თანამედროვე ტექნოლოგიების განვითარებამ ისტორიულ ამბებში კირკიტის ახალი საშუალებები მოგვცა. განსაკუთრებით, თუ დიდი და ყველასთვის ცნობილი მოვლენები კი არა, მათ მიღმა განვითარებული ყოფითი ამბები გვაინტერესებს. როგორ ცხოვრობდნენ ჩვეულებრივი ადამიანები, როგორ მიდიოდნენ საყიდლებსა თუ სამსახურებში, სკოლებსა თუ უნივერსიტეტებში, ყიდულობდნენ გაზეთებს, აღნიშნავდნენ სადღესასწაულო დღეებს და სევდიანად კითხულობდნენ გაზეთებში ნეკროლოგებს, მაგალითად, სულ რაღაც ორი საუკუნის წინანდელ საქართველოში.
ეროვნული ბიბლიოთეკის ციფრულ ბიბლიოთეკაზე ბევრი გვისაუბრია, გაკვეთილებიც დაგვიგეგმავს და შემოქმედებითი წერის იდეებიც მოგვსვლია, მით უფრო, როცა ქართული პრესის არქივს, კონკრეტულად კი მეცხრამეტე საუკუნის ქართულ პრესას ვსტუმრობთ.
ამ სტატიაში ისევ დროში სამოგზაუროდ გეპატიჟებით, ოღონდ ამჯერად, განათლების ამბები უნდა ამოვკენკოთ ძველი პრესიდან. რა იყო აქტუალური? რა სკოლები თუ უმაღლესი სასწავლებლები არსებობდა? იქნებ რეპეტიტორები მაშინაც იყვნენ? რას ასწავლიდნენ?
მოდით, გადავფურცლოთ დროისგან გაყვითლებული გაზეთების ციფრული ფურცლები:
1972 წლის „დროება“ ნუკრიანელ განმანათლებელზე, იოველ ნასიძეზე მოგვითხრობს, რომელიც ქიზიყელი გლეხის შვილებისთვის წერა-კითხვის სწავლებას ემსახურება.
1972 წლის „დროება“ იაკობ გოგებაშვილის სახელმძღვანელოს მეხუთე გამოცემას გვამცნობს.
1880 წლის გაზეთი დროება ახალი სამეურნეო სკოლის გახსნის შესახებ გვამცნობს.
1883 წელს, გაზეთი „თერგი“ ვლადიკავკაზში ქალთა სასწავლებლების ნაკლებობაზე მიუთითებს:
1888 წლის „დროება“ სოფელ მელაანზე მოგვითხრობს, სადაც ნინო ანდრონიკაშვილს სკოლა დაუარსებია და უსასყიდლოდ ასწავლის გლეხის გოგო-ბიჭებს. მათ კი ისე შეჰყვარებიათ თავიანთი მასწავლებელი, გამოცდების დასრულების მერე სულ ცხარე ცრემლით უტირიათ.
„სატანცაო საღამო“ სახელოსნო სასწავლებლის უღარიბეს მოსწავლეთა სასარგებლოდ, 1888 წლის „დროება“.
იმავე წლის „დროების“ სხვა ნომერი საინტერესო განცხადებას იპოვით, სადაც მუსიკის სწავლებას, არც მეტი და არც ნაკლები, დიდი ქართველი მუსიკოსი, ოპერის მომღერალი და ფოლკლორისტი ფილიმონ ქორიძე გთავაზობთ.
1906 თებერვლის „მომავალი“ სახალხო კითხვის მოწყობის ინიციატივაზე საუბრობს:
1907 წლის „მომავალი“ ახალი საგანმანათლებლო სტიპენდიის დანიშვნას გვახარებს:
ივანე გომელაურს სკოლაში შესასწავლი ქართველი მწერლების სახელმძღვანელო შეუდგენია, ამას 1907 წელს გაზეთი „ჩვენი გზა“ გვაგებინებს.
1909 წლის „ჩანგი“ კი საინტერესო განცხადებას აქვეყნებს, მასწავლებელი ფაქტობრივად ყველა ასაკობრივი ჯგუფის მოსწავლეს მოამზადებს ქართულში და არამხოლოდ.
1903 წლის „ივერია“ გვამცნობს, რომ ქუთაისის გიმნაზიის ღარიბ მოსწავლეთა სასარგებლოდ სეირნობა გამართულა,სამწუხაროდ, უამინდობის გამო, სეირნობას ცოტა დამსწრე ჰყავდა.
და ბოლოს, რუსული კოლონიზატორული პოლიტიკის ენობრივი მიმართულების შესახებ საკმაოდ მწვავედ საუბრობს 1908 წლის „ცნობის ფურცელი“.
