სკოლები უნდა გაიხსნას რისკების შეფასებით — ვითარების მონიტორინგით, განსაკუთრებით კორონავირუსული ინფექციის შტამებზე დაკვირვებით — და სკოლების დახურვა უნდა იყოს ბოლო გამოსავალი.
ბევრ განვითარებად ქვეყანაში სკოლები უკვე წელიწადზე მეტია, რაც სრულად ან ნაწილობრივ დახურულია. UNESCO-ს მონაცემებით 2021 წლის 29 მარტის მდგომარეობით სკოლები ყველაზე ხანგრძლივად ბანგლადეშში — 47 კვირით დაიხურა. მას მოსდევს მიანმარი, 43 კვირის განმავლობაში დახურული სკოლებით და ფილიპინები — სასწავლო დაწესებულებების 33 კვირიანი კარანტინით. მსოფლიოში სკოლების ნაწილობრივი დახურვის ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი აქვს ნეპალს (53 კვირა) და განსაკუთრებით ხანგრძლივად ბავშვებს სახლში ყოფნა განვითარებად სამხრეთ აზიაში მოუწიათ.
აზიის განვითარებად ქვეყნებში კოვიდ-19-ის შტამების გავრცელებასთან ერთად, პოლიტიკის სპეციალისტები შესაძლოა, სკოლების დახურვის გახანგრძლივებაზეც ალაპარაკდნენ, მაგრამ რამდენად მართებულია ეს მიდგომა?
ზოგს მიაჩნია, რომ სკოლები არ უნდა გაიხსნას მოსახლეობაში მასშტაბური ვაქცინაციის დასრულებამდე, რამაც შესაძლოა ხელი შეუწყოს ჯგუფური იმუნიტეტის გამომუშავებას. თუმცა, ამ მიზნის მიღწევას დრო დასჭირდება, განსაკუთრებით კი განვითარებად ქვეყნებში, სადაც ვაქცინაზე ხელმისაწვდომობა შეზღუდულია, გართულებულია ლოგისტიკური საკითხები და არ არსებობს ვაქცინის განთავსების ეტაპობრივი მიდგომები, მით უმეტეს, რომ სკოლის ასაკის ბავშვების ვაქცინაცია ჯერ სრულად არ არის განვითარებული.
ამ ფონზე ისმის კითხვა: უნდა იყოს თუ არა განვითარებად ქვეყნებში სკოლების დახურვა პრიორიტეტი?
ჩვენ მიგვაჩნია, რომ სკოლების დახურვა ბოლო გამოსავალია. მისი მოსალოდნელი ეკონომიკური ხარჯი უზარმაზარია: აზიის განვითარების ბანკის წინასწარი ანგარიშის მიხედვით, აზიისა და წყნარი ოკეანის ქვეყნებში მომავალი შემოსავლის მოსალოდნელი დანაკარგი საშუალოდ 1.25 ტრილიონ აშშ დოლარს შეადგენს, რაც ნიშნავს, რომ თითოეული მოსწავლე მომავალი შემოსავლიდან ყოველწლიურად 180 აშშ დოლარს დაკარგავს. გარდა ამისა, ბევრ განვითარებად ქვეყანაში გართულდა ონლაინ და დისტანციური სწავლების დანერგვა, რაც გამოწვეული იყო ციფრულ მოწყობილობებსა და ინტერნეტზე არათანაბარი წვდომით. შედეგად, მრავალი ბავშვი სწავლის გარეშეა დარჩენილი.
აშკარა გრძელვადიანი ეკონომიკური დანაკარგებისა და სწავლების მზარდი უთანასწორობის მიუხედავად, ბევრს მაინც მიაჩნია, რომ ბავშვების კოვიდ-19-ისგან დასაცავად სკოლები უნდა დაიხუროს. მაშინ, როცა ბოლო კვირების განმავლობაში ზოგიერთ განვითარებად ქვეყანაში განსაკუთრებით სწრაფად ვრცელდება კოვიდ-19-ის ახალი შტამები, კარანტინის გამოცხადება და სკოლების დახურვა ლოგიკურია, მაგრამ არის თუ არა სკოლების დახურვა კარგი გადაწყვეტილება ბავშვების სიცოცხლის გადასარჩენად იმ ქვეყნებში, სადაც რისკები შედარებით დაბალია?
ავსტრალიის, გერმანიის, იტალიის, კორეის რესპუბლიკისა და ამერიკის შეერთებული შტატების მონაცემები გვაჩვენებს, რომ სკოლების დახურვას მცირე ან არავითარი ზეგავლენა არ მოუხდენია კოვიდ-19-ით დაინფიცირების შემთხვევებზე.
რეალობას თუ შევხედავთ, დავინახავთ, რომ სკოლების დახურვის გამო ბავშვები მუდმივად კარანტინში სულაც არ იმყოფებიან. ზოგიერთი მათგანი სახლებში ან სათამაშო მოედნებზე ხვდება მეგობრებს და პირბადეებს არ ატარებენ. მაშინაც კი, როცა ბავშვები მუდმივად სახლში არიან, ბანგლადეშის მაგალითი გვაჩვენებს, რომ ღარიბი ოჯახებიც კი მიმართავენ რეპეტიტორების მომსახურებას სკოლის დახურვით გამოწვეული დანაკარგების ასანაზღაურებლად. ასეთმა ქცევამ შესაძლოა, გაზარდოს კოვიდ-19-ის გავრცელების რისკები როგორც ბავშვების, ასევე მათი ოჯახის წევრებისთვის.
ზოგიერთ კვლევაში განხილულია, თუ რა გავრცელება ექნებოდა კოვიდ-19-ის ინფექციას, რომ არა სკოლების დახურვა. ავსტრალიის, გერმანიის, იტალიის, კორეის რესპუბლიკისა და ამერიკის შეერთებული შტატების მონაცემები გვაჩვენებს, რომ სკოლების დახურვას მცირე ან არავითარი ზეგავლენა არ მოუხდენია კოვიდ-19-ით დაინფიცირების შემთხვევებზე. გამონაკლისს წარმოადგენს ისრაელი, სადაც სკოლების გახსნის შემდეგ კოვიდ-19-ის შემთხვევების მცირედი, ეტაპობრივი ზრდა დაფიქსირდა, თუმცა, არ გაზრდილა მასთან დაკავშირებული ჰოსპიტალიზაციის და სიკვდილიანობის მაჩვენებლები.
პოლიტიკის სპეციალისტები შესაძლოა, შემოგვედავონ, რომ განვითარებად ქვეყნებში კვლევების ნაკლებობაა და მონაცემთა შეგროვება ჭირს. ეს გასათვალისწინებელია, მით უმეტეს, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ასეთი ქვეყნების სკოლებში შესაძლოა, ჯერ კიდევ არსებობდეს წყლისა და სანიტარული წერტილების კეთილმოწყობის პრობლემა. არ არის გამორიცხული საკლასო ოთახებში მოსწავლეთა მაღალმა სიმჭიდროვემ და მასწავლებლების მიერ გაკვეთილების ხშირმა გაცდენამ სკოლებში უსაფრთხო გარემოს შექმნას ხელი შეუშალოს. პოლიტიკის სპეციალისტებმა შესაძლოა, ასევე მოიყვანონ არგუმენტი, რომ ზემოთ მოყვანილი ქვეყნების მონაცემები მოძველებულია და არ შეესაბამება კორონავირუსული ინფექციის ახალი ფორმების გავრცელების ტემპებს, რამაც შესაძლოა პედიატრიული ინფექციები გამოიწვიოს და ზოგიერთი შემთხვევა სკოლის ასაკის ბავშვების სიკვდილიანობითაც დასრულდეს.
იმის გათვალისწინებით, რომ კოვიდ-19-ის შტამები აქტიურად არ ვრცელდება, თითოეულ ქვეყანას შეუძლია საკუთარი დაკვირვება აწარმოოს სკოლების საპილოტე გახსნის გზით, თუმცა ცხადია, დაცული უნდა იყოს მოსწავლეთა უსაფრთხოების წესები. შეიძლება კოვიდ-19-ის ახალმა შტამებმა უფრო მეტ ბავშვზე მოახდინოს ზეგავლენა, აღსანიშნავია ისიც, რომ კორონავირუსული ინფექცია აუცილებელი არ არის, უკავშირდებოდეს სკოლების გახსნას. დახურული სკოლებით გამოწვეული შედეგი შესაძლოა, საკმარისი არ იყოს იმ გამოუსწორებელი ზიანის გასამართლებლად, რომელიც ბავშვებს მოკლე და გრძელვადიან პერსპექტივაში მიადგებათ.
შესაძლოა, განვითარებადი ქვეყნების მონაცემები სწრაფად არ გამოვლინდეს, მაგრამ ხელმისაწვდომია უამრავი სახელმძღვანელო და მიღებული გამოცდილება, თუ როგორ უნდა გავხადოთ სკოლა უსაფრთხო, თუნდაც, მაგალითად, პირბადის ტარებით. შესაძლოა, რეკომენდაციების ზედმიწევნით შემსრულებელი სკოლები უფრო უსაფრთხო იყოს, ვიდრე ბავშვების სახლში დატოვება.
უდავოა, რომ სკოლების გახსნის შემთხვევაში საჭიროა სიტუაციის მონიტორინგი, განსაკუთრებით ყურადღება უნდა გამახვილდეს კოვიდ-19-ის შტამების ზეგავლენაზე. თუმცა, ისიც უნდა გვახსოვდეს, რომ სკოლების დახურვა ერთადერთი სწორი გადაწყვეტილება არ არის. სკოლების გახსნა რისკების შეფასებით უნდა გადაწყდეს და დახურვა უნდა იყოს ბოლო გამოსავალი.
ავტორები:
ჰიუნჩეოლ ბრაიანტ კიმი, ჰონგ კონგის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების უნივერსიტეტის ასოცირებული პროფესორი.
სუნგსუპ რა, აზიის განვითარების ბანკის სამხრეთ აზიის რეგიონული დეპარტამენტის ადამიანის და სოციალური განვითარების განყოფილების დირექტორი.
რიოტარო ჰაიაში, აზიის განვითარების ბანკის სამხრეთ აზიის რეგიონული დეპარტამენტის სოციალური სექტორის სპეციალისტი.
