რა იწვევს მოზარდებში აგრესიას? რატომ ხდება, რომ ბავშვებს შორის უბრალო კამათი ხშირად ტრაგიკულად სრულდება? ამბობენ, რომ ძალიან მომრავლდა სკოლის მოსწავლეების დანით დაჭრის შემთხვევები. ბავშვებში გარკვეულ ასაკამდე ჩხუბი ერთგვარ ვაჟკაცობად ითვლება და მოზარდებს შორის კონფლიქტები მეტ-ნაკლებად ბუნებრივია, თუმცა პრობლემა მხოლოდ ჩხუბში ნამდვილად არაა. საზოგადოებისათვის უფრო ყურადსაღები ის უნდა იყოს, რომ საქართველოში სკოლის მოსწავლეები დანით დადიან და ჩხუბის დროს მტყუან-მართლის „გარკვევას” ცივი იარაღით ცდილობენ.
სამწუხაროდ არავინ ლაპარაკობს ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვან პრობლემაზე. რატომ იქცა ტენდენციად მოზარდებში დანის ტარება და როგორ შეიძლება ამ პრობლემის მოგვარება.
ნანა თაბუაშვილი, ფსიქოლოგი: ”13 დან 17 წლამდე მოზარდებში აგრესია განსაკუთრებით მატულობს. ამის მიზეზი გარდატეხის ასაკთან ერთად საზოგადოებაში შექმნილი არაჯანსაღი სიტუაციაცაა. ქართველი მამების დიდმა ნაწილმა არ იცის შვილის გაზრდა და, ვერც იმაში ერკვევა რა ღირებულებები უნდა ჩაუნერგოს მათ. მამა შვილის გასაგონად სიამაყით იხსენებს თავისი ახალგაზრდობის იმ ისტორიებს, როდესაც ჩხუბი მოუხდა და ყვება, თუ როგორ სცემა ესა თუ ის თანატოლი. ბუნებრივია, რომ მისი შვილის შეგნებაშიც ყალიბდება ვაჟკაცობის არაჯანსაღი გაგება. სამწუხაროდ, არც სკოლაში და არც ოჯახში, არავინ აქცევს ყურადღებას, რა ფასეულობები გააჩნია ბავშვს. დანის ტარების უფლებას ბავშვი მხოლოდ მაშინ მისცემს საკუთარ თავს, როდესაც იგრძნობს, რომ ამას უფროსები დიდ ყურადღებას არ აქცევენ. რა თქმა უნდა, არც ზედმეტად თავისუფლები შეზღუდვაა კარგი, მაგრამ როდესაც საუბარია ისეთ ფუნდამენტალურ საკითზე, როგორიც ბავშვის კრიმინალისკენ გადახრაა, ყველა უნდა შევთანხმდეთ, რომ ამ მავნე თვისების აღმოსაფხვრელად ტირანული მეთოდებიც კი შეიძლება იქნას გამოყენებული. დანით მოსიარულე მოზარდი საფრთხეს წარმოადგენს პირველ როგში საზოგადოებისათვის, შემდეგ კი საკუთარი თავისთავის.
– ე.ი. თქვენ მიიჩნევთ, რომ თუკი მშობელი ან მასწავლებელი ბავშვს დანას უპოვის, ძალიან მკაცრად უნდა დასაჯოს?
– რა თქმა უნდა, ასე უნდა მოხდეს. ბავშვს დანაშაულის ჩადენის არა მხოლოდ რიდი, არამედ შიშიც უნდა ჰქონდეს. ჩემი ძმისშვილი, როდესაც 12-13 წლისა იყო, გამუდმებით იპარავდა სახლიდან ნივთებს და ყიდდა. ჩემი ძმა თავის შვილს ძალიან თავისუფლად ზრდიდა და არასოდეს შეხებია ხელით, მაგრამ როცა ბავშვმა სახლიდან ნივთების მოპარვა დაიწყო, იძულებული გახდა ეცემა. იმის გამო, რომ ეს პირველად მოხდა, როცა მამამისი ხელით შეეხო, ბავშვი გაოგნდა და მერე ისე შეშინდა, რომ ქუჩაში ნაპოვნ ხურდებსაც კი არ ხარჯავდა მშობლების დაუკითხავად. თუმცა, რა თქმა უნდა, მხოლოდ ცემა-ტყეპით ბავშვის გაზრდა არ შეიძლება. მას მორალური ღირებულებები უპირველესად მშობლების ქცევიდან გამომდინარე უყალიბდება. როდესაც ბავშვის მამა თავად დადის დანით, არ უნდა გაგვიკვირდეს, რომ ბავშვიც მას მიბაძავს”.
ამ პრობლემასთან დაკავშირებით საერთო აზრი ფსიქოლოგებსაც კი არა აქვთ. ნანა თაბუაშვილისგან მკვეთრად განსხვავებულ შეხედულებას აყალიბებს მისი კოლეგა ლერი შენგელია. მისი აზრით, მოზარდებში არსებული კრიმინალისადმი მიდრეკილება, ახალგაზრდებში ქურდული სამყაროს პოპულარიზაციითაა განპირობებული და ამ პრობლემის მოგვარება, მხოლოდ ქურდული მენტალიტეტის აღმოფხვრის შემდეგ შეიძლება.
ლერი შენგელია, ფსიქოლოგი: ”საქართველოში იარაღის ტარების ტრადიცია ყოველთვის არსებობდა, თუმცა მშობლები შვილს იარაღს (უმეტესად ხანჯალს) მხოლოდ მაშინ აძლევდნენ, როდესაც დარწმუნდებოდნენ, რომ ბავშვი ამისათვის მზად იყო. როდესაც საქართველოში ქურდული მენტალიტეტი დამკვიდრდა, იქიდან მოყოლებული ცივი იარაღი სულ სხვა დატვირთვის მატარებელი ფენომენი გახდა. მოზარდებმა შეისისხლხორცეს მავნე შეხედულებები და ჩვევები. მათ ყოველ წამს ესმით ლეგენდის მსგავსი ისტორიები იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ მოკლა ერთმა ქურდა მეორე და როგორ უსწორდებიან კრიმინალები ქურდულში „ჩაჭრილ” თანამოძმეებს. ეს ყველაფერი ერთად აღებული ერთგვარი კატალიზატორის როლს ასრულებს მოზარდის ცნობიერებაში. ამერიკელებს აქვთ ასეთი გამოთქმა „საბოლოო უკიდურესობა”, რაც ჩიხში შესვლას და გამოსავლის არარსებობას ნიშნავს. ჩემი აზრით, სწორედ ასეთი სიტუაციაა საქართველოში მოზარდების კრიმინალური მიდრეკილებების მხრივ. სამან ერთხელ და სამუდამოდ არ აღმოიფხვრება ქურდული მენტალიტეტისადმი ინტერესი და პატივისცემა, მანამდე უბრალოდ გამორიცხულია რაიმე სასიკეთოდ შეიცვალოს. აშკარაა, რომ მომავალი საკმაოდ ბუნდოვანია”.
