შორის იყვნენ არა მხოლოდ მისი თანატოლები, არამედ მასზე უმცროსი ბავშვებიც, რომლებთანაც ის თავს დიდად, ჭკვიანად, ძლიერად და მზრუნველად იგრძნობს.

როგორც ვხედავთ, თითოეული ბავშვი იბადება გარკვეულ პირობებში, რაც გავლენას ახდენს მის ემოციებზე, ქცევაზე და ხასიათის თვისებებზე. ამასთან, გასათვალისწინებელია ის ფაქტიც, რომ ბავშვებს, რომელთა შორის განსხვავება ხუთ წელზე მეტია, ძირითადად აქვთ, როგორც ერთადერთი, დედისერთა ბავშვის თვისებები, ასევე მათი დაბადების რიგის თანდაყოლილი თვისებებიც. მაგრამ, დამოუკიდებლად იმისა, თუ რამდენი შვილი ჰყავს, ნებისმიერი მშობელი უნდა ცდილობდეს თითოეულ ბავშვთან ინდივიდუალურ მიდგომას, მისთვის სათანადო ყურადღების დათმობას და იმის ხაზგასმას, რამდენად მნიშვნელოვანია ის მისთვის.

კითხვას,  წიგნის და მოზარდის ერთმანეთთან დაკავშირების საოცარი ძალა აქვს.  კითხვა საოცარ ეფექტს ახდენს მენტალურ შესაძლებლობებზე, განწყობასა და გრძნობებზე, განსაკუთრებით ადრეულ ასაკში. აღნიშნული ზეგავლენის ხარისხი დამოკიდებულია კითხვის მოცულობაზე, ანუ იმაზე, თუ რამდენად  ბევრს კითხულობს ბავშვი. ამავე დროს კითხვის მნიშვნელობა მხოლოდ მოცემული მასალის რაოდენობით, ტექსტის
გააზრებით, ან ლექსიკური მარაგის გამდიდრებით არ შემოიფარგლება. წიგნის კითხვისას, მათ შორის მხატვრული ლიტერატურის წაკითხვისას, მყარდება ემოციური კავშირი ამბავთან, მთავარ გმირებთან, მდიდრდება ადამიანური ღირებულებები, რადგან ,,ყოველი ნორმალური მოთხრობის წაკითხვის შემდეგ ხდები ოდნავ უკეთესი, ვიდრე ხარ და უფრო ჭკვიანი ვიდრე იყავი“.

ამიტომ სიხარულით შევხვდით USAID-ის საბაზისო განათლების პროგრამის ფარგლებში, სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის განათლების მეცნიერებათა ფაკულტეტის ხელშეწყობით, მცხეთა-მთიანეთის რეგიონის, მცხეთის მუნიციპალიტეტის სოფელ მუხრანის ნიკო ბაგრატიონის (ბურის) სახელობის N1 საჯარო სკოლაში  მკითხველთა კლუბის შექმნას.

წიგნის კლუბები ეხმარება ბავშვებს,  იკითხონ მათთვის საინტერესო, ასაკისთვის შესაფერისი, ადეკვატური სირთულის წიგნები;  საშუალებას აძლევს  აირჩიონ წასაკითხი მასალა, რაც საგრძნობლად აღვივებს კითხვის მოტივაციას; ბავშვები ერთმანეთს უზიარებენ მოლოდინებს, შთაბეჭდილებებს, აზრებსა და გრძნობებს; ხშირად იკითხონ მკაცრად სტრუქტურირებული სამეცადინო რუტინებისგან გათავისუფლებულ, ნახევრად ფორმალურ გარემოში. შედეგად მოსწავლეები სიღრმისეულად იაზრებენ წაკითხულს, აკეთებენ რეფლექსიას და მსჯელობენ; სწავლობენ ურთიერთობასა და თანამშრომლობას; უვითარდებათ კრიტიკული აზროვნება, ინტერპრეტაციის, ანალიზის, დისკუსიის, წერის,  შემოქმედებითი და საინფორმაციო-ტექნოლოგიური უნარები.

პროექტში მონაწილეობდნენ:  VI კლასის მოსწავლეები.​ საწყის ეტაპზე  შედგა პროექტის განხორციელების  გეგმაც, რომელიც ითვალისწინებდა:

• მოსწავლეთაგამოკითხვას/ინტერესისგამოკვეთას;
• მკთხველთაჯგუფებისშექმნას;
• რესურსებისშერჩევასდაინტერიერისმოწყობას(დღიურებიინდივიდუალურიჩანაწერებისთვის, ვიზუალურისქემებიდაგრაფიკულიორგანიზატორები, გამოხმაურებისბარათებიდასხვ);
•  ლიტერატურისშერჩევასდა წიგნით სარგებლობისწესებისგაცნობას; წიგნისკითხვას (კლასი იყოფოდა პერიოდულადმკითხველთაჯგუფებადხდებოდა წიგნის წაკითხვა-განხილვა დადისკუსია. როგორცწესი, ამპროცესისდასასრულს,მოსწავლეთაჯგუფებიამზადებდნენპრეზენტაციასმათმიერდამუშავებულიწიგნისშესახებ);
• წაკითხულისგააზრებასსხვადასხვასტრატეგიებსგამოყენებით;
• მოდელირებასმასწავლებლისმიერხმამაღალიფიქრისმეშვეობით;
• მოსწავლეების ჩართვასმასწავლებლისმიერწარმართულდისკუსიაშიდა წიგნისშესახებსაუბარში;
• მოსწავლისმიერწიგნებისგანხილვასდისკუსიისწარმართვას; დასკვნებისშეჯამებას;
• რეფლექსიას;
• შეჯამებას.

გადაწყდა,  წიგნის მიხედვით  მაკეტების, პლაკატების, კოლაჟების, დიორამების გაკეთება და  მიღებული ნამუშევრების პრეზენტაცია.

კლუბის  სლოგანი გახდა: „ადამიანებს სიკეთე, მეგობრობა და ურთიერთპატივისცემა აერთიანებთ“. ამ დევიზის ფარგლებში კლუბში წაიკითხეს: ნოდარ დუმბაძის  “ჰელადოსი”; ანა ლაშხელი-ონიანის „აკვანი“ ; ონჯალი რაუფის „გმირი ღამის ავტობუსში“.

ნოდარ დუმბაძის – “ჰელადოსში“ ნათლად ჩანს ორი მოზარდის – იანგულისა და ჯემალის ბრძოლა თვითდამკვიდრებისათვის. ეს ხომ აქტუალური თემაა სკოლის მოსწავლეებისათვის. ნაწარმოების წაკითხვის შემდეგ მათთვის სამაგალითო გახდა ის რომ პერსონაჟების პაექრობა არასდროს სცილდება ადამიანურობის საზღვრებს და ყველაზე მძაფრ და გადამწყვეტ მომენტებში ისინი არ ჰკარგავენ ერთმანეთის პატივისცემისა და დაფასების უნარს. გარდა ამისა კარგი აქცენტები გავაკეთეთ იმ არაჩვეულებრივ წინადადებაზე – ,,სამშობლო უფრო ღრმადაა“…მოსწავლეებმა იმსჯელეს მოზარდებს შორის დამოკიდებულებებზე, მათ შინაგან ღირებულებებზე, სამშობლოს ძლიერ თავგანწირულ სიყვარულზე…

ანა ონიანის ,,აკვანი“-ზღვა ემოციებით აღსავსე ერთი ამოსუნთქვით წასაკითხი მოთხრობაა. სადაც იგრძნობა მოხუცი პაპა-ბებიის დიდი სიყვარული შვილიშვილის მიმართ. მოთხრობაში გაზგასმულია ახალგაზრდა თაობის უარყოფითი, დამოკიდებულება მოხუცების მიმართ, რაც ძლიერ გულისტკივილი იწვევს მათში. მოსწავლეებმა იმსჯელეს ასაკოვან ადამიანებთან ღირებულებით დამოკიდებულებაზე…თუმცა ნაწარმოებში ჩანს მომაკვდავი პერსონაჟის დიდი სინანული და თვითგვემა ჩადენილი არასწორი ქმედების გამო. ფინალი გულისამაჩუყებელია როდესაც გოგონა მეუღლის სახლში, შემთხვევით აღმოაჩენს ერთ დროს თავისთვის განკუთვნილ, პაპის უძვირფასეს საჩუქარს-აკვანს და ცრემლმორეული დაუწყებს კოცნას.

ონჯალი რაუფის – “გმირი ღამის ავტობუსში“ მთავარი გმირი ჰექტორი გამოირჩევა აგრესიულობით. იგი მუდმივად ძლადობდა თანაკლასელებზე, მასწავლებლებზე, მოხუცებულ უსახლკარო ადამიანზეც კი,-თუმცა, ამას დიდად არ დარდობდა. თავისი ქმედებებით ამაყობდა კიდეც. ნაწარმოების დასაწყისში მსჯელობისას, ძნელი იყო მოგვეძებნა პერსონაჟის დადებითი მხარე, რადგან ის მართლაც მოძალადე იყო. თუმცა ისე განვითარდა მოვლენები რომ მის სულშიც დაიწყო ძირეული ცვლილებები და სიკეთისკენ შემოტრიალება. საბოლოდ მოძალადე და აბეზარი ბიჭი უშიშარ გმირად, სიკეთის მკეთებელ ადამიანად გადაიქცა. მოსწავლეები ნაწარმოებთან მიმართებაში მსჯელობდნენ, რომ არ არსებობს ღვთისგან შექმნილი ადამიანი, რომელშიც თუნდაც ფარულად სიკეთის მადლი არ ღვიოდეს. ისინი დარწმუნდნენ, რომ ყველას შეუძლია უკეთესი ადამიანი გახდეს, თუ ამას მთელი გულით მოინდომებს.

კითხვის პროცესმა დიდი ინტერესი გამოიწვია მოსწავლეებში. ვკითხულობდით ყველგან –  ფორმალურ თუ არაფორმალურ გარემოში. მოსწავლეები მსჯელობდნენ პერსონაჟების თვისებების შესახებ გამოთქვამდნენ ვარაუდებს, ავსებდნენ წიგნის საათს, იწერდნენ მოთხრობიდან მნიშვნელოვან დასამახსოვრებელ ეპიზოდებს. ავსებდნენ სქემებს, როგორი იყო პერსონაჟი მანამდე და შემდეგ. გამოჰყოფდნენ პერსონაჟის თვისებებს სწერდნენ პატარა ბარათებზე, მსჯელობდნენ კარგი თვისება იყო, თუ ცუდი და განათავსებდნენ სპეციალურ დაფაზე (იხ. სურ.1,2,3,4).

https://drive.google.com/file/d/1C75O32PBVs37ogF87Z8m7z5StJfx6QNv/view?usp=drive_link

სურ.1

სურ,2

სურ.3

https://drive.google.com/file/d/1HIbPt2T3OnF2x91BRs17i4Fy7cqqz47i/view?usp=sharing

https://drive.google.com/file/d/1feSISwLGl5J-qXUDAm-9NrKklZQAghtd/view?usp=drive_link

https://drive.google.com/file/d/1zlFFyRsrnq-8oEIivyIHby_IpM_pAFLa/view?usp=drive_link

https://drive.google.com/file/d/1TxnZHo9tz4GkItzjSml9beE0ZY38BGqG/view?usp=drive_link

https://drive.google.com/file/d/1sgr5MPJRQ85GxlsgUm6gkhOELbI0kJbO/view?usp=drive_link

https://drive.google.com/file/d/18KjRNIPaDkhL7A_Vqm3Q93IhGUmB2tKj/view?usp=drive_link

პროექტის ფარგებში დამზადდა მკითხველთა კლუბის პლაკატი. წაკითხული ტექსტების საფუძველზე შეიქმნა: დიორამები, მაკეტი, პლაკატი, შეავსეს სააზროვნო რუკები.(წიგნის საათი) ასოციაციური ნახატები, კომიქსები:

https://drive.google.com/file/d/1Tw0wUt6j7fhdSd56HKmNIaE9drqrrEDn/view?usp=drive_link

https://scratch.mit.edu/projects/850743067/fullscreen

შედეგად გაუმჯობესდა ზოგადწიგნერებასთან დაკავშირებული ყველა ასპექტი, დაიხვეწა და გამოიკვეთა მოსწავლეზე ორიენტირებული სასწავლო პროცესის პრაქტიკული შედეგები; მივიღეთ გაწაფული მკითხველები, რომლებიც აღჭურვილნი არიან ზოგადი კომპეტენციებით; დამზადდა დიორამები, კომიქსები,  ნახატები; მოეწყო   გამოფენები და  პრეზენტაციები.  სხვადასვხა ტიპის ლიტერატურის გაცნობით მოსწავლეებს შეუყვარდათ კითხვის პროცესი. მოხდა მათი წიგნთან დამეგობრება.

USAID-ის  საბაზისო პროგრამის ფარგლებში, სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის და სკოლის თანამშრომლობამ ხელი შეუწყო პროექტების განხორციელებას, მკითხველთა კლუბის ჩამოყალიბებას. ამაღლდა მკითხველ მოსწავლეთა მოტივაცია და შეიქმნა გაცილებით ეფექტიანი სასწავლო გარემო.