,,იყვენით თქუენ სრულ, ვითარცა მამაჲ თქუენი ზეცათაჲ სრულ არს“
ახალი აღთქმა
მათეს სახარება 5.48
ტრანსდისციპლინური სწავლება გულისხმობს საგნობრივი ცოდნისა და სხვადასხვა დისციპლინის კონცეპტუალური ხედვების შერწყმას. უზრუნველყოფს ადამიანის ინტეგრალურ განათლებას. ხელს უწყობს კრიტიკულად მოაზროვნე და სწრაფად ცვალებად გარემოში ადაპტირებადი პიროვნების ჩამოყალიბებას. ასეთი მიდგომა ინდივიდს ამზადებს რეალური სამყაროს რთული გამოწვევებისთვის.
ტრანსდისციპლინური სწავლება შეიძლება აერთიანებდეს ლიტერატურას, ხელოვნებას, საბუნებისმეტყველო, სოციალურ მეცნიერებებს და ამ საგნებს მიღმა არსებულ რეალობას. მისი მიზანია, ისეთი სასწავლო პრობლემების იდენტიფიცირება და გაანალიზება, რომლებიც სცდება ერთ დისციპლინას. გულისხმობს კონკრეტული საკითხის აბსტრაქტულ აზროვნებასთან ინტეგრირებას და მისი ახალი ფორმის ცოდნად გარდაქმნის მცდელობას.
ტრანსდისციპლინური მიდგომა ხელს უწყობს კომპლექსური ცოდნის მიღებას და მაღალი სააზროვნო უნარების განვითარებას. სწავლებისას ინტეგრირდება როგორც აკადემიური, ასევე პრაქტიკული ასპექტები. სხვადასხვა საგნობრივი გამოცდილება განიცდის სინთეზს და იღებს ახალ, ინოვაციურ ფორმას. ტრადიციული საგნობრივი საზღვრების რღვევით, მოსწავლეები იძენენ ინტეგრირებული ხედვის უნარებს. ტრანსდისციპლინური სწავლება არ შემოიფარგლება მხოლოდ საგანთა პარალელური დასწავლით, არამედ ქმნის ახალ ინტელექტუალურ ჩარჩოებს.
ტრანსდისციპლინური სწავლება ეფუძნება ჰოლისტურ განათლებას. ამ ტიპის სწავლება გულისხმობს სასწავლო-სამეცნიერო მეთოდების დაუფლებას, კრიტიკულ აზროვნებას და სანდო წყაროების ამოცნობას. წარმოადგენს გზას საგნობრივ ცოდნასა და პიროვნულ უნარებს შორის; განაპირობებს ღიაობას, მოქნილობას და შემოქმედებითობას; ეხმარება ინდივიდს მრავალფეროვანი პროფესიული უნარების შეძენაში; ხელს უწყობს ახალგაზრდის საზოგადოების აქტიურ წევრად ჩამოყალიბებას. საგანმანათლებლო პროცესი სცდება მხოლოდ მზა ინფორმაციის მიღების ფორმებს და ემყარება ცხოვრებისეულ, ღირებულებით განპირობებულ სწავლებას.
ფიზიკისა და ლიტერატურის, განსაკუთრებით კი ლირიკის ტრანსდისციპლინური სწავლება შესაძლებელს გახდის, მოზარდმა სამყარო აღიქვას რეალურად და ამასათანავე ემოციური, ინტელექტუალური მთლიანობით. ფიზიკა შეისწავლის მატერიას, ენერგიას და მათ ურთიერთდამოკიდებულებას, ლირიკა კი მატერიალური სამყაროს სიღრმეებს მგრძნობიარე და სიმბოლური თვალით ხედავს – ისინი თითქოს ერთი და იმავე რეალობის ორი პოლუსს წარმოადგენენ.
ტრანსდისციპლინური მიდგომით სწავლება მოზარდში ხელს შეუწყობს კრიტიკული და კრეატიული აზროვნების ჩამოყალიბებას, ზუსტი მეცნიერებების, ლიტერატურის და ხელოვნების საზღვრების რღვევას, რაც უპირობოდ აუცილებელია 21-ე საუკუნის განათლებისთვის. ფიზიკასა და ლირიკას შორის ხიდის გადება გააუმჯობესებს მეტაკოგნიტურ უნარებს, გააძლიერებს თემატურ შინაარსს და ჩამოაყალიბებს მრავალწახნაგოვან ცოდნას, რომელიც მოსწავლეებს მომავლის გაურკვეველ გამოწვევებთან გამკლავების უნარს შესძენს.
მრავალი ადამიანის წარმოდგენით, ფიზიკა მშრალი საგანია და მხოლოდ ფორმულების მექანიკურ დამახსოვრებასა და ამოცანების ამოხსნას უკავშირდება. ამგვარი შეხედულება ზღუდავს ამ დისციპლინის რეალურ ღირებულებას. ფიზიკა გაცილებით მეტია, ვიდრე მოვლენების მათემატიკური ფორმულებით დაზუსტება – ის კვლევებისა და აღმოჩენების მეცნიერებაა, რომელიც სამყაროს არსზე პასუხების პოვნაში გვეხმარება. ფიზიკური კანონზომიერებების ფორმულებით ჩაწერა საშუალებაა, მათემატიკური სიზუსტით ჩამოვაყალიბოთ და გავიაზროთ ბუნების ის პროცესები, რომლებიც ყოველდღიურ ცხოვრებას მართავენ. ბუნებისმეტყველების სწავლება არა მხოლოდ ტექნიკურ უნარებზე, არამედ იმაზეც უნდა იყოს ორიენტირებული, თუ როგორ სამყაროში ვცხოვრობთ, როგორ ურთიერთქმედებს ყველაფერი ერთმანეთთან და რა პასუხისმგებლობა აქვს ამ პროცესში ჰომო საპიენსს- ადამიანს. ასეთი მიდგომებით უნდა გაამთლიანოს მოსწავლემ მეცნიერულად დასაბუთებული თეორიები და რეალობა, რაც ცოდნას ცოცხალ გამოცდილებად გადააქცევს.
სამყაროში არსებული ყველა ობიექტი, იქნება ეს ადამიანი, პლანეტა თუ ვარსკვლავი, შედგება მატერიისგან. მატერია განიმარტება როგორც ნებისმიერი სუბსტანცია, რომელსაც გააჩნია მასა და იკავებს სივრცეს. ფიზიკოსთა დაკვირვებით, სამყაროში არსებობს ისეთი იდუმალი ფორმები, როგორიცაა ბნელი მატერია და ბნელი ენერგია, რომელთა ზუსტ ბუნებაზე მეცნიერება ჯერ კიდევ მუშაობს.
ფიზიკაში მატერიის გაგება ხდება ორი ფორმით – ნივთიერება და ველი. ნივთიერება წარმოადგენს ლოკალიზებულ ობიექტებს, მაგალითად, ატომებსა და მოლეკულებს, ხოლო ველები, როგორიცაა გრავიტაციული ან ელექტრომაგნიტური, აღწერენ ურთიერთქმედებებს მათ შორის. გრავიტაცია სწორედ ასეთი ველია – მას არ გააჩნია ფიზიკური ფორმა, თუმცა მისი მოქმედება საგნების ადგილმდებარეობის ცვლილებაზე აშკარაა და შესამჩნევი.
ნივთიერება არის არსებული „საგანი“, ხოლო ველი არის ამ საგნებს შორის „ურთიერთქმედების“ შესაძლებლობა. მარტივი ანალოგიაა ბურთის (ნივთიერების) და მის მიერ დედამიწის მხრიდან ,,განცდილი“ გრავიტაციული ველის (ველის) ურთიერთქმედება. ბურთი არსებობს და გრავიტაცია, თუმცა ფიზიკური ობიექტი არ არის, გავლენას ახდენს ბურთის მოძრაობაზე.
გრავიტაციული ურთიერთქმედებით ობიექტები ერთმანეთს იზიდავენ. გრავიტაცია განაპირობებს, რომ ადამიანები მიწაზე ვდგავართ, პლანეტები კი ორბიტებზე მოძრაობენ. რაც მეტია ობიექტის მასა, მით ძლიერია მისი გრავიტაციული ზემოქმედება. გრავიტაცია მოქმედებს არა მხოლოდ მასის მქონე სხეულებზე, არამედ სინათლეზეც, რაც დასაბუთდა აინშტაინის ზოგადი ფარდობითობის თეორიით (გრავიტაციული ლინზირება). თუ ფანარს ზემოთ მიმართავთ, გრავიტაციის გავლენით სინათლე უფრო წითელი გახდება, რაც ადასტურებს სინათლის სწორხაზოვნებიდან გადახრას. ეს ცვლილება თვალისთვის უხილავია, მაგრამ მეცნიერებს შეუძლიათ მისი გაზომვა. შავი ხვრელები ამ ძალის უკიდურეს გამოვლინებად შეიძლება ჩაითვალოს – მათი გრავიტაცია იმდენად ძლიერია, რომ სინათლეც კი ვერ უსხლტება და უხილავი ხდება.
გრავიტაცია აკავშირებს სამყაროს მთლიან სტრუქტურას. ის განსაზღვრავს პლანეტების მოძრაობას, სიცოცხლის პირობებს დედამიწაზე, ოკეანეების მიქცევასა და მოქცევას. ნივთიერ ობიექტთა შორის გრავიტაციული ურთიერთქმედება ადასტურებს არამატერიალური ფიზიკური ველის რეალურობას.
გრავიტაცია სიმბოლურად შეიძლება მივიჩნიოთ ადამიანების ერთმანეთთან დამაკავშირებელ ,,ძალად“. ის მსგავსია სიყვარულისა და ემოციური მიჯაჭვულობის, იმ შინაგანი მიზიდულობის, რაც იწვევს ადამიანებში ურთიერთგაგებისა და სიღრმისეული კავშირის განცდას. ,,სიყვარულის გრავიტაცია“ უხილავია, მაგრამ მოქმედებს ისეთივე შეუქცევად და მძლავრად, როგორც მატერიალური სამყაროს გრავიტაციული ველი. ამგვარი მეტაფორა საშუალებას გვაძლევს, ფიზიკური და სულიერი გამოცდილებები განვიხილოთ ერთიან სემიოტიკურ კონტექსტში.
გრავიტაცია, ასევე, შეიძლება აღქმულ იქნას როგორც ის შინაგანი იმპულსი, რომელიც ადამიანებს მიმართავს მიუწვდომელისკენ, უღვივებს სრულყოფილებისკენ სწრაფვის სურვილს. ასეთ მიზიდულობას ადამიანი მატერიალურობაზე მაღლა აჰყავს და სულიერ სამყაროსთან აახლოებს. ზეციურისკენ სწრაფვა კი გულისხმობს არა მარტო სურვილს, არამედ შიგნიდან მომდინარე ლტოლვას, იმ ჰარმონიისა და ჭეშმარიტებისკენ სწრაფვას, რომელსაც ყოველი სულიერი შინაგანად ეძებს.
ადამიანის სიცოცხლე ორი ზეგავლენით წარიმართება – ფიზიკური და სულიერი მიზიდულობით. ბიოლოგიური ყოფიერების საფუძველია გრავიტაცია, დედამიწის მიზიდულობის ძალა, რომელიც სხეულს აკავებს მატერიალურ სამყაროში. პარალელურად, ადამიანის თანდაყოლილი კავშირი ზეცასთან- სულიერი მიზიდულობა, რომლისკენაც ისწრაფვის მისი გონება, განცდა და ემოციები. ეს მიზიდულობა წარმოადგენს ამოუცნობის შეცნობის სურვილს, ჭეშმარიტების ძიებას, ანუ იმ ღირებულებებისკენ სწრაფვას, რაც სცილდება სხეულს და მიწიერ აზროვნებას, აბსტრაქტულ ფიქრებს და რწმენას უკავშირდება. ალბათ ყველას განუცდია ვარსკვლავებით მოჭედილი ცის ცქერით მიღებული ტკბობა… ამოუცნობისკენ ლტოლვა… თითქოს ,,მოკავშირეებს“ იქ, სადღაც ზეცაში ვეძებთ…
ადამიანის ბუნება ორგვარია – მიწიერი და ზეციური. ფიზიკა იკვლევს ობიექტის კანონზომიერებებს, ლიტერატურა კი აღწერს, აანალიზებს გონების სულიერ მდგომარეობას და აზროვნების ტრანსფორმაციას. ერთიან ჭრილში, ტრანსდისციპლინური ხედვით მათი სწავლება დაეხმარება ინდივიდს, სრულად აღიქვას სამყაროში თავისი როლი და ადგილი. სწავლების მსგავსი ფორმატი შესაძლებელს გახდის მოზარდისთვის სამყაროს როგორც ფიზიკური, ისე სულიერი ბუნების ინტეგრირებულად გააზრებას.
წინამდებარე სტატიაში წარმოგიდგენთ ტრანსდისციპლინური მიდგომის საინტერესო ილუსტრაციას- ფიზიკა პოეზიაში, კერძოდ, გრავიტაცია და „მერანი“. ვფიქრობ, ფიზიკასთან კავშირში, ამგვარი ტექსტების ანალიზი, ხელს შეუწყობს ცოდნის კომპლექსურ და სიღრმისეულ გააზრებას და თანამედროვე საგანმანათლებლო პრაქტიკაში ინოვაციური მეცნიერულ-ფილოსოფიური თვალსაზრისის ჩამოყალიბებას.
გრავიტაცია პოეზიაში შეიძლება განვიხილოთ მეტაფორად, შინაგანი დაბრკოლებებისა და ადამიანური ,,სიმძიმის“ სიმბოლოდ. „მერანში“ გრავიტაცია გვესახება ძალად, რომელსაც პოეტის გმირი უსასრულობისკენ სულიერი სწრაფვით ეწინააღმდეგება. ეს სტატია სწორედ ამ კავშირის ძიებაა – როგორ შეიძლება ფიზიკა გახდეს პოეზიის ნაწილი და პირიქით.
გრავიტაცია წარმოადგენს სამყაროს ერთ-ერთ ფუნდამენტურ ურთიეთქმედებას, რომელიც განაპიროებს ობიექტის სტრუქტურას, ინარჩუნებს პლანეტებს ორბიტებზე და იძლევა სიცოცხლის არსებობის შესაძლებლობას. ამ ფიზიკური ახსნის მიღმა, ფილოსოფიური თვალთახედვით, გრავიტაციის აღქმა შესაძლებელია მეტაფორულად და სემიოტიკურ სიმბოლოდ, როგორც ადამიანის სულის, უზენაესისკენ მისწრაფებების გამოხატულება.
პოეზიაში გრავიტაცია სემიოტიკური თვალსაზრისით წარმოადგენს სიმბოლურ კოდს. მისი „მიზიდულობა“ შეიძლება განხილულ იქნეს როგორც შინაგანი, ფსიქოლოგიური ძალა, რომელიც განსაზღვრავს ადამიანის მიერ არსებული რეალობიდან გაქცევის სურვილს, სულიერი თავისუფლებასა და ზეციური სრულყოფილებისკენ სწრაფვას.
ფილოსოფიურ ჭრილში გრავიტაცია შეიძლება განვიხილოთ, როგორც სამყაროს მთლიანობის პრინციპი, რომელიც არა მხოლოდ მატერიალურ სხეულებს აკავშირებს სივრცეში, არამედ მოიცავს სრულყოფილებას, სადაც მიწიერი და ზეციური, ფიზიკური და სულიერი არ არის განცალკევებული. სწორედ აქ ჩნდება ,,უზენაესის“ იდეა, რომელიც აღემატება ფიზიკის კანონებს და წარმოადგენს კაცობრიობის ღრმა სულიერი ძიების საგანს. ამ კონცეფციით, უზენაესი არის სამყაროს ცენტრი, საწყისი და საბოლოო მიზანი – „ანი“ და „ჰოე“, რომელსაც ემსახურება სხეულის და სულის ყოველი იმპულსი.
ნიკოლოზ ბარათაშვილის ,,მერანი“, ასახავს ადამიანის ზეციური მისწრაფებების, ამოუცნობის შეცნობისა და პიროვნული თავისუფლების იდეას. „მერანი“ თავისი სულიერი ენერგიითა და ფილოსოფიური სიმაღლით გადასცდა სიტყვიერ მხატვრულობას და უახლოვდება იმ შემეცნებას, რომელსაც თანამედროვე მეცნიერება ჯერ მხოლოდ შეეხო: სადაც ებმის სხეული და სული, მიწიერი და ზეციური, რა არის ადამიანი სივრცესა და დროს შორის, მატერიასა და აზრს შორის.
რა არის მერანი და რატომ ან საით მიაფრენს მის მხედარს „უგზო–უკვლოდ“? ყველა ადამიანშია მერნის სიმბოლური სახე და მსგავსი სწრაფვა, ეს ზეციური, მაგრამ უმისამართო სწრაფვა არც დასრულდება, სანამ სულიერი მთავარ ჭეშმარიტებას არ შეიტყობს. სამყაროს შემქმნელი მუდმივად ,,იხმობს“ მის შექმნილს და მოუწოდებს თავისკენ. ეს არის სწორედ სიცოცხლის მიზანი. ამ დროს უზენაესის და კაცის თავისუფალი ნება ერთდება და ყალიბდება მისტიკური ჰარმონია. სამყაროს სწრაფვა მისი შემქმნელისკენ არის ჭეშმარიტების და სრულყოფილების გზა.
„მირბის, მიმაფრენს უგზო-უკვლოდ…“ – ადამიანის გზა არც მხოლოდ დროა და არც მხოლოდ სივრცე. ის დრო-სივრცეა, რომელში სრბოლისას კაცმა უნდა დაძლიოს თავისი შემოსაზღვრულობა დროით და სივრცით. მომდევნო წამისკენ სწრაფვა გულისხმობს სრულყოფილების ძიების დაუოკებელ სურვილს. ის, ვინც ადამიანს მერანს უგზავნის სულში, ყოველთვის უჩვენებს მართებულ გზას, ოღონდ უტოვებს არჩევნის თავისუფლებას.
მერნის ჭენებას „არ აქვს სამძღვარი“ – ამ გზაზე არ არსებობს სხვა არჩევანი – ის ერთადერთი გზაა და მასთან შედარებით ყველა ,,სხვა“ არარაობაა. ყველაფერს ეკარგება აზრი, სამშობლოს, სატრფოს, მშობელს და ყველა ამქვეყნიურ კავშირებს.
,,უკან მომჩხავის თვალბედითი შავი ყორანი!“ … ადამიანში არის მერანიც და ყორანიც, რომელიც ეშმიური დაბრკოლებაა ადამის მოდგმის განვითარებისა და ჭეშმარიტების გზაზე. ორივე ბუნებაა თითიოეულ პიროვნებაში… და ორი გზა…ზესკნელის და ქვესკნელის… უზენაესის გზიდან გადახვევა ადამიანს კოსმიურ არარაობად აქცევს. ადამიანის განღმრთობის იდეა ასეთ შემთხვევაში მიუღწეველი და განუხორციელებელი დარჩება.
„მერანი“ გამორჩეულია თავისი მეტაფიზიკური დატვირთვით, წარმოადგენს ორმაგი ბუნების – ფიზიკური (მიწიერი) და სულიერი (ზეციური) – დაძაბულობის და ჰარმონიულობის ერთობლიობას. „მერანი“ არა მხოლოდ პოეტური ტექსტია, არამედ სემიოტიკური სივრცე, სადაც გრავიტაცია გვევლინება მეტაფორულ სიმბოლოდ, რომელიც გამოხატავს როგორც ადამიანის ყოფით შეზღუდვებს, ისე მის დაუღალავ სწრაფვას თავისუფლების, სრულყოფილების და ზეციური, კოსმიური ლოგიკისკენ.
გრავიტაციაც არ ,,გვიკრძალავს“ ფრენას, მაგრამ ამავდროულად ,,გვიცავს“ , არ გვაძლევს საშუალებას ავფრინდეთ უკონტროლოდ, არ დავკარგოთ კავშირი არსებულთან. მერანი, თავისი უსასრულობისკენ სწრაფვით და ამავდროულად ტრაგიკული შეჭიდებით მიწასთან, არის სწორედ ის მდგომარეობა, სადაც ხორციელი და სულიერი, ადამიანური და ზეციური, ერთდროულად თანაარსებობს.
ერთი წამით წარმოვიდგინოთ, დედამიწამ ბრუნვა რომ შეწყვიტოს საკუთარი ღერძის და მზის გარშემო იმ კანონზომიერებით, რასაც გრავიტავია განაპირობებს. რა რეალობა დადგებოდა? ეს ცვლილება ჩვენს სამყაროს რადიკალურად შეცვლიდა: დღე და ღამე, როგორც ცვლადი რიტმები, აღარ იარსებებდა; ერთი მხარე მუდამ მზიანი იქნებოდა, მეორე კი ბნელ, გაციებულ სივრცეში მყოფი. ასეთ გარემოში სიცოცხლის შენარჩუნება თითქმის შეუძლებელი გახდებოდა. გრავიტაციის კანონზომიერების დარღვევის შემთხვევაში, დედამიწის სტრუქტურა, ატმოსფერო და თავად სიცოცხლის ფორმებიც ვერ იარსებებდნენ ისე, როგორც დღეს. ნიადაგი, წყალი და ჰაერიც კი ვერ შენარჩუნდებოდა პლანეტის ზედაპირზე. სხეულები დაიწყებდნენ სივრცეში ,,უწონო“ მოძრაობას. ადამიანური ცივილიზაცია, რომელიც დროის რითმზეა აგებული, დღე-ღამე, წელიწადის დროები, სიმძიმე, წონასწორობა- ყველაფერი თავდაყირა დადგებოდა. გრავიტაცია არა მხოლოდ მატერიის, არამედ სიცოცხლისა და ცოცხალი ორგანიზმების ფუნქციონირების აუცილებელი პირობაა. იმავე ლოგიკით, „სულიერი გრავიტაცია“, როგორც შინაგანი მიზიდულობის ძალა, აუცილებელია ჩვენი ემოციური მდგრადობისთვის, ღირებულებითი ორიენტაციისთვის და იმ მისწრაფებებისთვის, რომლებიც ადამიანის გონებასა და სულს უზენაესისკენ მიმართავს.
გრავიტაცია ფიზიკაში მატერიის ერთ-ერთი ძირითადი ურთიერთქმედებაა, რომელიც უზრუნველყოფს სამყაროს სტაბილურობას და სიცოცხლეს დედამიწაზე. ამავდროულად, ის ემოციური და სიმბოლური მნიშვნელობებითაც იტვირთება, ადამიანისთვის „მიზიდულობა“ შეიძლება ასოცირდებოდეს ბორკილთან, დაბრკოლებასთან, სულიერ ტვირთთან, რომლისგანაც გაქცევაა სწორედ სურვილი, ამიტომ გვესახება გრავიტაცია „მერანში“ მეტაფორად. ადამიანი, როგორც მერნის მხედარი, მუდამ იმპულსს ეძებს, რომელიც მას ამ მიზიდულობისგან გაათავისუფლებს- ეს თავისუფლების, სულიერი ,,ფრენის“, აზროვნების სივრცეში გახსნის სურვილია.
გრავიტაცია ობიექტის ადგილმდებარეობას მაშინ ცვლის, როცა ურთიერთქმედი სხეულებიდან ერთს მაინც აქვს მნიშვნელოვნად დიდი მასა – სწორედ ის ქმნის მძლავრ მიზიდულობას. ანალოგიურად, „სულიერი გრავიტაციაც“ მაშინ ვლინდება მძაფრად, როცა ადამიანს ღრმა შინაგანი სამყარო, აზრის სიღრმე და ემოციური სიმტკიცე აქვს. ეს მიზიდულობა თვალისთვის შეუმჩნეველია, მაგრამ ისევე მოქმედებს ადამიანებზე, როგორც გრავიტაცია სივრცეში, უხილავად, თუმცა გარდაუვლად.
მერნის დაუოკებელი სწრაფვა მიუწვდომელი სივრცეებისკენ, მისი თავგანწირული ლტოლვა ჭეშმარიტებისკენ, შესაძლოა განვიხილოთ, როგორც ადამიანის გონების ფუნდამენტური თვისების სიმბოლო. ადამიანები ხშირად ,,იხლართებიან“ ამქვეყნიურ საზრუნავში, მაგრამ უალრტერნატივოა მათი დაუოკებელი ლტოლვა იმ საბოლოო ჭეშმარიტების ძიებაში, რომელიც ცხოვრებას აზრს ანიჭებს და ეძიებს სიმართლის კავშირებს. ღრმა ფილოსოფიური უეჭველობაა ის, რომ ყოველი ინდივიდი, მისი ცხოვრებისეული გზის მიუხედავად, საბოლოოდ მისწრაფვის იმ ,,უზენაესისკენ“, რომელიც წარმოადგენს სამყაროს ჰარმონიის სათავეს. „სულიერი გრავიტაცია“ შეიძლება განიმარტოს როგორც მორალური სრულყოფილებისკენ სწრაფვა ან ტრანსცენდენტური ძიების წყურვილი…
ადამიანის არსში, მიუხედავად მისი წარმომავლობისა და მრწამსისა, დევს უხილავი, მაგრამ ძლიერი მიზიდულობა უმაღლესი საწყისისკენ. შეგნებულად თუ შეუგნელად, ყველა მიილტვის აბსოლუტური ჭეშმარიტებასა და სილამაზისკენ, ფიზიკურად იმ შორეულ უზენაესისკენ, რომელიც ასე ახლოსაა ჩვენს სულიერთან. ეს მიზიდულობა შეიძლება იყოს ფარული, ლატენტური, მაგრამ ყოველთვის წარმართავს ყველა ქმედებას, არჩევანსა და საბოლოო მიზანს. იქნება ეს რელიგიური რიტუალები, ეთიკური პრინციპების დაცვა, შემოქმედებითი ძიება თუ უბრალოდ ბედნიერებისკენ ლტოლვა, მაინც ყველაფერი ერთი დიდი სწრაფვის გამოძახილია – მივაღწიოთ იმ უმაღლეს წერტილს, სადაც სრულყოფილება და მარადიული ჰარმონია სუფევს.
შეიძლება დავსვათ კითხვა: საკმარისია თუ არა მხოლოდ ფიზიკური კანონებით შევისწავლოთ სამყარო? მაგალითად, გრავიტაცია, როგორც მატერიის ურთიერთმიზიდულობის ფუნდამენტური ძალა, უდავოდ საფუძველს უყრის სამყაროს სტრუქტურულ ორგანიზებას, მაგრამ არის ეს საკმარისი ყოველივეს გასააზრებლად? როდესაც აღვიქვამთ არა მხოლოდ მატერიას, არამედ განვიცდით ადამიანურ გრძნობებს – სიყვარულს, თავისუფლების ძიების წყურვილს, ზეცისადმი სწრაფვას – ჩნდება განცდა, რომ სამყარო ფლობს უფრო ღრმა, სულიერ განზომილებას. ამ ჭრილში გრავიტაციის ცნება შეიძლება მეტაფორულად გადავიტანოთ სულიერ მიზიდულობაზე, იმ შინაგან იმპულსზე, რომელიც ადამიანს უბიძგებს იპოვოს უზენაესი აზრი და მთლიანობა. ამგვარად, ფიზიკური და სულიერი არ გამორიცხავენ ერთმანეთს, არამედ ავსებენ და შესაძლოა, სწორედ მათი შერწყმით მივუახლოვდეთ სამყაროს საბოლოო ბუნების ამოცნობას.
სტატიაში განხილული მოსაზრება დაგვაფიქრებს, რომ ფიზიკის, ჰუმანიტარული მეცნიერებების, პოეზიის და ფილოსოფიის ინტეგრაცია ქმნის ტრანსდისციპლინური სწავლების პოტენციალს, ამთლიანებს მეცნიერულ და სულიერ აზროვნებას, გვაძლევს მიმართულებას, სამყარო შევიმეცნოთ არა მხოლოდ როგორც სხვადასხვა ობიექტები და მათი ურთიერთქმედება, არამედ როგორც სიცოცხლის არსის, მისწრაფებებისა და ჭეშმარიტების მუდმივი ძიების შესაძლებლობა.
გრავიტაციული მიზიდულობა და სამყაროს სრუყოფილების, როგორც შეუცნობელის შეცნობის წყურვილი, წარმოადგენს ერთი მთლიანის ორ სხვადასხვა პოლუსს. ამ საზრისის ერთიან ჭრილში ხედვით გრავიტაცია იღებს მეტაფორულ დატვირთვას. პოეზიისა და ფილოსოფიის ენაზე გამოხატავს ადამიანის მისწრაფების სურვილს ჰარმონიისა და ჭეშმარიტებისკენ.
სემიოტიკურ–ფილოსოფიურ ხედვით გრავიტაცია არ არის მხოლოდ სამყაროს აღწერის ფუნდამენტური ფიზიკური კანონი, არამედ წარმოადგენს ინტელექტუალურ და ემოციურ ხიდს მატერიალურ სამყაროსა და სულიერ საწყისს შორის. ამ რთული ურთიერთდამოკიდებულების გააზრება, ჩამოაყალიბებს ტრანსდისციპლინური სწავლების უნიკალურ პერსპექტივას, სადაც მეცნიერება და ფილოსოფია ერთიან, სინერგიულ სისტემას შექმნიან და დადებით გავლენას მოახდენენ საგანმანათლებლო პროცესზე.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- ge – გია მურღულია: ნიკოლოზ ბარათაშვილის ,,მერანის“ გენიალური განმარტება
- NASA – What Is Gravity?
- Utrecht University – Transdisciplinary Field Guide
https://rb.gy/ag76oq
