სახალისო აქტივობები მეტყველების გაუმჯობესებისთვის
ენა აზრის გამოხატვის საშუალებაა, მეტყველება კი უნარია, რომლითაც ენა იწყებს მოქმედებას. თუ მოსწავლეს მეტყველების პრობლემები აქვს, საკუთარი აზრის გადმოცემაც უჭირს და მოსმენილის სწორად გააზრებაც.
სპეციალისტები ამბობენ, რომ მეტყველების გაუმჯობესება ნებისმიერ ასაკშია შესაძლებელი, თუმცა არსებობს მეტყველების ისეთი პრობლემებიც, რომლებსაც ადრეული ასაკიდანვე სჭირდება ყურადღება (EDU.ARIS.GE).
სწორი მეტყველების სწავლება განსაკუთრებით დაწყებით კლასებში მოითხოვს საინტერესო, ინტერაქციულ და ასაკისთვის შესაბამის მიდგომებს.
- სწორი მეტყველების მნიშვნელობის გაცნობა
განვმარტოთ მიზანი – მარტივად ავუხსნათ მოსწავლეებს, რატომ არის მნიშვნელოვანი სწორად საუბარი (მაგ., გასაგებად გამოხატვა, თავდაჯერება).
მაგალითები – ვაჩვენოთ, როგორ იცვლება მნიშვნელობა არასწორი გამოთქმის ან ინტონაციის გამო. ავუხსნათ, რომ თავი არიდონ ჟარგონის, სლენგის და ბარბარიზმების გამოყენებას.
- თამაშებითა და აქტივობებით სწავლება
სიუჟეტის მოყოლა – სთხოვეთ ბავშვებს, ერთმანეთს მოუყვნენ მოგონილი ან ნამდვილი ისტორიებს – ეს ავითარებს გამართულ მეტყველებას.
როლური თამაშები – მაგ., „მაღაზიაში საუბარი“ ან „ჟურნალისტის ინტერვიუ“, რომელიც ასწავლის სხვადასხვა სიტუაციაში საუბარს.
- გამოთქმისა და ფონეტიკის გაუმჯობესება
სავარჯიშოები ენისა და ტუჩებისთვის – შეასრულეთ მარტივი არტიკულაციური ვარჯიშები (მაგ., „ცხენის ფრუტუნი“, „ქარის ხმა“).
სიჩქარისა და ინტონაციის ვარჯიში – წააკითხეთ ერთი და იგივე წინადადება სხვადასხვა ტემპითა და ემოციით (მაგ., სიხარულით, სევდით).
- ენის გასატეხები
„ლ/რ“ – „ლარი რარი, ლარი რარი“; „ერთსა კაცსა ბლისკინელსა ბლის კალათით ბლის ხიდზედა ბალი გააქვს და გამოაქვს“; „თეთრი თრითინა თეთრ თრთვილზე თრთოდა“;
„ს/შ“ – „საშა შეშას ჩეხს“;
„ბ/ფ/პ“ – „ბდგი, ფთქი, პტკი, ბდგი, ფთქი, პტკი, ბდგე, ფთქე, პტკე, ბდგო, ფთქო, პტკო, ბდგუ, ფთქუ, პტკუ.“
- მოსმენა
აჩვენეთ, რომ უსმენთ და აფასებთ მათ ნათქვამს, რაც მოსწავლეებს მოტივაციას შემატებს.
- შეცდომების ფრთხილად გასწორება
თუ ბავშვმა შეცდომა დაუშვა, ნუ გააკრიტიკებთ; გაიმეორეთ წინადადება სწორად, მაგ., „ა, გგონია, რომ?..“
- მოდელირება
თავად ისაუბრეთ გამართულად, რადგან ბავშვები ხშირად ბაძავენ მასწავლებლის ან მშობლის მეტყველებას.
- ტექნოლოგიების გამოყენება
აპლიკაციები – გამოიყენეთ ქართული ენის შესწავლის აპლიკაციები ან თამაშები, რომლებიც ფონეტიკასა და ლექსიკას ავითარებს.
ვიდეო და აუდიო – აჩვენეთ ქართული მულტფილმები ან ზღაპრები, შემდეგ განიხილეთ პერსონაჟების მეტყველება.
ჩაწერა – ჩაიწერეთ მოსწავლეების საუბარი და მიეცით საშუალება, მოისმინონ და გააანალიზონ თავიანთი გამოთქმა.
- ჯგუფური და ინდივიდუალური მიდგომა
ჯგუფური აქტივობები – გამართეთ დებატები ან დისკუსიები, რომლებშიც ყველა მიიღებს მონაწილეობას.
ინდივიდუალური მიდგომა – თუ მოსწავლეს უჭირს განსაზღვრული ბგერების წარმოთქმა, მიეცით პერსონალური სავარჯიშოები.
- წაკითხვისა და მოსმენის როლი
ხმამაღლა კითხვა – სთხოვეთ, წაიკითხონ მოთხრობები ან ლექსები, ყურადღება გაამახვილეთ ინტონაციასა და გამოთქმაზე.
აუდიოწიგნები – მოასმენინეთ ქართული აუდიოწიგნები, რათა გაეცნონ სწორი მეტყველების ნიმუშებს.
- მოტივირება და გამხნევება
დაჯილდოება – გამოიყენეთ სტიკერები, სერტიფიკატები ან სიტყვიერი ქება პროგრესისთვის.
საინტერესო თემები – შეარჩიეთ თემები, რომლებიც ბავშვებს აინტერესებთ (მაგ., სუპერგმირები, ცხოველები), რათა მეტი ისაუბრონ.
- მშობლებთან თანამშრომლობა
რჩევები მშობლებისთვის – უთხარით მშობლებს, წაახალისონ შვილები შინ სასაუბროდ, მაგ., ესაუბრონ დღის მოვლენებზე.
- საშინაო დავალება – მიეცით მარტივი დავალებები, მაგ., „აღწერე შენი საყვარელი სათამაშო“; „ხმამაღლა კითხვა ხუთი წუთი ჩემს ოთახში და ჩაწერა“.
- სპეციფიკური სირთულეების გათვალისწინება
თუ ბავშვს აქვს მეტყველების სერიოზული სირთულე (მაგ., ხმოვანთა გამოტოვება, ბგერების არევა), განიხილეთ ლოგოპედთან მუშაობის შესაძლებლობა.
იყავით მომთმენი, რადგან ყველა ბავშვი სხვადასხვა ტემპით ვითარდება.
გაითვალისწინეთ ენის სპეციფიკა, მაგ., რთული თანხმოვნების გამოთქმა („ღ“, „ყ“, „ჩ“). გამოიყენეთ ქართული ზღაპრები, ლექსები და სიმღერები, რათა სწავლა უფრო სახალისო გახდეს.
გამოყენებული რესურსები:
https://www.aura.ge/111-arsi/691-gamartuli-metkveleba.html
https://rogor.ge/article/619-rogor-gaviumjobesot-metqveleba/
