თანამედროვე პირობებში თეორია ნებისმიერი მეცნიერებისათვის წარმოადგენს ცოდნის ძირითად და წამყვან ფორმას. დიდია თეორიული მასალის როლი სასკოლო ფიზიკის კურსში. ცოდნის ძირითადი ინდიკატორია თეორიული დასკვნების პრაქტიკაში გამოიყენება.
საჯარო სკოლებში ფიზიკის სწავლებისათვის დიდი მნიშვნელობა აქვს პრაქტიკულ სავარჯიშოთა სისტემას. კერძოდ, ამოცანათა ამოხსნის სწავლებით – პრობლემის გადაწყვეტას.
ადრეულ პერიოდში საბუნებისმეტყველო-მათემატიკური საგნების სწავლება მიმდინარეობდა სქემით ,,თეორია–ამოცანები“. ამ სქემიდან გამომდინარე ამოცანების გამოყენება საგაკვეთილო პროცესში ან საშინაო დავალებისთვის ემსახურებოდა იმას, რომ განმტკიცებულიყო თეორიული დასკვნები. მოსწავლეს ადვილად დაემახსოვრებინა თეორიაში მიღებული მათემატიკური ფორმულები.
სწავლების თანამედროვე პირობები მოითხოვს, რომ სწავლება იყოს ეფექტური. მოსწავლეს შეეძლოს ცოდნის პრაკტიკაში გამოყენება. ეს კი შესაძლებელია, თუ თითოეულ მასალას წინ უძღვის რაღაც პრობლემა(ამოცანა), რომლის გადასაწყვეტად ექსპერიმენტზე დაყრდნობით თუ გონებრივი იერიშით დგინდება პრობლემის აღმწერი ფიზიკურ სიდიდეებს შორის თვისებრივი თუ რაოდენობრივი დმოკიდებულება. ხოლო შემდეგ ხდება მისი განმტკიცება სხვადასხვა სახის ამოცანებით. ამრიგად ახალი მეთოდის სქემა ასეთია ,, პრობლემა (ამოცანა) -თეორია – შედეგის ანალიზი.“
დღევანდელი მდგომარეობით ამოცანები გვხვდება, როგორც სახელმძღვანელო წიგნებში, აგრეთვე ცალკე ამოცანათა კრებულში ისე, რომ რა ამოცანებიცაა სახელმძღვანელოში, იგივე ტექსტია ამოცანათა კრებულებში, იგივეა ამოცანების ამოხსნის წიგნებში. ამოხსნილი ამოცანები ხელმისაწვდომია ნებისმიერი მოსწავლისთვის, გარდა ამისა არსებობს ფიზიკის რვეულები და ა.შ. სადაც არის ერთი და იგივე ამოცანების განმეორება.
თუ მოსწავლეს ექნება ორი სახელმძღვანელო – თეორია და შესაბამისი ამოცანათა კრებული, ეს შეამცირებს წიგნის ფორმატს და უფრო მოსახერხებელიც იქნება. თუმცა ისიც დასაშვებია, რომ თეორია და პრაქტიკა გაერთიანდეს ერთ წიგნში.
გარდა ზემოთაღნიშნულისა ფიზიკის ამოცანების ამოხსნის სურვილს უკარგავს მოსწავლეებს ამოცანის ნარატიული ნაწილის თემატიკა და სხვა ფაქტორები, ისეთი როგორიცაა:
- მონაცემები აღებულია სახალხო მეურნეობის სხვადასხვა დარგიდან და მათ შორის საკმაოდაა საბრძოლო ტექნიკის მონაცემთა ბაზიდან.
- თითქმის ყველა ამოცანის ამოხსნა შესაძლებელია დაიწყოს მათემატიკური მეთოდების გამოყენებით. ვაგებთ ნახაზს და პირობის შესაბამისად ვადგენთ ამოხსნის სქემას. ამოხსნა არ მოითხოვს ანალიზის ჩატარებას, ფიზიკის პროცესებში ღრმად წვდომას.
- მათემატიკური გამოთვლების შემდეგ მიღებული შედეგი (შედეგები) არ მოითხოვენ გაანალიზებას. რა მივიღეთ, რას აღწერს მიღებული სიდიდე და ა.შ.
გამომდინარე აქედან ამოცანის შედგენაზე მომუშავე ავტორებმა სასურველია გაითვალისწინონ:
- ფიზიკის ამოცანების შედგენისას გამოყენებულ უნდა იქნეს მონაცემები მრავალფეროვანი სფეროებიდან.
- ამოცანის პირობა ისე უნდა იყოს შედგენილი, რომ არ გაუჭირდეს მოსწავლეს პირობის ანალიზი.
- დასაშვებია და სასურველიც, რომ ფიზიკის ამოცანის ამოხსნისას საჭირო იყოს მათემატიკური გამოთვლები, რომელთა შედეგები საშუალებას მოგვცემს დავადგინოთ ობიექტის თვისებები, ფიზიკურ სიდიდეთა ოდენობა და სხვა. მაგრამ აუცილებელია ტექსტის შედგენისას დავიცვათ მეორე მოთხოვნა. ამოცანა თავისი შინაარსით მოითხოვდეს ფიზიკური მოვლენების ან პროცესების ანალიზსს.
ანოტაცია თემაზე: შენიშვნები ფიზიკის ამოცანების შედგენისათვის.
თემაში განხილულია: 1. რომ საჯარო სკოლაში ფიზიკის სწავლებისათვის დიდი მნიშვნელობა აქვს პრაქტიკულ სავარჯიშოთა სისტემას. განსახილველი თეორიული მასალის შესაბამისი ამოცანათა შედგენას და მისი ამოხსნით — პრობლემის გადაწყვეტას.
- შედარებულია ადრეულ პერიოდში ამოცანათა ამოხსნის არსებული სქემა „პრობლემა- შესაბამისი თეორიის მისადაგება- ამოხსნა“ ახალ უფრო შემოქმედებით, კვლევით სქემას „პრობლემა — ამოხსნის გზების ძიება — ამოხსნა — შედეგების ანალიზი.“ ამიტომ ამოცანების შედგენისათვის საჭიროა:
ა). ამოცანაში აღწერილი მოვლენა შეესაბამებოდეს რეალურს.
ბ) ამოცანის პირობა უნდა ითხოვდეს ანალიზს, რათა დაიგეგმოს ამოხსნის სწორი გზა.
გ). ამოხსნით მიღებული შედეგები საშუალებას უნდა გვაძლევდეს ამოვიცნოთ ამოცანაში აღწერილი რეალური ფიზიკური პროცესი.
- განხილულია ახალი სქემით ამოცანათა შედგენისა და ამოხსნის ნიმუშები.
ლიტერატურა.
- ზ. ბართაია, შ. სურგულაძე საყრდენი კონსფექტებით მუშაობის გამოცდილება. ბროშურა მასწავლებელთა დასახმარებლად თბილისი 1991წ.
- ზ. ბართაია საწარმოო გარემოს როლი ფიზიკის სწავლებაში. ჟურნალი „ ფიზიკა და მათემატიკა სკოლაში“ თბილისი 1994წ N6.
- სხვადასხვა ავტორთა მოქმედი სახელმძღვანელო ამოცანათა კრებულები.
- რიმკევიჩი პ. და სხვა ფიზიკის ამოცანათა კრებული.—1993წ.
- ვ. კობახიძე სავარჯიშოებისა და ამოცანების კრებული ფიზიკაში. თბილისი 1995წ.
- ბელიკოვი ი. ამოცანების ამოხსნა ფიზიკაში ზოგადი მეთოდები მოსკოვი 1986წ. (რუსულ ენაზე.)
