მასწავლებელი თვითონ უნდა გახდეს სიახლეების დამკვეთი

ფინელი დიზაინერები, მასწავლებლები და სკოლის ადმინისტრატორები მიიჩნევენ, რომ საინტერესო არქიტექტურისა და დიზაინის საშუალებით რიგითი სკოლა შეიძლება ქალაქური ცხოვრების ეპიცენტრად იქცეს. მათი აზრით, კლასი-ტრანსფორმერები მოძრავი კედლებით, მრგვალი ფორმის მაგიდები, დივანები და პუფები, მოსწავლეების აკადემიურ მოსწრებას ზრდიან.

“ტრადიციული საკლასო ოთახი, სადაც მერხები ჩამწკრივებულია და მასწავლებელი მოსწავლეების წინ მდგომი ატარებს გაკვეთილს, მხოლოდ ცალმხრივი კომუნიკაციის დამყარების საშუალებას იძლევა,” – ამბობს პასი მატილა, საგანმანათლებლო კომპანია Finpeda-ის დირექტორი და “ფინეთის მომავლის სკოლის” ეროვნული პროგრამის ინიციატორი. მისი აზრით, ეს ცუდია, რადგან ტრადიციულ საკლასო ოთახში ჯერ ერთი, მოსწავლეთა შეზღუდული რაოდენობაა, მეორეც – მიზანმიმართულად დარღვეულია მათ შორის კომუნიკაცია და მესამე – მოსწავლეებს ერთსა და იმავე პოზაში უწევთ დიდხანს ჯდომა.

 

მატილას მომავლის სკოლაში ყველაფერი სხვაგვარადაა. მოსწავლეები იქ სხედან, სადაც მოეხერხებათ, გაკვეთილის მსვლეობისას მათ შორის კომუნიკაციას კი მასწავლებლები მიესალმებიან. ასეთი სკოლები ფინეთში სამი წლის წინ, სკოლის რეფორმის შემდეგ გაიხსნა. მანამდე ფინური განათლება დაფუძნებული იყო ცოდნის გადაცემის პრინციპზე “მასწავლებლიდან მოსწავლემდე”.

ახალი ფინური სკოლების გარემო ორიენტირებულია უშუალოდ მოსწავლეზე. წარმოიდგინეთ კლასი, სადაც ბავშვები მრგვალ მაგიდებთან სხედან. გაკვეთილის უმეტესი დრო საპროექტო სამუშაოს ეთმობა. ვთქვათ, მოსწავლეები მიკროსკოპთან ჯგუფდებიან, მასწავლებელი კი მაგიდებს შორის მოძრაობს და ჯგუფების მუშაობას კოორდინაციას უწევს. მოსწავლეები ბორბლებიანი, საოფისე სკამებით კლასში თავისუფლად გადაადგილდნენ. მსურველებს შეუძლიათ დივანზე წამოწვნენ ან ნოუთბუქისთვის განკუთვნილ მაგიდასთან განთავსდნენ. საკლასო დაფის ფუნქციას ქსელში ჩართული ნოუთბუქი ითავასებს.

ბავშვებს გაკვეთილები არა მხოლოდ სკოლაში უტარდებათ. საგანმანათლებლო სივრცე მთელ ქალაქს მოიცავს. სკოლის შენობა მრავალპროფილიანია, საღამოობით აქ გამოფენები და სემინარები იმართება, მათ შორის უფროსი თაობისთვის. “ფინელი რეფორმატორების მიზანია შექმნან გარემო, სადაც მოსწავლეები ნებაყოფილობით და არა აუცილებლობის გამო ისწავლიან. სხვაგვარად პრინციპი “ისწავლე მთელი ცხოვრება” ვერ იმუშავებს. გვაქვს კიდევ ერთი პრინციპი: “სწავლება+გართობა”, მაგალითად, კოსმოსის შესწავლა კოსმოსურ მოვლენათა სამგანზომილებიანი მოდელირებით. “დედა, დღეს შავ ხვრელში ვიყავი!” – გამოუცხადებს სახლში დაბრუნებული შვილი მშობელს.

სკოლის დერეფნები ისეა კეთილმოწყობილი, რომ ბავშვებმა უმიზნოდ არ იხეტიალონ, უფრო მედიაჰოლებია, მაგიდებით, დივნებით. “ცარილკედლებიანი დერეფნები ჰაერზე გადაყრილი გათბობის ფულია. შექმენით საინტერესო სივრცე,” – მოუწოდებს კოლეგებს მატილა.

ასეთია მუნიციპალური, უფასო კირკოიარვის სკოლა ეპოოში. ის საგანმანათლებლო კომპანია Verstas Architects ფარგლებში დაპროექტდა. სკოლამ ბინა მიგრანტების რაიონში დაიდო, რომლის მცხოვრებლებიც 19 სხვადასხვა ენაზე საუბრობენ. არქიტექტურული პროექტების კონკურსში ამ სკოლამ 69 კონკურენტი ჩამოიტოვა და მიუხედავად იმისა, რომ სულ ორი წლის წინ გაიხსნა, უკვე პრესტიჟული კონკურსი International Architecture Awards-ის გამარჯვებული გახდა. აქაური 770 მოსწავლე ფინეთში ყველაზე მაღალი აკადემიური მოსწრებით გამოირჩევა.

სასწავლო დაწესებულების გარშემო ერთფეროვანი ტიპის სახლებია. სკოლის გახსნამდე ეს უბანი უსიცოცხლო იყო, მაგრამ როდესაც ცენტრში უჩვეულო სკოლა გაიხსნა, ის საზოგადოებრივი ცხოვრების ცენტრად იქცა, უამრავი ადამიანის ყურადღება მიიპყრო, გარშემო ლამაზი სკვერებიც კი გააშენეს. სკოლა ფუტურისტული ბლოკბასტერის დეკორაციას ჩამოჰგავს. ბუმერანგის ფორმის 10 ათასკვადრატული მეტრის მქონე შენობის ფართი “მწვანე ენერგიით” თბება: გეოთერმული ტუმბო, მზის ბატარეა და უზარმაზარი ფანჯრები სამხრეთისაკენ. “შენობა პეიზაჟის ორგანულ გაგრძელებად არის ჩაფიქრებული. ფაქტობრივად მთაა, რომელიც ირეკლავს ხეებს, ცას, თოვლს. ლამაზი გარემო შესანიშნავი სტიმულია სასწავლო პროცესისთვის. ბავშვებს საუკეთესო, პროფესიონალი მასწავლებლები ასწავლიან. იმისათვის, რომ მასწავლებელს მუშაობა, მოსწავლეს კი – სწავლა ეხალისებოდეს, აუცილებელი როდია ახალი სკოლის აშენება. ნებისმიერი გარემო შეიძლება გამრავალფეროვნდეს,” – დარწმუნებულია კომპანია Verstas Architects-ის არქიტექტორი, იუსი პალვა.

ფინეთში მიიჩნევენ, რომ სკოლის დიზაინის შეცვლამდე აუცილებელია სასწავლო მეთოდების შეცვლა. ამისათვის მასწავლებელი მზად უნდა იყოს, რადგან სხვაგვარად მისთვის მერხების გადაადგილებაც კი მიუღებელი იქნება. საჭიროა შეიცვალოს პედაგოგის მენტალიტეტი. მასწავლებელი თვითონ უნდა გახდეს სიახლეების დამკვეთი.

კიეკოიარვი ორ გვერდი-გვერდ მდგომ შენობის მოიცავს. ერთია კორპუსი უმცროსი, მეორე – უფროსკლასელთათვის. ეზო ისეა მოწყობილი, რომ

დილის მზე ჯერ უმცროსკლასელთა მხარეს ადგება, შემდეგ – უფროსკლასელების მხარეს გადადის. ყველა კლასი ერთ ხაზზეა განლაგებული. დერეფნებში მრგვალი მაგიდები დგას. არის ადგილები განმარტოების მოყვარული ბავშვებისათვის. იარუსებად დაყოფილი ყველა სართული მაღალჭერიან საერთო ჰოლში გადის, სადაც სცენა და სასადილო ოთახია. კედლებს სპეციალური ხმის დამხშობი იზოლაცია იცავს, რათა ბავსვების ხმაური სართულებზე ექოს არ აძლევდეს. სკოლის საშენ მასალად გამოყენებულია აგური, ხე, მეტალი. ფერები ნეიტრალური და რბილია. ამბობენ, რომ რბილი ფერი სწავლაზე კონცენტრირების უნარს ამძაფრებს. სკოლის გარე კედელი ისეა აგურით ნაშენები და ალაგ-ალაგ სპეციალურად არასიმეტრიულიც, რომ მოსწავლეებმა ისიც იცოდნენ, რა და როგორ უნდა იყოს სინამდვილეში. იქ, სადაც ბავშვები ისვენებენ – დერეფნებსა და კიბის უჯრედებში – კედლები მხიარული ფერებისაა. ყველა კლასის შესასვლელი სხვადასხვა ფერისაა, რომ მოსწავლეებს საკლასო ოთახი არ აერიოთ. ასევე, ყველა კლასს ეზოში ცალკე გასასვლელი აქვს. და ბოლოს, სკოლაში კედლების გადაადგილებაც კი შეიძლება, თუ მოწავლეები შოუს დადგმას გადაწყვეტენ.

კირკოიარვის მოსწავლეები სკოლამდე სკეიტებით მოდიან, შესვენებებზე გიტარაზე უკრავენ, არ ზრუნავენ შარვალში ჩატანიებულ პერანგებსა ან ზედმეტად წამოზრდილ თმაზე. ამასთან დაკავშირებით შენიშვნას არავინ აძლევს.

“ასეთ სკოლებში ყველა ბავშვის მიმართ პოზიტიური დამოკიდებულებაა. თუ მუდმივად მოსწავლეს დავადანაშაულებთ, ასეც მოიქცევა ან ბუნტს ატეხს. სკოლაში ღია ეზოა, არავინ იცავს. ვიდეოკამერები ნამდვილად გვაქვს, მაგრამ ისეა დაყენებული, რომ ყურადღებას არ იქცევენ და არავის აღიზიანებენ. სკოლაში ტრადიციული კლასებიცაა და კლასი-ტრანსფორმერებიც. მასწავლებელი თავად ირჩევს, როგორ გარემოში ურჩევნია გაკვეთილის ჩატარება. ყველა სკოლა ახალი განათლების კონცეფციის მიხედვით შენდება: სხვადასხვა სივრცე სხვადასხვა საგნებისათვის. თუმცა, ამ იდეის ტირაჟირება უგონოდ არ ხდება: თუ ბავშვები თავს კარგად გრძნობენ პატარა სკოლაში, მათ სასწავლო სივრცეს არავინ ერჩის,” – ამბობს იუსი.

როგორც წესი, დიდ და ახალ სკოლებს ფინეთის ისეთ რაიონებში აშენებენ, სადაც მოსახლეობა მიგრანტების ხარჯზე სწრაფად იზრდება. მუნიციპალიტეტების წრმომადგენლებს ესმით, რომ აუცილებელია სკოლა ლამაზი და ფუნქციური იყოს, მისი არქიტექტურისთვის თანხა არ უნდა დაგენანოს. მაგალითად, კიეკოიარვის აშენება 24 მლნ ევრო დაჭირდა, აქედან 15 მლნ ევრო მიწის ნაკვეთის შეძენას მოხმარდა.

ასეთი სკოლების სასწავლო შედეგებს მკვლევარები სამ წელში შეაჯამებენ. ყოველ შემთხვევაში, კარგი დიზაინი ნამდვილად არავის ვნებს. მასწავლებლები ამაყობენ იმით, რომ ლამაზ სკოლაში მუშაობენ, ბავშვები კი ფიქრობენ: “დიახ, ასეთ სკოლაში სწავლა დავიმსახურე”. მათთვის კარგი სკოლა სერიოზული მოტივაციაა სამომავლოდ წარმატების მიღწევაში.