მდგრადი განვითარების N6 მიზანთან, სუფთა წყალი და სანიტარია
ბუნებისმეტყველების სწავლების დაწყებითი საფეხური მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ბავშვების ცნობიერების ამაღლებასა და გარემოს დაცვაში. ეს ასაკი არის იდეალური პერიოდი, როდესაც ბავშვები ყველაზე მარტივად ითვისებენ ახალ უნარებს და იღებენ ცოდნას. მდგრადი განვითარების მიზნებიდან (SDGs) მე-6 მიზანი სუფთა წყლის უზრუნველყოფას ეხება, რაც თანამედროვე მსოფლიოსთვის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი გამოწვევაა. ამიტომ, სასწავლო პროცესში სახალისო აქტივობების ინტეგრაცია მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია ბავშვების ამ საკითხისადმი დაინტერესებისა და ჩართულობისთვის.
სახალისო აქტივობები ხელს უწყობს ბავშვების მოტივაციის ამაღლებასა და სწავლის პროცესის გამარტივებას. როდესაც ბავშვები თამაშობენ და ერთვებიან პრაქტიკულ დავალებებში, ისინი უკეთ ითვისებენ ახალ ინფორმაციასა და უნარებს. ბუნებისმეტყველების გაკვეთილებზე, აქტივობები, რომლებიც სუფთა წყლის მნიშვნელობას ეხება, ბავშვებს უფრო მრავალმხრივი შესწავლის შესაძლებლობას აძლევს ამ რესურსის მნიშვნელობისა და დაცვის აუცილებლობის შესახებ.
მდგრადი განვითარების N6 მიზნის, „სუფთა წყლის უზრუნველყოფის“ მიღწევა აუცილებელია ჯანმრთელობის, განათლების, სიღარიბის შემცირებისა და ეკოსისტემების დაცვისთვის. დაწყებით საფეხურზე ეს თემები უნდა იყოს მათთვის გასაგებ ენაზე, მარტივად წარმოდგენილი.
შემოგთავაზებთ პრაქტიკაში განხორციელებულ რამდენიმე აქტივობას:
N1 აქტივობა: დიორამების შექმნა წყლის მოძრაობა
წყლის ციკლის მოდელირება: ბავშვები ამზადებენ წყლის ციკლის მოდელებს. შეიძლება გამოყენებული იყოს ხელნაკეთი მოდელები ან სამეცნიერო თამაშები, სადაც ისინი ხედავენ, როგორ იწმინდება წყალი ბუნებაში და როგორ ბინძურდება ის.
მოსწავლეები ქმნიან წყლის წრებრუნვის ამსახველ დიორამას. დიორამის შესაქმნელად მთავარია მეორადი მასალების გამოყენება.
საჭირო მასალები:
- ფეხსაცმლის ყუთი ან ნებისმიერი პატარა ყუთი;
- ლურჯი ქაღალდი ან საღებავი;
- ბამბის ბურთულები;
- ღრუბლების, მზის, მთების, ხეების, მდინარეების და ოკეანეების მცირე პლასტმასის ან ქაღალდის აპლიკაციები;
- წებო;
- მაკრატელი;
- მარკერები ან ფანქრები.
საკვანძო კითხვები:
- როგორ ბრუნავს წყალი დედამიწაზე?
- რა არის აორთქლება და როდის ხდება ეს?
- რა ემართება წყალს აორთქლებისას?
- როგორ წარმოიქმნება ღრუბლები ცაში?
- რა იწვევს ღრუბლებიდან წვიმას?
- როგორ მოძრაობს წყალი მდინარეებსა და ნაკადულებში?
- რა არის მიწისქვეშა წყლები და როგორ მოხვდება იგი იქ?
- რატომ არის მნიშვნელოვანი წყლის წყაროების დაზოგვა და დაცვა?
- რა გზებით იყენებენ ადამიანები წყალს ყოველდღიურ ცხოვრებაში?
აქტივობა N2. გასეირნება ადგილობრივი წყლის ობიექტთან. ვიზიტი დავგეგმეთ მდინარე რიონის მარჯვენა სანაპიროზე.
საკვანძო კითხვები:
- საიდან მოდის წყალი ამ მდინარეში?
- როგორ გავიგოთ მდინარის მარჯვენა და მარცხენა სანაპირო?
- რა არის მდინარის სხვადასხვა ნაწილი, როგორიცაა, მდინარის ნაპირი, კალაპოტი და დინება?
- რა მცენარეებისა და ცხოველების ნახვა შეგიძლიათ მდინარის შიგნით და მის გარშემო?
- შეგიძლიათ, იპოვოთ რაიმე ნიშნები დაბინძურების ან ადამიანის ზემოქმედების მდინარეზე?
- რა გზებით შეგვიძლია შევინარჩუნოთ მდინარის სისუფთავე?
- როგორ მოქმედებს ამინდი მდინარის დინებასა და ვიზუალზე?
- თუ შენიშნეთ რაიმე საინტერესო ან უჩვეულო რამ დღეს მდინარეზე?
აქტივობა N3. სტუმარი მომხსენებელი – წყლის კონსერვაციის ექსპერტი
მოვიწვიეთ წყლის ადგილობრივი ექსპერტი, მშობელი, ისაუბრა კლასში წყლის ხარისხის მონიტორინგისა და წყლის რესურსების დაზოგვის მნიშვნელობაზე. მოწვეულმა სპიკერმა ბავშვებს გაუზიარა იდეები, რეალური მაგალითები და პრაქტიკული რჩევები წყლის რაციონალური გამოყენებისთვის.
საკვანძო კითხვები:
- ვინ მოიხმარს ყველაზე ნაკლებ წყალს კლასში? რატომ?
- ვინ მოიხმარს ყველაზე მეტ წყალს კლასში? რატომ?
- ვინ მოიხმარს ერთნაირი რაოდენობის წყალს კლასში?
- როგორ შეიძლება დავზოგოთ წყალი?
- გამოთვალე, რა რაოდენობის წყალს ხარჯავს შენი ოჯახი დღის განმავლობაში? წლის განმავლობაში?
- წარმოიდგინე, რომ სახარჯოდ მხოლოდ 10ლ. წყალი გაქვს. ახსენი, როგორ გაანაწილებ მას: ჩამოწერე, რამდენი წყალია საჭირო სხვადასხვა მიზნისთვის? შეადარე შენი მონაცემები სხვისას და დაადგინე, რა დაემთხვა და რა არის განსხვავებული.
აქტივობა N4. საკლასო წყლის აუდიტი – ნორჩი ელჩები
ჩავატარეთ წყლის აუდიტი კლასში, სკოლაში, რათა დაგვედგინა ის ადგილები, სადაც წყალი იკარგება. ვთხოვე მოსწავლეებს, თვალყური ედევნებინათ წყლის მოხმარებაზე მთელი დღის განმავლობაში, მათ შორის საპირფარეშოების რეცხვა, იატაკის დასუფთავება, ხელების დაბანა და მცენარეების მორწყვა. ვიმსჯელეთ წყლის მოხმარების შემცირების გზებზე, როგორებიცაა: გაჟონვის გამოსწორება, წყლის ეფექტური მოწყობილობების გამოყენება და წყლის მოხმარების შესახებ ყურადღების გამახვილების პრაქტიკა.
დაწყებით საფეხურზე ბუნებისმეტყველების სწავლებაში სახალისო აქტივობების ინტეგრაცია მნიშვნელოვანი ნაბიჯია მდგრადი განვითარების მიზნების, განსაკუთრებით სუფთა წყლის უზრუნველყოფის მიღწევისთვის. ასეთი აქტივობები არა მხოლოდ ამაღლებენ ბავშვების ცოდნასა და ცნობიერებას, არამედ აძლევენ მათ პრაქტიკულ უნარებს, რათა მომავალში აქტიურად იყვნენ ჩართული გარემოს დაცვისა და მდგრადი განვითარების პროცესებში. დაწყებით საფეხურზე მიღებული გამოცდილება და ცოდნა მნიშვნელოვნად განსაზღვრავს მათ დამოკიდებულებასა და ქცევას მომავალში, რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში ხელს უწყობს სუფთა წყლის უზრუნველყოფას გლობალურად.
