ქვემოთ წარმოდგენილია დისლექსიის მქონე ბავშვისთვის ხელინისაგან ნაკარნახევი, თუმცა გადამუშავებული სესიების სერია, ზოგადი გეგმა და მოდელები, რომელთა მორგება შესაძლებელია კონკრეტულ საჭიროებაზე.
სერია 1 — ფონოლოგიური ცნობიერება
მიზანი: ბგერების ამოცნობა, გარჩევა და თამაში.
აქტივობები:
- ბგერის „დაჭერა“: ენისა და მეტყველების სპეციალისტი ამბობს სიტყვებს და ბავშვმა უნდა დაიჭიროს კონკრეტული ბგერით დაწყებული/დამთავრებული სიტყვა.
- რიმების თამაში: „კატა–მატა–ბატა“ და სხვ.
- სიტყვების მარცვლებად დაყოფა ტაშით.
სერია 2 — ბგერა-გრაფემის შეერთება
მიზანი: ასოსა და ბგერის დამაკავშირებელი უნარის განვითარება
აქტივობები:
- ასოების „ბილიკი“: ბავშვი ფურცელზე ან იატაკზე გადის ასოებით ბილიკს და ხმამაღლა ამბობს ბგერებს.
- „დამალული ასო“: სიტყვას აკლია ერთი ასო, ბავშვმა უნდა იპოვოს და შეავსოს სიტყვა.
- ხმოვანი და თანხმოვანი ასოების ფერებით განასხვავება.
სერია 3 — სიტყვების წაკითხვა
მიზანი: სიტყვების ნელა, მაგრამ სწორად ამოცნობა.
აქტივობები:
- სურათი + სიტყვა ბარათებზე: ბავშვი ადარებს ნახატს შესაბამის სიტყვას.
- „მოდელირება“: სპეციალისტი კითხულობს სიტყვას, აჩერებს, ბავშვი აგრძელებს.
- თამაში — „გახდი დეტექტივი“: სიტყვებში პოულობს კონკრეტულ ასოს/ბგერას.
სერია 4 — წერის უნარი
მიზანი: ასოების სწორად დაწერა და სიტყვების სტრუქტურის გამყარება.
აქტივობები:
- ასოების „ხატვა“ ქვიშაში, ფერად ქვიშხატზე, პლასტილინით.
- სიტყვების ჩამოყალიბება ასოების ბარათებით.
- მოკლე დიქტანტები (ძალიან მარტივი სიტყვებით).
სერია 5 — წაკითხულის გაგება
მიზანი: ტექსტის ძირითადი აზრის ამოცნობა.
აქტივობები:
- ძალიან მოკლე ისტორიების წაკითხვა და დასმულ კითხვებზე პასუხი.
- ნახატებით სიუჟეტის გადმოცემა.
- „საკვანძო სიტყვების მონადირება“: ბავშვი ტექსტში პოულობს ერთ ან ორ მთავარ სიტყვას.
სერია 6 — მოტივაცია და თვითშეფასება
მიზანი: ბავშვს განუვითარდეს თავდაჯერებულობა.
აქტივობები:
- პროგრესის დღიური: ყოველ სესიაზე ბავშვი თვითონ აღნიშნავს, რა გამოუვიდა.
- „ვარსკვლავის ბარათები“ წარმატებული დავალებებისათვის.
- საკუთარი პატარა წიგნაკის შექმნა.
ასეთი სერიებით ბავშვისთვის კითხვისა და წერის სირთულეები აღარ აღიქმება დამთრგუნველად, არამედ ესახება დასაძლევ გამოწვევად.
გაკვეთილის მოდელი დისლექსიის მქონე ბავშვებისთვის
თემა: პატარა ტექსტის წაკითხვა და ძირითადი აზრის ამოცნობა
ასაკი: 7–8 წელი
ხანგრძლივობა: 30–35 წუთი
- შესავალი (5 წუთი)
- მასწავლებელი აჩვენებს სურათს (მაგ., კატა ბაღში თამაშობს).
- ბავშვები ასახელებენ, რას ხედავენ.
- ენის სპეციალისტის როლი: ეხმარება სიტყვების სწორ გამოთქმაში, ასოების გამოყოფაში.
- წინასაკითხავი აქტივობა (5 წუთი)
- მასწავლებელი კითხვას სვამს: „როგორ ფიქრობთ, რას გააკეთებს კატა?“
- ბავშვები გამოიცნობენ.
- ენის სპეციალისტის როლი: ბავშვს ეხმარება წინადადების სწორად ჩამოყალიბებაში.
- ტექსტის წაკითხვა (10 წუთი)
- მასწავლებელი კითხულობს ძალიან მოკლე ტექსტს (3-4 წინადადებას).
- ბავშვები ასრულებენ „ექო-კითხვას“ — იმეორებენ მასწავლებლის შემდეგ.
- ენის სპეციალისტის როლი: ყურადღება გამახვილებულია ასო-ბგერის შესაბამისობაზე.
- გაგების შემოწმება (10 წუთი)
- კითხვები ტექსტის შესახებ:
- ვინ გავიცანით მოთხრობაში?
- რას აკეთებდა კატა?
- სად თამაშობდა კატა?
- ენის სპეციალისტის როლი: ბავშვი პასუხობს მოკლე, მარტივ წინადადებებით; საჭიროების შემთხვევაში, იყენებს ნახატს.
- შემოქმედებითი დავალება (5 წუთი)
- ბავშვები ხატავენ ერთ ეპიზოდს და შემდეგ ხმამაღლა ამბობენ: „ეს არის კატა, რომელიც ___“.
- ენის სპეციალისტის როლი: ეხმარება სიტყვათა სწორი შერწყმით წინადადებების აგებაში.
ასე დაგეგმილი გაკვეთილი ეხმარება დისლექსიის მქონე ბავშვს:
- ტექსტის გაგებაში,
- სწორი სიტყვებით აზრის გამოხატვაში,
- და თანდათან აკავშირებს ენის სპეციალისტის მიერ ნასწავლ სტრატეგიებს საკლასო აქტივობებთან.
ბუნებისმეტყველების გაკვეთილის მოდელი
თემა: ცხოველები და მათი საცხოვრებელი
ასაკი: 7-8 წელი
ხანგრძლივობა: 30–35 წუთი
- შესავალი (5 წთ)
- მასწავლებელი აჩვენებს სურათებს: თევზი, ფრინველი, დათვი.
- ბავშვები ასახელებენ, რასაც ხედავენ.
- ენის სპეციალისტის როლი: სიტყვების სწორად გამოთქმა, მარცვლებად დაყოფა.
- კლასიფიკაცია (10 წთ)
- მასწავლებელი სვამს კითხვებს:
- სად ცხოვრობს თევზი? (წყალში)
- სად ცხოვრობს ფრინველი? (ჰაერში/ბუდეში)
- ბავშვები შესაბამის სურათს აკრავენ დაფაზე.
- ენის სპეციალისტის როლი: წინადადებების გამართულად აგება: „თევზი ცხოვრობს წყალში“.
- წაკითხვა და გაგება (10 წთ)
- მოკლე ტექსტი: „დათვი ცხოვრობს ტყეში. მას უყვარს თაფლი. ზამთარში მას სძინავს“.
- კითხვები ტექსტზე: ვინ? სად? რას აკეთებს?
- ენის სპეციალისტის როლი: საკვანძო სიტყვის პოვნა („დათვი“).
- შემოქმედებითი დავალება (5 წთ)
- ბავშვი ხატავს თავის საყვარელ ცხოველს და ამბობს ერთ წინადადებას: „ეს არის ___, ის ცხოვრობს __“.
აქვეა ცხრილიც, რომელიც გაკვეთილის დაგეგმვისას დაგეხმარებათ: ბუნებისმეტყველება – ცხოველები და მათი საცხოვრებელი
|
ცხრილი 1.
მათემატიკის გაკვეთილის მოდელი
თემა: მარტივი მათემატიკური ამოცანები
ასაკი: 7-8 წელი
ხანგრძლივობა: 30-35 წუთი
- შესავალი (5 წთ)
- მასწავლებელი აჩვენებს საგნებს (მაგ., 3 ვაშლი).
- ბავშვი ითვლის ხმამაღლა.
- ენის სპეციალისტის როლი: ციფრის შესაბამისი სიტყვის სწორად წარმოთქმა („სამი“).
- სურათოვანი ამოცანა (10 წთ)
- დაფაზე: „გიორგის ჰქონდა 2 ბურთი, მამამ კიდევ 1 მისცა. რამდენი ბურთი აქვს გიორგის?“
- ბავშვი სურათებით აწყობს პასუხს (2 ბურთი + 1 ბურთი = 3 ბურთი).
- ენის სპეციალისტის როლი: პასუხის სრული ფორმით თქმა: „გიორგის აქვს სამი ბურთი“.
- წაკითხული ამოცანა (10 წთ)
- მასწავლებელი მოკლედ კითხულობს: „ნინოს აქვს 5 ვაშლი. მან 2 შეჭამა. რამდენი დარჩა?“
- ბავშვი სურათზე ხატავს და შემდეგ წყვეტს.
- ენის სპეციალისტის როლი: მნიშვნელოვანი სიტყვების ამოცნობა („ჰქონდა“, „შეჭამა“, „დარჩა“).
- თამაში (5 წთ)
- „ციფრების ბილიკი“: ბავშვი გადადის იატაკზე დადებულ ციფრებზე და ხმამაღლა ამბობს.
- ენის სპეციალისტის როლი: ყურადღება გამახვილებულია ბგერა-გრაფემის შესატყვისობაზე.
ორივე საგანში მთავარი არის, რომ ინფორმაცია ვიზუალური, მარტივი და სტრუქტურირებული იყოს, ხოლო ბავშვი ყოველთვის ამოწმებდეს საკუთარ პასუხს სიტყვიერადაც — ეს აკავშირებს აკადემიურ და მეტყველებით უნარებს.
|
ცხრილი 2.
შესაძლებელია ამ ცხრილების გამოყენება როგორც გაკვეთილის გეგმის შაბლონად, ასე — მათი გადაკეთება გადააკეთო საჭიროებების მიხედვით.
აქვეა პოსტერები დისლექსიის მქონე ბავშვებისთვის:
მიზანი: კითხვისა და წერის მხარდაჭერა, სტრესის შემცირება.
✔ ერთად იკითხეთ მოკლე ტექსტები და შემდეგ ბავშვმა მხოლოდ ერთი-ორი სიტყვა გაიმეოროს.
✔ გამოიყენეთ სურათები და ბარათები – სურათზე დაადეთ ასო-ბგერა (მაგ., „კ – კატა“).
✔ წერაში გამოიყენეთ ფერადი კალმები/მარკერები, რათა გაამარტივოთ ვიზუალური დაყოფა.
✔ წიგნის კითხვისას არ შეაჩეროთ ბავშვი შეცდომაზე – თავიდანვე მნიშვნელოვანია, რომ მოტივაცია იყოს გრძელვადიანი
✔ პირადი „სიტყვების წიგნაკებში“, ბავშვები თავად ჩანიშნავენ რთულ სიტყვებსა და ხატულებს.
პრაგმატული ენის დარღვევის მქონე ბავშვებისთვის
მიზანი: სოციალური კომუნიკაციის და დიალოგის მხარდაჭერა
✔ ყოველდღიური სიტუაციების დროს გამოიყენონ სცენარის თამაში („რას ვამბობთ, როცა სტუმარი შემოდის?“ – „გამარჯობა!“).
✔ სასურველია როლური თამაშები („შენ იყავი გამყიდველი, მე ვიქნები მყიდველი“).
✔ კითხვა-პასუხისას მშობელმა უნდა აჩვენოს მოკლე და გასაგები პასუხის მაგალითი („რატომ გიყვარს კატა?“ – „ის არის ფუმფულა“).
✔ საუბრის დროს გამოიყენეთ ვიზუალური დამხმარე (სურათები, პიქტოგრამები).
✔ ბავშვთან გაზეთების ან სურათების მიმოხილვა – „რა ხდება ამ სურათზე? რა შეიძლება თქვას ბიჭმა?“
ეს რჩევები მშობლებისთვის მარტივი და ყოველდღიურ ცხოვრებაში იოლად გამოსაყენებელია. სამახსოვრო კი აქაც იგივეა: „თქვენ ხართ ბავშვის მთავარი მხარდამჭერი. ყოველი პატარა ნაბიჯი დიდ პროგრესად იქცევა“!
მასწავლებლებს კი მორჩილად გთხოვდით, ნუ გაუშვებთ ბავშვებს გაკვეთილებიდან რესურსოთახებში, მათი ჩართვა საგაკვეთილო პროცესებში ჰაერივით აუცილებელია!
