ხუთშაბათი, ოქტომბერი 31, 2024
31 ოქტომბერი, ხუთშაბათი, 2024

საგნის შიგნით ინტეგრაციის პრაქტიკული მაგალითები

ინტეგრირებული სწავლება სასწავლო პროცესის ნაწილია, რომელსაც ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმა განსაკუთრებულ მნიშვნელობას ანიჭებს.

ინტეგრაცია მანამდე არსებული განსხვავებული ნაწილების გაერთიანებასა და გამთლიანებს გულისხმობს, რომლის არსი არსებული ცოდნის ხარისხობრივი გარდაქმნაა. სასწავლო პროცესში ინტეგრაცია ხასიათდება სპირალური სტრუქტურით, რომელიც თითოეულ ეტაპზე ახალ-ახალი მონაცემებით ივსება, თანაც ისე, რომ მთავარი პრობლემა (მისaღწევი შედეგები) მუდმივად ყურადღების ცენტრშია.

სიღრმისეული სწავლებისა და საგნობრივი ცოდნა/უნარების სრულყოფისთვის აქტიურად მიმართავენ საგნის შიგნით ინტეგრაციას. საგნის შიგნით ინტეგრაციის გამოყენება ნებსმიერ გაკვეთილზე შეუძლია მასწავლებელს, მაგრამ განმეორების გაკვეთილი, რომლის მიზანიც განვლილი, უკვე შესწავლილი მასალის გამეორება, ძირითადი ცნებების გაანალიზება, ლოგიკური კავშირების დამყარება და თეორიული თუ პრაქტიკული ცოდნის ხარისხობრივად სრულყოფა/გარდაქმნაა, საგნის შიგნით ინტეგრაციისთვის ყველაზე მოხერხებულია. ასეთ გაკვეთილებზე მასწავლებელი მიზნის მისაღწევად იყენებს მრავალფეროვან მიდგომებს – თამაშს, შემეცნებით დავალებებს, რუკაზე, ისტორიულ წყაროებსა და დოკუმენტებზე მუშაობას და სხვ. (ანუ მუშაობისას ეტაპობრივად, თანაც რაოდენობრივად და ხარისხობრივად იცვლება ის შინაარსი და აქტივობები, რომლებშიც მოსწავლეა ჩართული). ასე ნაბიჯ-ნაბიჯ, სპირალურად მიყავს მასწავლებელს მოსწავლეები დასახულ მიზნამდე და ეფექტიან შედეგებამდე.

განვიხილოთ მაგალითი ისტორიის სწავლების კურსიდან:

  • ისტორია, VII კლასი
  • თემა – ძველი აღმოსავლეთი
  • შედეგების ინდიკატორები – ისტ. საბ. 1,2,3,4,5,6, 7,8, 9,10,11,12.
  • თემის მკვიდრი წარმოდგენები: პირველი სახელმწიფოები და დამწერლობის სისტემები ერთდროულად წარმოიშვა. პირველი სახელმწიფოები დიდი მდინარეების გასწვრივ ჩამოყალიბდა. უძველესი ცივილიზაციების ჩამოყალიბება ძველი აღმოსავლეთის ხალხებს (შუმერები, ხეთები, ასურელები, ბაბილონელები) უკავშირდება. ისინი ძირითადად ლურსმულ დამწერლობას იყენებდნენ. ძველაღმოსავლურ ცივილიზაციებს მომთაბარე ტომების შემოსევები დიდ საფრთხეს უქმნიდა. საქართველოს ტერიტორია როგორც ბრინჯაოს, ისე რკინის წარმოების თვალსაზრისით იმდროინდელი მსოფლიოს მოწინავე რეგიონი იყო. ძველი აღმოსავლეთის ქვეყნებისთვის დამახასიათებელია მონუმენტური არქიტექტურა. ბრინჯაოს ხანაში საქართველოს ტერიტორიაზე მცხოვრები ხალხი მმართველებს ყორღანებში მარხავდა. ძველაღმოსავლურ პერიოდში საქართველოს ტერიტორიაზე არსებულ სახელმწიფოებრივ გაერთიანებებს (დიაოხი, კოლხა და სხვა) ინტენსიური ურთიერთობა ჰქონდათ ძველი მსოფლიოს მოწინავე ხალხებთან.
  • რესურსები: მოსწავლის შეფასების ფურცელი; სახელმძღვანელო (ისტორია, VII, გამომცემლობა „დიოგენე“, 2019); ისტორიული რუკა; ისტორიული დოკუმენტი, ისტორიული პერსონალიებისა და რელიგიური სიმბოლიკების ვიზუალური გამოსახულებები..

 

I დავალება – „ისტორიულ ბიბლიოთეკაში“

წარმოიდგინეთ, რომ „ისტორიულ ბიბლიოთეკაში“ მოხვდით და მისი დალაგება დაგავალეს. შეავსეთ „ძველი აღმოსავლეთის ისტორიის თაროები“ იმ ცნებებით, რომლებიც ძველი აღმოსავლეთის ქვეყნების ისტორიას შეესაბამება.
ეგვიპტე
შუმერი
ასურეთი
ბაბილონი
ხეთები
ურარტუ
ირანი
…..

 

II დავალება – „სად რა დავდოთ?

„ისტორიულ ბიბლიოთეკაში“ ძველი აღმოსავლეთის ცივილიზაციისთვის დამახასიათებელი უამრავი არტეფაქტია მიმობნეული: პაპირუსები, წარწერებიანი თიხის ფირფიტები, აგურისა და ქვის ფილები, ურმის თვლები, ლომისთავიანი ქვის ფიგურები – სფინქსები, ნავები, მეფეთა ბრძანებებისა და კანონების ნაწყვეტები, რელიგიური ტექსტები ქურუმებისთვის, გადასახადების აღრიცხვები, მამის მიერ შვილის დარიგების შემცველი ტექსტები, ზიკურატის მოდელები, პერსეპოლისის მაკეტები, ფულის /საფასის ერთეულები – დარიკები და ტალანტები, აკინაკები, სამხედრო ეტლის მოდელები…

განათავსეთ ისინი „ძველი აღმოსავლეთის ქვეყნების“ შესაბამის თაროებზე.

 

ეგვიპტე
შუმერი
ასურეთი
ბაბილონი
ხეთები
…..

 

III დავალება – „კითხვებზე პასუხი“

უპასუხეთ ქვემოთ მოცემულ კითხვებს:
ძველი აღმოსავლეთის რომელ ხალხს შეხვდით „თაროებზე“?
როგორ ამოიცანით ისინი?
სად, რომელ გეოგრაფიული არეალში ცხოვრობდნენ ისინი?
კონკრეტულად რომელი ისტორიული პირები იცანით? როგორ?
რომელ ისტორიულ წყაროებში იპოვეთ ინფორმაცია მათ შესახებ? როგორ ამოიკითხეთ ეს ინფორმაცია, როგორ შეძელით მათი წაკითხვა?
კითხვებზე პასუხის შემდეგ გადაამოწმეთ, რამდენად სწორად დაალაგეთ „ძველი აღმოსავლეთის თაროები“, რამდენად სწორად გამოიყენეთ ცნებები, ხომ არაფერი დაგავიწყდათ.  

 

 

……

 

IV დავალება „ჭეშმარიტია თუ მცდარი?“

განსაზღვრე, „ჭეშმარიტია“ თუ „მცდარი“. ახსენი, რატომ ფიქრობ ასე.
პირველად სახელმწიფო, ქალაქები, დამწერლობა ძველ აღმოსავლეთში შექმნეს შუმერებმა და ეგვიპტელებმა, ამიტომ ცივილიზაციის ისტორიაც მათგან იწყება.
 ე.წ.„კოლხური ცული“ თრიალეთის ყორღანებში იპოვეს.
ძვ.წ. III ათასწლეულში ბრინჯაოს ეპოქა დასრულდა.
ასურეთი „სამდინარო სახელმწიფო“ იყო.
დიაოხელები ასურელებს და ურარტუელებს ახლოს იცნობდნენ.
მტკვარ-არაქსის კულტურა, შუმერი, ეგვიპტე და ბაბილონი ერთმანეთს რომც შევადაროთ, მაინც ვერ ვიპოვით პასუხს კითხვაზე – „რატომ ვერ ჩამოყალიბდა მტკვარ-არაქსის ნაპირებზე მათი მსგავსი სახელმწიფო“.
დამწერლობის შემოღება სახელმწიფოების შექმნის შემდეგ გახდა აუცილებელი.
ფარაონი გასცემდა ბრძანებებს საომარი ვითარების შესახებ. სხვა დარგებს (მიწათმოქმედება, მშენებლობა, გადასახადები და ა.შ.) ფარაონის კარის მოხელეები განაგებდნენ.
არგონავტების მოგზაურობა ნამდვილი ამბავია.
მომთაბარე ხალხები მაღალგანვითარებული სახელმწიფოების განადგურებას/დასუსტებას ადვილად ახერხებდნენ.
……

 

V დავალება – თამაში „ვინ უფრო სწრაფად?“

თამაშის წესი: კლასი იყოფა ორ ჯგუფად. მოცემულთაგან პირველ კითხვას სვამს მასწავლებელი. რომელი ჯგუფიც უპასუხებს, მომდევნო სამ კითხვას ის დაუსვამს მეორე ჯგუფს, შემდეგ ისევ მასწავლებლის ჯერია და ა.შ.
რატომ აღმერთებდნენ ხეთები ღვათება ხალდის?
სად ჩაეყარა საფუძველი პირველ მსოფლიო რელიგიას?
ყორღანების გათხრისას არქეოლოგებმა სამი ტიპის სამარხები აღმოაჩინეს: 1) მდიდრული ნივთებით; 2) მხოლოდ პირადი ნივთებით; 3) ნივთების გარეშე. მხოლოდ ამ ფაქტებზე დაყრდნობით დაახასიათეთ ამ ყორღანების მაშენებელი საზოგადოება.
ძველი აღმოსავლეთის ქვეყნებში არექოლოგიური გათხრებისას ნაპოვნია ბრინჯაოს ხმლები და გუთნები, მარცვლეულის შესანახი თიხის ჭურჭელი, ქალაქური ტიპის დასახლებები, წარწერები ქვებზე, სტელებზე, თიხის ფირფიტებზე, საკურთხევლის ქვები, თხრილები, ზომა-წონის ერთეულები, ნავებისა და გემების ნაშთები. მოცემულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით გამოიტანეთ სამი დასკვნა.

1 —

2 —

3 —

თქვენ რომ ძველი ეგვიპტის საზოგადოების წევრი ყოფილიყავით, სად შეხვდებოდით ნიღბიან დიდებულებს?
რომელია ზედმეტი სიტყვა: „ქალაქი“, „მომთაბარე“, „მიწათმოქმედება“, „სარწყავი მეურნეობა“…
სპილენძი, რკინა, კალა, ბრინჯაო. რომელი მასალა აკლია ამ სიას, რომელსაც ფართოდ იყენებდნენ უძველეს დროში?
ჩამოთვალეთ ყველა საწერი მასალა, რომლითაც ძველ აღმოსავლეთში წერდნენ.
რა კავშირი აქვს ანბანის გამოგონებას ვაჭრობასთან?
……

 

VI დავალება – „მე როგორც ისტორიკოსი“

წაიკითხე ტექსტი და როგორც ისტორიკოსმა, გამოთქვი ვარაუდი
„საქართველოს ტერიტორიაზე, შულავერში (ქვემო ქართლი), შემაღლებულ ადგილას უძველესი დასახლება აღმოაჩინეს. სახლები თიხის აგურითაა ნაგები. თიხითაა ამოლესილი ორმოები და თიხისაა დიდი ჭურჭელიც. 2,5-მეტრიან ნაგებობას ერთი ვიწრო შესასვლელი ჰქონდა და, უეჭველია, სარკმლებიც ექნებოდა. ვარაუდობენ, რომ ეს სარკმელი გუმბათში კერიის თავზე უნდა ყოფილიყო დატანებული, საიდანაც კვამლი გავიდოდა და შუქიც შემოვიდოდა. აღმოჩენილი თიხის ჭურჭელი უხეშადაა ხელით გამოძერწილი. ზედაპირი მორთულია ორნამენტით და გაპრიალებული არ არის. აქვეა ნაპოვნია ქვის, ძვლისა და ობსიდიანის იარაღები – ნამგლის პირები, ცულები, თოხისებური იარაღი, ქვასანაყები. აქვე აღმოჩნდა ხორბლის, ქერის, ფეტვის მარცვლები. მრავლად იყო ასევე შინაური ცხოველების ძვლები, თევზის ფხები. ერთ-ერთ ჭურჭელში ვაზის კულტურული სახეობის ყურძნის წიპწებიც აღმოჩნდა. შულავერის დასახლებას არქეოლოგები ძვ.წ. V-IV ათასწლეულებით ათარიღებენ. რატომ?“

 

……………………………………………………………………………………………………………………………

 

VII დავალება – „დაწერე ისტორია“

მოცემული სიიდან ამოარჩიე ისტორიული პირი და დაწერე მასზე 5 წინადადება: რამზეს II; დარიოს I; ტიგლათფილასარ I; სიენი; ხამურაბი; სარდურ II; კიროს II; გილგამეში.

 

——————————————————————————————

 

VIII დავალება„ისტორიული რუკის დაცვა“

მოსწავლეები იყოფიან ჯგუფებად. თითოეული ჯგუფი პლასტილინისგან ამზადებს ისტორიულ რუკას და დააკრავს მუყაოზე, რომელზეც შესაბამისი ფერის პლასტილინით დატანილია მდინარეები, ქვეყნების საზღვრები, მთები, უძველესი ქალაქები/მათი სიმბოლოები, სავაჭრო გზები, კონკრეტული გეოგრაფიული სივრცისთვის დამახასიათებელი ცხოველები, მცენარეები, მონუმენტური ნაგებობები…

თითოეული ჯგუფი წარმოადგენს საკუთარ რუკას და კლასის წინაშე დაიცავს ნამუშევარს.

§  ……..

§  ……..

მაგ., პლასტილინის გლობუსი

 

IX დავალებადაწერეთ ესე: „ისტორია ძველი აღმოსავლეთიდან იწყება“.

რეფლექსია : გაკვეთილის დასასრულს მოსწავლეები შეავსებენ ბარათებს „გაკვეთილის შთაბეჭდილებები“ და კიდევ ერთხელ დაფიქრდებიან თავიანთ ცოდნასა და უნარებზე.

საგნის შიგნით ინტეგრაცია ამდიდრებს და ეფექტიანს ხდის სასწავლო პროცესს, ხალისსა და ინტერესს მატებს საგნის შესწავლას და აქტიურად გამოიყენება სწავლებაში.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“