მკითხველთა კლუბი ჯადოსნური ადგილია. მით უფრო მაშინ, როცა წიგნსაც ჯადოქარზე კითხულობ, რომელიც ტყეში, ჭაობისპირად, მიგრეხილ-მოგრეხილ, ხავსმოდებულ ქოხში ცხოვრობს, ტყის ალქაჯ კეკასთან მეგობრობს და თავისი სიზარმაცისა და დაუდევრობის წყალობით საოცარ თავგადასავალში ამოგაყოფინებს თავს. ვის აღარ გაიცნობ და შეხვდები: მეფე ბუთხუზ პირველიდან დაწყებული, ნიახურა ბიჭით დამთავრებული. ერთ დღეს, დარწმუნებული ვარ, ტყის სილამაზის სალონში თმის გაჩეჩვაშიც გადაიხდი ფულს. ისე როგორ იქნება, სასადილოშიც არ შეიარო და ტყის სოკო არ დააგემოვნო?! სიმართლის წყაროს წყალსაც თუ დააყოლებ, ვინ იცის, იქნებ ტყუილებსაც გადაეჩვიო. და მაინც, ჯადოქარ მარსიასთან ფრთხილად უნდა იყო! ვაითუ ჯადოქრობის წესის თქმისას შეცდომა დაუშვას და, ბოდიში მომითხოვია, სახედრად გადაგაქციოთ.

თუ წაკითხული გაქვთ თამრი ფხაკაძის მხიარული წიგნი ,,გრძელცხვირა ჯადოქარი მარსია“, ალბათ თვალწინ გაგიცოცხლდათ ზოგიერთი ეპიზოდი. სულ ცოტა, ღიმილს უნდა გადაერბინა თქვენს სახეზე. ასე დაიწყო ამ წიგნის კითხვაც ჩვენს კლუბში – სიცილ-ხითხით-ფხუკუნით.

ბავშვების სიცილს რა შეედრება, მაგრამ კლუბს ხომ თავისი წესები აქვს, კითხვას კი – სტრატეგიები. ბევრი ფიქრი არ დაგვჭირვებია. ბავშვებმა დაინახეს თუ არა დიალოგები, „მკითხველთა თეატრი“ მოუხდებაო. გზადაგზა პერსონაჟებიც შევაგროვოთ და როლებში ვიკითხოთ, მერე კი გავითამაშოთო. ზოგმა ისე გაითავისა როლი, რეკვიზიტებიც კი შეარჩია. ვკითხულობთ და ვხვდებით, რომ ისეთი არტისტული მსახიობები გვყავს, შეუძლებელია, სხვებსაც არ გავუზიაროთ მათი ოსტატობა.

იწყება ფიქრი სცენარზე. წიგნში ბევრი პერსონაჟია, კლასში კი – თოთხმეტი ბავშვი. თავგადასავალი საკმაოდ ვრცელია, სპექტაკლის დადგმის სურვილი – უდიდესი. მოკლედ, დიდი გამოწვევაა. როგორ შევკვეცოთ ნაწარმოები ისე, რომ ამბავი თანმიმდევრულადაც გადმოვცეთ და შთამბეჭდავადაც? სად მივცეთ თავს ინტერპრეტირების უფლება? რომელი პერსონაჟია მთავარი, რომელი – უმნიშვნელო? რომელი ეპიზოდებით გავამთლიანოთ ამბავი? როგორც ჩვენი წიგნის პერსონაჟი მეეტლე იტყოდა: „ხუმრობა საქმე ხომ არაა, ქოხში ვირი შევიდა და მეფე გამოვიდაო“. მართლაც არ ყოფილა სცენარის დაწერა იოლი, მაგრამ როცა ბავშვების გულისთქმა ერთიანდება, შეუძლებელი არაფერია. ესეც მკითხველთა კლუბში დავადგინეთ, როცა „მეკობრეთა სკოლა“ წავიკითხეთ.

ასე რომ, ჩვენ შევძელით. ბავშვები – რაღა ბავშვები, ჩემი არტისტები – რეპეტიციების სურვილით იყვნენ შეპყრობილი. ლამის სასწავლო პროცესი ჩაგვეშალა. დეკორაციებიც საკუთარი ხელით შევქმენით, კოსტიუმებიც თვალისმომჭრელი გამოვიდა, სულაც არ ეტყობოდა, რომ უმრავლესობა კარადის ძველი ბინადარი იყო, რადგან დედიკოების მარჯვე ხელებმა ოსტატურად გააცოცხლეს. როცა მივხვდით, რომ დავძლიეთ, გავთამამდით და სპექტაკლის პრემიერაზე ავტორის მოწვევაც გავბედეთ. ყველაზე მეტად მისი შეფასება გვაინტერესებდა. მეორედ კი ჩვენი სოფლის საბავშვო ბაღის ბავშვებისთვის გავმართეთ წარმოდგენა. ისე ლაღად იცინოდნენ და უკრავდნენ ტაშს, სხვა დროსაც აუცილებლად მოვიწვევთ.

მკითხველთა კლუბი ჯადოსნური ადგილია. მით უფრო – როცა წიგნს ჯადოქარზე კითხულობ. შეიძლება, უბრალო მკითხველიდან არტისტად, სცენარისტად, რეჟისორად, დეკორატორად და ვინ იცის, რად გადაიქცე…

 ტექნოლოგიებმა  ადამიანების ყოველდღიური ცხოვრება შეცვალა. ინტერნეტი წარმოადგენს შესაძლებლობას – მასწავლებელმა   გაკვეთილები გაამდიდროს  მრავალფეროვანი და საინტერესო ინტერნეტრესურსების გამოყენებით.  შეგვიძლია  მოსწავლეებს  მივცეთ წვდომა გეოგრაფიული ინფორმაციის მთელ რიგ წყაროებზე, რათა მათთვის უფრო საინტერესო და მიმზიდველი გახდეს  საგანი.

ეროვნული სასწავლო გეგმის სწავლა-სწავლების მიზანია, მოსწავლეს განუვითროს გამჭოლი კომპეტენციები, ღირებულებები, ციფრული უნარები.  დღეს აქტუალურია ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება. დაწყებული  ქსელური ძიებიდან, ინფორმაციის გავრცელებამდე.

სასწავლო პროცესის დაგეგმვისას,მრავალი საინტერესო აქტივობა შეიძლება მოიფიქროს  მასწავლებელმა ამ კომპეტენციის განვითარებისათვის, ერთ-ერთი კი გახლავთ  ონლაინ ინსტრუმენტების გამოყენება საგაკვეთილო პროცესში.   ციფრული და ინტერაქტიული ინსტრუმენტებით განხორციელებული აქტივობები ზრდის მოსწავლეთა კონცენტრაციას,ამ ტიპის ხელსაწყოები მოსწავლეებს  თეორიული ცოდნის პრაქტიკაში გამოყენებას უწყობს ხელს.მასწავლებელს შეუძლია ციფრული რესურსები გამოიყენოს მოსწავლეების  მრავალფეროვანი საჭიროებებისა და ინტერესების გათვალისწინებით, რაც უზრუნველყოფს მათ აქტიურად ჩართულობას სასწავლო პროცესში, ხელს უწყობს გეოგრაფიული მოვლენების თვალსაჩინოდ წარმოჩენას , მასწავლებელს შეუძლია მიაწოდოს მოსწავლეებს ინსტრუქციები , რათა  დამოუკიდებლად  შექმნან სასწავლო რესურსი.

წარმოგიდგენთ სხავადასხვა  პროგრამაში ჩემს მიერ შექმნილ  ელექტრონულ რესურსს.

playposit.com  არის ინტერაქტიული ვიდეო ინსტრუმენტი, რომელიც მასწავლებლებს საშუალებას აძლევს, შექმნან   და გააზიარონ ინტერაქტიული ვიდეო- გაკვეთილები, რომელიც ხელს უწყობს მოსწავლეთა ინტერაქციას და საკითხის ღრმად გააზრებას, ვიდეოს მიმდინარეობის დროს, შეგიძლიათ დასვათ კითხვები, ჩაატაროთ გამოკითხვა, არჩევით პასუხებიანი დავალებები მისცეთ მოსწავლეებს, და ა.შ. გიზიარებთ ჩემს მიერ შექმნილ რესურსს თემაზე :“ მდგრადი განვითარების მიზნები“, რომელიც შეიძლება გამოიყენოს ნებისმიერი საგნის მასწავლებელმა მდგრადი განვითარების მიზნების საკითხის  შესწავლისას.    https://app.playpos.it/go/share/1919633/1643782/0/0/——Sustainable-Development-Goals-SDGs

ამავე ინსტრუმენტში შექმნილი მაქვს რესურსი- , „ნარჩენების მართვა“ -რომელიც გამოიყენება გეოგრაფიაში   მე-10 კლასში თემა- „რესურსების გამოყენების და მართვის გლობალური კანონზომიერებები“ , მე-9 კლასში  სამოქალაქო განათლებაში- „გარემოს დაცვის“ თემის შესწავლის დროს, მე- 7 კლასში მოქალაქეობაში თემის-„გარემოსა და კულტურული მემკვიდრების დაცვა“   და ბუნებისმეტყველების საგნის სწავლებისას  https://app.playpos.it/go/share/1922092/1643782/0/0/–

ხელოვნურ ინტელექტს  განათლების სფეროში  დიდი ადგილი უკავია, იგი ეხმარება პედაგოგს, გაამრავალფეროვნოს სასწავლო პროცესი, ხელოვნური ინტელექტს აქვს უსაზღვრო შესაძლებლობები, ერთ-ერთი მათგანია აალაპარაკე სურათი, შეიძლება იყოს თქვენs მიერ შექმნილი სურათი და ასევე, შეგვიძლია გამოვიყენოთ შემოთავაზებული ავატარები.

https://www.vidnoz.com/ საიტის გამოყენებით.

აღნიშნული ინსტრუმენტის გამოყენებით შევქმენი რესურსი, რომელსაც გამოიყენებს მასწავლებელი მე-11 კლასში -ენერგოეფექტურობის საკითხის შესწავლისას

1.ენერგიის დაზოგვა-https://share.vidnoz.com/aishare- cgHpEGTIb9RfvxnRvqR94ADw17099807062373376

მოსწავლეს მივეცი დავალება, მოცემულ ვიდეოზე დაყრდნოთ მოეფიქრებინა ენერგიის დაზოგვის რჩევები  2. რჩევები., როგორ დავზოგოთ ენერგია   https://share.vidnoz.com/aishare-clD6Is8sO5WrGNzwgHNfBnjj17099823692373376

https//miro.com პლატფორმა არის ვიზუალური სამუშაო სივრცე ინოვაციისთვის, ეს არის ონლაინ დაფა იდეების ვიზუალიზაციისთვის, სადაც მასწავლებელი ჰქმნის გრაფიკულ ორგანიზატორებს, რომლის გამოყენება სასწავლო პროცესში ხელს უწყობს მეტაკოგნიტური უნარების განვითარებას

ისინი შინაარსის თავლსაჩინოდ გადმოსაცემად გამოიყენება და ინფორმაციის ორგანიზებაში გვეხმარება, რათა მოსწავლეებს გაუადვილდეთ ინფორმაციის  დამახსოვრება, ათვისება, ანალიზი და გამოყენება.

გთავაზობთ ჩემს მიერ შექმნილ რესურსს:“გეოგრაფიული ინფორმაციის წყაროები“, რომელსაც მასწავლებელი გამოიყენებს   მე-7 კლასში თემის“დედამიწა“ შესწავლისას, აღნიშნულ რესურსში  თვალსაჩინოდაა წარმოდგენილი გეოგრაფიული ინფორმაციის წყაროების შესახებ ინფორმაცია.   https://miro.com/app/board/uXjVNox1bx4=/

გეოგრაფიის სწავლებისას ხშირად ვიყენებთ დროის ხაზს, რომელიც ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი გრაფიკული ორგანიზატორია, დროის სკალა, რომელიც მოვლენებს, პროცესებს, ამბებს ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით გადმოსცემს,

https://www.timetoast.com/ მარტივი ინსტრუმენტი, რომელიც ეხმარება მოსწავლეებს ისწავლონ თანმიმდევრობა, ზრდა, ცვლილება და ეფექტური ვიზუალური კომუნიკაცია. ამ ინსტრუმენტში შექმნილი რესურსი – „ნატოს გაფართოების ისტორია“    https://www.timetoast.com/timelines/3039626,  დროის ხაზზე მოცემულია დავალებები, რომლებიც უნდა შესრულონ მოსწავლეებმა, თითოეულ პუნქტზე დაწკაპებით გამოჩნდება კითხვა, რაზეც მოსწავლეებმა უნდა გასცენ პასუხი , აღნიშული რესურსი დაეხმარება მოსწავლეებს საკითხის უკეთ გააზრებაში .

ონლაინ ინსტრუმენტი  https://bubbl.us/  იძლევა საშუალებას, მასწავლებელმა შექმნას გრაფიკული ორგანიზატორები.  აღნიშნულ ინსტრუმენტში შევქმენი სქემა კომპლექსური დავალებისთვის, მოსწავლემ დავალების შესრულებისას უნდა შეავსოს სქემა, რომელიც ასახავს ვირტუალური წყლის კონცეფციიის ძირითად ასპექტებს. ცენტრში მოთავსებულია თავად ტერმინი “ვირტუალური წყალი”მათ უნდა შეავსონ სქემის თითოეული ნაწილი:

ა) განმარტონ, რას ნიშნავს “ვირტუალური წყალი”. ბ) მაგალითები: ჩამოთვალონ მინიმუმ სამი პროდუქტი ან მომსახურება, რომელსაც აქვს მაღალი ვირტუალური წყლის შემცველობა. გ) გავლენა: აღწერონ, რა გავლენა აქვს ვირტუალური წყლის კონცეფციას წყლის რესურსების მართვასა და მდგრადობაზე. დ) გაზომვა: ახსნან , როგორ იზომება ვირტუალური წყალი და რა ერთეულები გამოიყენება. მოსწავეებმა პასუხები უნდა ჩაწერონ სქემის შესაბამის ნაწილებში.  ეს დავალება მოსწავლეებს საშუალებას მისცემს აქტიურად ჩაერთონ ვირტუალური წყლის კონცეფციის შესწავლაში, გააანალიზონ მისი სხვადასხვა ასპექტი და გაიაზრონ მისი მნიშვნელობა რეალურ ცხოვრებაში.http://go.bubbl.us/d82133/0c66?/ვირტუალური-წყლის-კონცეფციის-ასპექტები

https://wordwall.net/ არის პლატფორმა,  რომელიც იძლევა საშუალებას,მასწავლებელმა   შექმნას ინტერაქტიული აქტივობები: ქვიზები, სიტყვების დაწყვილება,კროსვორდები, ვიქტორინა, ეტიკეტირებული დიაგრამები, და ა. შ.

გიზიარებთ ჩემ მიერ შექმნილ რესურსებს აღნიშნული ინსტრუმენტის გამოყენებით:

ქვიზი -თემაზე -მდგრადი განვითარება-   https://bit.ly/49YNnxb

სიტყვების დაწყვილება- თემა „ჰიდროსფერო“   მე-7 კლასი https://bit.ly/4c97eLc

https://genial.ly/     არის პლატფორმა ინტერაქტიური კონტენტის შესაქმნელად. ერთიანი ინსტრუმენტი დიდაქტიკური რესურსებისთვის, პრეზენტაციებისთვის, თამაშებისთვის, ინტერაქტიური სურათებისთვის, რუკებისთვის, ილუსტრირებული პროცესებისთვის, რეზიუმეებისთვის და ა. შ. აღნიშნული ინსტრუმენტი გვეხმარება, გავხადოთ სწავლება უფრო მოტივაციური და შინაარსიანი სწავლისადმი ინტერესის გაზრდით .

გიზიარებთ რესურსს-„საქართველოს ტბები“, რომელსაც გამოიყენებს მასწავლებელი საქართველოს ტბების გაცნობისას https://view.genially.com/65eae6107b942b0014ec1a8c/interactive-image-10

მოსწავლე ირჩევს ნებისმიერ ტბას , ეცნობა ამ ტბის შესახებ ინფორმაციას და შემდეგ ასრულებს დავალებას.

ციფრულმა სასწავლო რესურსებმა შეცვალა სწავლისა და სწავლების გზა. ციფრული სასწავლო რესურსების გამოყენებით, მასწავლებლებს ახლა შეუძლიათ შესთავაზონ მოსწავლეებს ინტერაქტიული,  და საინტერესო აქტივობები გაზარდოს სწავლების ეფექტურობა, მოსწავლეთა მაქსიმალური ჩართულობა , მოტივაცია, საგნისადმი უფრო მეტი დაინტერესება და ა. შ.

სასწავლო პროცესში ციფრული რესურსების გამოყენების უპირატესობა თვალნათელია, თუ მას გამოვიყენებთ მიზნობრივად, მოვარგებთ გაკვეთილის სასწავლო მიზანსა და მოსწავლეთა საჭიროებებს.

გამოყენებული ლიტერატურა:

ეროვნული სასწავლო გეგმა

მაია ბლიაძე ,გრაფიკული ორგანიზატორების გამოყენება გეოგრაფიის გაკვეთილზე, მეთოდური გზამკვლევი  https://lnnk.in/bRj4

სტატია, ხ.ციხელაშვილი-„სახალისო აქტივობები ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით“ https://mastsavlebeli.ge/?p=38761

არ არსებობს დედამიწის ზურგზე ორი ისეთი ადამიანიც კი, რომლებსაც თითის ერთნაირი ანაბეჭდი აქვთ. შესაბამისად, ადამიანებიც ისევე განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან შესაძლებლობებით, ინტერესებით, როგორც მათი თითების ანაბეჭდი. მასწავლებლის პროფესიის სირთულე სწორედაც რომ ეს არის, შევქმნათ სწავლის თანაბარი შესაძლებლობა ყველა ინდივიდისთვის, მიუხედავად მათ შორის არსებული განსხვავებებისა. თუ ამას ახერხებ, ესე იგი, შენი სწავლების პრინციპები უნივერსალურ დიზაინს უტოლდება. შედეგის მომტანია ყველასთვის და არა ერთეულებისთვის.

• მოსწავლეებისთვის ცოდნის, ინფორმაციის მიწოდების მრავალფეროვანი გზები,
• მოზარდის მხრიდან ცოდნის დემონსტრირების, გამოხატვის მრავალფეროვანი საშუალებები,
• მოტივაციის მრავალფეროვნება –

ეს ის ძირითადი კომპონენტებია, რომლებიც საშუალებას გვაძლევს – სასწავლო პროცესი გავხადოთ სასურველი. თეორიულად ეს ყველაფერი იდეალურად და სრულყოფილად ჟღერს, მაგრამ პრაქტიკაში განხორციელებას დიდი ძალისხმევა, კომპეტენცია, მოქნილობა, შრომა, რესურსი, სასკოლო თემის მზაობა სჭირდება. ამიტომაც, ჩვენ ხშირად ვართ შეშინებულიც, იმედგაცრუებულიც, დაეჭვებულიც. ის, რასაც ვაკეთებთ, არის კი უნივერსალური? იშვიათია ამ პროცესში კმაყოფილების განცდა. თუმცა, ეს ეჭვი, დაკვირვება, ძიება, კვლევა, ქმნის საბოლოო ჯამში გამოცდილებასა და ცოდნას, რომლებიც გვეხმარება, გავყვეთ უნივერსალური დიზაინის პრინციპებით სწავლების გზას.

ჩვენ გვსურს, გაგიზიაროთ საგაკვეთილო პრაქტიკა. გთავაზობთ კონკრეტულ აქტივობებსა და რესურსებს, ერთი ტექსტის შესწავლის ფარგლებში დაგეგმილს და განხორციელებულს, ზემოთ ხსენებული პრინციპების გათვალისწინებით.

არჩილ სულაკაურის „ბიჭი და ძაღლი“ ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ტექსტია თავისი მრავალფეროვანი თემატიკით ქართულ ენასა და ლიტერატურაში. თუმცა, ამ ტექსტის თემატიკა არანაკლებ ეხმიანება სამოქალაქო განათლებასა და „მე და საზოგადოებაში“ შესასწავლ საკითხებს.

ქართულ ენასა და ლიტერატურაში ამ ტექსტის სწავლებისას ჩვენი ძირითადი სამიზნე ცნებები და ქვეცნებები იყო:

• ტექსტი (მხატვრული ჟანრები, მულტიმედიური ტექსტი, თემა, მთავარი იდეა, სიუჟეტი, პერსონაჟი, ხედვის კუთხე, ლექსიკა);
• სიტყვა, წინადადება, ტექსტი (სიტყვიდან ტექსტამდე); (თხრობა, აღწერა, შედარება, დასაბუთება).

მნიშვნელოვანია, მასწავლებელმა გააღვივოს ბავშვის ინტერესი. ამიტომ, ჩვენ ტექსტის შესწავლამდე ბავშვებს შევთავაზეთ ფოტოგალერეა. შევარჩიეთ ისეთი ფოტოები, რომლებიც მიიქცევდა მათ ყურადღებას და გაუჩენდა სხვადასხვა ასოციაციას. შემდეგ დავყავით ჯგუფებად, ვთხოვეთ, აერჩიათ სასურველი ფოტო და შეექმნათ ამ ფოტოს მიხედვით პატარა ამბავი, რომელსაც ზეპირად, წერილობით ან კომიქსის სახით წარმოადგენდნენ. ამბავს უნდა ჰქონოდა სათაური, შესავალი, ძირითადი ნაწილი და დასასრული.

ბავშვებმა მათივე შექმნილი ამბები მოისმინეს, წაიკითხეს, წარადგინეს და დადგა დრო უშუალოდ ტექსტის გაცნობისა. ერთად დავინტერესდით, როგორი ამბავი შექმნა არჩილ სულაკაურმა.

რამდენიმე გაკვეთილი დაეთმო ტექსტის წაკითხვას და გაგება-გააზრებას. ამ გაკვეთილებზე ჩვენ გამოვიყენეთ კითხვის სხვადასხვა სტრატეგია: კითხვა მარკირებით, გაწაფული კითხვა, პაუზებით კითხვა, როლური კითხვა.

გაკვეთილის შემდეგი ეტაპი იყო ლექსიკაზე დაკვირვება. ტექსტის გაცნობისა და გაგება-გააზრებისას უხვად წავაწყდით სიტყვებსა და გამოთქმებს, რომელთა მნიშვნელობა მათთვის ბუნდოვანი იყო. შევაგროვეთ ეს სიტყვები და მივაწოდეთ განმარტებები. ზოგიერთი მათგანი შევთავაზეთ ფოტო/ილუსტრაციის სახით.

ახალი სიტყვები და გამოთქმები:

მეტოქე – მოწინააღმდეგე

ნაგაზი – ძაღლის უძველესი ჯიში

ფორანი – ცხენებშებმული ურემი

ალყა შემოარტყეს – გარს შემოეხვივნენ

ქვაფენილი – ქვის ფილებით დაგებული იატაკი

ფილაქანი -აგურებით დაგებული იატაკი

კუდამოძუებული – სირცხვილნაჭამი, გაწბილებული

ფინია – ეზოს პატარა ძაღლი

გაანჩხლებული – გაავებული

დამრეცი – დახრილი

ვერაგულად – მტრულად

ახმახი – გამხდარი და მაღალი

ლაზათიანი – მოხდენილი

სალტე – რკალი

ფათერაკი – საფრთხე

ჩქერი – სწრაფი დინება ვაკის მდინარის კალაპოტში

მარჯვედ – მოხერხებულად

ძრწოლა – კანკალი შიშით

საგონებელში ჩავარდნა – შეფიქრიანება

მოკირწყლული – მოპირკეთებული

შუშაბანდი – შემინული აივანი

უბე – ადგილი ტანსაცმლის შიგნით, გულმკერდის არესთან

თვალები აუნაპერწკლიანდა – თვალები აუციმციმდა

ქოფაკი – ძაღლის ჯიში

რაზა – კარის ჩამკეტი რკინა, ჩარაზა-ჩაკეტა

სალაფავი – წყალში გახსნილი ქატო

ბოღმა – სიბრაზე, შური, ჯავრი

იალაღი – საზაფხულო მთიანი საძოვარი

გამოტყვრნენ – გამოჩნდნენ და მათი გამოჩენა არ იყო სასიამოვნო

დალანდა – ლანდად შეამჩნია, თვალი მოჰკრა

ფალავანი –    მოჭიდავე

აქეზებდნენ –         აგულიანებდნენ

სეირი –          სანახაობა

უსტაბაში – უფროსი ოსტატი

გახელებული – გაგიჟებული, გადარეული

შოლტი – მათრახი

თუნუქი – ლითონი, რომლისგანაც ამზადებენ სახურავს, ქილებს.

ნირი წაუხდათ – ხასიათი, გამომეტყველება წაუხდათ

შემკრთალი – შეშინებული

 იმისთვის, რომ დავკვირვებოდით, რამდენად აითვისეს მოსწავლეებმა ეს სიტყვები და გამოთქმები და რამდენად შეძლებდნენ მათ მრავალფეროვან კონტექსტში გამოყენებას, მათ ლექსიკის გამდიდრებაზე ორიენტირებული აქტივობები შევთავაზეთ:

სიტყვის რუკები, დააბრუნე სიტყვები (მოსწავლეებს ვურიგებთ ტექსტიდან შერეულ აბზაცებს, რომლებშიც ფერადი მარკერებით გადაშლილი გვაქვს კონკრეტული სიტყვები და ვთხოვთ მათ, დააბრუნონ ისინი ტექსტში), ფანტაზიორები და რეალისტები (ფანტაზიორებს უნდა შეედგინათ კონკრეტული სიტყვის გამოყენებით უცნაური, აბსურდული წინადადებები; რეალისტებს – ჩვეულებრივი, რეალური შინაარსის წინადადებები). მოსწავლეებს შეეძლოთ, ჩამოთვლილი აქტივობებიდან შეერჩიათ სასურველი.

1.დააბრუნე სიტყვა

2. ფანტაზიორები და რეალისტები

სიტყვა – მეტოქე

რეალისტები – ჩემი მეტოქე ჩემზე ძლიერია.

ფანტაზიორები – დოქი გატყდა და მეტოქე დაიღვარა.

3.სიტყვის რუკა

შევეცადეთ, მოსწავლეებისათვის ინფორმაციის მიწოდების მრავალფეროვანი სტრატეგიები შეგვეთავაზებინა: ცხრილები, გრაფიკული მაორგანიზებლები, ილუსტრაციები, წიგნები, სხვადასხვა აუდიო- თუ ვიდეომასალები. თავად მოსწავლეებმა შექმნეს რადიოსპექტაკლი, რომელიც იმ ბავშვებისთვის, რომლებსაც ვიზუალური თუ სმენითი მეხსიერება უკეთ აქვთ განვითარებული, საინტერესო რესურსი აღმოჩნდა.

ტექსტის შესწავლის, პერსონაჟებზე დაკვირვების, ხედვის კუთხის ცვლილების, სიუჟეტის, თემისა და იდეის დამუშავების შემდეგ მოსწავლეებმა ნაწარმოებში დასმული ძირითადი პრობლემები ჩამოაყალიბეს.

ტექსტში წამოჭრილი მრავალფეროვანი პრობლემების აღმოჩენასა და მათი გადაჭრის გზების ძიებაში დაგვეხმარა აქტივობა „ფორუმ-თეატრი“. ვინაიდან, ის გვაძლევს საშუალებას, მოსწავლეებმა თავად შექმნან შესწავლილი ამბის მსგავსი საკუთარი ვარიანტი, სადაც ისინი ფიქრობენ სავარაუდო სცენარზე, არჩევენ როლებს, დგამენ მინი-სპექტაკლს, გამოკვეთენ პრობლემას, ფიქრობენ პრობლემის გადაჭრის გზებზე, პერსონაჟის ჩანაცვლებით ცდილობენ პრობლემის მოგვარებას.

იმის წარმოსაჩენად, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია მხარდაჭერა, მოსწავლეებს შევთავაზეთ აქტივობა „თვალახვეული“.

გთავაზობთ აქტივობის ინსტრუქციას, რადგან მისი გამოყენება მრავალფეროვან კონტექსტში შეგვიძლია:

• აქტივობის დაწყებამდე ვეკითხებით მოსწავლეებს, უფიქრიათ თუ არა, რას ნიშნავს მხარდაჭერა;
• ვისგან გრძნობენ ყველაზე მეტ მხარდაჭერას;
• რა არ შეუძლიათ მხარდაჭერის გარეშე;
• ერთ-ერთ მოსწავლეს ავუხვიოთ თვალები და ვთხოვოთ, ჩააცვას თოჯინას 3 წუთში (წინასწარ მოვამზადოთ თოჯინის რამდენიმე სამოსი: კაბა/შარვალი, მაისური, ქუდი, წინდა, ფეხსაცმელი);
• შემდეგ ვთხოვოთ, იგივე გაიმეოროს, უკვე კლასის მხარდაჭერით. ბავშვებმა მისცენ მითითებები;
• დასრულების შემდეგ ვკითხოთ ბავშვებს, იყო თუ არა ძნელი დავალების შესრულება?
• მიიღეთ თუ არა ჯგუფისგან სასარგებლო მითითებები?

ეს სავარჯიშო დაეხმარება მასწავლებლებს იმის საილუსტრაციოდ, რომ გარკვეული სიძნელეების დაძლევას მეგობრობა, მხარდაჭერა, ერთიანობა სჭირდება.

წიგნის კლუბები ეხმარება მოსწავლეებს, იკითხონ მათთვის საინტერესო, ასაკის შესაფერისი წიგნები, რაც საგრძნობლად ამაღლებს კითხვის მოტივაციას. კლუბებში მოსწავლეები ერთმანეთს უზიარებენ შთაბეჭდილებებს, აზრებსა და გრძნობებს, სწავლობენ წაკითხულის ანალიზს, თანატოლთა მოსაზრებების აქტიურ მოსმენას, საკუთარი იდეების წარდგენას, დისკუსიაში მონაწილეობას, წაკითხულის შეფასებასა და დასკვნების გამოტანას. კლუბში არსებული კეთილგანწყობილი, პოზიტიური და მეგობრული გარემო ზრდის ბავშვების ჩართულობას და კითხვისადმი ინტერესს. მყარდება ემოციური კავშირი ამბავთან, მთავარ გმირებთან, მდიდრდება ადამიანური ღირებულებები, რადგან ყოველი ახალი ნაწარმოების წაკითხვის შემდეგ „ხდები ოდნავ უკეთესი, ვიდრე ხარ და უფრო ჭკვიანი, ვიდრე იყავი“.

ამიტომ სიხარულით შევხვდით USAID-ის საბაზისო განათლების პროგრამის ფარგლებში შოთა მესხიას სახელმწიფო სასწავლო უნივერსიტეტის განათლების მეცნიერებათა ფაკულტეტის ხელშეწყობით ზუგდიდის მუნიციპალიტეტის დარჩელის პირველ საჯარო სკოლაში მკითხველთა კლუბის შექმნას.

სამიზნე ჯგუფი: დაწყებითი საფეხურის მოსწავლეები

კავშირი ზოგადი განათლების ეროვნულ მიზნებსა და ესგ-სთან

• კომუნიკაცია ინდივიდებსა და ჯგუფებთან;
• ტექნოლოგიური თუ სხვა ინტელექტუალური მიღწევების ეფექტიანად გამოყენება;
• ინფორმაციის მოპოვება, დამუშავება და ანალიზი:
• პრობლემის გადაჭრა, კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნების განვითარება;
• თანამშრომლობითი სწავლება და სოციალური უნარები;
• სამეწარმეო უნარების განვითარება;

კლუბის ფარგლებში განხორციელებული აქტივობები
https://wakelet.com/wake/egglCeKLabkAU9dL7RCTi

• მოსწავლეებისთვის კლუბის მიზნებისა და სამოქმედო გეგმის გაცნობა;
• მოსწავლეთა ინტერესებისა და მოლოდინის დადგენა

აქტივობა – კითხვის ბორბალი

მიზანი: მოსწავლეებს განუვითარდეთ ტექსტზე მუშაობის უნარები და ხალისით ჩაერთონ თამაშში.

აქტივობის აღწერა: ქაღალდის ბორბლის გარშემო განლაგდება ფურცლები, რომლბზეც იწერება ტექსტის სხვადასხვა ეპიზოდის სათაური. მოსწავლე დაატრიალებს ბორბლის ისარს, რომელი ეპიზოდიც შეხვდება, მოძებნის ტექსტში და ამოიკითხავს.

აქტივობა – თვითშეფასების ღიმილები

მიზანი: მოსწავლეებს განუვითარდეთ მეტაკოგნიტიური უნარები, დამოუკიდებლად შეძლონ კითხვის პროცესზე დაკვირვება, თვითშეფასება და ურთიერთშეფასება.

აქტივობის აღწერა: მოსწავლეებს ურიგდებათ წინასწარ შემუშავებული კრიტერიუმების საფუძველზე შედგენილი თვითშეფასების ფურცლები. ტექსტის წაკითხვის შემდეგ ისინი შეაფასებენ საკუთარ თავს და ცხრილში გააფერადებენ შესაბამის ღიმილაკს.

G-PriEd-ის საკითხავი წიგნების პრეზენტაცია; ტესტებზე მუშაობა, განხილვა-მსჯელობა

http://kargiskola.ge/teacherintro/teacherintro.php

მიზანი: კითხვის, გაგება-გააზრების, კრიტიკული აზროვნების, თანამშრომლობითი უნარების გაუმჯობესება, მოტივაციის ამაღლება, პოზიტიური განწყობის შექმნა

შეხვედრა წიგნის ავტორთან

https://wakelet.com/wake/egglCeKLabkAU9dL7RCTi

USAID-ის საბაზისო განათლების პროგრამის წიგნიერების მიმართულების უფროს კონსულტანტთან, გზამკვლევებისა და სტატიების კრებულების ავტორთან, ბატონ პაატა პაპავასთან, ონლაინპლატფორმა Microsoft Teams-ის საშუალებით გვქონდა ძალიან საინტერესო და ნაყოფიერი შეხვედრა. მან მოსწავლეებს წაუკითხა საკუთარი მოთხრობა – „დაკარგული პაიკი“. გაიმართა დისკუსია წაკითხული მოთხრობის შესახებ. მოსწავლეებმა საინტერესო კითხვები დაუსვეს მწერალს, გაიხსენეს ადრე წაკითხული მოთხრობები და მათ შესახებ ისაუბრეს. ეს იყო ბავშვების პირველი შეხვედრა „ცოცხალ მწერალთან“, რომელიც მათთვის საკმაოდ ემოციური და დასამახსოვრებელი აღმოჩნდა. შეხვედრის შემდეგ მოსწავლეები შეუდგნენ დავალებებზე მუშაობას, წაიკითხეს რამდენიმე წიგნი, რომლებიც თავად ავტორმა ურჩია და შექმნეს ნახატები, რომლებიც მას ელ. ფოსტით გავუგზავნეთ.

21-ე საუკუნის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი უნარია თანამშრომლობა, ამიტომ კლუბი თანამშრომლობს სსიპ ქალაქ ხობის პირველ საჯარო სკოლასა და სსიპ მესტიის მუნიციპალიტეტის სოფელ იელის საჯარო სკოლასთან. სწორედ ამ სამი სკოლის გაერთიანებით გაიმართა შეხვედრა ბატონ პაატასთან და სამომავლოდაც დაიგეგმა სხვა ავტორებთან შეხვედრები.

წაკითხული ტექსტების მიხედვით კომიქსების შედგენა

მიზანი: ვიზუალური თვალსაჩინოების გამოყენებით მოსწავლეებმა უკეთ შეძლონ მხატვრული ტექსტების გაგება-გააზრება და დამუშავება

https://school.emis.ge/Art-Lessons/Adventure/A-1366-05-6-19.html

კომიქსები, ისევე როგორც სხვადასხვა ჟანრის ლიტერატურა, ერთ-ერთი ეფექტური საშუალებაა მოსწავლეთა წიგნიერების განვითარებისთვის. მათი გამოყენება შეიძლება როგორც ფორმალური, ისე არაფორმალური სწავლების დროს. კომიქსი, უპირველესად, ახალისებს კითხვის პროცესს, ეხმარება მოსწავლეს წაკითხული ტექსტის გააზრებაში, პერსონაჟების ქმედებათა გაცნობიერებაში. კომიქსის კითხვისას თუ შექმნისას მოსწავლე იწყებს პერსონაჟის ფიქრების ამოცნობას, რაც ავითარებს ისეთ გამჭოლ კომპეტენციას, როგორიცაა შემოქმედებითი აზროვნება, ვინაიდან მოსწავლეებს, განსაკუთრებით უმცროსკლასელებს, ხშირად უჭირთ წაკითხული ტექსტის შინაარსის გააზრება და წერითი დავალებების შესრულება, სასურველია, პერიოდულად ისეთი აქტივობები შევთავაზოთ, რომლებიც მათ ბავშვურ სამყაროს გაალამაზებს, გააფერადებს და გაახალისებს.

მკითხველთა კლუბის წევრებმა G-PriEd-ის საკითხავი წიგნებიდან აარჩიეს მათთვის სასურველი მოთხრობები და ხალისით შეუდგნენ მუშაობას. ტექსტის სიუჟეტის მიხედვით, სურვილისამებრ, ხატავდნენ ან თვითონვე აგრძელებდნენ ამბავს და პერსონაჟებზე ახალ-ახალ თავგადასავლებს თხზავდნენ. ისინი დიდი ხანია იცნობენ კომიქსების სტრუქტურას, ინსტრუქციებს და ყოველ ჯერზე უფრო და უფრო საინტერესო ნამუშევრებს გვიზიარებენ.

ელ. წიგნის შექმნა და გახმოვანება

მიზანი: ციფრული წიგნიერების უნარის განვითარება, სამეტყველო უნარის განმტკიცება, მოტივაციის ამაღლება და ხალისიანი სასწავლო გარემოს შექმნა

ციფრული ტექნოლოგიები მრავალფეროვან არჩევანს გვთავაზობს. ელექტრონული რესურსების შექმნა და გამოყენება მხოლოდ კი არ ახალისებს მოსწავლეებს, არამედ ცოდნასაც აძლევს და ამ გზით შეძენილი ცოდნა მათ დიდხანს მიჰყვებათ. ერთ-ერთი ასეთი სასარგებლო რესურსია https://www.storyjumper.com/library/my. აქ შეგვიძლია შევქმნათ ილუსტრირებული ელექტრონული წიგნები, გავახმოვანოთ, გავაფორმოთ და მიზნობრივად გამოვიყენოთ სასწავლო პროცესში. მკითხველთა კლუბის წევრები დიდი მონდომებითა და სიხარულით მუშაობენ ამ მიმართულებით, უკვე სამი წიგნი გაახმოვანეს და სამომავლოდაც გეგმავენ საყვარელი მოთხრობების მიხედვით ელექტრონული წიგნების შექმნას.

წაკითხული ტექსტების მიხედვით დიორამის შექმნა

მიზანი:

• თანამშრომლობითი და შემოქმედებითი უნარების განვითარება;
• წაკითხული ტექსტის გააზრება-გამთლიანება;
• ტრანსფერის უნარის განვითარება;
• ტექსტის წარმოსახვაში გაცოცხლება.

დიორამა არის სამგანზომილებიანი პროდუქტი, რომელიც მოსწავლეთა დიდ ინტერესს იწვევს. ტექსტების გაცოცხლებით მოსწავლეები უდიდეს სიამოვნებას იღებენ, ამახსოვრდებათ დეტალები, გონებაში დიდხანს რჩებათ მუშაობით გამოწვეული ემოცია, უვითარდებათ მაღალი სააზროვნო უნარები, რაც სწავლის ხარისხზე დადებითად აისახება.

ჩვენ ხშირად ვიყენებთ ამ სასწავლო მეთოდს და კლუბის წევრებსაც ძალიან უყვართ მასზე მუშაობა. სწორედ ამიტომ გადავწყვიტეთ, კომიქსის შემდეგ დიორამაც შეგვექმნა და ნამუშევრების პრეზენტაცია გაგვემართა. წინასწარ შევიმუშავეთ შეფასების კრიტერიუმები: სამუშაო მასალა, შინაარსის ცოდნა და ასახვა, შემოქმედებითობა და თანამშრომლობა გუნდის წევრებთან.

საბოლოო ჯამში ბავშვებმა მრავალფეროვანი ნამუშევრები წარმოადგინეს, პრეზენტაციის დროს ყურადღება გაამახვილეს დეტალებზე, ტექსტის მიხედვით ისაუბრეს ნამუშევრებზე და მოქმედების განვითარებაზე.

ონლაინ პლატფორმა Microsoft Teams-ის საშუალებით მკითხველთა კლუბმა მორიგი შეხვედრა ფიქრია ჭაბუკიანთან გამართა.  ქართველმა კალიგრაფმა პატარებს უამბო ძველი წიგნების შესახებ, აჩვენა ხელნაწერები და ქართული ანბანის ორნამენტები. მოსწავლეებისთვის ეს დღე განსაკუთრებული და მეტად ემოციური აღმოჩნდა.

ქალბატონ ფიქრია ჭაბუკიანს წინასწარ ვთხოვეთ, დაემზადებინა ბანერი კლუბის სახელწოდებით. მისმა შექმნილმა საზედაო ასოებმა მოსწავლეებზე ძლიერი შთაბეჭდილება მოახდინა და მისი შთაგონებით კალიგრაფიის საკუთარი სტილიც შექმნეს. ნიმუშები ქალბატონ ფიქრიას აჩვენეს და პოზიტიური უკუკავშირიც  მიიღეს. მკითხველთა კლუბის ფარგლებში სამომავლოდაც დაგეგმილია მსგავსი შეხვედრები.

სტატიის დასასრულს ვიტყვით, რომ მკითხველთა კლუბის პროექტმა ნამდვილად გაამართლა ჩვენი იმედები. დაგვეთანხმებით, რომ ეს იოლი ამოცანა სულაც არ არის, პირიქით, ძალიან რთულია და კომპლექსურ მიდგომას მოითხოვს, მით უმეტეს, რომ კითხვის მიმართ ბავშვების გულგრილი დამოკიდებულება ციფრული ეპოქის დიდი პრობლემაა. არადა, წიგნები მათი საუკეთესო მეგობრები არიან. კლუბის სახელწოდებაც შესაბამისი შევარჩიეთ: „წიგნის მეგობარი“. წიგნები ყოველთვის მზად არიან, „ემეგობრონ“ ბავშვებს და თავიანთ ჯადოსნურ სამყაროში ამოგზაურონ. ბავშვები სწავლობენ ერთმანეთის დახმარებას, კარგი და ცუდი საქციელის გარჩევას, სიმართლის თქმის მნიშვნელობას, ცხოველებისა და ბუნების სიყვარულს და ა.შ. დაბოლოს, კითხვა შესაძლოა იქცეს სრულიად ახალი კრეატიული იდეების წყაროდ. ჩვენთან ასეც მოხდა.

მკითხველთა კლუბის წევრებმა, კომპლექსური დავალების იდეიდან გამომდინარე, გადაწყვიტეს, შეემუშავებინათ მუზეუმში ქცევის წესები. სწორედ ეს დაედო საფუძვლად მომდევნო პროექტს სამეწარმეო კომპეტენციის განვითარების შესახებ. მოსწავლეებმა გადაწყვიტეს სასკოლო მუზეუმის დაარსება, ბილეთების გაყიდვითა და შემოწირულობით მიღებული თანხით კი თავად შეიძინეს პუფები მკითხველთა კლუბისთვის, რათა პოზიტიური გარემო შეექმნათ.

ჩვენ ვაგრძელებთ მათთვის საინტერესო და მრავალფეროვანი აქტივობების შეთავაზებას, მიზანი კი წიგნის კითხვის სიყვარულის განმტკიცებაა.

მოსწავლის პიროვნულ აღზრდასა და მოქალაქეობრივ ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს საგანთა შორის კავშირებს, ინტეგრაციას. მოსწავლეებმა უნდა შეძლონ სასწავლო თემის, საგნის მეორე საგანთან დაკავშირება, შეძენილი ცოდნის ტრანსფერი, ჩამოყალიბებული უნარების ერთი სფეროდან მეორეში გადატანა და გამთლიანება. მიზანი მკაფიოა, მოსწავლემ უნდა მოახერხოს ისტორიული რეალობის წაკითხვა მხატვრულ ნაწარმოებში, ინფორმაციის სხვადასხვა წყაროდან მიღებული ცოდნის ერთმანეთთან დაკავშირება, პრობლემურ საკითხზე სხვადასხვა თვალსაზრისის წარმოდგენა, განსხვავებული შეხედულებების შეჯამება და დასკვნების გამოტანა.

კონსტანტინე გამსახურდიას „დიდოსტატის მარჯვენა“ ისტორიული რომანია. ნაწარმოებზე მუშაობა საშუალებას გვაძლევს, მოსწავლეებმა ქართულში ნასწავლი მასალა დააკავშირონ ისტორიასთან, შეძლებისდაგვარად ამოიცნონ და გააანალიზონ შედეგები. ისინი ისტორიულ პროცესს სხვადასხვა კუთხით (პოლიტიკური, სოციალური, კულტურული) განიხილავენ. წარმოადგენენ თავიანთ თვალსაზრისს სადავო, პრობლემურ საკითხებზე. შეაჯერებენ განსხვავებულ შეხედულებებს და გამოაქვთ დასკვნები.

მოსწავლეები პოულობენ საგანთა შორის კავშირებს. ყურადღებას ამახვილებენ რომანში ასახული მასალის ისტორიულ ინტერპრეტაციაზე. აყალიბებენ საკუთარ აზრს. ამგვარად ისინი სწავლობენ – საკუთარი პოზიციის შემუშავებასა და დაცვას, კრიტიკას, თანამშრომლობა, მწერლის შემოქმედების გააზრებას სუბიექტური და ობიექტური ფაქტორების გათვალისწინებით; ივითარებენ ლოგიკური მსჯელობისა და ანალიზის უნარებს.

თვალი მივადევნოთ რომანში ასახულ ისტორიულ მოვლენებს. როგორც ვიცით, რომანის  დასაწყისშივე იკვეთება ქვეყნის შიგნით დაძაბული მდგომარეობა. „ქართლის ცხოვრება“ გვაუწყებს, რომ მეფე გიორგი I-ს გამეფებისთანავე განუდგნენ აღზევებული ფეოდალები: „ღადრობითა შეპყრობილ იქმნეს ერისთავნი“. მწერალმა მემატიანის ეს ცნობა გამოიყენა, თუმცა ამბავი ფხოველთა ამბოხის ფონზე დახატა. ამბოხისა, რომელიც რეალურად, თამარის ეპოქაში, ორი საუკუნის შემდეგ, მოხდა: „იწყეს მთიულთა განდგომა კაცთა ფხოველთა და დიდოთა“. მათ დასამარცხებლად სამი თვე იბრძოდა ივანე ათაბაგი. ეს ამბავი მწერალმა მე-11 საუკუნეში გადმოიტანა. ის ამის შესახებ წერდა:

„საქართველოს მთიანეთი მუდამ ეურჩებოდა ქართველ მეფეებს, რომელთაც ეწადათ საქართველოს პოლიტიკური ცენტრალიზება. ასეთი აჯანყება მომხდარა თამარის დროს, ხოლო ჩემს „დიდოსტატში“ ასახულ ეპოქაში კუთხური და ფეოდალური პარტიკულარიზმი რომ ძლიერი იყო, ამას მოწმობს თვით ეპოქა. ბაგრატ III-ის ეპოქაც ხასიათდება ასეთი აჯანყებებით… და არც გიორგი I-ის მეფობაში შეწყვეტილა, ერთი მხრივ, ბრძოლა საქართველოს ერთმეფობისთვის და ფეოდალების უთავჟამო ამბოხი. აზნაურთა ამბოხსა და უთანხმოებას მიაწერს ანალისტი გიორგი I-ის დამარცხებას ბერძნებთან ომში. მე შეგნებულად ავირჩიე ეს ეპოქა“.

ზვიად სპასალარი ნაწარმოების დასაწყისშივე ამცნობს მეფეს, რომ კვეტარის მფლობელი – თალაგვა კოლონკელიძე და მამამზე ერისთავი გაერთიანებულან, პირი შეუკრავთ მეფის წინააღმდეგ. დასადგენი ის არის, ვინ დგას მეამბოხე ფეოდალების უკან – ტფილისელი ამირა თუ ბიზანტიის კეისარი – ბასილი, რომელმაც ბასიანის გადაღმა ქვეყნები წაართვა გიორგის ოდესღაც.

ვიდრე გიორგი I-ისა და ბასილი კეისრის ურთიერთობას მივაქცევდეთ ყურადღებას, ჯერ დავით კუროპალატზე უნდა ვისაუბროთ, რომელმაც ბიზანტიის მცირეწლოვან მეფეს – ბასილი მეორესა და მის ძმას – კონსტანტინეს ქართული ჯარი მიაშველა აჯანყებული ბარდა სკლიაროსის დასამარცხებლად (977წ.). მათმა დედამ – დედოფალმა თეოფანიამ საქართველოს მეფეს საზღაურად, დიდძალ საგანძურთან ერთად, უბოძა ზემონი ქვეყანანი საბერძნეთისანი, „რათა თავის სიცოცხლეში ჰქონდინ“. ეს მიწებია ბასიანისა და კარინის, არზრუმისა და რამდენიმე სომხური ოლქი.

დავით კუროპალატი მოგვიანებით, კეისრის წინააღმდეგ აჯანყებულ სარდალს – ბარდა ფოკას მიემხრო, ჯარიც მიუშველებია. ბასილი კეისარი განსაცდელისაგან ფოკას სიკვდილმა იხსნა. მან დავითის დასჯა გადაწყვიტა. დავით კუროპალატმა ბასილი კეისარს შენდობა სთხოვა და თავი იმით დაიხსნა, რომ, როგორც უძეო და უმემკვიდრო, სიკვდილის შემდეგ თავის სამფლობელოს დაჰპირდა. კეისარმა მეფეს დაუჯერა და დანაშაული აპატია.

საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ძლიერებისათვის მებრძოლმა მეფემ კი, რა თქმა უნდა, ასეთი რამ არ ჩაიდინა. სიცოცხლეშივე მოიწვია დიდებულები ამცნო: „ესე (ბაგრატ) არს მკვიდრი ტაოსი, ქართლისა და აფხაზეთისა, შვილი და გაზრდილი ჩემი და მე ვარ მოურავი ამისი და თანაშემწე. ამას დაემორჩილეთ ყველანი (ლეონტი მროველი, „ქართლის ცხოვრება“). მაშასადამე, სიცოცხლეშივე დასვა ტახტზე თავისი შვილობილი – ბაგრატ გურგენ მეფის ძე. დავით კუროპალატის გარდაცვალებისთანავე, ბიზანტიის კეისარი ბასილი დიდძალი ჯარით ტაოსაკენ დაიძრა. გურგენ მეფე და ბაგრატ III შეეგებნენ მას. კეისარს, როგორც ჩანს, მემკვიდრეობის მიღების იმედი ჰქონდა და პატივით მიიღო ისინი. ბაგრატს კუროპალატობა უბოძა, ხოლო, გურგენს – მაგისტროსის ხარისხი. დავით კუროპალატის სამეფოს გამგებლობა კი ერთ ბერძენ მოხელეს ჩააბარა. მაშასადამე, ბაგრატ III-ს ბასილი კეისარმა ფაქტობრივად, წაართვა ის მიწები, რომლითაც ერთ დროს მისი მამობილი დაასაჩუქრა. გურგენ მეფესა და ბაგრატს რამდენჯერმე უცდიათ ბასიანისა და მისი მომიჯნავე მიწების დაბრუნება, მაგრამ, ამაოდ.

გიორგი I ბაგრატის გარდაცვალებისთანავე გაამეფეს (1014წ.), სრულიად ახალგაზრდა. იგი შეეჭიდა დიდ ეროვნულ საქმეს. გიორგი I-სა და ბასილს შორის რამდენიმე სისხლისმღვრელი ომის საბაბი გახდა ეს მიწები. ტაოში დიდი შეტაკება მაშინ მოხდა, როცა ბასილი კეისარი ბულგარელებს ებრძოდა. გიორგი I-მა დაიბრუნა ბასილი კეისრის მიერ უკან მიტაცებული მიწები.

რომანის ბოლოსიტყვაობაში ბატონი კონსტანტინე წერს: „ვინც დაახლოებით მაინც წარმოიდგენს რა დიდი მხეცი იყო ბასილი II, ბულგართმმუსვრელი, მისთვის ნათელი გახდება, თუ რა კოლოსალური ძალების მატარებელი ყოფილა იმჟამინდელი საქართველოს მეფე გიორგი, რომელმაც ერთხელ, მაგრამ მაინც დაამარცხა კეისარი ბიზანტიისა“.

ბასილი კეისარს გაუფრთხილებია მეფე – თავი დაანებე, რაც მამაშენს ვაჩუქე, შენი საკუთარი მამულით დაკმაყოფილდიო. გიორგიმ კეისარს უარი შეუთვალა და მოლაპარაკება ალ-ჰაქიმთან დაიწყო: შეთანხმებით ვიმოქმედოთ და ერთმანეთს დავეხმაროთო – თითოეული ჩვენგანი კეისრის საბრძანებელს თავთავისი სამეფოდან შეესიოსო.

ნაწარმოებში გიორგი I-ის კავშირი ალ-ჰაქიმთან გაკვრითაა ნახსენები (XIX თავში), თუმცა მას უკეთ ფარსმან სპარსთან ურთიერთობისას ვეცნობით. რომანში კარგად ჩანს მელქისედეკ კათალიკოსის განწყობა, როგორ ვერ უპატიებია გიორგი მეფისათვის ბასილი კეისრისაგან განდგომა და ქრისტიანობის დაუძინებელ მტერთან – ალ-ჰაქიმთან კავშირი.

როგორი შეიძლება იყოს სასწავლო წლის ბოლო კვირა და ბოლო გაკვეთილები?

რა თქმა უნდა, სახალისო!

ზაფხულის მოლოდინში მოსწავლეებს საკმაოდ ამაღლებული განწყობა აქვთ და ჩვეულ საგაკვეთილო პროცესში მათი ჩართვა ძნელია. გავლილი მასალის გადამეორება ან ტესტირება მაშინ, როცა გარეთ მშვენიერი ამინდია და ზაფხულის არდადეგებს ორი კვირა გვაშორებს, არც ისე მიმზიდველია მათთვის.

გთავაზობთ რამდენიმე აქტივობას, რომლებიც ფინალური გაკვეთილების სახალისოდ დაგეგმვასა და გავლილი მასალის მხიარულად გამოკითხვაში დაგეხმარებათ.

„განძის მაძიებლები“ – ძალიან ეფექტურია, როდესაც გვინდა გავლილი თემისა თუ სრული მასალის შეჯამება ან ჯგუფური მუშაობის წახალისება და გუნდის შეკვრა. წინასწარ მომზადებულ კონვერტებში მოთავსებულია სხვადასხვა დავალება და სკოლის ტერიტორიაზეა განლაგებული. იმისთვის, რომ განძამდე მივიდნენ, მოსწავლეებმა ყველა დავალება უნდა შეასრულონ.

მოსწავლეებს ვყოფთ რამდენიმე ჯგუფად (თითოეულში 5 ან 6 მოსწავლეა). თითოეულ ჯგუფს გადავცემთ თითო კონვერტს, რომელშიც წერია მათი შემდეგი დავალების ლოკაცია ან მინიშნება (მაგალითად: „დავალება არის ფიზიკისა და მუსიკის კაბინეტებს შორის“, ან „იქ, სადაც ძალიან ბევრი წიგნია“, ან „იქ, სადაც ყველაზე მეტი ექსპერიმენტი ტარდება“ და ა.შ.). აღნიშნულ ლოკაციაზე მათ ხვდებათ შემდეგი დავალების ფურცელი (მაგალითად: „ამოხსენით ეს მათემატიკური ამოცანები. სწორად შესრულებული დავალების შემთხვევაში მიიღებთ შემდეგ დავალება–მინიშნებას“, ან „მიდით რუსულის მასწავლებელთან და ჩამოუთვალეთ კვირის დღეები და თვეები. თუ დავალებას კარგად გაართმევთ თავს, მისგან მიიღებთ შემდეგ დავალებას“). დავალება შეიძლება იყოს ინდივიდუალურიც (მაგალითად: „ნინომ უპასუხოს ბიოლოგიის მასწავლებლის შეკითხვებს“, „საბამ ქართულის მასწავლებელს წაუკითხოს მისი საყვარელი ლექსი“ და ა.შ.).

როცა მოსწავლეები ყველა დავალებას შეასრულებენ, ისინი მიადგებიან იმ ადგილს, სადაც დამალულია მათი განძი. ასევე შესაძლებელია, განძს იცავდეს ბიბლიოთეკარი / მანდატური / სკოლის დირექტორი (იმის მიხედვით, როგორ დაგეგმავთ და რამდენ ადამიანს ჩართავთ ამ აქტივობაში). შესრულებული დავალებების სანაცვლოდ მოსწავლეები მიიღებენ ბარათს, რომლის საფუძველზეც განძი მათ გადაეცემათ და თამაში დასრულდება.

განძი შეიძლება იყოს გემრიელი ხილით ან ტკბილეულით სავსე ყუთი, ნაყინი, სიმბოლური საჩუქრები… მთავარია, ის იყოს ყველა მოსწავლისთვის.

აღნიშნული აქტივობა შეიძლება უფრო მასშტაბურადაც ჩატარდეს მშობლების მონაწილეობით.

„yes day – თანხმობის დღე“ – ეს არის დღე, როდესაც მასწავლებლები მთელი დღის (მთელი გაკვეთილის) განმავლობაში ყველაფერზე ვეთანხმებით მოსწავლეებს და არ ვეუბნებით სიტყვებს „არ შეიძლება“.

ამ აქტივობასაც სჭირდება წინასწარ მომზადება. წინა დღეს მოამზადეთ „თანხმობის დღის“ ქილა, დაურიგეთ მოსწავლეებს ფურცლები, რომლებზეც ჩამოწერენ, რის გაკეთებას ისურვებდნენ სკოლაში.

წინასწარ მომზადებულ ფურცლებზე უნდა ეწეროს წინადადების დასაწყისი: „შეიძლება, _ _ _ _?“

მაგალითად, მოსწავლემ შეიძლება დაგვიწეროს: „შეიძლება, ნაყინი ვჭამოთ?“ – ჩვენ ვპასუხობთ: დიახ!

რასაკვირველია, უნდა გავითვალისწინოთ მსგავსი შეკითხვები და ვიქონიოთ კლასში ყველა საჭირო რესურსი (თუნდაც ნაყინი). რაკი ქილა წინა დღეს ივსება, შეგიძლიათ, სახლში თვალი გადაავლოთ მოსწავლეთა სურვილებს და ამოიღოთ ქილიდან ისინი, რომელთა შესრულებასაც ვერ შეძლებთ ან თქვენი ვერსიით ჩაანაცვლოთ. ამ შემთხვევაში ყველანაირად მომზადებული იქნებით, თანხმობის დღე მხიარულად ჩაივლის და ეს ემოციები დიდხანს გაგყვებათ.

არსებობს სხვა მხიარული აქტივობებიც, რომლებსაც ხანგრძლივი მომზადება არ სჭირდება, მოკლე დროში იგეგმება: 

„დაასახელე 5“ – აქტივობა შეიძლება იყოს ჯგუფური ან ინდივიდუალური. დაასახელე / ჩამოწერე: 5 ცხოველი, 5 ფრინველი, 5 ზმნა ინგლისურ ენაზე… სხვა გაკვეთილის შემთხვევაში პირობას შევცვლით: 5 ისტორიული ფაქტი, 5 არსებითი სახელი, 5 ზმნა, ილია ჭავჭავაძის 5 ნაწარმოები და ა.შ.

უცხო ენის გაკვეთილისთვის ამ დავალების შეცვლა შეიძლება შემდეგნაირად: ვსხდებით წრეზე და თითოეული მოსწავლე რიგის მიხედვით ამბობს სიტყვას, რომელიც D ასო–ბგერით იწყება. ასევე შეგვიძლია, დავასახელოთ: ცხოველები, სასკოლო საგნები, ნივთები, რომლებიც გვჭირდება პლაჟზე, ყველაფერი, რაც ცივია, ყველაფერი, რაც მძიმეა და ა.შ., სანამ ლექსიკური ერთეულების მარაგი არ ამოიწურება.

კიდევ ერთი ვარიანტია, მომდევნომ დაასახელოს სიტყვა, რომელიც წინა სიტყვის ბოლო ასოზე იწყება. მაგალითად, თუ წინა მოსწავლემ თქვა „წიგნი“, მომდევნო ამბობს სიტყვას, რომელიც ი–ზე იწყება. ასე მხიარულად ვაჯამებთ გავლილ მასალას და ვასრულებთ გაკვეთილს.

ბურთით გამოკითხვა – ეს გამოკითხვის საკმაოდ ცნობილი მეთოდია და კარგია, როდესაც წლის ბოლოს ყველა გავლილი საკითხის გამოკითხვა გვინდა. დავუსვამთ შეკითხვას მოსწავლეს – გადავაწოდებთ ბურთს, მოსწავლე გვპასუხობს კითხვაზე და ბურთს უკან გვიბრუნებს. მერე სხვა მოსწავლეს გადავაწოდებთ ახალი შეკითხვით და ა.შ. თამაშის ელემენტები ამცირებს სტრესს და გამოკითხვის პროცესს სახალისოდ და სასიამოვნოდ აქცევს.

წერილი სკოლის თანამშრომლებს – მოსწავლეები მისწერენ მადლობის წერილს და თან დაემშვიდობებიან სკოლის თანამშრომლებს: ბიბლიოთეკარს, დამლაგებელს, მანდატურს, მასწავლებელს, რომლებიც მთელი წელი ზრუნავდნენ მათზე და უზრუნველყოფდნენ მათი განათლების პროცესს. მოსწავლეები, გარდა იმისა, რომ კიდევ ერთხელ გაივარჯიშებენ წერის უნარებს, სხვა ადამიანების შრომასაც დააფასებენ, დაინახავენ, რამდენად მნიშვნელოვანია თითოეულის როლი.

წერილი მომავალ კლასს – ეს წერითი დავალება ერთგვარი თვითრეფლექსიაც არის. მოსწავლეები უტოვებენ წერილს იმ ბავშვებს, რომლებიც მომავალ წელს იქნებიან ამ კლასში. უამბობენ, რა გამოწევები ელოდებათ, პირობითად, მეხუთე კლასში, რა იქნება კარგი, რას ისწავლიან, რა იქნება ადვილი სასწავლი, რა – ძნელი და ა.შ.

თვითრეფლექსიისთვის ასევე შეგვიძლია ჩავატაროთ აქტივობა „პიცა“ – დიდ ქაღალდზე დავხატოთ უზარმაზარი პიცა და კლასის შუაში დავდოთ. მოსწავლეები სათითაოდ გამოდიან და ავსებენ პიცას. ვიანიდან პიცის შუა ნაწილი ყველაზე გემრიელია, ცენტრთან ახლოს ვწერთ წლის საუკეთესო მოგონებებს, ხოლო ნაპირთან ახლოს – იმას, რაც ცუდად გვახსენდება.

ლიმონათის დღე – საკმაოდ გავრცელებული აქტივობაა სკოლაში ნაყინის მომზადება, თუმცა მე ლიმონათის მომზადება უფრო გამიადვილდა, მოსწავლეები კი არანაკლებ გამხიარულდნენ.

დაგვჭირდება ფორთოხალი, მარწყვი ან საზამთრო, პიტნა და მინერალური წყალი. ინტერნეტში ბევრი მარტივი რეცეპტია, ამოარჩიეთ რომელიმე და მოამზადეთ ლიმონათი თქვენს მოსწავლეებთან ერთად. სკოლაში ერთობლივად მომზადებული სასმელი განსაკუთრებით გემრიელია და ეს დღე საუკეთესო ემოციებით იქნება სავსე.

„გადააწოდე თეფში“ – ერთჯერად თეფშს მოსწავლე შუაში აწერს თავის სახელს და გადააწვდის კლასელებს. თითოეული კლასელი წერს რამე დადებითს მასზე. არდადეგების დასასრულს კლასელების პოზიტიური შეფასებები იქნება მოტივაცია მომავალი სასწავლო წლის სიხარულით დასაწყებად.

ამ აქტივობის ვარიანტია მიაწებე ზურგზე – ბავშვები წებოვან ფურცლებზე წერენ დადებით კომენტარებს და ზურგზე აწებებენ ადრესატს.

„შევსვათ სადღეგრძელო“ – მშვენიერი გზაა საჯარო გამოსვლების წასახალისებლად და არაფორმალურ გარემოში საზოგადოებასთან ურთიერთობის უნარის განვითარებისთვის, ხოლო უცხო ენის გაკვეთილებზე – სამიზნე ენაზე საუბრისა და კომუნიკაციის უნარის განვითარებისთვის.

წაიღეთ სკოლაში ერთჯერადი ჭიქები, რომელიმე გამაგრილებელი სასმელი და დაპატიჟეთ თქვენი კლასი საზაფხულო წვეულებაზე. თითოეული მოსწავლე წარმოთქვამს სადღეგრძელოს – სურვილისამებრ, სკოლისას, მეგობრისას, მასწავლებლისას, კლასელისას, ოჯახის წევრისას, ზაფხულისას და სხვა.

გავატანოთ სურვილები ფრანს –  შეგვიძლია, ჩამოვწეროთ საზაფხულო სურვილები, მივაბათ ფრანს ან ჰელიუმის ბუშტებს და ცაში გავუშვათ.

გისურვებთ ბედნიერ ზაფხულს!

გამოყენებული ლიტერატურა:

1. 101 unexpected Last-Day- of- School activities your studens will love . (08.06.2024)

https://www.weareteachers.com/fun-last-day-of-school-activities/

2. 21 Epic Last Day of School activities to Kick off summer break . (08.06.2024)

https://www.teachstarter.com/us/blog/end-of-school-year-activities-to-kick-off-summer-break/

თამაშით სწავლება ხელს უწყობს მოსწავლეებში ისეთი უნარების განვითარებას, რომელთა გარეშე ცხოვრებაც დღეს ფაქტობრივად შეუძლებელია.  უდიდესი  ფსიქოლოგის, დიმიტრი უზნაძის მიხედვით – „თამაშის საშუალებით ვითარდება ის ძალები და შესაძლებლობები, რომლებიც შემდგომში სერიოზული საქმიანობის განხორციელების საფუძველი ხდება“.

მოსწავლე ცოდნას თამაშის საშუალებით იღრმავებს და ივითარებს. თამაშით სწავლება არის ძალიან სახალისო, განსაკუთრებით დაწყებით საფეხურზე, როდესაც მოსწავლეს სკოლასთან შეგუება უწევს. ამ დროს სწავლება განსაკუთრებით საინტერესო და სახალისო უნდა იყოს. თამაშზე დაფუძნებულ სწავლებას შეუძლია, განუვითაროს მოსწავლეს დამოუკიდებლად სწავლისა და პრობლემის გადაჭრის უნარები. ის დიდ როლს ასრულებს მოსწავლეთა თანამშრომლობითი და ჯგუფური მუშაობის განვითარებაში.

სწავლების დროს თამაშის გამოყენებას ძალიან დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ განათლების  სფეროს მეცნიერ-მკვლევრები. ისინი საუბრობენ სასწავლო პროცესში თამაშის უპირატესობაზე, რაც აისახება მოსწავლეთა მრავალმხრივ განვითარებაზე.

„ენის შესწავლა რთული ამოცანაა და მიზნის მისაღწევად მუდმივი ძალისხმევაა საჭირო. კარგად შერჩეული თამაშები ფასდაუდებელია, რადგან მოსწავლეებს ეძლევათ შესვენების საშუალება და ამ დროს ისინი იყენებენ სხვადასხვა ენობრივ უნარებს“. (Leonard Ashok, Sasi Revathi, Saminathan, 2013)

შესაბამისად, თამაშით სწავლება სწავლების ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური გზაა.

ყველა თამაში, რომლებსაც მოსწავლეები თამაშობენ, ბევრად უფრო სასარგებლოა, ვიდრე ძალიან ბევრი სავარჯიშო. ჯგუფური თამაშები კიდევ უფრო სასარგებლოა. (Leonard Ashok, Sasi Revathi, Saminathan, 2013)

„ენობრივი თამაშები საკლასო ოთახში არის სასიამოვნო აქტივობა წესებით, რომლებიც მიზანმიმართულად არის შემუშავებული მოსწავლეებში სწავლის დონის ასამაღლებლად, ჰალდფილდი (1999) ამტკიცებს, რომ თამაშები გართობასთან ერთად გულისხმობს მიზნებსა და წესებს“. (Abdullah, Karim, 2020)

მე, როგორც ინგლისური ენის მასწავლებელი, ყოველთვის ვცდილობ, ჩემი საგაკვეთილო პროცესი იყოს საინტერესო აქტივობებით დატვირთული. დაწყებით საფეხურზე თამაშზე დაფუძნებული სწავლების მეთოდი, ვფიქრობ, ძალიან სასარგებლოა მოსწავლეებისთვის. უცხო ენის კათედრის სხდომებსა და მასწავლებლების შეხვედრებზე ხშირად განვიხილავთ, რომელი აქტივობაა შედეგზე ორიენტირებული და შესაბამისად, ვთანხმდებით, რომ თამაშზე დაფუძნებული სწავლების მეთოდით ძალიან კარგ შედეგს ვიღებთ, მოსწავლეებიც აქტიურად არიან ჩართული სასწავლო პროცესში, დავალებებს  უფრო გააზრებულად და ყურადღებით ასრულებენ.

სტატიაში შევეცდები, მოგაწოდოთ რამდენიმე თამაშის ინსტრუქცია, რაც სასწავლო პროცესს უფრო მრავალფეროვანსა და საინტერესოს გახდის.

1. Run to the board – ეს თამაში კარგი გზაა იმის შესამოწმებლად, რამდენად კარგად იმახსოვრებენ მოსწავლეების წინა გაკვეთილზე ნასწავლ სიტყვებს.

ინსტრუქცია:  ეს თამაში შეიძლება გამოყენებულ იქნას გრამატიკის, ლექსიკის ან მართლწერაში სავარჯიშოდ. მაგალითად, ლექსიკაში სავარჯიშოდ, მოსწავლეებს სთხოვეთ, დაწერონ ცხოველების სახელები. ისინი წერენ, რაც შეიძლება მეტ მაგალითს. ასევე ეს აქტივობა შეიძლება გამოვიყენოთ, როგორც დიაგნოსტიკური ტესტი იმის გასარკვევად, თუ რა იციან მოსწავლეებმა სემესტრის დასაწყისში.

ვყოფთ კლასს ორ ჯგუფად (დიდი კლასის შემთხვევაში შესაძლებელია მეტი ჯგუფის შექმნა). დავყოთ დაფა ორ (ან მეტ) ნაწილად, გუნდების რაოდენობის მიხედვით. მოსწავლეებს ვუნიშნავთ დროს, რამდენ ხანში შეასრულონ დავალება (4 წუთი, 5 წუთი ა.შ.). დაფაზე ვწერთ კატეგორიას, ან რომელიმე საკითხს, გრამატიკულ მასალას. მოსწავლეები კი წერენ სიტყვებს, რომლებიც ამ თემაზე საუბრისას გამოიყენება. ვთხოვთ თითოეულ გუნდის თითოეულ წევრს სწრაფად დაწერონ დაფაზე ეს სიტყვები. მოსწავლეები შემდეგ მოსწავლეს გადასცემენ ცარცს და ასე გრძელდება დროის ამოწურვამდე. იმარჯვებს გუნდი, რომელსაც ყველაზე მეტი პასუხი აქვს.

2. The ballgame (Hello, my name is..) – ეს თამაში განსაკუთრებით კარგია დაბალ კლასებში. მისი მეშვეობით მოსწავლეები ივითარებენ საუბრისა და გუნდური მუშაობის უნარს. ერთადერთი რესურსი, რომელიც საჭიროა, არის ბურთი (ან რბილი სათამაშო).

ინსტრუქცია: მოსწავლეებმა უნდა გააკეთონ წრე, მასწავლებელი იღებს ბურთს და წარადგენს საკუთარ თავს, შემდეგ გადასცემს ბურთს მოსწავლეს, რომელმაც უნდა წარადგინოს საკუთარი თავი, მოსწავლე სხვა მოსწავლეს გადასცემს. და ასე გრძელდება მანამ, სანამ ყველა მოსწავლე არ წარადგენს საკუთარ თავს.

3. Flyswatter game – ეს თამაში ძალიან სახალისოა, მოსწავლეები ივითარებენ ლექსიკას და მოსმენის უნარ-ჩვევებს.

ინსტრუქცია: გავყოთ მოსწავლეები 2 ჯგუფად, დავწეროთ 10-20 სიტყვა დაფაზე. პირველი ორი მოსწავლე გადის დაფასთან და თითოეულს ეძლევა თითო ბუზის საკლავი. მასწავლებელი აძლევს მინიშნებებს ერთ-ერთ სიტყვაზე, იწყებს ზოგადი მინიშნებით და მიდის უფრო კონკრეტულამდე. მასწავლებელს შეუძლია დაახლოებით 3-ჯერ მიანიშნოს, სანამ პირველი მოსწავლე გამოიცნობს სიტყვას. მოსწავლემ, რომელმაც იცის პასუხი, თავისი ბუზის საკლავით ურტყამს სიტყვას. თუ სწორია მისი გუნდი იღებს ქულას და შემდეგი ორი მოსწავლე მოდის დაფასთან. იმარჯვებს გუნდი, რომელსაც მეტი სწორი პასუხი ექნება.

4. Throwing ball – ამ აქტივობით მოსწავლეები იმეორებენ ნასწავლ სიტყვებს.

ინსტრუქცია: გავყოთ მოსწავლეები 2 (ან მეტ) ჯგუფად.  ვირჩევთ თემას ცხოველებზე. მასწავლებელი დაფაზე წერს ასო-ბგერებს.  თითოეული ჯგუფიდან გამოდის თითო მოსწავლე. მოსწავლე ისვრის ბურთს დაფისკენ, რომელ ასო-ბგერასაც ბურთი მოხვდება, ამ ასოზე უნდა დაასახელოს ცხოველი.

5. Pictionary race – ამ თამაშით მოსწავლეები ვარჯიშობენ ლექსიკაზე.

ინსტრუქცია: გავყოთ მოსწავლეები 2 ჯგუფად, თითოეული ჯგუფიდან გამოდის თითო მოსწავლე. ვაჩვენებთ სიტყვას, მოსწავლეები ხატავენ. რომელი გუნდის მოსწავლეც გამოიცნობს სიტყვას, ის გუნდი იგებს.

6. Running dictation – ეს თამაში მოსწავლეებს უვითარებს წერის, მოსმენის, მეტყველებისა და კითხვის უნარებს. ხელს უწყობს მოსწავლეთა თანამშრომლობითი უნარების განვითარებას. მისი გამოყენება შესაძლებელია ინგლისურის ცოდნის ნებისმიერ დონეზე.

ინსტრუქცია: მოსწავლეები იყოფიან ორ ჯგუფად. მონაწილეობის მიღება შეუძლია ყველა მოსწავლეს. ავირჩიოთ პატარა ტექსტი, წინადადებები ან დიალოგი, განვათავსოთ საკლასო ოთახის კედელზე. მწერლები სხდებიან სკამებზე, მკითხველები მიირბენენ, წაიკითხავენ კედელზე დაწერილ  წინადადებას, მოირბენენ და უკარნახებენ მწერლებს, შემდეგ ისინი ცვლიან როლებს. გამარჯვებული არის გუნდი, რომელიც პირველი დაასრულებს, თუმცა თუ მათ შეცდომები ექნებათ, ისევ უნდა გააგრძელონ.

7. Roll the dice – ამ თამაშის გამოყენება ძალიან ბევრი სახით შეიძლება. წარმოგიდგენთ ერთ-ერთ მათგანს.

ინსტრუქცია: მასწავლებელი დაფაზე წერს ექვს წინადადებას, რომელიც ერთიდან ექვსამდეა დანომრილი. მოსწავლე გამოდის აგორებს კამათელს, რომელი ციფრიც ამოდის, კითხულობს წინადადებას და შეუსაბამებს შესაბამის ილუსტრაციას.

8. Category writing game – ეს თამაში ძალიან კარგია ლექსიკის გასამეორებლად და მართლწერის შესამოწმებლად.

ინსტრუქცია: კლასს ვყოფთ ორ ან სამ ჯგუფად. თითოეული ჯგუფი ირჩევს კაპიტანს. მასწავლებელი მაგიდაზე დებს ფურცელზე ჩამოწერილ კატეგორიებს (მაგ. საჭმელი, ცხოველები, ტრანსპორტი და ა. შ.), რომლებიც დაფარულია და კაპიტნები ირჩევენ კატეგორიებს. თითოეულმა ჯგუფმა თავის კაპიტანს უნდა უთხრას და დაწეროს ამ კატეგორიის შესაბამისი, რაც შეიძლება მეტი სიტყვა. მათ აქვთ დროის ლიმიტი, შეიძლება მივცეთ 3 ან 4 წუთი. თითოეული ჯგუფი ყოველი სიტყვისთვის იღებს თითო ქულას. ამ თამაშში ძალიან მნიშვნელოვანია მართლწერა.

„ჩვენ კაცთა მოგვცა ქვეყანა, გვაქვს უთვალავი ფერითა”

 შოთა რუსთაველი

სამყარო ყველაზე უკეთ დაკვირვებით შეიმეცნება, საკუთარ თავთან შეყოვნებით, გარინდებითა და უდროობაში დროის მოხელთებით, რაც ყოველჟამიერად უფრო და უფრო რთულდება და ჩვენი ცნობიერიც იძულებულია, მოკლე შთაბეჭდილებებით ისაზრდოოს. ამგვარ რეალობაში ესმა ონიანის ფერ-მეტყველებაზე დაკვირვება დროის კაფსულიდან გაღწევის დარია. მისი ფერადოვანი ლექსების გაცნობით, შესაძლოა, უკეთ აღვიქვათ მოვლენებისა და საგნების ერთიანობა, დავაკვირდეთ სამყაროში განფენილ ტონალობებს, მათ ყოველწამიერ ცვლილებებს და დავინახოთ ან შევიგრძნოთ, რომ ცა ზოგჯერ „ყვითლად მღვივარია” ან „ჩახლეჩილი”…

ესმა ონიანის პოეზიაში ფერი რომ ჭარბობდეს, არაა გასაკვირი. გასაკვირი ისაა ყველა საგანსა და მოვლენას სახელს რომ უძებნის და გამოთქვამს, ხშირად, მანამდე არარსებული სიტყვით. თითქოს, მისი პალიტრა ნამდვილისა და გამონაგონის საზღვარზეა შეზავებული და მასში ამოვლებული ლექსიც პირველქმნილ შუქ-ჩრდილს იტევს.

ახლახან დავით ხიდეშელის გამოფენაზე ერთმა ნახატმა განსაკუთრებით მიმიზიდა. ვუყურებდი და ვცდილობდი ჩემი ემოციისთვის შესაფერისი სიტყვა მომეძებნა – რა ფერია? რა დავარქვა? როგორ გამოვთქვა? სწორედ მაშინ გამახსენდა ესმასეული „ჩამომტვრეული ქვების ფერი”…. ჰო, სწორედ რომ „ჩამომტვრეული ქვების ფერი” იყო ის, რასაც ვუმზერდი.

ვინ იცის, იქნებ ჩემი მოსწავლეებიც ასევე „ეძებენ“ საკუთარი შთაბეჭდილებებისთვის სახელებს და გადავწყვიტე, მხატვრობის უკეთ აღსაქმელად მათთვის ესმას პოეზია შემეშველებინა.

შინ დაბრუნებულმა კიდევ ერთხელ გადავიკითხე ესმა ონიანის ლექსები, ამჯერად, მხოლოდ ფერ-მეტყველებისთვის და სათითაოდ ამოვწერე პალიტრისა და პოეზიის სინთეზური ტონალობები, როგორც ნიმუში საკუთარი ემოციების სახელდებისა:

ოქროფერილი წიგნის ფურცლები

ასკეტური შავი

მწიფე შავი

უნაბისფერი კედლები

ჟანგისფერი სისხლი

ძვლისფერი სინათლე

ოქრო-ვარდისფერი ლაქები

წენგოსფერი ხე

შავ-წითელი ფაშვი ბუფეტის

აბრეშუმისფერი კაბა

ქლიავისფრად ჩამქრალი სასმელი სუფრაზე

ნაზი ჭერმისფერი

თაფლისფერი შმორი

შავ-ვერცხლისფერი ხეები

ბადაგისფერი მზე

დამწვარი შაქრის ფერი

სანთლისფერი სახე

ნაცრისფერ-ფშუტე პეპლის ფერფლი

ხახვის ფუჩეჩისფერი თმები

ჩასკვნილი ყვითლები

ჩახლეჩილი ყვითლები

ჩაყურჭებული სიყვითლე

ბრინჯისფერი დაირები

ატმისფერი სახე

დაბრუებული ვარდისფერი

კომშისფერი ბილიკი

ყვითლად მღვივარი ცა

ტყვიისფერი სიკვდილი

ბრინჯისფერი შუქი

ბნედისფერი ზეცა

ხის გამძვრალი ქერქისფერი

ჩამომტვრეული ქვების ფერი

გამოშიგნული ყვითელი

აბედისფერი ყვავილები

მიწისფრად გახევებული ხვლიკები

მძაღე თხილისფერი

ზღმარტლისფერი ძუძუს თავები

ჭინჭისფერი თოვლი

კისელისფერი ასოები

ჩირქისფერი კლავიშები

ჟანგ-ობისფერი გულისპირი

სიმძაღისფერი

დელგმა წითელი

კაჟისფერი მზე

ფისისფერი თვალი

შაშხისფერი რიკულები

გადაცრეცილი მთვარისფერი

ხმიადისფერი სიცხე

ტყლიპისფერი

კამისფერი სინათლე

ჩამპალი მარცვლისფერი

იისფერ-ლურჯი მამამთილი

ბიისფერ-ყვითელი დედამთილი

იაგუნდისფერი მაზლი

რძისფერი გოგო

ხორბლისფერი გოგო

ნუშისგულისფერი შვილი.

ესმასეული პოეტური შთაბეჭდილებებით ფერწერულ ნიმუშებზე დაკვირვება მოსწავლეებს დაეხმარება, უკეთ აღიქვან მხატვრობა, ფერი, პლასტიკა, საგნები, განწყობა.

შეგიძლიათ მოსწავლეებს ბარათებად დაურიგოთ ფერმწერი პოეტის ფრაზები და სთხოვოთ, წერილობით გადმოსცენ რა მოგონებებს, განცდებს, შთაბეჭდილებებს აღძრავს მათში ეს ფრაზები.

ნიმუში – „ხმიადისფერი სიცხე“ – ზაფხულს მაგონებს, როდესაც სიცხისაგან მზე ბებიას გამომცხვარ მჭადს ემსგავსება, მიწა რბილდება და ჰაერში პურის სურნელი დგას. 

შეგიძლიათ, ასოციაციობანა ითამაშოთ, პირველი ფრაზა ამ ჩამონათვალიდან შეარჩიოთ და ასოციაციურად გაჰყვეთ ფერწერულ პოეზიას.

ნიმუში – „შავ-წითელი ფაშვი ბუფეტის“ – სოფელი-ბებია-გადანახული ტკბილეული-ბავშვები-მდინარე- ა.შ.

წაუკითხეთ ესმას ლექსები მოსწავლეებს და სთხოვეთ, დახატონ შთაბეჭდილებები. ამის მერე უჩვენეთ პოეტის ფერწერული სამყარო და მის მხატვრობაში ლექსებიდან ამოწერილი ფრაზები აპოვნინეთ.

ამგვარად, ესმა ონიანის პოეზია და მისი მხატვრობა გაკვეთილზე ლიტერატურისა და ხელოვნების ინტეგრირების საუკეთესო ნიმუშად შეიძლება იქცეს, რადგან, ესმა ონიანის მხატვრობა არა მხოლოდ იხილვება, იკითხება კიდეც და პირიქით, მისი ლექსი არა მხოლოდ იკითხება, იხილვება კიდეც.

ესმასეული პოეზიის ფერადი პანო, თავისი უნიკალური სიტყვა-ქართულითა და მეწამულისფერი სახისმეტყველებით, მხილველ-მკითხველისთვის თვითგამოხატვის დაუსაზღვრავ თვალსაჩინოებას წარმოადგენს და კიდევ ერთხელ მოწმობს, რომ სამყარო, მართლაც, ვეფხისტყაოსნისეულ უთვალავ ფერად განიფინება.

პ.ს 1938 წლის 20 ივლისს ესმა ონიანი დაიბადა – სიტყვებში „ამოძალული… ამოდრეკილი… შეუბოჭავი სული…”.

გამოყენებული ლიტერატურა:

ესმა ონიანი – პოეზია-კრიტიკა-ესეისტიკა-დოკუმენტური პროზა გამომცემლობა „არტანუჯი“

ესმა ონიანის მხატვრობა

XXI საუკუნის ერთ-ერთ უმთავრეს გამოწვევად გარემოსდაცვითი პრობლემები მიიჩნევა. ჰაერის, წყლის,  ნიადაგის დაბინძურება, კლიმატის ცვლილება და მისი გავლენა ადამიანსა თუ ეკოსისტემაზე, თანამედროვე სამყაროს დღის წესრიგის სათავეშია მოქცეული.

შევეცდები, ლიეტუვის მაგალითზე დაგანახოთ თუ როგორ შეიძლება პატარა ინიციატივამ  მასშტაბური შედეგები მოუტანოს ქვეყანას და შეცვალოს   მოსახლეობის ქცევა. ასევე გაგაცნობთ ორგანიზაციას „სადაგი“, რომელსაც მიზნად საქართველოს დალაგება აქვს დასახული.

ინიციატივა  „Mes Darom“ – ანუ  ჩვენ ვაკეთებთ

საბჭოთა წარსულის მქონე ლიეტუველებს, დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ, გარემოს დაბინძურების პრობლემა მემკვიდრეობით ერგოთ. მოსახლეობა ნარჩენებს პირდაპირ ქუჩაში ყრიდა. წლების განმავლობაში სახელმწიფო უწყებები თუ აქტიური საზოგადოების წარმომადგენლები ცდილობდნენ აემაღლებინათ მოსახლეობის ცნობიერება და მოეგვარებინათ დაბინძურების საკითხი, მაგრამ უშედეგოდ…

შედეგად, ლიეტუვაში წამოიწყეს კამპანია „Mes Darom“, რომელიც მალევე იქცა  ძალიან პოპულარულ გარემოსდაცვითი ინიციატივად. ყოველწლიური მოხალისეობრივი კამპანია  ფოკუსირებულია საჯარო სივრცეების დასუფთავებასა და გარემოსდაცვითი ცნობიერების ამაღლებაზე. იგი შეიქმნა გლობალური მოძრაობის მოდელის მიხედვით, რომელიც  2008 წელს, ესტონეთიდან დაიწყო და ცნობილია, როგორც „Let’s Do it“.

კამპანიის ფარგლებში, მოხალისეები და დაინტერესებული პირები იკრიბებიან ნარჩენების  შესაგროვებლად. დასუფთავების აქციები ტარდება ტყეებში, პარკებსა და სკვერებში, მდინარეებში და მის კალაპოტებში, ზღვის სანაპიროზე და სხვა საზოგადოებრივი ადგილებში.

ინიციატივა ითვალისწინებს:

• ყოველწლიური ეროვნული დასუფთავების ღონისძიებების ორგანიზებას ცალკეული ინდივიდების,  ოჯახების, სკოლების,  ბიზნესისა და სამთავრობო ინსტიტუტების ჩართულობით;
• მოსახლეობაში სამოქალაქო პასუხისმგებლობისა და გარემოსდაცვითი პრობლემების ადვოკატირებას;
• გარემოსდაცვითი განათლების წახალისებას. დასუფთავების ღონისძიებების გარდა, ინიციატივის ფარგლებში ხშირად ტარდება სამუშაო შეხვედრები, საინფორმაციო კამპანიები და მზადდება საგანმანათლებლო მასალები საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებისა და მდგრადი პრაქტიკის დანერგვის წახალისების მიზნით;
• თანამშრომლობას სხვადასხვა სუბიექტთან, მათ შორის გარემოსდაცვით არასამთავრობო ორგანიზაციებთან, ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებთან და ბიზნესებთან. ეს პარტნიორობა ხელს უწყობს ინიციატივის გავლენის გაძლიერებას და ღონისძიებების წარმატებულ ორგანიზებას. ინიციატივა იზიარებს საუკეთესო პრაქტიკას სხვა ქვეყნების მსგავს მოძრაობებთან და მონაწილეობს გლობალურ დასუფთავების კამპანიებში.

ინიციატივის „Mes Darom“  წარმატებისა და მასშტაბურობის ზრდის შედეგად, ქვეყანაში გარემოს დაბინძურების პრობლემები აღმოიფხვრა. დღეს ქვეყანა ნულოვანი დაბინძურების მაჩვენებელზეა. ამ ყველაფერს დაემატა ნარჩენების მართვის წარმატებული მოდელების დანერგვა, რამაც გარემოდან ამოღებული  და საყოფაცხოვრებო ნარჩენები სწორი მიმართულებით მიმართა და დაიწყო მათი გადამუშავება.

მიმდინარე წლის ივნისში ლიეტუვაში, პატარა ქალაქ სკაუდვილეში, პროგრამის ერაზმუს+ მოკლევადიანი ტრენინგის ფარგლებში განვიხილეთ ინიციატივა „Mes Darom“. ლიეტუველი ახალგაზრდების თქმით, კამპანიის მთავარი ღირსება მოსახლეობის დამოკიდებულებები ცვლილება იყო.  ადამიანებმა დაინახეს, რომ მათ მიერ გარემოში დაგდებული ნარჩენის შესაგროვებლად ერთიანდებოდა ყველა, ხარჯავდნენ დროსა და რესურსებს.  თანდათან მან ისეთი ხასიათი მიიღო, რომ  კერძო ბიზნესი და სახელმწიფო უწყებები საკუთარი სურვილით ჩაერთო დასუფთავების აქციებში. ამას აკეთებდნენ არა მოსაჩვენებლად, ან რომელიმე მწვანე დღესთან დაკავშირებით, არამედ ჩვეულებრივ სამუშაო დღეებშიც.

მეორე შედეგი იყო კლასიკური დასუფთავების აქციის სახის ცვლილება და მისი ქცევა დღესასწაულად, ზეიმად. კამპანიის ავტორებმა დაამატეს ისეთი აქტივობები,  როგორებიცაა: სპორტული შეჯიბრებები, ტრადიციული სამზარეულოს გაცოცხლება, მუსიკა, თამაშები და სხვა.

დღეს ლიეტუვაში დასუფთავების აქცია საზეიმო მოვლენა რომ არის, საკუთარი თვალით ვნახე. მაგალითად პატარა ქალაქ სკაუდვილეში, ჩვენს მიერ ჩატარებული დასუფთავების აქცია მოიცავდა მის შემდგომ სპორტულ და შემეცნებით აქტივობებს, რაც ჩართულობის ზრდის დამატებითი მოტივატორია. დაახლოებით ოთხსაათიანი დასუფთავების აქციის შედეგად ძლივს გავავსეთ ორი 60 ლიტრიანი ნაგვის ცელოფანი.

საქართველოს დამლაგებელთა გილდია (სადაგი)

საქართველოში მსგავსი კამპანია საქართველოს დამლაგებელთა გილდიამ წამოიწყო. „სადაგი“  ეს არის მოხალისეთა გაერთიანება, რომელიც მიზნად ისახავს ქვეყნის დალაგებას, დასუფთავებასა და მისი ბუნების დაცვა – გაჯანსაღებას. საზოგადოებრივი ორგანიზაციის საქმიანობა საზოგადოებრივ საწყისებზე დგას.

„სადაგის“ კამპანიის ერთ-ერთ მთავარ მიმართულებად იქცა სკოლა, მოსწავლე და მასწავლებელი. სწორედ ამ მიზნით, დაიწყო კამპანია „მე ვალაგებ საქართველოს“, რომელშიც სხვადასხვა რეგიონის სკოლებს მიეცათ ჩართვისა და საქართველოს დალაგების საშუალება. ამ კამპანიის ფარგლებში სკოლებმა მიიღეს დასუფთავების აქციებისთვის  საჭირო  ინვენტარი და ხემსი მოსწავლეებისთვის.

რას მოიცავს სადაგის ერთდროული დალაგების ფესტივალები?

• პერიოდულობით შეირჩევა რეგიონები, სადაც  ერთდროულად ეწყობა დასუფთავების აქციები;
• ერთდროული დასუფთავების აქციები გულისხმობს 2-3 დღიან ინტერვალში, დიდი რაოდენობის (50-60) აქტივობების განხორციელებას;
• სადაგი ამარაგებს სკოლებს დასუფთავებისთვის საჭირო ინვენტარით, წყლითა და ხემსით;
• სადაგის წარმომადგენლები მასწავლებლებს უტარებენ ინსტრუქტაჟს უსაფრთხოების წესების დაცვის  შესახებ;
• კამპანია ახალისებს ადგილობრივ თვითმმართველობებთან თანამშრომლობას.

დასუფთავების აქციების დროს მზადდება ვიდეორგოლები, რომლებიც ემსახურება გარემოსდაცვითი პასუხისმგებლობის გააზრებასა და ამაღლებას. დალაგების ფესტივალებში ერთვებიან ცნობადი სახეები.

კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულებაა დალაგებისა და ეკოლოგიური  ფესტივალების მოწყობა.  ბოლოს ასეთი ფესტივალი მოეწყო 2024 წლის ივნისში დაბა ბაკურიანში, რა დროსაც შეგროვდა 52, 000 ლიტრი ნარჩენი.

ლიეტუველების ინიციატივა „Mes Darom“ და „სადაგის“ საქმიანობა საქართველოში აჩვენებს, რომ შესაძლებელია გარემოსდაცვითი პრობლემების გადაჭრა. მთავარია სამუშაოს სწორად დაგეგმვა, რესურსების გადანაწილება და სხვადასხვა თემის მობილიზება.

გამოყენებული რესურსები:

https://mesdarom.lt/

https://issuu.com/kadikenk/docs/lt_report

https://www.sadagi.ge/

სიახლეებთან შეგუება ადვილი არ არის. დიდებსაც კი გვიძნელდება და ათას საფიქრალს გვიჩენს, გვაშფოთებს, გვანერვიულებს, პატარების გულები კი ამ ცვლილებებზე განსაკუთრებით მტკივნეულად და სენსიტიურად რეაგირებენ. ჩვენი თავიც გავიხსენოთ, მათ ასაკში როგორ განვიცდიდით.

ასეთი ცვლილებების რიგში აუცილებლად უნდა ვახსენოთ ჩვენი მეხუთეკლასელებიც, რომლებიც ემშვიდობებიან თავიანთ პირველ მასწავლებელს, იცვლიან საკლასო გარემოს და ახალ რეალობაში აღმოჩნდებიან. ამ ბავშვებსაც თავიანთი წილი დრამა აქვთ, თავიანთი სირთულეები. რა განაპირობებს ამ სირთულეს? ბევრი რამ, მათ შორის – გარემოს შეცვლა, საკლასო ოთახის შეცვლა, მასწავლებლის შეცვლა, განმსაზღვრელი შეფასება, სოციუმის გაფართოება, ემოციური მიჯაჭვულობა პირველ დამრიგებელთან, უფროსი თანატოლების გავლენა და მათგან წინასწარი განწყობის შექმნა, დამოუკიდებლად თავის გართმევის შიში, მეტი პასუხისმგებლობა… მიზეზი უამრავი შეიძლება იყოს, ყველა ბავშვი ხომ ცალკე ინდივიდია თავისი პრობლემებით და დარდებით…

რით გამოიხატება, როგორ შეიძლება შევატყოთ ეს სირთულე ჩვენს მოსწავლეებს ან საერთოდ ვამჩნევთ თუ არა მათ? ისინი მეტ-ნაკლებად მართლაც შესამჩნევია: პატარები გარბიან პირველ მასწავლებელთან (ეს მათი პრობლემის გარეგნული გამოხატულებაა), აქვთ ახალ გარემოსთან გაუცხოების მომენტი. ზოგი ბავშვი ჩუმადაა, ზოგი კი ცდილობს, თავი შეგამჩნევინოს და ასე დაიმკვიდროს თავი. ზოგი აგრესიას გამოხატავს, რადგან ვერ იღებს იმას, რასაც აქამდე იღებდა… ამ ცვლილებებს მოაქვს შფოთვა. ზოგი მეტად ჩაკეტილია და პროცესების დამკვირვებლის პოზიციას ირჩევს, ზოგი მეტად იხსნება. ზოგი წესებს არღვევს, ზოგი ინიციატივას იჩენს მასწავლებლის ნდობის მოსაპოვებლად. ხშირად მიმართავენ დახმარებისთვის პირველ მასწავლებელს, რჩევებს იღებენ მისგან და ძალიან ხშირად ადარებენ მას სხვა მასწავლებლებს: ის ასე არ გვიხსნიდა, ის ასე არ გვაკეთებინებდა… მათ პირველ მასწავლებელს კი ახლა უკვე პირველკლასელები ჰყავს, მათაც თავიანთი წილი ყურადღება სჭირდებათ.

ეს ყველაფერი, ერთი შეხედვით, ოჯახის ახალი წევრის დაბადებას, ჰგავს, უფროსი და-ძმა რომ ეჭვიანობს და ყურადღების მიქცევას ცდილობს ან თავის თავში იკეტება.

როგორ შეიძლება გადავჭრათ ეს პრობლემა? ვფიქრობ, გადაჭრის ერთ-ერთი გზა ურთიერთთანამშრომლობაა.

როცა მსგავსი დილემის წინაშე აღმოვჩნდი, მეც სწორედ ჩემი მოსწავლეების პირველ მასწავლებელთან თანამშრომლობა დამეხმარა სირთულეების დაძლევაში. ჩვენ ვცდილობდით, ერთად გვემუშავა, თითოეული მოსწავლის სუსტი და ძლიერი მხარეები აღმოგვეჩინა, შეგვედარებინა, მათი განვითარების დინამიკა დაგვენახა, სტრატეგიები შეგვეფასებინა, რჩევები და პრობლემის გადაჭრის გზები ერთად გვეპოვა და ჩვენს მოსწავლეებსაც მსგავსი ურთიერთთანამშრომლობისკენ, უფრო სწორად, ურთიერთსწავლებისკენ ვუბიძგებდით. დიდები (მეხუთე-მეექვსეკლასელები) პატარებს (პირველ-მეორეკლასელებს) საკუთარ გამოცდილებას, ცოდნას უზიარებდნენ, ასწავლიდნენ ისე, როგორც თავად ისწავლეს. ჩვენ ერთად დავგეგმეთ სხვადასხვა აქტივობა, მოვაწყვეთ პრეზენტაციები და, თქვენ წარმოიდგინეთ, საერთო ღონისძიებაც კი გავმართეთ.

ასეთ შემთხვევაში მოსწავლეებს შეიძლება მრავალფეროვანი სტრატეგიები შევთავაზოთ: უფროსებმა პატარებისთვის ან მათთან თანამშრომლობით შექმნან სხვადასხვა სასწავლო რესურსი: დიდი წიგნები, წიგნის ყდები, აფიშები, მოსაწვევი ბარათები, დიორამები… ხელით დაამზადონ ნივთები… ასწავლონ და ისწავლონ მათთან ერთად. ასეთი აქტივობები ბავშვებს საკუთარი საჭიროების გაცნობიერებაში დაეხმარება, მოტივაციას აუმაღლებს, თვითდამკვიდრების საშუალებას მისცემს, დამოუკიდებლად მუშაობის უნარის განვითარებას შეუწყობს ხელს. და, რაც მთავარია, ჩვენც დაგვეხმარება, ჩვენს პატარებს თავი უფრო კომფორტულად ვაგრძნობინოთ, ავარიდოთ სადარდებელი, ზედმეტი და უსარგებლო გულისტკივილი.