ქართული კანონმდებლობის თანახმად, სკოლა მშობლებს თანაბარუფლებიან პარტნიორებად მოიაზრებს. საქართველოს ზოგადი განათლების შესახებ კანონი მოსწავლეთა მშობლებს/კანონიერ წარმომადგენლებს უფლებას ანიჭებს, მონაწილეობა მიიღონ სკოლის მართვაში და მათი შვილის შესახებ გადაწყვეტილების მიღების პროცესში. ამისთვის ყველა საჯარო და ზოგიერთ კერძო სკოლაში არსებობს სამეურვეო საბჭო, თუმცა მისი გამართული ფუნქციონირება ამ დრომდე პრობლემაა.
გადაწყვეტილების მიღებაში მშობელთა მონაწილეობა ზრდის ნდობას და უზრუნველყოფს, რომ სკოლის პოლიტიკა საზოგადოების საჭიროებებს ასახავდეს. სწორედ ამიტომ მოწინავე დემოკრატიის ქვეყნებში სკოლები ახალისებენ მშობელთა გააზრებულ ჩართულობას მშობელთა ოფიაციალურ ორგანიზაციებში, სკოლის სამეურვეო საბჭოებში, მრჩეველთა საბჭოებში ან მშობელთა ლიდერობისა და მონაწილეობის კომიტეტებში. სკოლები ეხმარებიან მშობლებს, რომ სხვადასხვა კლასის მოსწავლეთა ოჯახის წევრები ერთმანეთს იცნობდნენ და თანამშრომლობდნენ.
განვიხილოთ რამდენიმე ისეთი ქვეყნის მაგალითი, სადაც განათლების ყველაზე განვითარებული სისტემები აქვთ.
აშშ: მშობელ-პედაგოგთა ასოციაციები (PTA) ბევრ ამერიკულ სკოლაშია. არსებობს მასწავლებლებისა და მშობლების ეროვნული ასოციაციაც. ეს ორგანო გადაწყვეტილებების მიღების პროცესის მნიშვნელოვანი ნაწილია. წევრი მშობლები რეგულარულად მონაწილეობენ შეხვედრებში, რომლებზეც სკოლის პოლიტიკას, ბიუჯეტის განაწილებას და ფინანსურ აქტივობებს განიხილავენ. მშობლებს აქვთ ხმის უფლება და სწორედ ამ მექანიზმით არის უზრუნველყოფილი მათი ქმედითი ჩართულობა.
ფინეთი: ფინური სკოლების მმართველ საბჭოებში მშობელთა წარმომადგენლები შედიან. ეს საბჭოები პასუხისმგებელნი არიან საკვანძო გადაწყვეტილებების მიღებაზე, სკოლების გამართულ ფუნქციონირებაზე, სასწავლო გეგმის ცვლილებებსა და რესურსების განაწილებაზე. ეს სტრუქტურა ხელს უწყობს თანამშრომლობით გარემოს, სადაც მშობლებს პირდაპირი გავლენა აქვთ საგანმანათლებლო პოლიტიკაზე.
იაპონია: მშობელთა და პედაგოგთა ასოციაცია და მოხალისეთა კომიტეტები საშუალებას აძლევენ მშობლებს, გამოთქვან თავიანთი მოსაზრებები და მონაწილეობა მიიღონ სკოლის აქტივობებში. ისინი მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ღონისძიებების ორგანიზებაში, თანხების შეგროვებაში და სკოლის ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებაში, რაც შვილების განათლებაში მშობელთა აქტიურად ჩართვის საშუალებაა.
ესტონეთი: ესტონეთში საქართველოს მსგავსად სამეურვეო საბჭო მოქმედებს, სადაც ყველა კლასიდან ერთი მშობელი მაინც არის წარმოდგენილი. მშობლები აქტიურად მონაწილეობენ სასკოლო ცხოვრებაში. განიხილავენ სწავლასთან დაკავშირებულ სადაო საკითხებს, ასევე, სკოლის ბიუჯეტის ხარჯვას. მათი მოვალეობაა მშობლებისთვის უკუკავშირის მიღებაც, რისთვისაც რეგულარულად ატარებენ გამოკითხვებს, მიღებულ შედეგებს სკოლის დირექტორთან განიხილავენ და ერთობლივ გადაწყვეტილებებს იღებენ.
გერმანია: გერმანიაში, კერძოდ ბერლინის სკოლებში მოსწავლეთა მშობლების მონაწილეობისთვის სამი პლატფორმა არსებობს, საკლასო, სასკოლო და საკონფერენციო. ყველა კლასიდან ორი წარმომადგენელი ირჩევა. მშობელი, რომელიც არჩევნებში მხარდაჭერას მიიღებს, ავტომატურად წარმოადგენს მისი შვილის კლასის ინტერესებს მშობელთა სასკოლო შეკრებებზე; ყველა მშობლებს აქვს ორი ხმა. მათ ნაცვლად ხმის მიცემა ოჯახის სხვა სრულწლოვან წევრსაც შეუძლია. საკლასო შეკრებების მიზანი, პირველ ყოვლისა, მშობლებსა და პედაგოგებს შორის ინფორმაციისა და მოსაზრებების გაცვლაა. სასკოლო შეკრება მშობლების ინტერესების გაჟღერებისა და ამ ინტერესების დაცვის საუკეთესო საშუალებად მიიჩნევა. ამ შეკრებაზე განიხილება ზოგადი და კონკრეტული, აქტუალური სასკოლო საკითხები და, შესაბამისად, მას უძღვება სკოლის დირექტორი. სასკოლო შეკრებაზე, ძირითადად, მშობლების მიერ დაყენებული საკითხები განიხილება – ის, რაც მათ აინტერესებთ სკოლის ადმინისტრაციისგან ან აქვთ რაიმე ინიციატივა და მის გაზიარება/გაცნობას აპირებენ. თუკი ეს იდეები ლოკალური ხასიათისაა და ფართო განხილვას არ მოითხოვს, სკოლის ადმინისტრაცია იქვე ადასტურებს თავის თანხმობას ინიციატივის შესრულებაზე, ან პასუხობს მშობლების მიერ წამოყენებულ საკითხს ან პრობლემას. კონფერენცია სასკოლო ცხოვრებაში ყველაზე მაღალი ინსტანციაა, რომელზეც მშობლებისა და სკოლის მიერ დასმული საკითხები არამხოლოდ განიხილება, არამედ ხმის მიცემის საფუძველზე წყდება კიდეც. ამ შემთხვევაშიც გადაწყვეტილებების მიღება დემოკრატიულ პრინციპს ეფუძნება.
მოწინავე ქვეყნების გამოცდილებაზე დაყრდნობით შეგვიძლია ვიფიქროთ, რომ სკოლაში საუკეთესო გადაწყვეტილებები, სწორედ მშობლების, მასწავლებლებისა და თავად ბავშვების მონაწილებით მიიღება. განათლების სისტემის სამართლიანობასა და ეფექტიანობას სხვა ფაქტორებთან ერთად სკოლის მართვის დემოკრატიული კულტურაც განაპირობებს.
