ფიზიკის, ქიმიისა თუ ბიოლოგიის გაკვეთილებზე მასწავლებლები ხშირად იშველიებენ ცნობილი მეცნიერების წარმატებულ ისტორიებს. ამერიკელმა ფსიქოლოგებმა კი ივარაუდეს, რომ ბავშვებისათვის არანაკლებ სასარგებლოა იმ სირთულეების ცოდნა, რომელიც ცნობილმა ადამიანებმა კარიერის აწყობის დროს დასაზოგადოდ, ცხოვრების განმავლობაში გადალახეს.
თემატურ კვლევაში ნიუ-იორკის ღარიბულ კვარტალებში მცხოვრებმა 402 მეცხრე და მეათეკლასელმა მიიღო მონაწილეობა. მოსწავლეთა საშუალო ასაკი (ვაჟების 60%-ი და გოგონების 40%-ი) 16 წლის იყო. ისინი სამ ჯგუფად დაყვეს. პირველ ჯგუფს სახელმძღვანელოდან წასაკითხად მისცეს ჩვეულებრივი ტექსტი, სადაც სამი მეცნიერის – ალბერტ აინშტაინის, მარი კიურისა და მაიკლ ფარადეის მიღწევები იყო აღწერილი. მეორე ჯგუფს ერგო ტექსტი ამავე მეცნიერის მიერ ცხოვრებისეული სირთულეების შესახებ. მესამე ჯგუფის ტექსტი კი ამ სირთულეების გადალახვის გზებს აღწერდა.
კვლევის დაწყებამდე მოსწავლეებმა ფსიქოლოგიური ტესტირება გაიარეს. სპეციალისტებმა დაადგინეს მათი ზოგადი წამოდგენა თანდაყოლილი ნიჭის, ინტელექტისა და საკუთარი შესაძლებლობების შესახებ. რამდენიმე კვირის შემდეგ იგივე მოსწავლეებმა კვლავ გაირეს ტესტირება, ასევე, მკვლევარებმა შეაფასეს ის, თუ როგორ შეიცვალა ამ ხნის განმავლობაში კვლევაში ჩართულ მოსწავლეთა აკადემიური მოსწრება.
აღმოჩნდა, რომ უფროსკლასელებში, რომლებსაც ცნობილი ადამიანების პირადი და პროფესიული სირთულეების აღმწერი ტექტსი დარიგდა, თვალშისაცემად გაზრდილიყო ნიშნები ბუნებისმეტყველების საგნებში (განსაკუთრებით დაბალი მოსწრების მქონე მოსწავლეებში). ამ ჯგუფის აზრით, ცნობილ ადამიანთა წარმატება განპირობებული იყო არა მხოლოდ მათი ნიჭიერებით, არამედ დაუღალავი შრომით.
„თუკი ბავშვებს მიაჩნიათ, რომ აინშტაინი გენიოსია, რომელსაც არაფერი აქვს საერთო ჩვეულებრივ ადამიანთან, ცხადია, არც იმის სჯერათ, რომ მეცნიერებაში რამეს მიაღწევენ. ბევრს არ ესმის, რომ გზა წარმატებისკენ ხანგრძლივი და რთულია, წინააღმდეგობებით და წარუმატებლობებით აღსავსე. მათთვის მეცნიერება არ არის დაკავშირებული ყოველდღიურ ცხოვრებასთან. ისინი სკოლის პროგრამას ბუნებისმეტყველების საგნებში ფაქტების ჩამონათვალად აღიქვამენ და ფიქრობენ, რომ მხოლოდ ამ ფაქტების დამახსოვრებაა საჭირო,“ – ამბობს კვლევის მთავარი ავტორი, კოლუმბიის უნივერსიტეტთან არსებული მასწავლებელთა კოლეჯის პროფესორი სიაოდუნ ლინ-ზიგლერი.
აღსანიშნავია, რომ მოსწავლეები ერთნაირად რეაგირებდნენ ტექსტზე, სადაც მეცნიერების პროფესიული სირთულეები იყო აღწერილი. კვლევის ავტორები ამბობენ, რომ ნებისმიერი სახით ინფორმაცია ცნობილ ადამიანებზე ეხმარება მოსწავლეებს ცნობილ ადამიანში დაინახონ არა იდეალური ზეპიროვნება, როგორადაც წარმოგვიდგენენ ხოლმე სახელმძღვანელოებში, არამედ ჩვეულებრივი მოქალაქე თავისი პიროვნლი ნაკლოვანებებითურთ.
წარუმეტებლობა ბევრ ადამიანს აშინებს და არა მხოლოდ ბავშვობის ასაკში. თუმცა სენეკა ამბობს: „ჩვენ არ ვრისკავთ არა იმიტომ, რომ ეს ყველაფერი ძალიან რთულია, არამედ ყველაფერი რთულია იმიტომ, რომ ჩვენ არ ვრისკავთ“. ისტორიაში არსებობს უამრავი საინტერესო მაგალითი იმისა, თუ როგორ ახერხებდნენ სირთულეების მიუხედავად სულით ძლიერი ადამიანები წარმატებისა და აღიარების მიღწევას.
უინსტონ ჩერჩილმა ერთხელ თქვა, რომ „არასოდეს, არასოდეს უნდა დანებდე“. ბრიტანეთის პრემიერ მინისტრი დასახული მიზნის მისაღწევად არასოდეს ნებდებოდა. ასეთი მაღალ თანამდებობას მან მრავალი წინააღმდეგობის გადალახვის შემდეგ მიაღწია – მხოლოდ 62 წლის ასაკში გახდა პრემიერ მინისტრი. მანამდე კი, საკმაოდ წარუმატებლად, ყველა არჩევნების დროს წარადგენდა თავის კანდიდატურას.
აბრაამ ლინკოლნი ომში კაპიტნის წოდებით წავიდა, იქედან კი ჯარისკაცად დაბრუნდა. მას ბიზნესში ჩართვა უნდოდა, მაგრამ მისმა იდეამ კრახი განიცადა. ვერც იურისტადაც ივარგა. მაშინ პოლიტიკაში გაერია და ამ ასპარეზზეც წარუმატებლობების სერია ელოდა. ყველაფერი კი შტატის წაგებული არჩევნებიდან დაიწყო, მერე კონგრესში არ აირჩიეს, მერე კი მიწების კომისიის წევრობის არჩევნებში არ გაუმართლა. 1854 წელს ვერ სენატორი გახდა და ვერც პრეზიდენტი 1856-ში. ლინკოლნმა ბოლო დიდი დარტყმა 1858 წელს სენატორის მორიგ არჩევნებზე იგემა. იმ პერიოდში ის წერილს წერს თავის მეგობარს: „დედამიწელთა შორის ყველაზე უბედური ვარ. ის, რაც გადავიტანე, მთელ კაცობრიობას რომ გაუნაწილო, პლანეტაზე არცერთი მომღიმარე სახე არ დარჩება“.
ზიგმუნდ ფროიდმა, რომლის გამონათქვამებსაც ხშირად ციტატებად ვიყენებთ, თავის იდეები პირველად ევროპის მეცნიერებათა საზოგადოებას გაუზიარა, რის გამოც სტვენით იქნა გაძევებული. ფროიდი არ დანებდა, შინ დაბრუნდა და მუშაობა განაგრძო.
თავის პირველ გამოცდაზე ფსიქოლოგიაში რობერტ სტერნბერგმა ყველაზე დაბალი ნიშანი მიიღო. მისმა მასწავლებელმა განაცხადა: „ეჭვიც არ მეპარებოდა მის შედეგში. ეს არის სტერნბერგი და სხვა სტერნბერგს მე არ ვიცნობ“. სამი წლის შემდეგ კი, რობერტმა წარმატებით დაამთავრა სტენფორდის უნივერსიტეტი ფსიქოლოგის სპეციალობით. 2002 წელს ის ამერიკის ფსოქოლოგთა ასოციაციის პრეზიდენტი გახდა.
ჩარლზ დარვინმა ექიმის კარიერა მას მერე მიატოვა, რაც მამა უთხრა: „სამწუხაროდ, არაფერი გაინტერესებს შენი ძაღლების, ვირთხების და იარაღით სროლის გარდა“. თავის ავტობიოგრაფიაში დარვინი წერს: „ყველა მასწავლებელს, მამის ჩათვლით, ფუქსავატი ვეგონე, ალბათ ცოტა ჭკუამხიარულიც“.
ერთხელ ტომ ედისონის მასწავლებელმა მასზე თქვა: „ის ზედმეტად სულელია, რომ რაიმე ისწავლოს“. ედისონზე უარი თქვეს ორ სამსახურში, სადაც მოეწყო. დამსაქმებლები მის არაპროდუქტიულობას უჩიოდნენ. არადა, ელექტრონათურის გამომგონებლმა ედისონმა იცოდა როგორ მიეღწია მიზნისთვის. მაგრამ ვიდრე მისი გამოგონება კომერციულ ლიანდაგზე დადგებოდა, ათასმდე წარუმატებლობა ჰქონდა აგავლილი! როდესაც ტომ ედისონს ჰკითხეს თუ რას ნიშნავდა მისთვის ათასამდე წარუმატებლობის გადალახვა, გამომგონებელმა უპასუხა: „მე, უბრალოდ, მოვსინჯე ათასი მეთოდი, რომლითაც შეუძლებელი იყო ნათურის გამოგონება“.
ალბერტ აინშტაინმა პირველი სიტყვები ოთხი წლის ასაკში წარმოთქვა, კითხვა კი შვიდი წლისამ დაიწყო. მშობლებს შეფერხებული განვიტარების ეგონათ, ერთმა მასწავლებელმა კი გონებრივი ჩამორჩენილობის დიაგნოზი პირდაპირ დაუსვა და განაცხადა, რომ სოციალური ცხოვრებისთვის არადაპტირებული იყო. „ის თავისი სულელური ფანტაზიების ტყვედ დარჩება,“ – უთქვამს მკაცრ მასწავლებელს. ფარდობითობის თეორიის ავტორი სკოლიდან გაურიცხავთ, ციურიხის პოლიტექნიკურ უნივერსიტეტში კი მასთან საქმის დაჭერაზე იმთავითვე უთქვამთ უარი. მთელი ცხოვრების განმავლობაში აინშტაინს საუბრისა და წერის დროს პრობლემები ჰქონდა.
ვიდრე ჰენრი ფორდი თავბრუდამხვევ წარმატებას მიაღწევდა, ხუთჯერ მოუწია ყველაფრის თავიდან დაწყება. ნიუ-იორკის „მეისის“ შემქმნელ როლანდ მეისის კი ჰენრი ფორდზე მეტად არ გაუმართლა. მისმა საქმემ ზედიზედ შვიდჯერ განიცადა კრახი, ვიდრე მოგებაზე გავიდოდა.
უოლტ დისნეი ლანძღვა-ლანძღვით გამოუშვეს გაზეთიდან იმის გამო, რომ ის „უგემოვნო“, „უნიჭო“ იყო და „ხატვა საერთოდ არ იცოდა“.
ფრენკ ვულოვორფი საგალანტერიო მაღაზიაში რიგით თანამშრომლად მუშაობდა და თავისი უფროსისგან მუდამდღე შენიშვნებს იღებდა. ამ ადამიანმა მოგვიანებითა სპორტსაქონლის მაღაზიათა მთელი იმპერია შექმნა, რომელსაც სადილერო ქსელი მსოფლიოს მასშტაბით ჰქონდა.
პროვინცია ხამამატსუს ტიპურ იაპონურ ქალაქში, სადაც ყველას თავისი საქმე აქვს, ღარიბი ბიჭუნა ცხოვრობდა. გაკვეთილებს ხშირად აცდენდა და ქუჩებში დაყიალობდა. ქალაქში სულ ერთი ავტომობილი დადიოდა და სწორედ მაშინ ჩაიფიქრა სოიჩირო ჰონდამ ყველაზე საუკეთესო, საოცნებო ავტომობილის შექმნა. თავდაპირველად მის შეკვეთებს არავინ ოღებდა, კონკურენტები ღიად დასცინოდნენ და მასხრად იგდებდენ. ჰონდას ფაბრიკა მიწისძვრამ მიწასთან გაასწორდა. ომის მერე იაპონელმა მოპედი შექმნა, მაგრამ ბიზნესის დასაწყებად ეს თანხა არასაკმარისი იყო. მაშინ სოიჩირომ ველოსიპედის მაღაზიების მფლობელებს 18 ათასი (!) წერილი გაუგზავნა. მან ყველას თხოვა დახმარება საერთო საქმის გასაკეთებლად. გამომგონებელმა მთელი ქვეყნიდან მიიღო დახმარება, ააწყო მოპედების წარმოება და რამდენიმე წლის მერე ოცნების ავტომობილიც შექმნა.
სილვესტერ სტალონეს ბავშვობაში პარალიზებული სახის გამო დასცინოდნენ. მაიამის უნივერსიტეტში ყველა მასწავლებელმა ერთხმად განაცხადა, რომ ის უნიჭოა. 6 წლის ასაკში სტალონემ სცენარი დაწერა, რომელიც არავის წაუკითხავს. მუშაობდა დეტექტივად, გამყიდველად და მრცხავად. მან ფილმისათვის „როკი“ სცენარი სამ დღეში დაწერა და ამ ფილმმა 220 მლნ დოლარი მოუტანა.
დიდ წარმატებამდე დიდმა ადამიანებმა დიდი გზა გაირეს და არაერთხელ იგემეს დარტმა, მაგრამ უკან არ დაუხევიათ, რადგან წარუმატებლობაც ამ ცხოვრების განუყოფელ ნაწილად მიაჩნდათ.
