მე-4 წერილი სერიიდან ,,სწავლის ძირი”
ამას წინათ ორი მასწავლებლის კამათს გადავაწყდი. დავობდნენ, სიტყვის ბარათია სწორი თუ სიტყვების ბარათიო. უფრო დაწვრილებით რომ წარმოგადგენინოთ, მათ ნალაპარაკევს მოვუხმოთ:
— ცხადია, ერთი სიტყვის ბარათს არ გამოვიყენებთ, მაგრამ, განა საკმარისი არაა ბარათების მრავლობითი რიცხვი, რათა მათი სიმრავლე გამოვხატოთ?
ბოლოს, როგორც იქნა, შეთანხმდნენ: თუკი ბარათზე მხოლოდ ერთი სიტყვა წერია, მაშინ მას უნდა დავარქვათ სიტყვის ბარათი, ხოლო რამდენიმე ასეთ ერთსიტყვიან ბარათს — სიტყვის ბარათებს ვუწოდებთ. იმ შემთხვევაში კი, თუკი ერთ ბარათზე ორი ან რამდენიმე სიტყვაა მოცემული, მაშინ ამ ბარათს სიტყვების ბარათი უნდა ვუწოდოთ, ხოლო რამდენიმე ასეთი ბარათს – სიტყვების ბარათები.
შეიძლება ზოგიერთ ჩვენგანს უსაგნო კამათად მოეჩვენოს ზემოთ აღწერილი დიალოგი, მაგრამ არაა ასე. როდესაც ადამიანს რაიმე, თუნდაც წვრილმანზე, ახირება აწუხებს და აშფოთებს, მას ეს შფოთვა უნდა მოვუხსნათ. წინააღმდეგ შემთხვევაში დაზარალდება მის მიერ საკითხის არსობრივად აღქმა-გათავისების საქმე. სამწუხაროდ, ხშირად ამ ფაქტორს არ ვითვალისწინებთ ხოლმე და წვრილმანზე ახირებულ ადამიანებს ვამუნათებთ, დავცინით და ჯიუტად ვცდილობთ მათ ,,გონიერების კალაპოტში” დაბრუნებას…
* * * * * * *
სერია ,,სწავლის ძირის” მე-4 წერილში ვისაუბრებთ ერთ-ერთი ეფექტიანი რესურსის გამოყენებაზე, რომელიც დაგვეხმარება, მოსწავლეებს გაწაფული კითხვის უნარის ჩამოვუყალიბოთ. სწორედაც რომ სიტყვის ბარათებს ვგულისხმობთ. ამ რესურსის შესახებ შეგვიძლია ცნობილი გამონათქვამი გადავაკეთოთ: არაფერი ისეთი იაფი არ უჯდება მასწავლებელს, როგორც სიტყვის ბარათების დამზადება და არაფერი ისეთ ზეგავლენას არ ახდენს კითხვის გაწაფულობაზე, როგორც სიტყვის ბარათები…
დასაწყისშივე აღვნიშნოთ, რომ გაწაფული კითხვა კითხვის ერთ-ერთი კომპონენტია, რომელიც გულისხმობს ტექსტის სწორად, სწრაფად და ინტონაციით წაკითხვას. უფრო დაწვრილებით ეს კომპონენტი ნამდვილად იმსახურებს განხილვას, აქ კი მოკლედ აღვნიშნოთ, რომ ამ უნარზე მუშაობა აუცილებელია კითხვის სწავლების დასაწყისშივე, მეტიც, წინასაანბანო პერიოდშიც.
— როგორ უნდა ვიმუშაოთ წინასაანბანო პერიოდში კითხვის გაწაფულობაზე, როდესაც ბავშვებმა ასოების ცნობაც კი არ იციან? — იკითხავს მავანი.
სანამ ამ შეკითხვას ვუპასუხებთ, მოკლედვე გავიხსენოთ, რომ არსებობს კითხვის სწავლების ორი განსხვავებული მიდგომა. ერთი, ე.წ. ანალიზური (დაღმავალი) მიდგომა გულისხმობს მთლიანი სიტყვების ამოცნობაზე მუშაობას და შემდეგ მისი შემადგენელი ასოების დასწავლას. მეორე, ე.წ. სინთეზური (აღმავალი) მიდგომა კი გულისხმობს ასოების დასწავლის შემდეგ მათ სიტყვებად გაერთიანებაში ვარჯიშს. დავამატოთ, რომ გენიალურმა იაკობ გოგებაშვილმა თავის დედაენაში მაშინდელი დროისა და დღევანდელობისთვისაც პროგრესული ანალიზურ-სინთეზური მიდგომა შეიტანა. ხოლო გასულ ათწლეულში საქართველოს სკოლებში ჯიპრაიდის (USAID დაწყებითი განათლების პროექტი) მიერ დაინერგა სრულფასოვნად ანალიზურ-სინთეზური მიდგომა, რომელიც უფრო ვრცლადაც განხილვას იმსახურებს.
რომელ მიდგომასაც არ უნდა მიჰყვებოდეს ესა თუ ის სახელმძღვანელო, გასათვალისწინებელია კვლევებით დადასტურებული დასკვნები, რომ მთლიანი სიტყვების ამოცნობაში ვარჯიში მოსწავლეებს ეხმარება გაწაფული კითხვის შედარებით მაღალი შედეგების მიღწევაში. ეს დასკვნა კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება იმის გათვალისწინებით, რომ დადებითია კორელაცია (ურთიერთდამოკიდებულება) კითხვის გაწაფულობასა და წაკითხულის გააზრებას შორის.
ამიტომ მთლიანი სიტყვების ამოცნობაზე ყურადღების გამახვილება წინა საანბანო პერიოდშივე უნდა დავიწყოთ. მეტიც, სკოლაში შესვლამდე ზოგიერთი ბავშვი უკვე ცნობს გარკვეულ სიტყვებს. სიტყვების ამოცნობა და მათი დეკოდირების (ასო-ასო გაშიფვრის) გარეშე წაკითხვა მოსწავლეს ეხმარება კითხვის სიჩქარის მომატებაში, უზოგავს ენერგიას, რომელსაც უკვე წაკითხული ტექსტის გააზრებისკენ მიმართავს (ამიტომაცაა, ორ კომპონენტს შორის დადებითი კორელაცია).
სანამ სიტყვის ბარათების გამოყენების სხვადასხვა მეთოდს მიმოვიხილავთ, აღვნიშნოთ, რომ წინასაანბანო პერიოდში ადეკვატური იქნება, თუკი სიტყვის ბარათებთან ერთად შესაბამისი ნახატიც იქნება. ჩამოვთვალოთ და მიმოვიხილოთ, რა სიტყვები შეიძლება გამოვიყენოთ სიტყვის ბარათების დამზადებისას:
- მოსწავლეთა საკუთარი სახელები
- ხშირი სიტყვები
- თემატური სიტყვები
- ტექსტის სიტყვები
- ცრუ სიტყვები
- ნაკლული სიტყვები
- სინონიმები, ანტონიმები…
- მოსწავლეთა საკუთარი სახელების ბარათები
ამ სერიის პირველ წერილში ვსაუბრობდით, რომ პირველი სიტყვის ბარათები, რომლებიც პირველკლასელებთან უნდა გამოვიყენოთ, მოსწავლეთა საკუთარი სახელების ბარათები უნდა იყოს. ამიტომ ამაზე აქ აღარ გავაგრძელოთ საუბარი, თუმცა კი ჩემი სასწავლო პრაქტიკიდან ერთი ამბავი მინდა, გავიხსენო.
ერთ არაქართულენოვან სკოლაში მუშაობისას ვასწავლიდი მეშვიდე კლასს და აღმოვაჩინე, რომ არიადნე (სახელი შეცვლილია) ქართულად ვერ კითხულობდა. გავიკითხე და დავადგინე, რომ მას კითხვა არც მშობლიურ ენაზე შეეძლო. ფაქტობრივად, სსსმ მოსწავლე იყო, ოღონდ სტატუსის გარეშე. მასთან საბაზისო უნარების ჩამოყალიბებაზე მუშაობა დავიწყე, თუმცა უშედეგოდ. დავუხატავდი ნაცნობ საგნებს (ბანანი, დაფა, მაგიდა, ვაშლი…) დავმარცვლავდით, მივუწერდით მნიშვნელობებს. ამ კონტექსტში ხვდებოდა, რომ ვაშლთან „ვაშლი“ ეწერა, ბანანთან — „ბანანი“… მაგრამ, თუკი ზეპირად დავასახელებდი ბგერა-ბგერა იმავე ვაშლსა თუ ბანანს, ვერ ამთლიანებდა, ვერ ამბობდა სწორად. შესაბამისად, ამოვიკითხავდით ასო-ასო ამა თუ იმ დაუსურათებელ სიტყვას, მთლიანი დაწერილი სიტყვის ამოცნობას ვერ ახერხებდა. ცხადი იყო, რომ არიადნას არ ჰქონდა ფონოლოგიური კომპეტენცია — ბგერებს სიტყვად ვერ აერთიანებდა. სიტყვების გამოთქმა შეეძლო, მეტიც, ქართულად ყველაზე უკეთესადაც კი ლაპარაკობდა.
გადავწყვიტე, ამ მეშვიდეკლასელებთანაც ის საკუთარი სახელების ბარათები გამომეყენებინა, რომელსაც, როგორც წესი, პირველი კლასელებისთვის ვიყენებდი ხოლმე. და დავამზადე კიდეც: ირინე, არიადნა, მანუჩარი, ანაჰიტი, ბეგლარი, მემედი…
და სიის ამოკითხვისას ავწევდი ხოლმე შესაბამისი მოსწავლის ბარათსაც. თან თვალს გავაპარებდი არიადნესკენ, რომელიც თან ჩემს ბარათიან ხელს უყურებდა, თან ტუჩებს აცმაცუნებდა. მე, ვითომც არაფერი, ვაგრძელებდი ,,სიის ამოკითხვას”. სია კი მუდამ ერთი თანმიმდევრობით იკითხებოდა: ირინე, არიადნე, მანუჩარი, ანაჰიტი, ბეგლარი, მემედი…
ერთი კვირის შემდეგ სიის ამოკითხვისას დასასახელებელ სახელს ბგერა-ბგერა ვაცხადებდი: ი-რ-ი-ნ-ე, ა-რ-ი-ა-დ-ნ-ა, მ-ა-ნ-უ-ჩ-ა-რ-ი…
ორი კვირის შემდეგ არიადნე უკვე ახერხებდა თავისი და სიაში პირველი თანაკლასელის ბგერა-ბგერა ნათქვამი სახელების ამოცნობა-თქმას და ამ სახელების ჩასაწერად საჭირო ასოების ცნობას. ორი თვის შემდეგ კი ის ყველა ნაცნობ ლექსიკურ ერთეულსაც კითხულობდა.
- ხშირი სიტყვების ბარათები
ენაში მაღალი ინტენსივობით გამოყენებულ სიტყვებს ხშირი სიტყვები ჰქვია. სიტყვათა რეიტინგის შედგენა მარტივია: უნდა ავიღოთ თანამედროვე თუ კლასიკური ლიტერატურა, თანამედროვე პრესა-ტელევიზიაში არსებული ტექსტები, სოციალური ქსელების ნაწერები, პოლიტიკოსთა და ბლოგერთა გამოსვლები და დავთვალოთ მათში ამა თუ იმ სიტყვის გამოყენების სიხშირე. ასეთი საქმე ქართული ენისთვის არ გაკეთებულა, თუმცა ქართულის ხშირი სიტყვების რამდენიმე ვარიანტი ცნობილია. ერთი ვერსია თხუთმეტზე მეტი წლის წინ გამოქვეყნდა, რომელიც ძირითადად მაშინდელი პრესის ტექსტებს ეყრდნობოდა და იგრძნობოდა კიდეც მასში პოლიტიკურ ტერმინთა სიმრავლე. მეორე ჩვენთვის ცნობილი ვერსია ჯიპრაიდის სიაა, რომელიც ამ ათიოდე წლის წინ გამოქვეყნდა. სანამ ჩვენეულ 100 ყველაზე ხშირად გამოყენებულ სიტყვას გაგიზიარებდეთ, დავფიქრდეთ, რამდენად დაემთხვევა 100 ყველაზე ხშირი ქართული სიტყვა 100 ყველაზე ხშირ ინგლისურ თუ ფრანგულს სიტყვას? ვფიქრობ, საინტერესო და სასარგებლო დისკუსია გამოგვივა, თუკი ამ საკითხს კოლეგებთან ერთად განვიხილავთ ერთ-ერთ სამუშაო შეხვედრაზე და პასუხის საძიებლად კვლევებსაც ჩავატარებთ ჩვენივე მოსწავლეების ჩართულობით.
ვნახოთ ასი ყველაზე ხშირად გამოყენებული ქართული სიტყვის ჩვენეული ვერსია, რომლის შედგენისასაც გათვალისწინებულია ინგლისური ენის ხშირი სიტყვებიც:
| და
ის ეს არის აი იქ აქ არა რა რომ ვარ ვართ ხარ არიან ზის აქვს თავი იყო ჩვენი შენი |
ჩემი
თქვა მერე ხელი პირი ვინ მე შენ ან ანუ მაგრამ როგორ სად როდის მათი თუ სხვა სულ შესახებ ბევრი |
ჯერ
შემდეგ ზოგი უნდა მინდა ძაღლი ჰყავს ვიცი იცის ამბობს მამა მისი სახლი დედა წინ უკან ერთი ერთხელ ბევრი კარგი |
კარგად
ცუდად ჰქვია მიდის თითი დადის დაბლა მაღლა დიდი პატარა რატომ ვაშლი მადლობა გზა ხალხი ფეხი მელა კატა კაცი ქალი |
მიწა
იცინის პური წყალი უცებ ცა მიწა ხვალ დღეს ზეგ რძე ხმა დაფა წიგნი კალამი რვეული მზე ია ხიდი მთა |
- თემატური სიტყვები
სიტყვის ბარათები უნდა დავამზადოთ ამა თუ იმ თემასთან დაკავშირებითაც. მათ გამოვიყენებთ ან ამ სასწავლო თემის გავლისას, ან მისი გახსენების მიზნით. აღსანიშნავია, რომ თემატური სიტყვების ბარათებზე გადატანის დროს უნდა გავითვალისწინოთ ამა თუ იმ სიტყვის სიგრძე (მასში ასოთა რაოდენობა) და მოსწავლეთა ვარჯიში არ უნდა დავამძიმოთ ბევრი გრძელი სიტყვის გამოყენებით. აგრეთვე გასათვალისწინებელია შესარჩევი სიტყვების სიხშირეც — არაა საჭირო, მაგალითად, ზამთრის თემატიკაზე საუბრისას ბავშვების ვარჯიში ისეთი სიტყვის ბარათებით, როგორიცაა: ჭირხლი ან, თუნდაც, მაქმანი. ვნახოთ რამდენიმე სასწავლო თემა და ის სიტყვები, რომლებიც შეიძლება გამოვიყენოთ ამ თემის დამუშავებისას.
| სახლი | სკოლა | შინაური ცხოველები (ფრინველებიც) |
| ოთახი, მაგიდა, სკამი, ტახტი, ტელევიზორი, საწოლი, კედელი, იატაკი, ჭერი, კარადა, გაზქურა, აბაზანა, სავარძელი… | კლასი, ეზო, დირექტორი, მასწავლებელი, მოსწავლე, მერხი, დაფა, სკამი, მაგიდა, ცარცი, ჩანთა, წიგნი, კალამი, რვეული… | ძაღლი, ძროხა, კატა, ცხენი, ღორი, ქათამი, ბატი, ინდაური, ცხვარი, თხა, კურდღელი, იხვი, ციცარი… ხბო, ლეკვი, წიწილა, კნუტი… |
| შემოდგომა | ზამთარი | ცა |
| ხე, ფოთოლი, ყვითელი, გრილა, სიგრილე, წვიმა, წვიმს, ბალახი, მწვანე, ხილი, ქარი, ფრინველი, რთველი, სექტემბერი… | თოვლი, ფიფქი, სიცივე, ცივა, თოვს, თოვლის ბაბუა/პაპა, საჩუქარი, ახალი წელი, მეკვლე, ციგა, გუნდა, ჩურჩხელა, ნაძვის ხე… | მზე, მთვარე, ღრუბელი, ქარი, რაკეტა, კოსმოსი, ვარსკვლავი, თვითმფრინავი… |
- ტექსტის სიტყვები
ჩვენი სიტყვის ბარათების ბანკს პერიოდულად უნდა დავამატოთ ხოლმე იმ ტექსტის მიხედვით დამზადებული ბარათებიც, რომლებსაც გავდივართ. წინასაანბანო პერიოდში ეს შეიძლება იყოს ზეპირად დამუშავებული ტექსტიდან ამოკრეფილი სიტყვები, ოღონდ არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მათი ამოცნობა-ამოკითხვა ამ ეტაპზე პრიორიტეტული არ უნდა იყოს. მხოლოდ თამაშითა და ხალისით უნდა მივაღწიოთ რამდენიმე სიტყვის ხატის დამახსოვრებას.
წინასაანბანო ტექსტიდან სიტყვების ამოსარჩევად შეგვიძლია, გავიხსენოთ მაყვალა მრევლიშვილის ბრწყინვალე ლექსი ,,დილა მშვიდობისა”, რომელიც ბავშვებმა სკოლაში შესვლამდეც იციან და ჩვენ მას უკვე საპირველკლასო სხვა მიზნებისთვის ვიყენებთ. რა სიტყვებს გადავიტანთ ბარათებზე? ესენი შეიძლება იყოს: ჩიტი, დილა, მზე, ყვავილი, ვის, შენ, პატარა, პირი, ყველა, მე.
თუკი ამ სიტყვებს შევაფასებთ, უნდა ვთქვათ, რომ მათი უმრავლესობა ერთდროულად რამდენიმე პრინციპს აკმაყოფილებს: ხშირი სიტყვებიცაა და მოკლეც. ეს კი ერთი-ორად ზრდის მათ სარგებლიანობას. ეს პრინციპი — სიხშირე და სიმარტივე — უნდა გავითვალისწინოთ ტექსტებიდან შერჩეული სიტყვების მიხედვით სხვა ბარათების დამზადებისასაც.
- ცრუ სიტყვები
რადგან სიტყვის ბარათებზე ვსაუბრობთ, უნდა გავიხსენოთ სიტყვების კიდევ ერთი სახეობა, თუმცა მკაცრად უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მათი გამოყენება წინასაანბანო პერიოდში დაუშვებელია. ეს არის ე.წ. ცრუ სიტყვები ან, გნებავთ, ფსევდოსიტყვები, ვითომ სიტყვები.
ზოგიერთი მასწავლებელი ასეთი სიტყვების გამოყენების წინააღმდეგია, თუმცა მომხრეები ამბობენ, რომ ენაში არარსებული სიტყვების ამოცნობა-ამოკითხვაში ვარჯიში მოსწავლეს დეკოდირების უნარში წაფავს. თან ეს პროცესი სახალისოდაც წარიმართება და ბავშვებსაც ვუბიძგებთ „შემოქმედებითად” გამოიგონონ ახალი აბსურდული სიტყვები. ისეთები, როგორიცაა: ბორგე, მითხი, კრაფა, ცორბა, გლა, არბანი, გავსი…
შეიძლება ბარათებზე შეთავაზებული ცრუ სიტყვა რომელიმე სიტყვის ნაწილიც იყოს: ტყელა (ცისარტყელა), მზესუ (მზესუმზირა), ავილი (ყვავილი), ვლებე (მასწავლებელი), ოთეკა (ბიბლიოთეკა) და ა.შ.
ზოგიერთმა შეიძლება ამ მიზნით ინგლისურის (ან სხვა უცხოური ენის) ქართულად ჩაწერილი სიტყვები გამოიყენოს (ბექ, ბლექ, ორენჯ, გლასს…). თუმცა ასეთი მიდგომის ეფექტი მე არ შემისწავლია და მის შედეგიანობაზე თავს ვერ დავდებ…
- ნაკლული სიტყვები
ზოგჯერ შეიძლება გამოვიყენოთ ე.წ. ნაკლული სიტყვებიც. ანუ სიტყვები, რომლებიც ბოლომდე არ წერია ბარათზე და ნაკლული ასოების ნაცვლად შესაბამისი რაოდენობის წერტილი/ხაზია გამოსახული. მაგალითად:
მაგი – – (მაგიდა)
– – ფა (დაფა)
ლ – – ა (ლუკა)
გე – – (გემი)
სახ – – (სახლი)
დაკვირვებული მასწავლებლები დაგვეთანხმებიან, რომ ბავშვებს ზოგჯერ ეშლებათ ხოლმე ამა თუ იმ სიტყვის დაბოლოების სწორად ამოკითხვა. ამის მიზეზი სხვადასხვა ფაქტორი შეიძლება იყოს (უყურადღებობა, ენერგიის დაზოგვა, უნებისყოფობა, გაუაზრებლად წაკითხვა…) და საჭიროა სწორედ ამ მიზეზების კვლევაც. ასეთი ნაკლულის სიტყვებით დამზადებული ბარათებით ვარჯიში მნიშვნელოვნად დაეხმარებათ მოსწავლეებს აღნიშნული პრობლემის გადაჭრაშიც. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ წინასაანბანო პერიოდში ასეთი ბარათების გამოყენებისგან თავი უნდა შევიკავოთ. თუ მაინცდამაინც, საკუთარი სახელების ნაკლული ვერსიები შეიძლება გამოვიყენოთ.
- სინონიმები, ანტონიმები…
როგორც სიტყვის ბარათების ნაირსახეობა, კარგად გამოიყენება სინონიმებისა და ანტონიმების ბარათებიც. ოღონდ, რასაკვირველია, მათი გამოყენებისგან წინასაანბანო პერიოდში თავი უნდა შევიკავოთ.
ასეთი ბარათები შეიძლება ორი გზით დავამზადოთ:
- ბარათზე დავწეროთ ორივე სიტყვა: ანტონიმური და სინონიმური წყვილები (დღე — ღამე, ბიჭი — გოგო, ბებია — ბაბუა… ბაბუა — პაპა, აბი — ტაბლეტი, ვაზი — ვენახი…)
- სინონიმური ან ანტონიმური წყვილის მხოლოდ სიტყვა დავწეროთ ბარათზე და მათ მეწყვილეს ბავშვები სხვადასხვა აქტივობით ამოიცნობენ.
როგორ გამოვიყენოთ სიტყვის ბარათები?
სიტყვის ბარათებით აქტივობებს უხვად შევხვდებით საქართველოს დაწყებითი განათლების პროექტის ფარგლებში გამოცემულ წიგნში „კითხვისა და წერის სწავლება დაწყებით საფეხურზე”, რომელიც ღიადაა ხელმისაწვდომი და ბევრი მასწავლებლის სამაგიდო წიგნია: http://kargiskola.ge/teachers/resource_books/kitxva/resursi_kitxva.pdf
სიტყვის ბარათების ჩასატარებელი აქტივობები უნდა დაეყრდნოს სამ პრინციპს:
- სისტემურობა — მასწავლებელმა ყოველ გაკვეთილზე უნდა გამონახოს მცირე დრო მაინც მათი გამოყენებისთვის;
- ხალისი — სიტყვის ბარათებით ვარჯიში უნდა წარიმართოს თამაშის ფორმატით, ხალისით, აზარტით, დაღლისა და მობეზრების გარეშე;
- თანამონაწილეობა — მნიშვნელოვანია, თამაშის წამყვანის როლში მოსწავლეებიც ჩავრთოთ ხოლმე. მათ კარგი იდეები შეიძლება გაუჩნდეთ ახალი თამაშების მოფიქრებითაც.
მოკლედ მიმოვიხილოთ რამდენიმე აქტივობა:
- ბარათი-იარლიყები: საკლასო ოთახში არსებულ საგნებზე (დაფა, მაგიდა, მერხები, კარადა, კედელი, ჭერი, იატაკი…) სიტყვის ბარათების მიკვრა და პერიოდულად მათი ამოცნობა;
- ბარათების განთავსება ანბანური სიტყვების კედელზე;
- ბარათების სწრაფი ჩვენება და წაკითხვის/ამოცნობის მოსწრება;
- დაფაზე გაკრული ბარათების დამახსოვრება და მათი გადაბრუნების შემდეგ ამოცნობა;
- დაფაზე გაკრულ ბარათებში რითმული სიტყვების ამოცნობა (ხელი, ფეხი, თავი, ცელი…);
- მაგიდაზე ამობრუნებულად დალაგებული ბარათებიდან ერთის შერჩევა და დაფაზე დაწერილ იმავე სიტყვებიდან შესაბამისზე მიკვრა;
- სიტყვის ბარათის დაკავშირება შესაბამის ილუსტრაციასთან (წინასაანბანო პერიოდში ილუსტრაციას შედარებით მცირე ზომით სიტყვაც უნდა ეწეროს);
- სიტყვის ბარათებით ლოტოს პრინციპით დამზადებული დაფების შევსება;
- სიტყვის ბარათებით ვაჭრობა — მოსწავლეების მიზანია, დარიგებული სიტყვის ბარათები შეავსონ ერთგვაროვანი სიტყვებით. მაგალითად, ხილი, ცხოველი, სასწავლო ნივთები და სხვა;
- დაფაზე გაკრული სიტყვების მწკრივში გადაადგილებული ბარათების ამოცნობა;
- სიტყვის ბარათის თანდათან (ასო-ასო) ჩვენება და ბავშვების მიერ მისი პროგნოზირება;
- დარიგებული სიტყვის ბარათების სირთულის მიხედვით დალაგება…
გარდა ამისა, მასწავლებელს შეუძლია სხვა უამრავი აქტივობის მოძიება და მოგონება სიტყვის ბარათების სასარგებლოდ გამოყენების მიზნით. ზემოთ ჩამოთვლილი აქტივობებიდან წინასაანბანო პერიოდში ყველას გამოყენება შეუძლებელი იქნება, თუმცა რამდენიმე მათგანი (განსაკუთრებით, თუკი ისინი მოსწავლეთა საკუთარი სახელებით იქნება წარმართული) ნამდვილად სასარგებლოა. სიტყვის ბარათების გამოყენებით ზოგიერთი აქტივობის შესახებ დამზადებულია ვიდეოფილმიც USAID საბაზისო განათლების პროგრამის ფარგლებში: https://www.youtube.com/watch?v=3dh1OO_I8M0&t=2s.
ბოლოს აღვნიშნოთ, რომ თანდათანობით ჩვენი ბარათების სიტყვები ადგილს დაიკავებენ ანბანური თუ თემატური სიტყვების კედელზეც. კიდევ ერთხელ გადავხედოთ სიტყვების კედლის სხვადასხვა ვარიანტს ქვემოთ მოცემულ ფოტოებზე (ფოტოები ამოღებულია ვიდეომასტერკლასიდან „ანბანური სიტყვების კედელი” 1. ანბანური სიტყვების კედელი). აღსანიშნავია, რომ ანბანური სიტყვების კედელი ნამდვილად იმსახურებს ცალკე საუბარს.
ადრეული ვარიანტი წინა საანბანო პერიოდში
ანბანური სიტყვების კედლის ვარიანტი საანბანო პერიოდის ბოლოსკენ
ბოლოს გთავაზობთ ონლაინფაილს — სლაიდებზე გადატანილ სიტყვებს, რომლებსაც მასწავლებლები საჭიროების მიხედვით გამოიყენებენ, მასში შეიტანენ სათანადო ცვლილებებს: https://docs.google.com/presentation/d/1FT_xsX_cpu_XBLnvlVhWjPQxfvzLoImYefiXo8m9f9s/edit?usp=sharing.
