მთელი წლის განმავლობაში ყოველ გაკვეთილზე ჯასტინ ბიბერის, რობერტ პატისონის, მაიკლ ჯორდანის და ირინა შეიკის სახელი მესმოდა. ჯასტინ ბიბერის ფანი მაშინ მეშვიდე კლასში იყო. ზეპირად იცოდა ბიბერის ყველა სიმღერა და საუკეთესოდ სწავლობდა ინგლისურს. რობერტ პატისონზე მერვე კლასელი გოგონები აფანატებდნენ და ინგლისურ ენაზე კითხულობდნენ სტეფანი მაიერის ნაწარმოებს „ბინდს”. მაიკლ ჯორდანის ფანმა წელს მეცხრე კლასი დაამთავრა. ინგლისურის სწავლა არ უყვარდა. მაგრამ საყვარელ სპორტსმენზე რომ ჩამოვარდა სიტყვა, ენა ამოიდგა. იმდენი საინტერესო რამ მომიყვა კალათბურთისა და მაიკლ ჯორდანის შესახებ, რომ კალათბურთის თამაში მომანდომა. ირინა შეიკის მერვეკლასელი ფანები კი შიმშილობდნენ, რათა მოდელს დამსგავსებოდნენ. ეს ამბავი მაწუხებდა, მით უმეტეს, რომ ერთ მათგანს შიმშილისგან თავბრუც დაეხვა.
სელებრიტები ბევრი თინეიჯერის მისაბაძ მაგალითად იქცნენ. თუმცა ყველა ასაკის ადამიანს ჰყავს საყვარელი მსახიობი, ლიდერი ან უბრალოდ რაიმე სფეროში წარმატებული პიროვნება. ხშირად ეს სიყვარული ფანატიზმში გადადის: ახლახან ბრიტნი სპირსის ნახევრად ნაჭამი სენდვიჩი 500 დოლარად გაიყიდა.
ფსიქოლოგებმა არც სელებრიტების მიმართ გაჩენილი გრძნობები დატოვეს ყურადღების მიღმა. თვით ამ ფენომენს კი სელებრიტების თაყვანისცემის სინდრომი (Celebrity Worship Syndrome) უწოდეს. ისინი ფანებს გრძნობების მიხედვით ორ ჯგუფად ჰყოფენ. ერთნი მსუბუქად არიან შეყვარებულები. მეორეებს კი აკვიატებები და მენტალური არასტაბილურობა უყალიბდებათ. მკვლევრები ინეს შინდლერი და ვერონიკა ცინკი პირველ გრძნობას აღფრთოვანებას უწოდებენ, მეორეს კი – გაფანატებას.
ფსიქოლოგი ჯეიმს ჰურანი წერს, რომ ფანატიკური სიყვარული სამ სტადიას გადის. ის ჩვეულებრივი ამბავივით იწყება და თანდათან გადაიზარდება არაჯანსაღ გამოვლინებებში. პირველ სტადიაზე ფანები ხშირად საუბრობენ საყვარელ სელებრითზე. ერთიანდებიან მის კლუბში. ცნობილი ადამიანები მათთვის სტრესისგან თავის დაღწევის საშუალებაა. ისინი ჩვეულებრივ ერთვებიან ყოველდღიურ საქმიანობაში.
მეორე საფეხურს ინტენსიურ პიროვნულ სტადიას უწოდებენ. ამ დროს შეიმჩნევა სელებრითზე მიჯაჭვვა და მეგობრებისა და ოჯახის უარყოფა. ამგვარი ქცევები საკუთარ ნება-სურვილს აღარ ექვემდებარება. ჰურანი სელებრითებს იოლად ხელმისაწვდომ ნარკოტიკებს უწოდებს.
მესამე სტადიაზე სელებრითთან პიროვნული კავშირი ზენიტს აღწევს. ფანი ხარჯავს აურაცხელ თანხას მის კონცერტებზე დასასწრებად, მისი მუსიკალური დისკებისა და მისი გამოსახულებიანი პლაკატების, მაისურებისა და სხვა სუვენირების შესაძენად. ზოგჯერ შესაძლოა საკუთარი სიცოცხლეც კი დათმონ. ფანებს სელებრითები წმინდანებად წარმოუდგენიათ. ჰურანის გამოკვლევის თანახმად, რელიგიური ადამიანები ასეთ ფანატიკურ სიყვარულს ნაკლებად ავლენენ.
ფანატიზმისგან განსხვავებით აღფრთოვანება სანატრელი რამაა. თუ ფანატიზმის დროს ადამიანი თავის თავს გაღმერთებულ ადამიანამდე მიუწვდომელად თვლის და მის გამო მუხლებზეც ეცემა, აღფრთოვანების დროს არსებობს სწრაფვა აღმაფრენის ობიექტის მიმართ. ადამიანი თავისი იმჟამინდელი უნარებით თუ მიღწევებით ჩამორჩება საყვარელ ადამიანს, მაგრამ იცის, რომ შესაძლოა მანაც მიაღწიოს იმავე მიზანს და უკეთესი შედეგიც კი აჩვენოს. აღფრთოვანება პიროვნული ზრდის წინაპირობაა. სამაგალითო ადამიანები ზრდიან მოტივაციას, ახალის სწავლის სურვილს და ახალი უნარების განვითარებას უწყობენ ხელს. აღფრთოვანება სიყვარულივით მოქმედებს ადამიანზე და მასში დადებით თვისებებსა და ტალანტებს აღვიძებს: დახმარების სურვილს, გულუხვობას, გამძლეობას, გაბედულებას, რისკზე წასვლას, მუსიკალურ, ტექნიკურ და მხატვრულ ნიჭს.
აღფრთოვანება და ფანატიკური თაყვანისცემა თინეიჯერებისთვის კარგად ცნობილი გრძნობებია. პირველი მათგანი უმტკივნეულო და არასახიფათო გრძნობაა, რომელიც პიროვნულობის აღქმას კი არ ამდაბლებს, არამედ ადამიანს საკუთარ შესაძლებლობებში არწმუნებს. აღფრთოვანებას წარმატება მოაქვს როგორც თავდაჯერებული, ასევე არათავდაჯერებული ადამიანებისთვის.
P.S. ჩვენს ინგლისურის სახელმძღვანელოსაც ასე ქვია „Inspiration”.
გამოყენებული ლიტერატურა:
David Zizzo. Psychologists examine celebrity adoration: Extensive research indicates followers have chosen famous people to be ‘modern-day religious icons'. Newsok. December 18, 2006
Klaus Wilhelm. Echt toll! Warum wir Menschen auf den Sockel stellen. Psychologie Heute. Heft 5, May, 2015.
