ენის სწავლების მეთოდები მრავალფეროვანი და კომპლექსურია, მაგრამ ბოლო წლებში პირდაპირი სწავლების მეთოდი უფრო მეტ ყურადღებას იპყრობს, განსაკუთრებით დაწყებით საფეხურზე. პირდაპირი სწავლების მეთოდის გამოყენების შესახებ ჩატარებულ კვლევებში ხშირად აღინიშნება მისი ეფექტურობა მოსწავლეების მოსმენისა და საუბრის უნარების განვითარებაში (Richards & Rodgers, 2014). კვლევები ცხადყოფს, რომ პირდაპირი სწავლების მეთოდი ხელს უწყობს მოსწავლეთა ლექსიკური მარაგის გამდიდრებას და ენის თარგმნის გარეშე სწავლებას, რაც მნიშვნელოვნად აძლიერებს მოსწავლეთა საკომუნიკაციო უნარებს (Larsen-Freeman, 2000).
ქალანის მეთოდი, რომელიც პირდაპირი სწავლების მეთოდის უნიკალური ვარიაციაა, დიდი ბრიტანეთის სკოლებში უკვე ათწლეულებია, რაც წარმატებით გამოიყენება (Callan Method Organisation, 2013). ამ მეთოდს საფუძვლად უდევს მოსწავლეთა ინტენსიური კომუნიკაცია და განმეორებადი სავარჯიშოები, რაც ეხმარება მათ სწრაფად შეიძინონ ენის სტრუქტურები და ლექსიკური მარაგი.
ქალანის მეთოდის ძირითადი მახასიათებლები:
- ინტენსიური გამეორება – ქალანის მეთოდი ეფუძნება განმეორებით სწავლებას, სადაც მასწავლებელი ხშირად იმეორებს ფრაზებს, კითხვებსა და პასუხებს. ეს ეხმარება მოსწავლეებს სწრაფად შეიძინონ და გაამყარონ ახალი სიტყვები და გრამატიკული სტრუქტურები.
- სწრაფი ტემპი – გაკვეთილები ტარდება სწრაფ ტემპში, რათა მოსწავლეები აიძულონ იფიქრონ და უპასუხონ დაუყოვნებლივ. ეს ხელს უწყობს ენის ბუნებრივი, რეფლექსიური გამოყენების უნარის განვითარებას.
- მოსმენა და საუბარი – ქალანის მეთოდი განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს მოსმენისა და საუბრის უნარებზე. გაკვეთილებზე მოსწავლეებს ხშირად ევალებათ პასუხი გასცენ მასწავლებლის მიერ დასმულ კითხვებს, რაც ეხმარება მათ პირდაპირ, თარგმნის გარეშე, გაიაზრონ და გამოიყენონ ენა.
- მინიმალური თარგმანი – მეთოდი მიზნად ისახავს ენის სწავლას თარგმანის გარეშე. მასწავლებლები განმარტავენ სიტყვებსა და ფრაზებს პირდაპირ ინგლისურ ენაზე, რითაც ცდილობენ შექმნან ბუნებრივად ენის გარემო.
- ინტერაქტიული გაკვეთილები – გაკვეთილები ტარდება დიალოგების, კითხვებისა და პასუხების ფორმატში. მოსწავლეები მუდმივად ჩართულნი არიან კომუნიკაციაში, რაც ზრდის მათ ენასთან უშუალო შეხების ინტენსივობას.
ჩემმა პედაგოგიურმა პრაქტიკამ და დაკვირვების შედეგებმა აჩვენა, რომ პირდაპირი სწავლების მეთოდის გამოყენება მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს მოსწავლეთა ლექსიკურ მარაგს და მათ სასაუბრო უნარებს. პირდაპირი სწავლების მეთოდის გამოყენებით ჩატარებულმა გაკვეთილებმა გამოავლინა, რომ მოსწავლეებს აქვთ ცოდნა გრამატიკაში, შეუძლიათ გამართულად ზეპირმეტყველება და მოსმენილის გაგება-გააზრებაში აქვთ შედეგების მნიშვნელოვანი გაუმჯობესება.
მიუხედავად ამისა, თავს იჩენს გარკვეული სირთულეები, განსაკუთრებით მოსმენისა და საუბრის უნარების ინტეგრირების მხრივ. კვლევის მონაცემების თანახმად, მოსმენა და საუბარი უფრო დიდი ყურადღების საჭიროებას იწვევს, რაც დამხმარე მეთოდების ინტენსიურად გამოყენებას მოითხოვს (Brown, 2007). როგორ უნდა დაიძლიოს ეს სირთულეები? ამისთვის მნიშვნელოვანია:
- მოსმენისა და საუბრის ინტეგრირება – კვლევების, არსებული ლიტერატურის ანალიზის საფუძველზე, რეკომენდებულია მოსმენისა და საუბრის უნარების ინტეგრირება საგაკვეთილო პროცესში მეტი სიხშირით. ამ მიზნისთვის შეიძლება გამოიყენოს აუდიო-ვიდეო მასალები, რაც მოსწავლეებს საშუალებას მისცემს უკეთ გაიაზრონ და განავითარონ კომუნიკაციური უნარები.
- მეთოდების კომბინაცია – ქალანის მეთოდის გამოყენება, როგორც პირდაპირი სწავლების მეთოდის ვარიაცია, შეიძლება გაძლიერდეს სხვა მეთოდებით, როგორიცაა თხრობითი და კომუნიკაციური მეთოდები. ეს კომბინაცია ხელს შეუწყობს ენის სწავლების პროცესის გამდიდრებას და მოსწავლეთა ინტერესების გაზრდას.
- მასწავლებლების მუდმივი ტრენინგი – მასწავლებლებისთვის მუდმივი პროფესიული განვითარების ტრენინგები საჭიროა, რათა მათ უკეთ გამოიყენონ პირდაპირი მეთოდის ტექნიკები და შეძლონ მათი ადაპტირება სხვადასხვა კლასებში.
მაგალითისთვის გთავაზობთ რამდენიმე სავარჯიშოს, რომლებიც ქალანის მეთოდის პრინციპებს ეყრდნობა:
1. მარტივი კითხვები და პასუხები
მასწავლებელი: What’s this? (ამ დროს მასწავლებელი აჩვენებს წიგნს ან სათამაშოს)
მოსწავლე: It’s a book. / It’s a toy.
მასწავლებელი: What color is the book?
მოსწავლე: It’s red.
მასწავლებელი: Is the book big or small?
მოსწავლე: It’s big.
მასწავლებელი: Is the toy soft or hard?
მოსწავლე: It’s soft.
მასწავლებელი: Do you like the toy?
მოსწავლე: Yes, I do. / No, I don’t.
2. კომბინირებული სავარჯიშო: გრამატიკა და ლექსიკა
მასწავლებელი: I am standing. What am I doing?
მოსწავლე: You are standing.
მასწავლებელი: Now, I am sitting. What am I doing?
მოსწავლე: You are sitting.
მასწავლებელი: Is the chair brown or blue?
მოსწავლე: The chair is brown.
მასწავლებელი: Can you sit on the chair?
მოსწავლე: Yes, I can.
3. სიტყვების განმეორება და კითხვები
მასწავლებელი: This is an apple. Repeat, “apple.”
მოსწავლე: Apple.
მასწავლებელი: Is an apple a fruit or a vegetable?
მოსწავლე: It’s a fruit.
მასწავლებელი: What color is the apple?
მოსწავლე: It’s red. (შესაძლებელია, რომ apple იყოს სხვა ფერის და მოსწავლეს ევალებოდეს შესაბამისი ფერის არჩევა)
მასწავლებელი: Do you like apples?
მოსწავლე: Yes, I do. / No, I don’t.
4. თამაშები: "შენი რიგია"
მასწავლებელი: I’m going to say a word, and you repeat it and then add another word. Ready?
მოსწავლე: Ready!
მასწავლებელი: Dog.
მოსწავლე: Dog, cat.
მასწავლებელი: Dog, cat, bird.
მოსწავლე: Dog, cat, bird, fish.
მასწავლებელი: Dog, cat, bird, fish, rabbit.
მოსწავლე: Dog, cat, bird, fish, rabbit, elephant.
(და ასე შემდეგ, სანამ მოსწავლე ან მასწავლებელი არ შეცდება)
5. მოსმენის სავარჯიშო: გავიგონოთ და გავიმეოროთ
მასწავლებელი (ნაკარნახევი): The cat is sleeping on the chair.
მოსწავლე: The cat is sleeping on the chair.
მასწავლებელი: Now, tell me, where is the cat?
მოსწავლე: The cat is on the chair.
მასწავლებელი: What is the cat doing?
მოსწავლე: The cat is sleeping.
მასწავლებელი: Can the cat jump?
მოსწავლე: Yes, it can.
6. გაკვეთილის დასკვნითი სავარჯიშო: თვითმხილველის როლი
მასწავლებელი: Look at the picture (მასწავლებელი აჩვენებს სურათს, სადაც, მაგალითად, ხეა).
მოსწავლე: It’s a tree.
მასწავლებელი: What color are the leaves?
მოსწავლე: The leaves are green.
მასწავლებელი: How many trees do you see?
მოსწავლე: I see one tree.
მასწავლებელი: Is there a bird in the tree?
მოსწავლე: Yes, there is.
პირდაპირი სწავლების ამ მეთოდის გამოყენება სასწავლო პროცესში არის ეფექტიანი გზა ენის ცოდნის გასაუმჯობესებლად. ქალანის მეთოდი, როგორც პირდაპირი სწავლების მეთოდის ნიმუში, უზრუნველყოფს სწრაფი და აქტიური კომუნიკაციური უნარების ჩამოყალიბებას, რაც მნიშვნელოვანია დაწყებითი საფეხურის მოსწავლეებისთვის. თუმცა, მეტი ყურადღება უნდა დაეთმოს მოსმენისა და საუბრის უნარების განვითარებას, რათა სრულად მივაღწიოთ სასწავლო პროცესის მიზნებს.
ლიტერატურა
- Brown, H. D. (2007). Principles of Language Learning and Teaching (5th ed.). Pearson Education.
- Callan Method Organisation. (2013). The Callan Method: The Practical Way to Learn English. Callan Publishing.
- Larsen-Freeman, D. (2000). Techniques and Principles in Language Teaching (2nd ed.). Oxford University Press.
- Richards, J. C., & Rodgers, T. S. (2014). Approaches and Methods in Language Teaching (3rd ed.). Cambridge University Press.
