5E სტრატეგია ბიოლოგიის სწავლებისას

მოსწავლეზე ორიენტირებული სწავლების ერთ-ერთი სტრატეგიაა 5E. მისი სახელწოდება ასე იშიფრება:

Engage – გამოწვევა;

Explore – შესწავლა, გამოკვლევა;

Explain – ახსნა;

Elaborate – დეტალური დამუშავება, ღრმა კვლევა;

Evaluate – შეფასება.

1. გამოწვევის ფაზაში:

• მასწავლებელი წარადგენს აქტივობას, რომელიც აღძრავს ინტერესს, აღვივებს ცნობისმოყვარეობას. ძალიან ეფექტურია ფოტო- და ვიდეომასალის, ქეისის გამოყენება;
• მოსწავლეები სვამენ კითხვებს;
• მასწავლებელი ამოწმებს წინარე ცოდნას;
• მოსწავლეები ბრეინშტორმინგის ან სხვა მეთოდის გამოყენებით წარადგენენ და ადარებენ იდეებს.

2. გამოკვლევის ფაზაში:

• მოსწავლეები ასრულებენ პრაქტიკულ დავალებას;
• გამოცდიან ფენომენს, კონცეფციას;
• შეისწავლიან კლასში წარმოდგენილ იდეებს;
• ეძებენ დასმულ კითხვებზე პასუხს;
• ამოწმებენ იდეებს;
• გადაჭრიან პრობლემებს, ამოხსნიან ამოცანებს.

3. ახსნის ფაზაში:

• საკუთარ მოსაზრებებს ადარებენ უკვე არსებულ სამეცნიერო დასკვნებს;
• იყენებენ სამეცნიერო ტერმინოლოგიას;
• შეგროვილი ინფორმაციის საფუძველზე ქმნიან ახალ ახსნა-განმარტებებს, ახდენენ საკითხების ფორმულირებას.

4. დეტალური დამუშავების ფაზაში:

• ახალ კონტექსტში იყენებენ, რაც ისწავლეს;
• აყალიბებენ მოვლენის ან ფენომენის საფუძვლიან ახსნა-განმარტებას.

5. შეფასების ფაზაში:

• მასწავლებელი ადგენს, რა შეიცვალა მოსწავლეების ცოდნაში, დამოკიდებულებასა და უნარებში;
• მოსწავლეები აფასებენ, რა იცოდნენ და რა გაიგეს;
• მოსწავლეები აფასებენ, რისი გაკეთება არ შეეძლოთ და ახლა შეუძლიათ;
• მოსწავლეები მოკლედ ჩამოთვლიან, რისთვის შეიძლება გამოიყენონ ნასწავლი საკითხი ცხოვრებაში, ვისთვის იქნება მიღებული ინფორმაცია სასარგებლო.

მასწავლებლები, რომლებსაც შეუძლიათ გაკვეთილის დაგეგმვისას 5E სტრატეგიის გამოყენება, ცოდნის მყარი საფუძვლის შექმნაში ეხმარებიან მოსწავლეებს.

1. მასწავლებელი სვამს კითხვას: რა კავშირი შეიძლება იყოს ფოტოზე წარმოდგენილ გირლანდებსა და ადამიანის ნერვულ სისტემას შორის?

და მოსწავლეთა ვარაუდების მოსმენის შემდეგ გააცნობს მათ ელენეს ქეისს:

2. მოსწავლეები უპასუხებენ ქვემოთ ჩამოთვლილ კითხვებს:

. ჩამოთვალე ელენეს დედის სიმპტომები.

.  რას ნიშნავს ნევროლოგიური დაზიანებები?

.  რა არის დაღლილობა? რომელმა დაავადებამ/დაავადებებმა შეიძლება გამოიწვიოს ის?

. როგორ ადგენს ექიმი ნევროლოგი დაზიანებებს თავისა და ზურგის ტვინში?

3. 3. მასწავლებელი გააცნობს მოსწავლეებს ნეირონის აგებულებას ელენეს ქეისის გამოყენებით:

– და ნერვული სისტემის აგებულებას საპრეზენტაციო მასალის დახმარებით, მოსწავლეები კი დაამუშავებენ საკითხავ მასალას, რომელიც მოცემულია ჰიპერბმულების სახით ან გამოიყენებენ მოსწავლის წიგნს და დამატებით ელექტრონულ რესურსებს:

1. საპრეზენტაციო მასალა
2. ნერვული სისტემა
3. ნერვული იმპულსი
4. ცენტრალური ნერვული სისტემა
5. პერიფერიული ნერვული სისტემა
6. როგორ დავიცვათ ნერვული სისტემა
7. ნერვული სისტემის დაზიანებები
8. ნერვული სისტემის დაავადებები

ბოლოს შეასრულებენ მარტივ დავალებას და უპასუხებენ შეკითხვას:

1. 1. გააკეთე ნეირონის მონახაზი, მიუთითე ძირითადი სტრუქტურები და მათი ფუნქციები;
2. 2. რა განსხვავებაა ცენტრალურსა და პერიფერიულ ნერვულ სისტემებს შორის?

ჩამოთვლილთაგან რომელი გააძლიერებს ნეირონებს შორის კომუნიკაციას?

• ნეიროტრანსმიტერის კონცენტრაციის გაზრდა;
• უკუმიტაცების ინჰიბიტორის კონცენტრაციის გაზრდა;
• დენდრიტების რაოდენობის შემცირება;
• რეცეპტორების რაოდენობის გაზრდა.

ნაწილი 4: მიელინის გარსი

ელენეს დედამ ჩაიტარა ნერვების გამტარობის ტესტი და ლუმბალური პუნქცია. ექიმმა შეამჩნია ანტიბიოტიკები სითხეში. ამასთან, გაირკვა, რომ ნერვები ისე არ ატარებდა ნერვულ იმპულსს, როგორც ჩვეულებრივ შემთხვევაში. დაისვა დიაგნოზი  – გაფანტული სკლეროზი.

გაფანტული სკლეროზი ავტოიმუნური დაავადებაა, რადგან სიმპტომებს იწვევს იმუნური სისტემის შეტევა ჯანმრთელ უჯრედებზე. სიმპტომები შესაძლოა დროებითი იყოს, რადგან მიელინს აქვს ხელახლა წარმოქმნის უნარი. სიმპტომების შესამცირებლად ელენეს დედას სტეროიდები დაუნიშნეს, რომლებიც თრგუნავს იმუნურ პასუხს.

ელენემ მოიძია ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ შესაძლებელია მიელინის აღდგენის დაჩქარება. გაუზიარა დედასაც:

9. რატომ შეიძლება იყოს სიმპტომები დროებითი?
10. რატომ მიიჩნევა გაფანტული სკლეროზი ავტოიმუნურ დაავადებად?
11. რა ცვლილება მოხდება ბადურაზე სიგნალის გადაცემაში, თუ პაციენტი მიიღებს კლემესტინს?
12. გუანაბენი ზრდის ოლიგოდენდროციტების (მიელინის მწარმოებელი უჯრედების) გადარჩენის ალბათობას. რა გზით შეამცირებს ეს მედიკამენტი გაფანტული სკლეროზის სიმპტომებს?

ყველა ეტაპის გავლის შემდეგ მოსწავლეები შეაჯამებენ თემას. ამისთვის მასწავლებელს შეუძლია გამოიყენოს გასასვლელი ბილეთები, ჩეკლისტი, მარტივი კითხვარი, ელექტრონული გამოკითხვის რომელიმე ფორმა. ძალიან ეფექტურია ვერბალური უკუკავშირი, რომლის დროსაც მოსწავლეები უფრო დეტალურად ახსნიან, რა გაიგეს, რაში გამოიყენებენ მიღებულ ცოდნას, რა დამოკიდებულება გაუჩნდათ საკითხის მიმართ და სხვა.