***
საუკუნის დასაწყისში, ქობულეთის ზღვისპირა კაფეში ერთი მხიარული გოგო მუშაობდა. დაუვალებიათ, თუ ვერ იზეპირებ შეკვეთას, კეთილი ინებე და ჩაიწერეო. ეს გოგო პატარა ბავშვივით წერდა, ნელა და დიდი ასოებით, იმხელებით, რომ შეკვეთას ერთ გვერდზე ვერ ატევდა. საქმეს ართულებდა ისიც, რომ სამი პორციის შემთხვევაში, სამჯერ წერდა – „კატლეტი და პიურე“, ანუ „ტ“-ს დაწერა 6-ჯერ უწევდა. ტანს რომ მოხაზავდა, ღიმილით გამოგვხედავდა, თავი მარჯვნივ უნდა თუ მარცხნივო.
ჩვენც ვგულშემატკივრობდით, მაგრამ მარჯვენისა და მარცხენის გარჩევაც უჭირდა. არცერთი „ტ“ ერთმანეთს არ ჰგავდა. ამდენი შესაძლებლობა „ი“-ს და „ა“-ს ვერ ექნება, „ტ“ ქართული ანბანის სამკაულია.
***
რუთო ყოფილა, წამლის ვაჭარი კულაშში. ბებიასთვის ხშირად გაუმართავს ხელი, როცა ბავშვებისთვის წამლის ფული არ ჰქონდა. ბოლოს სამტრედიის რკინიგზის სადგურში უნახავს ისრაელში გამგზავრებამდე და ორივეს უტირია. მამაჩემისგან ისიც მსმენია, შაბათობით ქრისტიანი ბავშვები კულაშში მიდიოდნენ და ებრაელებს საოჯახო საქმეებში ეხმარებოდნენ, იმათ შაბათი რომ შეენახათ. ღანირ-ქუტირამდე კულაშია, ჩემი ბავშვობის გზა აყვავებული ტყემლებით.
***
ქუჩაში დგას ქალი, მობილური მკვდარი ჩიტივით უჭირავს ხელში და ნერვიულად გაიძახის: დამეხმარეთ, დამეხმარეთ! სანამ მივუახლოვდებოდი, თვითონ წამოვიდა ჩემკენ: აი, თქვენ ახალგაზრდა ხართ, შედარებით, იქნებ დამეხმაროთ, ვეღარ ვრეკავ ვერსად, რაღაცაზე დამეჭირა ხელი. მოკლედ, ქალი მიწაზე იდგა და airplane mode-ზე მოუმართავს მობილური, ჯადო მარტივად ავხსენით და ავთოსთანაც დავრეკეთ. ვინც ჩემი და ტექნოლოგიების ამბავი იცის, არ გაუჭირდება იმის დაჯერება, რომ იმ წუთას მხოლოდ ერთი ქალის კი არა, სამყაროს მხსნელი მეგონა თავი.
***
ერთმა ოქრომჭედელმა სამაჯურის საკეტი გაკეთების ნაცვლად კიდევ უფრო გამიფუჭა. წამოსაღებად რომ მივედი და მკვდარი გველივით დამახვედრა, ნამეტანი უხეშად ვუპასუხე. წლების მერე იმ სახელოსნოსთან გავლისას გამახსენდა ეს ამბავი და შევუარე ბოდიშის მოსახდელად. შევედი თუ არა, დამესივნენ ხელოსნები, ვიცანი ჩემი დამაქცევარი და დავიწყე მობოდიშება. ამ კაცმა არც შენ მახსოვხარ, შვილო, და არც ამბავიო, მაინც რა იყო, რა მოხდაო. მოვუყევი, ასე იყო და ასე გითხარით-მეთქი. ამიხირდა, გაგიფუჭე – გაგიფუჭე, ეგ როგორღა მაკადრეო, დავცხეთ თავიდან და უფრო მაგრად ვიჩხუბეთ.
***
ერთხელ ამერიკელი ქალი გავიცანი, კომუნიკაციის სპეციალისტი. თბილისზე ვლაპარაკობდით, მაშინ აჭრელებული იყო აბაშიძის ქუჩა წარწერებით. მე ვერ ვკითხულობ, მაგრამ რაღაცას გეუბნებიან თინეიჯერებიო. მე ვუხსნიდი, რომ ზოგი წარწერა უხამსია, მაგრამ რადგან ახალი შეკეთებულია ფასადები, როგორც მატერიალურ ზიანს, ისე უფრო აღიქვამენ ამ უბნელები-მეთქი. რამდენჯერაც წაშლით, იმდენჯერ მოხატავენ, მაგრამ არსებობს მეორე გზაც – თუ ამას მავნებლობად აღიქვამთ და არ გსურთ, რომ დილაობით მოხატული კედლები დაგხვდეთ, დაიწყეთ იგივე უფროსებმაც, ისინი ამ სივრცეს გაეცლებიან და მერე შეათეთრეთო. ისე კი, ჯობია, კარგად წაიკითხოთ და პასუხებიც მზად გქონდეთო.
***
სულაც არ არის სასაცილო გასაბერი დელფინი პლაჟზე, მაგრამ ახლა წარმოიდგინეთ სასტუმროს ლიფტი, საკვამურივით ვიწრო. ვერაფრით თავსდება ერთი ოჯახი – წყვილი და ორი ბავშვი, საცურაო სამკლაურებით ხმელეთზე. ლიფტის კარი იღება და იკეტება, ამდენს საკუთარ თავზე ვერ ავიღებო. კაცი რჩება და მომდევნო რეისს ერთად მივყვებით. ცდილობს, სივრცე დამიტოვოს და გასაბერ დელფინს გულში იხუტებს. როგორც ლიფტში უცნობებს სჩვევიათ, ასვლისას ჭერს უყურებენ (ჩამოსვლისას – იატაკს). ჩვენც ასე ვქენით.
***
გამოცდის დრო ამოიწურა. შენობდან თავჩაქინდრული ბიჭი გამოდის. ამდენი ხალხი რომ დაინახა, ცოტა მოერიდა და ქოჩორზე წაივლო ხელი. „მამაძაღლი ესა!“ – ჭიშკარზე მიყრდნობილმა კაცმა თავსაფრისხელა ცხვირსახოცით ოფლი მოიწმინდა. მერე ერთი თავით მაღალ შვილს ხელი გადახვია და ის დალაგებული ქოჩორი აუწეწა:
– ბიჯო, რა იყო, მეთვალყურედ დაგიტოვეს?!
ჩააბარებს, არ ჩააბარებს, მოესწრო მაინც.
***
წუხელ ჩაძინებამდე გონებაში ამომიტივტივდა პატარა, შავთმიანი გოგო – ტაიანა, რომელიც ჩემი ბავშვობის დროინდელი წიგნის პერსონაჟია. ცხადად აღვიდგინე ის გვერდიც, სადაც ტაიანა ჭიამაიას ეთამაშება. ალბათ ოცდაათ წელზე მეტია, ეს წიგნი აღარ მინახავს და არც ტაიანა გამხსენებია. ძილბურანი დიდი საბადოა. ტაიანას გახსენება კი არა, ჩაძინებისას მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებებიც მიმიღია და რთულ კითხვებზე პასუხიც მიპოვია. მთავარია ჩაავლო, სანამ ძილი წაგიღებს.
***
სტუდენტი გოგო ზის ავტობუსში, მუხლებზე უდევს დახურული წიგნი, თითი აქვს ჩაყოლებული და ბუტბუტებს: „მიზეზები გარე ფაქტორებში უნდა ვეძიოთ…“ ვიტანჯებით, არც ჩახედვა უნდა და ვერც იხსენებს ამ გარე ფაქტორებს. დაურეკავს ტელეფონი, შეწყვეტს მეცადინეობას და მერე იმავე ადგილიდან აგრძელებს: „ვეძიოთ… ვეძიოთ…“, თ-ზე მკვეთრი მუხრუჭით. ისე ჩამოვედი, ამბავი ვერ ჩამოვიტანე.
***
“ეხლავე ჩავაქრობ ამ ოხერს, ძია. ბიჭობაში კი არ ვეწეოდი, ამ სიბერეში დავიწყე. ცოლს მარშუტკამ დაარტყა და მომიკლა, შვილები დამეფანტა. სულ მარტო ვარ და ამ მარტოობაში დავიწყე მოწევა. 4 შვილი მყავს და ყველანი საზღვარგარეთ, გოგოები დედის გასვენებაშიც ვერ ჩამოვიდნენ, საბუთები არა გვაქვსო. კი არ ვემდური, აქაც რა არი, აბა. უნდა წავიდნენ შვილები, მა რა უნდა ქნან. ეხლა მპირდებიან, აუცილებლივ ჩამოვალთო. 250 კილო ყურძენი ვიყიდე, ღვინო უნდა დავაყენო. 50-კაციანი სუფრა მაინც ხომ უნდა გავშალო, თვითონაც ბევრნი ვართ. ახალ წელს არ გადავაცილებთო. რა ვიცი, ჩამოვლენ ალბათ.”
***
მაშინ ჰორტენზიებს არ ვეძახდით. ვამბობდით, მარგალიტას ჭასთან ცისფრად რომ ყვავილობს, ის ბუჩქი. არც აბრეშუმა აკაციას ვამბობდით. ვიტყოდით, ხაბეიშვილების ჭიშკართან რომ დგას, ის ხე. არც ირმის რქა ვიცოდით. მივანიშნებდით, ფურნეს წინ ვარდისფერი ყვავილი რომ იცის, ის მცენარე. მერე მოვიდა ეგ სახელები, ბავშვობის რუკა როცა დავკარგეთ.
***
ჩამოიქუფრა და მშრალ ხიდზე ატყდა ამბავი. გაზეთებში ცალ-ცალკე ახვევდნენ ჭიქებს და თეფშებს, სამკაულებს ყუთებში ანაწილებდნენ – მძივები ერთში, საყურეები მეორეში. გამოჩნდა კაცი გია, რომელმაც ხელები ცისკენ აღაპყრო და თქვა: არ გაწვიმდება, ხალხო! ზოგმა ხელი აუქნია და საქმე განაგრძო, ზოგმა შენ გენაცვალეო. გადმოწვიმა. ცალ-ცალკე შეფუთვის დრო აღარ იყო და ერთიანად გადააფარეს მიწაზე გაფენილ ძველმანებს პარკი. თან თავისთვის ბურდღუნებდნენ: ეჰ, გია, გია, ეგ არი არ გაწვიმდებაო?!
***
ის ზაფხულები მომენატრა, ჩემი იმერელი ბებია რომ წაგვიყვანდა სოფლის კლუბში ინდური ფილმის სანახავად, წამოყრიდა პირველ რიგში მსხდომ ბიჭებს, პეტვრანი ბაღნები უნდა დავაჟინოო. თვითონ აივანზე დაჯდებოდა, მუხლზე დოქი ჰქონდა შემოდგმული, ზედ დამხობილი სტაქნით – წყალი თუ მოგინდენ, დამიძახეთო. სკამის საზურგეზე ჩვენი პატარა ჟაკეტები ეფინა, უკანა გზაზე არ გამიცივდეთო. ჭიშკართან მისულებს დაგვამშვიდებდა: „კინოა მაი, ბებია, კინო! ახლა ყველე კარგადაა და იცინიენ.“
***
ავლაბრის სახლში, სადაც ბებია ცხოვრობდა, კედელზე ძველი საათი ეკიდა. ამ საათს გავხედავდით ხოლმე, როცა რუბიკა დაგვპირდებოდა თქვენი ჯინსები ხუთი საათისთვის „დასტროჩკილიც“ მექნებაო და ჯიბეებზე მონტანას მარკებსაც მიაკერებდა; ან როცა არტიკა იტყოდა დედაჩემის ვერცხლის საყურეზე, ამოვარდნილი მარჯნის ჩასმას ათი წუთიც არ უნდაო; ან როცა ბებია მოითავებდა სახლის საქმეებს და გულს გაგვიხარებდა, წამოდით, „ვაენი გარადოკში“ ერთი საათით მაინც გავისეირნოთო. ახლა ბიძაჩემი ცდილობს, ძველი საათი საკუთარი ხელით შეაკეთოს. ის რომ ამუშავდება, ყველაფერი უკეთესად იქნება.
***
ბავშვობაში შოვში ვისვენებდით, სანატორიუმში მომღერალი ცოლ-ქმარი დადიოდა ბავშვების გასართობად. გარმონზე უკრავდნენ, მღეროდნენ და ჩვენც გვამღერებდნენ, თან რაღაც დიდ ჩამწერს დაატარებდნენ. ერთხელაც დაგვამღერებინეს – „მივალ, მივყვები თეთრი გზებით მე ჩემს ფარასა“ და სიმღერა რომ დავასრულეთ, მომღერალმა ქალმა მიკროფონით ჩამოიარა და ყველას ათქმევინა სახელი და გვარი, მე გამოვრჩი. პრინციპში დამსვენებელი ბავშვების გუნდში არც ვირიცხებოდი, ცოტა მოშორებით ვიდექი და ჩემთვის ვღიღინებდი. როდესაც მივხვდი, რომ ჩემკენ გამოვლას არ აპირებდა, მოვწყდი ადგილს, ამ ქალს მივვარდი და მიკროფონში ჩავძახე: „და მე, რუსიკო რუხაძე!“ წასვლის წინ ჩანაწერი მოგვასმენინეს, რომელიც ჩემი ყველაზე ხმამაღლა ნათქვამით სრულდებოდა. ახლაც მიკვირს, როგორ მოვიკრიბე გამბედაობა.
