ლიტერატურა უდიდეს როლს თამაშობს ადამიანის პიროვნული თვისებებისა და უნარების განვითარებაში, ადამიანის მკითხველად ჩამოყალიბებაში, ანალიზისა და განზოგადების უნარის გაუმჯობესებაში. მე ლიტერატურა ბუნების სწავლების პროცესში ძალიან ეფექტურად გამოვიყენე. პლანეტები, კოსმოსი, ციური სხეულები მოსწავლეებისთვის შეუცნობელი და ამავე დროს უზომოდ საინტერესოა, უამრავი კითხვა აქვთ და პასუხსაც უსწრაფესად მოელიან. ესგ-ს ბუნებისმეტყველების სტანდარტის შესაბამისად ასტრონომიის ნაწილი მეხუთე კლასში ისწავლება. გარდნერის მრავალმხრივი ინტელექტის თეორიის შესაბამისად მასწავლებელი ვალდებულია მოსწავლეებში სხვადასხვა სახის უნარი განავითაროს მრავალი მიმართულებით. ამ მიზნით მრავალფეროვანი აქტივობები განვახორციელე. მაგალითად, მოამზადეს კომიქსები, სადაც გმირები მათ მიერ არჩეული პლანეტები იყვნენ, შექმნეს მოთხრობები, აალაპარაკეს ციური სხეულები, დახატეს და დაამზადეს მზის სისტემის მოდელები. ჯგუფებს შორის ჩავატარე ვიქტორინა და გამოვლინდა გამარჯვებული ჯგუფი. საბოლოოდ, მშობლებს წარვუდგინეთ მოსწავლეების ნახატები. მოსწავლეების მოთხრობების გამოყენებით შევქმენი სცენარი, რომელსაც ქვემოთ გიზიარებთ. სცენარის შექმნისას ასევე გამოვიყენე შოთა რუსთაველის ვეფხისტყაოსნიდან ის სტროფები, რომლებშიც პლანეტებს ესაუბრება ტარიელი, აქ პლანეტების ძველქართული სახელებია. თითოეული სტროფი გავარჩიეთ გაკვეთილზე და მათი ასაკის შესაბამისად პლანეტის თვისებები შევუსაბამეთ პოემაში წარმოდგენილ ინფორმაციას. ერთი გაკვეთილი დავუთმე ვაჟა ფშაველას ტექსტს ,,რა თქვა დედამიწამ“. ყველა აბზაცი დეტალურად გავშიფრე მათი დახმარებით, სცენარში ტექსტის მხოლოდ მცირე მონაკვეთი გამოვიყენე. ვისაუბრეთ მზის, ვენერას, მთვარისა და სხვა ციური სხეულების გავლენაზე სხვადასხვა კულტურასა და ადამიანის ცნობიერებაზე. მოსწავლეებმა შეისწავლეს გალაკტიონ ტაბიძის ლექსები მარსზე და ვარსკვლავებზე. რა თქმა უნდა მეხუთე კლასელებისთვის გალაკტიონის ლექსის დეტალიზაცია სრულიად ზედმეტია, ამიტომ ზოგადად განვიხილეთ ქართულის მასწავლებელთან კონსულტაციის შემდეგ. გამოვიყენე სვანური სიმღერის ტექსტი, რომელიც მზის ღვთაების, ლილესადმია მიძღვნილი. სიმღერები და ცეკვები შევარჩიე მოსწავლეებისა და მუსიკის მასწავლებლის დახმარებით. მათ ასევე მოიძიეს ინფორმაცია იმ ქართული ცეკვების შესახებ, რომელიც მზეს და სხვა ციურ სხეულებს უკავშირდება. ლიტერატურა ბუნებრივი მოვლენების აღმოჩენისთვის საუკეთესო საშუალება, ტექსტებში ეძებდნენ ქიმიურ და ფიზიკურ მოვლენებს, გაეცვნენ სინათლის არეკვლასა და ჩრდილის წარმოქმნის მიზეზს, წყლის სამ აგრეგატულ მდგომარეობას, აორთქლებას, კონდენსაციას, დნობასა და გამყარებას. რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, არ დავიწყებიათ მეგობრობის როლი პლანეტების ურთიერთობაში. ყველა გაკვეთილი სახალისო და საქმიანი გამოვიდა. უკეთესად ურთიერთობდნენ ჯგუფური მუშაობის შემდეგ, ინაწილებდნენ როლებს. ვიმედოვნებ ეს სცენარი ახალ იდეებს გააჩენს მკითხველში, რაც უფრო საინტერესოს გახდის ჩვენი ახალგაზრდებისთვის სასკოლო ცხოვრებას.
მთხრობელი: ძველად, სულ ძველად, კოსმოსურ სივრცეში ცისფერი პლანეტა დაიბადა.
მან თვალები გაახილა და მომღიმარე, ალერსიანი მზე დაინახა. მზემ დედამიწას სხივები
დააფრქვია, გაათბო და გაანათა. ჩვენი პლანეტა უფრო გალამაზდა.
ძალიან მოუხდა ჰაერის ცისფერი მოსასხამი და ცისფერი ქუდი.
მზე: – შვილო, რა ლამაზი ხარ! დღეიდან ერთად ვიქნებით. შენ სულ ჩემ ირგვლივ იტრიალებ.
დედამიწა: -რა კარგია! -თვალს არასოდეს მოგაშორებ.
მზე: – როცა შებრუნდები, ვერ მნახავ;ამას ღამე ჰქვია. არ შეგეშინდეს. მე შენ მეგობარს გამოგიგზავნი.
მთხრობელი: ღამე მოვიდა და ცაზე ვარსკვლავები მოაბნია. დედამიწა ვარსკვლავების
დათვლას შეუდგა. თვალა, თვალა, მაგრამ ყველა ვერ დათვალა. ეწყინა და გაიბუტა.
უცებ გვერდით ვიღაც ამოუდგა…
დედამიწა: -შენ ვინ ხარ?
მთვარე: -მე მთვარე ვარ, შენი თანამგზავრი, დღეიდან სულ შენ ირგვლივ ვიტრიალებ.
მთხრობელი: რა ლამაზი იყო მთვარე! ისიც ხომ მზისგან დედამიწაზე გამოგზავნილი
სხივებით იყო განათებული.
დედამიწა: -არასოდეს მიმატოვებ?
მთვარე: -არასოდეს. ჩვენ ერთმანეთს უჩინარ ხელებს ჩავჭიდებთ, ერთმანეთს
შევაკავებთ, სულ ასე ვიქნებით.
მთხრობელი: ასე დამეგობრდნენ დედამიწა და მთვარე. მიდიოდნენ, ტრიალებდნენ და
ერთმანეთს დღისა და ღამის ზღაპრებს უყვებოდნენ.
სიმღერა როცა მთვარე ვარსკვლავებს ნახავს
მთხრობელი: სამი ციური სხეული დანარჩენ პლანეტებთან ერთად ბედნიერად ცხოვრობდა გალაქტიკაში. ესენი იყვნენ უუუზარმაზარი ,,ჯუჯა“ ვარსკვლავი მზე, პატარა პლანეტა დედამიწა და სატელიტი – მთვარე. ერთ დღეს მზეს კითხვები გაუჩნდა. აინტერესებდა როგორ გამოიყურებოდა.
მზე: ნეტა როგორი ვარ? როგორ დავინახო საკუთარი თავი? ნეტა სარკე მქონდეს.
მთხრობელი: უცებ მთვარე გაახსენდა მისი ვერცხლისფერი ზედაპირით და ჩაფიქრდა.
მზე: მთვარეს ხომ სარკესავით ზედაპირი აქვს, იქნებ ის დამეხმაროს. წავალ და ვკითხავ.
მთვარე: გამარჯობა მეგობარო. როგორ ხარ? რამ შეგაწუხა? ხომ მშვიდობაა ჩვენს გალაქტიკაში?
მზე: კარგად ვარ. როგორც ჩანს შენთანაც ყველაფერი რიგზეა. მე დახმარების სათხოვნელად მოვედი.
მთვარე: თუ შემიძლია სიამოვნებით დაგეხმარები.
მზე: მაინტერესებს როგორ გამოვიყურები და შეიძლება შენს სარკეში ჩავიხედო?
მთვარე: დაგეხმარები, სანაცვლოდ შენც რამე უნდა გააკეთო ჩემთვის.
მზე: თუ გინდა ღამე ჩემს ნაცვლად შენ გაანათე, მე მაგ დროს დავისვენებ.
მთვარე: მე თანახმა ვარ ღამე შენს მაგივრად ვანათო, ამ დროს შენი სარკე ვიქნები.
მთხრობელი: მზე და მთვარე შეთანხმდნენ. დღისით მზე ანათებდა, ღამე – მთვარე. მზე ყოველ დღე ხედავდა საკუთარ თავს სარკეში ტკბებოდა სილამაზით. მთვარეც ამოდიოდა და ჩადიოდა, დღეს ღამე მოსდევდა, ღამეს დღე. მზე და მთვარე კი ენაცვლებოდნენ ერთმანეთს. ბოლოს მთვარემ შეიფერა მდგომარეობა, განდიდების მანიამ შეიპყრო.
მთვარე: მზეო, მზეო . . . რა იქნება მე ღამის მზე რომ დამერქვას? ან უბრალოდ მზე? ის კიდევ უკეთესი თუ შენ დღის მთვარეს დაგიძახებენ.
,, მზე და მთვარე წაეკიდნენ,
არა მე და არა მეო,
მზე ჰფიცავს,- დღე გავანათე,
მთვარე ტირის,-მე ღამეო.
ნეტავ რომელს დავუჯერო,
და ვირწმუნო რომლის ფიცი?
მზე თუ მთვარე გავამართლო,
მომეხმარეთ,- აღარ ვიცი!“ /მანანა ტონია/
,,ნათელმა მთვარემან ბრძანა:
– “ბევრით მე ვჯობივარ მზესა”!
დაჯდა და წიგნი დაწერა,
ზენა ქარი მიართმევსა.
მზეს რომ წიგნი მიუვიდეს,
მზე ძალიან გაჯავრდესა:
– „მე და ვარ და ის ძმა არის,
რად ვსძულდებით ერთმანეთსა.
ავი ამინდი რომ დადგეს,
ის ხომ ვერ გააშრობს გზებსა,
მცივან კაცს ხომ ვერ გაათბობს,
თუ არ დაინთებდის ცეცხლსა.
თუ ეს სიტყვა ტყუილია,
ჰკითხეთ ძირს ღამის მეხრესა”.
ღამის მეხრე დაიბარეს,
ულვაშებზე ისვამს ხელსა;
– “დაჯე, ბიჭო, სწორადა თქვი,
თორემ მიგცემთ სატანჯველსა!” –
დასვეს და ალაპარაკეს,
მეუფე ყურს დაუგდებსა:
“მე უმზეოდ როგორ გავძლებ,
ღამეს კი გავტეხავ ბნელსა, –
დღისით შევზვერავ ბალახებს,
ღამით მივრეკავ ხარებსა.” –
ერთი მაზარა უბოძეს, –
ღამე მავალია ესა;
ღვინოზედ კაცი გაგზავნეს,
მზე მთვარეს შეარიგესა.
ცისკარი მოჩანჩალებდა,
ძლივს თავის ტყავს მოათრევსა,
გათენებისას ამოდის, –
პანღური ჰკრეს, გააგდესა..
შუქურ-ვარსკვლავი მობრძანდა,
ის ძალიან დაათვრესა,
ხალათი გამოუცვალეს,
კაი ჩოხა ჩააცვესა.“ /ხალხური/
მთხრობელი: მზე გაბრაზდა. რადგან სხვა სარკე არ ჰქონდა დასახმარებლად დედამიწას მიმართა.
მზე: გამარჯობა დედამიწავ. როგორ ხარ? ხომ კარგად გათბობენ ჩემი სხივები?
დედამიწა: გამარჯობა ჩემო ვარსკვლავო. იმდენად კარგად მათბობენ შენი სხივები, რომ ჩემს თავზე
,,ორთქლის“ ღრუბლები დალივლივებენ, ოკეანეებში აისბერგები დაცურავენ და ჟუჟუნა
წვიმაც არ მავიწყებს თავს.
მზე: ძალიან მიხარია. მე კი შენი დახმარება მჭირდება;
დედამიწა: მითხარი და თუ შემიძლია აუცილებლად დაგეხმარები.
მზე: ალბათ გეცოდინება, მთვარე მეხმარებოდა, ის ჩემი სარკე იყო, ახლა მომთხოვა რომ მე მერქვას
მთვარე, ან დილის მზე. არადა ხომ იცი სამყაროში მზე მთავარია, ცენტრია და ყველა პლანეტა
მის ირგვლივ ტრიალებს, საკუთარი თანამგზავრებით.
დედამიწა: კი მაგრამ, რა შემიძლია შენთვის გავაკეთო?
მზე: შეგიძლია ჩრდილის წარმოქმნაში დამეხმარო? ჩადექი ჩემსა და მთვარეს შორის და ის შენი
მაცხოვრებლებისთვის ყოველთვის მრგვალი არ იქნება, დაემსგავსება მწიფე ბანანს.
დედამიწა: კარგი, დაგეხმარები.
მზე: დიდი მადლობა. ძალიან მიხარია სანაცვლოდ რომ არაფერი მთხოვე. შენ ნამდვილი მეგობარი ხარ;
მთხრობელი: დედამიწა და მზე მას მერე შეთანხმებულად მოძრაობენ, დედამიწა ბრუნავს საკუთარი
ღერძის გარშემო, მთვარეც ხან ბურთივით მრგვალი ჩანს, ხან მწიფე ბანანს ჰგავს, მას ამ დროს
ნამგალა მთვარეს ეძახიან.
მორალი: იყავი ის რაც ხარ, თუ შეუძლებელს მოითხოვ, ისევ შენ დაზარალდები.
სიმღერა: მზე დედაა ჩემიო
სიმღერა: მზე ვარ მზე ვარ
როგორ ხმას გამოსცემენ პლანეტები
“მო, ზუალო*, მომიმატე ცრემლი ცრემლსა, ჭირი ჭირსა,
გული შავად შემიღებე, სიბნელესა მიმეც ხშირსა,
შემომყარე კაეშნისა ტვირთი მძიმე, ვითა ვირსა,
მას უთხარ, თუ: «ნუ გასწირავ, შენია და შენთვის ტირსა».
“ჰე მუშთარო**, გეაჯები შენ, მართალსა ბრჭესა, ღმრთულსა,
მო და უყავ სამართალი, გაებრჭობის გული გულსა;
ნუ ამრუდებ უმართლესსა, ნუ წაიწყმედ ამით სულსა!
მართალი ვარ, გამიკითხე! რად მაწყლულებ მისთვის წყლულსა?
“მოდი, მარიხო***, უწყალოდ დამჭერ ლახვრითა შენითა,
შე-ცა-მღებე და შემსვარე წითლად სისხლისა დენითა,
მას უთხრენ ჩემნი პატიჟნი, მას გააგონენ ენითა,
რაგვარ გასრულვარ, შენ იცი, გულია აღარ ლხენითა.
“მოდი, ასპიროზ****, მაგრე რა, მან დამწვა ცეცხლთა დაგითა,
ვინ მარგალიტსა გარეშე მოსცავს ძოწისა ბაგითა;
შენ დააშვენებ კეკლუცთა დაშვენებითა მაგითა,
ვისმე, გლახ, ჩემებრ დააგდებ, გახდი ცნობითა შმაგითა.
“ოტარიდო*****, შენგან კიდე არვის მიგავს საქმე სხვასა:
მზე მაბრუნვებს, არ გამიშვებს, შემიყრის და მიმცემს წვასა;
დაჯე წერად ჭირთა ჩემთა, მელნად მოგცემ ცრემლთა ტბასა,
კალმად გიკვეთ გაწლობილსა ტანსა,წვრილსა ვითა თმასა.
“მო, მთვარეო, შემიბრალე, ვილევი და შენებრ ვმჭლდები,
მზე გამავსებს, მზევე გამლევს, ზოგჯერ ვსხვდები, ზოგჯერ ვწვლდები;
მას უამბენ სჯანი ჩემნი, რა მჭირს, ანუ როგორ ვბნდები,
მიდი, უთხარ, ნუ გამწირავს, მისი ვარ და მისთვის ვკვდები.
“აჰა, მმოწმობენ ვარსკვლავნი, შვიდნივე მემოწმებიან:
მზე, ოტარიდი, მუშთარი და ზუალ ჩემთვის ბნდებიან,
მთვარე, ასპიროზ, მარიხი, მოვლენ და მოწმად მყვებიან.
მას გააგონნენ, რანიცა ცეცხლნი უშრეტნი მდებიან” (ვეფხისტყაოსანი – შოთა რუსთაველი)
გალაკტიონ ტაბიძე – ვარსკვლავიანი კამარა ბრწყინავს!
ვარსკვლავი იწვის, ვარსკვლავი ბრწყინავს,
ვარსკვლავიანი კამარა ელავს,
მოდის, მოცურავს შუაღამის ბინდი,
და ჩრდილი ჩრდილზე მიდის, მიღელავს…
რძისფერ სინათლით გარშემოხვეულს,
ბავშვური ძილით ქვეყანას სძინავს…
ვარსკვლავიანი კამარა ელავს,
ვარსკვლავიანი კამარა ბრწყინავს…
მომხიბვლელ ჯადოს მყუდროებისას
ქვეშ მოჰყოლია მაღალი მთები,
და მუდმივ თოვლით გადაფარულნი
სხედან ამაყად, როგორც მდევები.
და ყინულისგან ქანდაკებული,
მათი გვირგვინი ბრწყინავს და ბრწყინავს.
სიჩუმეს არღვევს მხოლოდ ნიავი,
ტყისა ფოთლებში როცა დაჰფრინავს,
და მისი სუნთქვა, ვით დედის ნანა,
მძინარე სოფელს თავზე ევლება,
ალერსიანი ნიავი დაჰქრის,
ალერსიანი ნიავი კვდება…
ვდგევარ მთის წვერზე განმარტოებით,
გულშივ ვიკავებ მომსკდარ სიმღერას –
ვარსკვლავიანი კამარა ჯაჭვავს
სმენას, სიმღერას და თვალთა ცქერას…
მარსი – გალაკტიონ ტაბიძე
,,გზაზე არ მოჩანს არსით,
მხოლოდ ქარი ჰქრის ნელა,
ცაზე ანათებს მარსი
და ქვეყანაზე ბნელა.
ცაზე სანთლები დარგეს,
ნისლში მოძრაობს არსი,
მძინარ მდინარის სარკეს
დასჩერებია მარსი.
სულ სხვანაირად იცავს
მის რონინებას თარსი,
უახლოვდება მიწას
და ისევ ჰქრება მარსი.
სვანური სიმღერა – წყარო
ლილეო-და დიდება შენდა!
სინათლის დედავ, ნუ ჩახვალ დარჩი!
ო, თეთრო მზეო, დიდება შენდა!
შენ ხარ იმედი პირმშოთა შენთა!
სინათლის დედავ, ნუ ჩახვალ დარჩი!
მსხვერპლად შეგწიროთ ჯიხვი და არჩვი
სამთის ფერხულით გაგიძღვეთ წინ და
ფიქალის კოშკი აგიგოთ წმინდა,
რომ მისი მსგავსი არ იყოს არსად,
ქორ-შევარდენი უვლიდეს გარსა,
არწივი კრავდეს კამარას მაღლა,
შუნი და ჯიხვი წვებოდეს დაბლა!
ოქროს სასახლე გიდგას, ლილეო,
ოქროს გალავნით თვალს გაგიხარებს.
მთა საბუღრაოდ ეცოტავებათ
ოქროსრქებიან შენს საღმრთო ხარებს.
იალაღებზე რომ ბუღრაობენ,
იდრიკებიან თეთრი ქედები.
საღვთო ვერძებიც არყევენ ბურჯებს
შავი საუფლო რქების კვეთებით.
ჯახი მთაგრეხილს ხერხემალს ურყევს
და აქანავებს ცათა სწორ მურყვნებს.
ო, თეთრო მზეო!
ჩვენდა იმედად რონინობ ცაზე,
ათასი წელი გადიდებთ ასე:
დიდება შენდა! დიდება შენდა!
გვარიდე სუსხი, სენი და სევდა,
ნუ მიგვატოვებ პირმშოთა შენთა!
იმედით სავსე,
შენ კი ჩადიხარ…
დიდება შენდა!
გაინტერესებთ რა ათქმევინა ვაჟა ფშაველამ დედამიწას?
– მე ვარ დედა, მშობელი ყველასი, რაც კი თვალით ჩანს, თუ არა ჩანს, ყველას ჩემს კალთაზე უძევს თავი, ყველა ჩემით სულდგმულობს, არსებობს, საზრდოობს. შემომქმედმა მე დამბადა ყველა არსთა სიცოცხლის წყაროდ. გარეშე ჩემსა სულ პატარა მწყერსაც კი სული ამოჰხდება. ამიტომ არის, რომ დედას მიწოდებს ყოველი არსი. ვამაყობ ჩემის თავით, ჩემის სახელით.
– მრავალი, აუარებელი საქმე მაქვს, დიდი მძიმე ტვირთი მკიდია ზურგზე, მაგრამ არ ვდრკები. არ ვტირი, არ ვჩივი, მუდამ სველი მაქვს უბე და კალთები. ჩემს გულმკერდზე დიან მდინარენი. სდგანან ოკეანენი; უნდა იდინონ, უნდა მასველონ, უნდა მე ვითმინო, ხოლო ჩემმა შვილებმა გაიხარონ, ყველამ, განა თუ ერთმა და ორმა?!
– არა, არა, მე გული მიკვდება, მე ვიტანჯები, ავად ვარ, უძლური, უნაყოფო, მაშინ, როცა ყველა ჩემი შვილი ერთნაირად არ გაიხარებს ჩემის ამაგით,… დედა ვარ, დედა! იცით კი დედის გული როგორია? ნუ გგონიათ, ყელმოღერებული, რქებზურგზეგადაწყობილი ირემი ტურფა და ლამაზი მერჩივნოს საწყალს, გაქუცულ წრუწუნა თაგვს. ნუ გგონიათ, ნუ დაიჯერებთ!
– ნუ დაიჯერებთ აგრეთვე, ნადირთა მეფედ წოდებული კლანჭმაგარი და გულმაგარი ლომი თრითინაზე, საწყალ თრითინაზე მეტად მიყვარდეს. რატომ? იმიტომ, რომ დედა ვარ, ჩემი გული, ჩემი გრძნობა სხვაა, თქვენი სხვა; ბევრჯერ ბევრ თქვენგანსა რაც მოსწონს, მე მეწუნება.
– ადამიანო, თუ მე დედა ვარ და თქვენ ჩემი შვილები, რატომ არ ცხოვრობთ, როგორც ძმები? რად სტაცებთ ერთიმეორეს პირიდან ლუკმას? რად გაქვსთ ზოგს ათასი ლუკმა და სხვას ერთიც არა? ათასი ლუკმის პატრონი, ეგ ხომ ჩემი ამაგია, რად თავხედობ და იჩემებ იმას, რაც შენი არ არის, არც ყოფილა და არც როდისმე იქნება?..
– გრცხვენოდეს! შენ მტარვალი ხარ, შენ სჯალათობ, მკვლელი ხარ ძმისა და მისთან ერთად მკვლელი ჩემის გულისა. დაიდე გულზე ხელი, განსაჯე, იფიქრე კარგად და მიპასუხე: შენია ეგ ათასი ლუკმა? შენი ღვაწლი, შენი ამაგია?
– „მე ვიშრომეო!“ და თუნდ მაგრე იყოს, დაე, შრომით და ოფლით გქონდეს შეძენილი ეგ ათასი ლუკმა, მითხარი: რად იშრომე, ვის გულმკერდი ჰკაწრე და ჰღადრე? ჩემი, ჩემი! და უჩემოდ ყოველი ამაოა, როგორც ქროლვა ქარისა, როგორც ბობოქრობა მღელვარე ზღვის ზვირთთა.
– ეგ საბუთი მხოლოდ გულუბრყვილო ჩემი შვილების მოსატყუებლად გაკერია პირზე და ისინიც ტყუვდებიან. შენი შრომა მხოლოდ თამაშობაა, გართობაა და სხვა არა რა. და თვით შენი შრომა, როგორც შენ, ჩემი ამაგი ხარ, ჩემი და მხოლოდ ჩემი.
– ვინ მოგცა ნება დაეპატრონო მომეტებულს ჩემს ნაწილს. როცა მე ყველას ვეკუთვნი საერთოდ, როგორც დედა…ვიტანჯე დიდხანს, მინდა დავისვენო, მინდა გავიხარო დღეს. მინდა ვნახო, რომ ძმა ძმას აღარ სჩაგრავდეს უსამართლოდ.
– ადამიანო! ნუ იკვეხი, ნუ თვალთმაქცობ, ნუ ამბობ: ჩემის სისხლით, ჩემის ოფლით მოვრწყე დედამიწა და, მაშასადამე, მე მეტი მეკუთვნისო.. შენი სისხლი, შენი ოფლი იგივე ჩემი სისხლი, ჩემი ოფლი, ჩემი ამაგია, ჩემი ღვაწლი.… იფიქრე, კარგად იფიქრე! ჩაუკვირდი: ჩაუკვირდი, რას გეუბნები . . .
