მოზარდებთან ურთიერთობის ხანგრძლივი გამოცდილება ერთი მნიშვნელოვანი დასკვნის გაკეთების საშუალებას მაძლევს – მათთან ურთიერთობისას ნდობა პრიორიტეტული ღირებულებაა.
სწორედ ნდობა და არა პატივისცემა, მეგობრობა, სიყვარული, ურთიერთგაგება, თანამშრომლობა ან ნებისმიერი სხვა… ერთადერთი ყველაზე სანდო და მძლავრი გარანტია ღირებული ურთიერთობისა არის ნდობა. მოზარდი უნდა ენდობოდეს უფროსს. მოზარდს სასიცოცხლოდ სჭირდება უფროსი, ვისთანაც შეძლებს კითხვების დასმას. უხერხული, მიუღებელი, ეგზისტენციური, საზარელი, უსიამოვნო, ყველანაირი კითხვის დასმას. უფროსი, ვის მიმართაც უპირობო ნდობით იქნება აღჭურვილი. ვინც მას მოუსმენს და მიიღებს ნებისმიერ შემთხვევაში. არ განსჯის. არ დასჯის. არ დაამუნათებს. არ უსაყვედურებს.
მოისმენს და მოიქცევა მისი საუკეთესო ინტერესების გათვალისწინებით. მასთან შეთანხმებით.
საწინააღმდეგოდ გავრცელებული შეხედულებისა, ღრმად ვარ დარწმუნებული – მეგობრებს მოზარდები საკუთარ ასაკობრივ კატეგორიაში იპოვიან. უფროსსა და მოზარდს შორის კი ნდობაზე დაფუძნებული კავშირი უმნიშვნელოვანესია თავად მოზარდისთვის და ძვირფასი გამოცდილებაა უფროსისთვის.
16 წლის მოზარდი სვამს კითხვას – რა უნდა ვიცოდე, თუ ნარკოტიკის გასინჯვა დამაინტერესებს?
უფროსის რეაქცია:
- როგორ ბედავ! ამაზე ფიქრიც არ გაბედო! შენხელა რომ ვიყავი, აზრადაც არ მომივიდოდა. ახლავე ვეტყვი მამაშენს. გამოიკეტები სახლში! არანაირი მეგობრები და გარეთ ყოფნა გვიანობამდე! ეს როგორ გამიბედე! ესე იგი უკვე გაგისინჯავს კიდევაც? ახლავე გამოტყდი!
ასე დასამარდება სამუდამოდ მოზარდის ნდობაცა და ურთიერთობის სურვილიც უფროსთან.
ამ გაუგებრობებით, ფორიაქით, ტკივილითა და პრობლემებით სავსე სამყაროში მოზარდი დარჩება საკუთარი თავის ანაბარა. მას ეცოდინება, რომ უფროსთან ან, ყოველ შემთხვევაში, ამ კონკრეტულ უფროსთან დანამდვილებით არ ღირს არაფრის კითხვა, გარკვევა. ის ვერ იპოვის მხარდაჭერას და ვერ მიიღებს თანადგომას მისგან.
ამის ნაცვლად მიიღებს უსარგებლო ჭკუის დარიგებებს, აკრძალვებს, აკრძალვებს, კიდევ აკრძალვებს და ლოზუნგებს. ყოველდღიური ცხოვრება კი, მოგეხსენებათ, ამეებისგან არ შედგება.
16 წლის მოზარდი სვამს კითხვას – რა უნდა ვიცოდე, თუ ნარკოტიკის გასინჯვა დამაინტერესებს?
პირველი რეაქცია შოკია. არ შემჩნევის მცდელობა. მერე ფიქრების კორიანტელი – რა ვუპასუხო, როგორი რეაქციაა სწორი…რა ვუთხრა, რა არ ვუთხრა…რა იქნება დამაზიანებელი…რა იქნება მარგებელი…რომელია ის ერთადერთი სწორი, ჭეშმარიტი, ყველაფრის მომგვარებელი პასუხი, რომელიც ერთადერთ ჭეშმარიტ გზაგზე დააყენებს და ყველა საფრთხეს აარიდებს…
და ჩვენ, რასაკვირველია, ვიცით, რომ ასეთი პასუხი არ არსებობს.
ისიც ვიცით, რომ უპირობო მხარდაჭერასა და ნდობით აღსავსე ურთიერთობას ალტერნატივა არ აქვს და ეს კითხვა სწორედ ამაზე მიუთითებს. ამ ორ ადამიანს შორის, კითხვის დამსმელ მოზარდსა და სწორი პასუხის მაძიებელ უფროსს შორის, ფასდაუდებელი ურთიერთობაა.
რამხელა შვებაა! მოზარდს შეუძლია დასვას ეს კითხვა და მიიღოს პასუხი.
- დრო მჭირდება, რომ ამ კითხვაზე საპასუხოდ მოვემზადო. კვლევებსა და წყაროებს უნდა ჩავხედო. აუცილებლად გაგცემ პასუხს. მადლობა, რომ გამიზიარე ინტერესი. მადლობა ნდობისთვის!
- არაფრის. შენ გაგისინჯავს რამე?
- არა, მაგრამ ვყოფილვარ ისეთ სიტუაციაში, როცა იყო შესაძლებლობა. ყოველთვის გონების სიფხიზლეს ვამჯობინებ, არ მომწონს, როცა გონება დაბინდული მაქვს და სხეულის მართვა ან კონტროლი ჭირს. ნარკოტიკული სშუალებები ამასთან ასოცირდება ჩემთვის. უმართაობასთან. ეს მაშინებს.
- სიმთვრლესავითაა, თუ იცი?
- ალკოჰოლის ზემოქმედება ვიცი როგორიცაა, შედარება კი არ შემიძლია, როგორც გითხარი, არ მაქვს გამოცდილება. თუ გაინტერესებს, შემიძლია ვთხოვო სანდო ადამიანს და ის დაგელაპარაკება. ამ სპეციალობის ექიმთან შეგვიძლია დავგეგმოთ ვიზიტი.
- კარგი. თუ გადავწყვიტე, გეტყვი და წავიდეთ.
- ერთი დღე მომეცი და ხვალ დავუბრუნდეთ ამ საუბარს, კარგი?
- ოკ.
დიალოგი დასრულდა. უფროსს შვება, მადლიერება, სიხარული, სიამაყე და ფორიაქი – ეს ყველა განცდა ერთდროულად ეუფლება.
თავში ისევ კორიანტელია: „რა კარგია, რომ იკითხა. ნეტავ რატომ დაინტერესდა. კიდევ კარგი, აღელვება არ დამეტყო. მგონი, სწორად ვუპასუხე. როგორ გამიმართლა, რომ მენდობა. რა კარგია, რომ მკითხა…!“
მეორე დღეს საუბარი გრძელდება. უფროსი და მოზარდი ერთად განიხილავენ კვლევებსა და წყაროებს, რომლებიც ნარკოტიკული ნივთიერებების მოხმარებას, მოხმარების შედეგებს ეხება.
საუბრის ბოლოს დასკვნების გაკეთებისა და შეჯამების დროა.
შეჯერებული „პუნქტებია“:
- ნარკოტიკული ნივთიერების თუნდაც ერთჯერადი მოხმარება/გასინჯვა შესაძლოა გახდეს უკუქცევადი დაზიანების მიზეზი.
- ნარკოტიკული ნივთიერების ზემოქმედების ქვეშ ადამიანი ვერ აკონტროლებს ჯეროვნად საკუთარ თავს, ქმედებები და გადაწყვეტილებები შესაძლოა იყოს დამაზიანებელი ან დამღუპველი (როგორც მისთვის, ისე სხვისთვის);
- დღეს ძალიანაა გავრცელებული კუსტარულად დამზადებული ე.წ. სააფთიაქო ნარკოტიკები. მომხმარებლები ან გამსაღებლები პრეპარატებისა და მინარევებისგან თავად ამზადებენ სინთეზურ ნივთიერებებს. ისინი ძალიან მძიმე დამოკიდებულებას და ჯანმრთელობის სერიოზულ დაზიანებებს იწვევენ.
- შავ ბაზარზე იყიდება იაფი პრეპარატები. მათი თუნდაც ერთხელ მოხმარება აზიანებს გულ-სისხლძარღთვთა სიტემას, მისი ზემოქმედების შედეგად შესაძლოა განვითარდეს თრომბოზი. თრომბოზი არის სისხლის კოლტი, რომელიც ვენებში ყალიბდება და აფერხებს ვენური სისხლის დინებას. შესაბამისად, შესაძლოა განვითარდეს შეშუპება, ტკივილი, ღრმა ვენების თრომბოზის დროს კი იქმნება ლეტალური (სასიკვდილო) საფრთხე.
- სინთეზური, იაფი, სააფთიაქო ნარკოტიკების მოხმარების შედეგად ხშირია ინექციის ადგილების დაჩირქება, წყლულები, კანის საფარის სერიოზული დაზიანებები. ორიოდე თვეც კი საკმარისია იმისთვის, რომ დადგეს უკუქცევადი შედეგები – ჯანმრთელობა შეირყეს და დაზიანდეს სამუდამოდ.
- გავრცელებული ნარკოტიკები შეიცავს მძიმე მეტალს, რომელიც ცენტრალურ ნერვულ სისტემაში გროვდება და ნევროლოგიურ დარღვევებს იწვევს. მომხმარებელს სწრაფად უვითარდება მძიმე სიმპტომები – მოძრაობის შეზღუდვა, პარკინსონიზმი.
- მოხმარების შედეგად თითქმის გარანტირებულია ფსიქიკური აშლილობები, ქცევითი დარღვევები, ფსიქოზები, ჰალუცინოზი, აგრესია.
- ნარკოტიკების დასახელებებში ხშირად გვხვდება წინსართი – ბიო ან „ჩაი“. მომხმარებელთა შორის გავრცელებულია მცდარი შეხედულება, რომ ასეთი ნივთიერებები არის „ეკოლოგიურად სუფთა“ ან „უსაფრთხო“. სინამდვილეში უვნებელი და უსაფრთხო ნარკოტიკული ნივთიერება არ არსებობს. მცირეხნიანი, ფრაგმენტული მიღებაც კი იწვევს შფოთვას, უმადობას, მხედველობით და სმენით ჰალუცინაციებს, უძილობას, ძლიერ ტკივილს. ხანგრძივი მიღება შესაძლოა სასიკვდილოც აღმოჩნდეს.
ამ ყველაფერზე ღიად საუბრის შემდეგ უსაფრთხოებისა და საკუთარ თავზე ზრუნვის წესებია შესახსენებელი ან შესამუშავებელი. მოზარდის ცხოვრება სავსეა მოულოდნელი, საინტერესო, უჩვეულო, დამაინტრიგებელი, სახიფათო შემოთავაზებებითა და თავგადასავლებით.
მან უნდა იცოდეს მკაფიო, მტკიცე „არას!“ თქმა. ამაში გავარჯიშება და გაწაფვა მნიშვნელოვანია.
მოზარდი უნდა იყოს დარწმუნებული, რომ ნებისმიერ მდგომარეობაში, ნებისმიერ ადგილას მყოფი შეძლებს დაუკავშირდეს უფროსს და ეს უფროსი ზედმეტი კითხვების, დამუნათების, სასჯელის დაპირების გარეშე გაემართება იქ, სადაც მოზარდია, სადაც მას დახმარება სჭირდება.
მოზარდმა უნდა იცოდეს – ეს უფროსი მას არ დატოვებს გასაჭირში და სწორედ ის უნდა იყოს პირი, ვისაც მოზარდი დაუკავშირდება პრობლემურ სიტუაციაში.
