დაწყებითი კლასის მოსწავლეებისთვის მათემატიკის სწავლება ხშირად ასოცირდება მოსაწყენ და აბსტრაქტულ ამოცანებთან, მაგრამ როდესაც მათემატიკურ კონცეფციებს ვუკავშირებთ რეალურ ცხოვრებისეულ პრობლემებს, სწავლა საინტერესო და მოტივირებული ხდება. ჩემს მე-5 კლასში მართკუთხედის ფართობის სწავლებისას სწორედ ამ მიდგომას მივმართე. სკოლის სტადიონის ხელოვნური მინდვრის საფარის შეძენის პრობლემამ მოსწავლეები აქტიურად ჩართო სწავლის პროცესში და დაეხმარა მათ, უკეთ გაეაზრებინათ ფართობის კონცეფცია.
საგანი: მათემატიკა
კლასი: მე-5
სამიზნე ცნება:
მათემატიკური მოდელი:
გეომეტრიული მოდელი (მართკუთხედი. ფიგურის ელემენტები), ფართობის ერთეული.
კანონზომიერება:
შესაბამისობა (გეომეტრიულ ფიგურასა და მის ელემენტებს შორის), სიდიდეებს შორის დამოკიდებულება.
ლოგიკა – მსჯელობა, დასაბუთება
საკითხი: მართკუთხედის ფართობი. კავშირი სიგრძისა და ფართობის ერთეულებს შორის
ესგ-ს მიხედვით მისაღწევი შედეგი: მათ. დაწყ (II). 4, 5.
- ყოველდღიურ ცხოვრებაში ობიექტებსა და პროცესებში მათემატიკური ცნებების, მოდელებისა და მიმართებების შემჩნევა, მათი თვისებების გამოყენება მათემატიკური მოდელის აგებისას, პრაქტიკული ამოცანების გადაჭრისას;
- პრობლემის გადასაჭრელად მათემატიკური მეთოდების საშუალებით ზუსტი ან მიახლოებითი გამოთვლების შესრულება და შედეგის შეფასება.
მოსწავლემ უნდა შეძლოს:
მსჯელობა იმის შესახებ, რომ:
- ჩვენ გარშემო და გარემომცველ ბუნებაში უამრავ საგანს გეომეტრიული ფიგურების ფორმა აქვს;
- გეომეტრიული ფიგურები ერთმანეთისგან განირჩევა თვისებრივი და რაოდენობრივი ნიშნებით – ფორმით, ზომით;
- გეომეტრიული ფიგურების თვისებების ცოდნა გვეხმარება გეომეტრიული ობიექტებისა და მოდელების აგებაში;
- სტანდარტული ერთეული საშუალებას გვაძლევს, აღვწეროთ, შევადაროთ, შევაფასოთ ობიექტი, მოვლენა, სიდიდე, მახასიათებელი;
- გაზომვების შედეგად მიიღება ობიექტის მოვლენის რაოდენობრივი მახასიათებლები შესაბამისი ერთეულით;
- გაზომვის შედეგები მხოლოდ იმ შემთხვევაშია სანდო, თუ გაზომვა სტანდარტული ერთეულებით და სტანდარტული ხელსაწყოებით ხორციელდება.
თემა დავიწყე სადისკუსიო კითხვით:
– სკოლის სტადიონს სჭირდება ხელოვნური მინდვრის საფარი. როგორ დავადგინოთ რა რაოდენობის საფარი დასჭირდება სკოლის სტადიონს?
კლასში გაიმართა მცირე დისკუსია. ბავშვებმა იმსჯელეს, რომ გაზომვებისა და გამოთვლების შედეგად უნდა ვიპოვოთ, რა რაოდენობის საფარი დასჭირდება სკოლის სტადიონს. სწორედ აქ ვაცნობ მოსწავლეებს გაკვეთილის თემასა და მიზანს: შევისწავლით მართკუთხედის ფართობის გამოთვლას და თემის ბოლოს შევძლებთ დასმული ამოცანის გადაწყვეტას (იხ. შემოქმედებითი დავალება).
2-3 გაკვეთილი დასჭირდა ინტერაქციული მეთოდების გამოყენებით მართკუთხედის ფართობის ცნების გააზრებას. მოსწავლეები გამოთვლიან მართკუთხედის ფართობს კვადრატული ერთეულების დათვლით და სიგრძისა და სიგანის გადამრავლებით. აკავშირებენ სიგრძისა და ფართობის ერთეულებს. რეალურ გარემოში ცოდნის ტრანსფერისთვის კი უნდა შეასრულონ შემდეგი დავალება, რომელიც თემის დასაწყიში გავაცანი:
შემოქმედებითი/კომპლექსური დავალება
(ეს ინდივიდუალური დავალებაა და მოსწავლეებმა უნდა წარმოადგინონ 2-3 გაკვეთილის შემდეგ. შეიძლება, აზომვითი სამუშაოები შესრულდეს ჯგუფურად)
| ჩვენი სკოლის ეზოში მართკუთხა ფორმის სტადიონია
სკოლის დირექციას სურს, სტადიონზე დააგოს ხელოვნური მინდვრის საფარი, ამიტომ აუცილებელია სტადიონის ზუსტი ფართობის გაზომვა. დაეხმარე დირექციას სტადიონის ფართობის გამოთვლაში (შესაბამისი ოდენობის მასალების შეძენის მიზნით). შენი დავალებაა :
პრაქტიკული აქტივობები:
პრეზენტაციის წარდგენა: შექმენი პრეზენტაცია ან პოსტერი, სადაც წარმოადგენენ გამოთვლებს და დასკვნებს.
პრეზენტაციისას: · წარმოადგინე სკოლის სტადიონის მოდელი/ ნახაზი, (კვადრატული ბადით დაფარული); · ახსენი, როგორ იპოვე სკოლის სტადიონის სიგრძე და სიგანე, ვინ დაგეხმარა გაზომვების ჩატარებაში; · როგორ გამოთვალე, რამდენი კვადრატული მეტრი ხელოვნური ბალახის საფარია საჭირო; · როგორ მოიპოვე ინფორმაცია ბაზარზე ხელოვნური ბალახის საფარის ფასების შესახებ; · როგორ გამოთვალე ბიუჯეტი. |
ამგვარად, მართკუთხედის ფართობის გამოთვლის ჩვეულებრივი ამოცანა შეიძლება საინტერესო და პრაქტიკულ შემოქმედებით დავალებად იქცეს.
ამგვარი დავალებები:
- მოსწავლეებს დაანახებს, როგორ გამოიყენება მათემატიკური ცოდნა რეალურ ცხოვრებაში. ისინი ხედავენ, რომ მათემატიკა მხოლოდ აბსტრაქტული ცნებები კი არ არის, არამედ ინსტრუმენტია, რომლის საშუალებითაც შეიძლება გადაიჭრას სხვადასხვა პრობლემა.
- ავითარებს კრიტიკულ აზროვნებას. მათი შესრულებისას მოსწავლეებმა უნდა გააანალიზონ პრობლემა, განსაზღვრონ საჭირო მონაცემები, შეარჩიონ შესაბამისი ფორმულები და მიიღონ დამოუკიდებელი გადაწყვეტილებები;
- ხელს უწყობს მოსწავლეებში პრობლემის გადაჭრის უნარების განვითარებას. ბავშვები სწავლობენ, როგორ დაყონ პრობლემა ნაწილებად, შეადგინონ გეგმა და მიაღწიონ მიზანს;
- შესაძლებლობას აძლევს მოსწავლეებს, გამოიჩინონ შემოქმედებითობა და მიიღონ სხვადასხვა გადაწყვეტილება. ისინი არ იზღუდებიან სტანდარტული მეთოდებით და შეუძლიათ, გამოიყენონ თავიანთი ფანტაზია.
- მოსწავლეებს ასწავლის ერთმანეთთან თანამშრომლობას, იდეების გაზიარებას და კონსტრუქციულ კრიტიკას;
- უფრო საინტერესო და მიმზიდველია, ვიდრე ჩვეულებრივი აბსტრაქტული ამოცანები. მოსწავლეები ხედავენ, რომ მათემატიკა შეიძლება იყოს სახალისო და სასარგებლო, რაც მოტივაციას ამაღლებს.
- ხელს უწყობს მათემატიკის მნიშვნელობის გააზრებას და რეალურ ცხოვრებასთან მის დაკავშირბას.
ჯამში, შემოქმედებითი დავალებები ხელს უწყობს მოსწავლეების მრავალმხრივ განვითარებას და ამზადებს მათ წარმატებული მომავლისთვის.
გამოყენებული ლიტერატურა
- ეროვნულისასწავლოგეგმა
https://mes.gov.ge/content.php?id=3929&lang=geo
- მათემატიკის გზამკვლევი, მე-5 კლასი, შედგენილი ქეთი ცერცვაძის მიერ ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში.
