ჰაიაო მიაძაკის „პრინცესა მონონოკე“ მძაფრსიუჟეტიანი ანიმეა, რომელიც სტუდიო „გიბლიმ“ 1997 წელს გამოუშვა და მალევე მოიპოვა პოპულარობა მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. იაპონური მითოსური სახეები და ისტორიული ამბები რეჟისორმა თანამედროვე სამყაროს აქტუალურ თემებს შეუსაბამა და აზროვნების ახალი მიმართულება შემოგვთავაზა. 2 საათი და 13 წუთი დაძაბულობა არ კლებულობს. შთამბეჭდავია ულამაზესი კადრები, პერსონაჟთა ჩაცმულობა და გარეგნობა, ჯო ჰისაისის მუსიკა, სიუჟეტის დინამიკურობა.
ჰაიაო მიაძაკი მანგებისა და სცენარების ავტორია. მისი შემოქმედების მოტივებზე დაკვირვებისას ადვილი მისახვედრია, რომ იგი კარგი მკითხველია, რაც, პირადად ჩემთვის, კიდევ უფრო საინტერესოს ხდის მის ანიმეებს. მაგალითად, ანიმეში „ქარი მატულობს“ ერთი ეპიზოდი სანატორიუმში ვითარდება და პერსონაჟი თომას მანის „ჯადოსნურ მთას“ კითხულობს. „პრინცესა მონონოკემ“ კი ძალიან ბევრი საყვარელი ტექსტი გამახსენა და ლიტერატურულ მოტივებზე დამაფიქრა.
ლიტერატურული მოტივები
„მოტივი (ფრანგ. motif, გერმ. motiv ლათ. სიტყვიდან „ვამოძრავებ“), როგორც ცნება, ლიტერატურათმცოდნეობაში დამკვიდრებულია მუსიკის გავლენით, სადაც ის აღნიშნავს რამდენიმე ნოტისგან შედგენილ ჯგუფს. მოტივი არის სემანტიკური გამეორება (სიტყვის ან შესატყვისების გაამეორება), რომელიც ტექსტის ფარგლებს გარეთ ხორციელდება. მოტივი შეიძლება იყოს ქვეტექსტიც ან წარმოდგენილი იყოს სათაურისა ან ეპიგრაფის სახით. მოტივის უმნიშვნელოვანესი ნიშან-თვისება მისი არასრული რეალიზებულობაა“. 1
ორ მედიას – ანიმაციასა და ტექსტს – შორის საერთო მოტივებს შესაძლოა ჰქონდეს მიზანმიმართული ფუნქცია ან მხოლოდ და მხოლოდ ინდივიდუალური მიგნებები, საერთო ადამიანური ღირებულებები და ხელოვანთა მიერ სამყაროს ესთეტიკური აღქმა ედოს საფუძვლად.
ანიმეს მოკლე შინაარსი
მოზარდი ბიჭი, აშიტაკა, აღმოსავლეთში ცხოვრობს. სოფელს თავს დაესხმება დემონჩასახლებული ტახი, ნაგო, რომელსაც აშიტაკა განგმირავს. ტახი ბიჭს დაწყევლის. მოხუცი ორაკულისა და უხუცესების რჩევით, აშიტაკა წყევლის მოსახსნელად საყვარელ ლოსსთან, იაკულთან, ერთად სოფელს ტოვებს.
ბედისწერა მას მიიყვანს დასავლეთში, ერთ პატარა დასახლებაში, რომელსაც მართავს ქალბატონი ებოში. მთაზე შეფენილ სოფელში რკინასა და თოფ-იარაღს ამზადებენ. ქალბატონი ებოშის მიზანია ტყის სულის, ირმების ღმერთის, დამარცხება, რათა მისი სისხლით კეთროვნები განკურნოს. ამასობაში, ირკვევა, რომ ველური ტახის სიკვდილის მიზეზად ქალბატონი ებოშის „რკინის ქვა“, ტყვია, იქცევა.
ებოშის სურვილს წინააღმდეგობას უწევს ტყის სამყარო – მაიმუნები, ტახები და მგლები მათი წინამძღოლის, მოროს, მეთაურობით. სანი მოზარდი გოგონაა, რომელიც ადამიანებმა ერთ-ერთი ბრძოლისას მიატოვეს და მორომ, დედა-მგელმა, თავის ორ ლეკვთან ერთად გაზარდა.
ქალბატონი ებოში და მორო დაუნდობლად ებრძვიან ერთმანეთს. მოროს ქალიშვილი სანიც ავსებულია ადამიანებისადმი სიძულვილით, რადგან ისინი ხეებს ჭრიან და ტყეს ანადგურებენ.
აშიტაკა მოდის სიძულვილით ავსებულ ადამიანებთან, ცხოველთა სამყაროსთან და მათ შორის დარღვეული ჰარმონიის აღდგენას ცდილობს. მას პირველივე დანახვისას უყვარდება სანი, იგივე პრინცესა მონონოკე. სიყვარული დაპირისპირებული სამყაროს გამაერთიანებელ ძალად იქცევა, თუმცა, პრინცესა მონონოკე ტყეს უბრუნდება.
მაუგლისა და სანის დედა მგლები
„პრინცესა მონონოკეში“ მორო დედა მგელია, მგლების წინამძღოლი. ის ადამიანებისგან მიტოვებულ გოგოს დედობას გაუწევს. სანის ადამიანებისადმი ნდობა აქვს დაკარგული, რადგან ის მიატოვეს, მის გადასარჩენად არაფერი იღონეს. მორო კი არაჩვეულებრივი დედაა. ის გოგოს უპირობო სიყვარულს ჩუქნის და ერთ-ერთ საკვანძო ეპიზოდში, უზარმაზარ თავისუფლებას ანიჭებს ადამიან-შვილს. სანი გარეული ტახების მეთაურს, იკოტოს, ებოშთან გადამწყვეტ ბრძოლაში დაბრმავებული თვალების მაგივრობას გაუწევს. დედა მგელი შვილის გადაწყვეტილებას მყისიერად ემხრობა და დიდი სიმშვიდით ხვდება, თუმცა, კვალდაკვალ მისდევს და მზად არის, ადამიანი-შვილის გადასარჩენად საკუთარი სიცოცხლის გასაწირად.
მგლის მიერ აღზრდილ ადამიანებს მითოლოგია იცნობს, თუმცა, ამჯერად რადიარდ კიპლინგის „მაუგლიზე“ მინდა ყურადღების გამახვილება. ჰაიაო მიაძაკის შემოქმედება ძლიერი, თავდაჯერებული, ჭკვიანი, მებრძოლი გოგოების სიმრავლით გამოირჩევა. ქალისა და მამაკაცის ძალების წარმოჩენა გენდერული თანასწორობის ჭრილში მისი მთავარი გზავნილია. „პრინცესა მონონოკეში“ მგლის მიერ ნაპოვნი ბავშვის სქესის შეცვლა, ვფიქრობ, მიზანმიმართული ჩანაფიქრია, რომელიც გოგოების როლის გაძლიერების თვალსაზრისით არის განპირობებული.
მიუხედავად იმისა, რომ მგლების მიერ აღზრდილი სანის პროტოტიპი იაპონურ მითოლოგიაშიც არსებობს, შეუძლებელია, დედა მგლის, მოროს, პიროვნულმა თვისებებმა მაუგლის აღმზრდელი დედა მგელი არ გაგვახსენოს.
მაუგლისა და სანის ადამიანები ტოვებენ, სავარაუდოდ, ცხოველების შიშის გამო. ორივე დედა მგელს თავდავიწყებით უყვარდება პატარა ადამიანი და თავისი შვილებისგან არ არჩევს, პირიქით, შეიძლება ითქვას, რომ საკუთარ შვილებზე მეტ სიყვარულს ჩუქნიან მათ. „მაუგლიში“ დედა მგელი ხაზგასმით და ღიად უმეორებს მაუგლის, რომ ის თავის ლეკვებზე მეტად უყვარს, ხოლო „პრინცესა მონონოკეში“ მოროს სანის გარდა, კიდევ ორი ლეკვი ჰყავს, თუმცა, დედა მგლისა და სანის ამაღლებული ურთიერთობა უფრო მეტად არის წარმოჩენილი.
როდესაც მამა მგელი დედა მგელს ჰკითხავს, შეიხიზნავს თუ არა ჯუნგლებში ნაპოვნ პატარა ადამიანს, დედა მგელი ასე პასუხობს:
„- შევიხიზნებ?- გაიკვირვა დედა მგელმა, – საბრალო, მოვიდა შიშველი, მშიერ-მწყურვალი, მარტოდმარტო, ღამით და მაინც არ ეშინოდა. შეხედე, უკვე განზე გადააგდო ერთი ჩემი პაწია… შევიხიზნებ თუ არა მას? რა თქმა უნდა, შევიხიზნებ, მივცემ თავშესაფარს! იწექი მშვიდად, პაწაწა ბაყაყო, მაუგლი!“.
რადიარდ კიპლინგმა მაუგლის ამბები მე-19 საუკუნის ბოლოს გამოსცა და მსოფლიო აღიარება მალევე მოიპოვა. ჰაიაო მიაძაკის ანიმეს მგლის პროტოტიპად შესაძლოა ნამდვილად იყოს მაუგლის დედა მგელი. დედა მგლის ლიტერატურული მოტივი ანიმაციაში იაპონურ მითოსს შეერწყა, თუმცა, ხასიათის მსგავსება იმდენად დიდია, რომ ანიმეს ყურებისას სულ მაუგლის დედა მგელი მედგა თვალწინ.
კიდევ ერთი მსგავსება ის არის, ორივე დედა მგელი თავისუფალია ეგოისტური მიჯაჭვულობისგან, ორივე ახსენებს სანისა და მაუგლის, რომ ისინი ადამიანები არიან და მათი ადგილი საბოლოოდ ადამიანებთან არის.
„- კიდევ კარგი, იქ არ ვიყავი, – წარმოთქვა მკაცრად დედა მგელმა, – არ შემიძლია გულგრილად ვუცქირო, როგორ სდევნიან ჩემს ლეკვებს… ვანანებდი ადამიანთა ხროვას! მხოლოდ იმ ქალს დავინდობდი, რომელმაც შენ რძე დაგალევინა“. დედა მგლის სამართლიანი და სიყვარულით სავსე სიტყვები მრავალი წლის განმავლობაში სხვადასხვა ეროვნების მკითხველის გულს სიყვარულით ავსებს. „მხოლოდ იმ ქალს დავინდობდი, რომელმაც შენ რძე დაგალევინა“ – ეს ფრაზა „პრინცესა მონონოკეში“ მოროს მიერ აშიტაკასადმი ნდობის გამოხატვაში აისახა, კერძოდ, საკვანძო ეპიზოდში დედა მგელი სანის ნებას რთავს, შეგიძლია, ბიჭთან ერთად იცხოვროო.
აყვავებული იარაღი
„პრინცესა მონონოკეს“ უმთავრესი პრობლემა სამყაროში ცეცხლსასროლი იარაღის გაჩენაა, „რკინის ქვები“, ტყვიები, ცხოველების ძვლებს ანგრევს და კანს ალპობს, მათ გულს სიძულვილით ავსებს, რაც ადამიანებს უკან ბუმერანგივით უბრუნდებათ.
ქალბატონი ებოში თავის ხალხს უყვარს. მას პატივს სცემენ, ემორჩილებიან, ენდობიან და მისი სჯერათ, რადგან ის მათ სამურაებისგან იცავს და მათზე ზრუნავს, მაგალითად, არ ერიდება კეთროვნებთან ურთიერთობას. მიუხედავად ამისა, ებოშის არასწორი დამოკიდებულება აქვს ბუნებისადმი. ძალაუფლება გონებას უბინდავს და ტყის ღმერთის მოსაკლავად თავისი ხალხისა და საკუთარი სიცოცხლის საფრთხეში ჩაგდებას არ ერიდება.
ტყის სამყაროს ჰარმონიას იარაღი არღვევს. იგივე პრობლემა არის წამოჭრილი ფრანგი მწერლის, მორის დრიუონის „მწვანეთითება ტისტუში“, რომელიც 1957 წელს გამოიცა.
ტისტუ 8 წლის ბიჭია. სკოლიდან პირველივე დღეს გამოაძევებენ, რადგან ის სხვებს არ ჰგავს. ტისტუს მამა ქვემეხების ქარხნის მეპატრონეა. „იგი კეთილი იყო, მაგრამ ტყვიამფრქვევებს ყიდდა. ერთი შეხედვით, ეს ერთმანეთთან შეუთავსებელი რამა. თავის ბიჭუნას აღმერთებდა, სხვისი შვილების დასაობლებლად კი იარაღს ამზადებდა. ასეთი რამ გაცილებით უფრო ხშირად გვხვდება, ვიდრე გვგონია“. – ამგვარად აფასებს მამა-ბატონს ავტორი. ქალბატონი ებოშიც ტისტუს მამას ჰგავს – მასაც ემორჩილებიან ადამიანები, ისიც იარაღს ამზადებს, ერთი შეხედვით, საკუთარი ხალხისთვის სიკეთე სურს, თუმცა, მამა-ბატონისა და ქალბატონ ებოშის ღირებულებები ცალსახად არასწორია. ლიტერატურულ ტექსტში უფროსების არასწორი ცხოვრების წესს პატარა ბიჭი, ტისტუ, დაუპირისპირდება, მწვანე თითებით ყვავილებს ახარებს: თანატოლ ავადმყოფ გოგონას სიცოცხლეს მოაწყურებს, პატიმრებს ციხეს ორანჟერიად გადაუქცევს, ზოოპარკის ბინადარ ცხოველებს მცენარეებს გაუშენებს, ღარიბი უბნის ქოხმახებს ყვავილებით გაალამაზებს და ომის წინააღმდეგ გაილაშქრებს – ყველა ქვემეხსა თუ თოფში ყვავილებს ჩამალავს. წადიელებსა და გადიელებს შორის გაჩაღებულ ომში ქვემეხები და ტყვიამფრქვევები ტყვიების ნაცვლად მაჩიტებს, ღიღილოებს, ბაიებს, ზიზილებსა და მიხაკებს ისროდნენ.
ჰაიაო მიაძაკის ანიმეში კი ბუნებისა და ადამიანების ურთიერთსიძულვილს აშიტაკა დაუპირისპირდება. მისი ორმხრივი მხარდაჭერა ყველას აბნევს, საყვარელ გოგონას, სანის, ბრაზით ავსებს.
„- ნუთუ არ შეიძლება, ქარხანამ და ტყემ მშვიდობის ზავი დადოს?“ – კითხულობს აშიტაკა, რომელიც ერთი მხრივ, იცავს ქალბატონ ებოშს თავისი მოსახლეობითურთ, მეორე მხრივ, კი სანიზე ზრუნავს და მისთვის სიცოცხლის გაწირვასაც არ ერიდება; ასევეა ტისტუ, თავისი ლამაზი, კეთილი მშობლებიც უყვარს და თან ომის სისასტიკე აძრწუნებს, სადაც ყველა რაღაცას კარგავს. აშიტაკა ტყეს გადაარჩენს, ტისტუ – ვარდისფერ უდაბნოს თავისუფლებასა და სიმშვიდეს დაუბრუნებს.
აყვავებული იარაღის მოტივი კი თუკი „მწვანეთითება ტისტუს“ ავტორს საკვანძო ეპიზოდად აქვს ჩაფიქრებული, იაპონელი რეჟისორის ანიმეში მხოლოდ ერთგან, თუმცა, შთამბეჭდავად და მრავლისმთქმელად გაიელვებს, კერძოდ, ქალბატონი ებოში ტყის ღმერთს, ირემს, თოფს დაუმიზნებს, ირემი თოფის ლულას შეხედავს და ისიც მყისიერად აყვავდება. შესაძლოა, რეჟისორს ფრანგი მწერლის მცირეტანიანი რომანი წაკითხული ჰქონდა და თოფის მცენარეებით შემოსვა თანამედროვე სამყაროსთვის მნიშვნელოვან გზავნილად გამოიყენა, თუმცა, ისიც შესაძლებელია, რომ ეს მხატვრული სახე მისი ინდივიდუალური მიგნება იყოს. ერთი რამ ცხადია, რომ მედიათა შორის აღმოჩენილ მოტივებს საერთო სათქმელი აქვს ადამიანებისთვის – ისინი თავისი შემოქმედებით ცდილობენ თანამედროვე სამყარო ომის სისასტიკეში დაარწმუნონ.
ტყის მარადიული სული
არჩილ სულაკაურმა „ცისფერი ირემი“ 1989 წელს დაწერა, „პრინცესა მონონოკეს“ ეკრანზე გამოჩენამდე 8 წლით ადრე. ამ ორ მედიაში საერთო მოტივის სიმკვეთრე კიდევ ერთხელ გვარწმუნებს, როგორ იკვეთება მოაზროვნეების ფილოსოფიური ხედვა სხვადასხვა სივრცესა და დროში.
ირმის სახე-სიმბოლოს გააზრება მითოსსა თუ ზღაპრებში, ძირითადად, საერთოა. ირემი ცისა და მიწის შუამავალია. მისი რქები ხეს ჰგავს, რომელიც სამ სივრცეს – ქვესკნელს, სკნელსა და ზესკნელს აერთიანებს. ქართულ ხალხურ ზღაპრებში ირემი რქებით ცას სწვდება და მთავარ პერსონაჟს ცაში ასვლაში ეხმარება.
არჩილ სულაკაურის ცისფერი ირემი ტყის მფარველია. მისი ნამდვილი ფერი ტყის ბინადრებმა არ იციან, რადგან წელიწადში ერთხელ, ყველაზე გრძელ დღეს, მზებუდობისას, 22 ივნისს, ჩნდება და მუდამ ნისლშია გახვეული. მოდის თავის ფურირემთან, ნუკრებთან ერთად, წყალს სვამს და უკან ბრუნდება.
„- ცისფერი ირემი ტყის მეფეა, ტყის მარადიული სულია და მისი მოკვლა არ შეიძლება. ცისფერი ირემი თუ მოკვდა, მოკვდება ტყეც“. მწიგნობარი წერო მოხეტილე მუსიკოს ოლილეს ამგვარად აცნობს ცისფერ ირემს.
ჰაიაო მიაძაკის „პრინცესა მონონოკეშიც“ ირემი ტყის მფარველი სული, ტყის ღმერთია, ის სიკვდილსა და სიცოცხლეს ჩუქნის სამყაროს.
ცისფერი ირემი არჩილ სულაკაურის რომანის პირველ ნაწილში ეპიზოდურად გაიელვებს და მკითხველი გაფაციცებით ელის მის ხელმეორედ გამოჩენას. ტექსტის საკვანძო ეპიზოდში ის უკვე აქტიურ პერსონაჟად გვევლინება და მისი გამოჩენა გზააბნეულ ბავშვებს სწორ მიმართულებას მისცემს. ცისფერი ირმის მოკვლას ჩახმახ ფილთაზარი, გულბოროტი და სიძულვილით სავსე მონადირე, ცდილობს. „პრინცესა მონონოკეში“ კი ტყის ღმერთ ირემს ქალბატონი ებოში დასდევს მოსაკლავად. ჩახმახ ფილთაზარსა და ქალბატონ ებოშს შორის განვითარების თვალსაზრისით დიდი განსხვავებაა, თუმცა, არცერთი მათგანი არ აღიარებს ბუნების მთლიანობასა და ტყის სასიცოცხლო მნიშვნელობას.
„- ადამიანები, ცხოველები, ფრინველები, ეს მთები, ეს ველები, ტყეები, მდინარეები, ზღვები მთლიანი და განუყოფელია. ბუნებისთვის მეც ისა ვარ, რაც პიპაა, რაც ოლილეა, რაც ვაგუა… ჩვენ ყველანი ერთნი ვართ და ერთად უნდა ვიღვაწოთ, რომ ეს მთლიანობა არ დაირღვეს. მე მგონია, სწორედ ეს არის ქვეყნის გადარჩენის ერთადერთი გზა… ქვეყანას კი ნამდვილად უჭირს და გადარჩენა უნდა“, – ამ უმნიშვნელოვანეს სიტყვებს თავად ცისფერი ირემი ამბობს და საოცარია იაპონური ტყის მფარველი ირემიც უსიტყვოდ, მაგრამ თავისი საქციელითა და ქმედებით როგორ ეხმიანება არჩილ სულაკაურის ცისფერ ირემს. ისიც ამთლიანებს თავისი ტყის ჰარმონიას – კურნავს დაჭრილ აშიტაკას, აცოცხლებს ტყეს, ეძებს დაკარგულ თავს, პოულობს და ქალბატონი ებოშიც კათარსისს სწორედ მისი დამსახურებით განიცდის.
ნაბიჯებში ამოსული ყვავილები
ქართულ ხალხურ ზღაპარ „უხეიროში“ ახალდაბადებულ ბიჭს მშობლები ვერაფრით აძღობენ, ამიტომ უხეიროს დაარქმევენ. დედ-მამისგან უარყოფილ ბავშვს ხელმწიფე იშვილებს. მალე ისიც მის თავიდან მოშორებას გადაწყვეტს. ჯერ ორი თორმეტთავიანი დევის დამარცხებას დაავალებს, შემდეგ უკვდავების წყლის მოტანას, ბოლოს კი ცხვრის ფარის ელიას ყანაში შერეკვას მოსთხოვს. უხეირო ყველა დავალებას ადვილად გაართმევს თავს. ელია წყევლას ახსნის. უხეირო შინ დაბრუნდება, მაგრამ მალე ბედის საძიებლად გაუდგება გზას. სამ დევს გაიცნობს და დაიმეგობრებს, დაამარცხებს თეთრ, წითელ და შავ დევებს, რკინის კაცს და ცოლად შეირთავს მზეთუნახავს, რომელსაც უშიშრობით, სიმამაცითა და გასაოცარი უნარით მოხიბლავს: „…თან სადაც გაივლის, მის ნაკვალევზე სულ ვარდ-ყვავილი იშლება“. მზეთუნახავის წასართმევად ხელმწიფე კუდიან დედაბერს მიუგზავნის. უხეირომ ძმობილ დევებს ერთი ბურთი დაუტოვა და დაუბარა, როცა ბურთიდან სისხლი დაიწყებს წვეთას, ეს იმის ნიშანი იქნება, რომ მიჭირს და ჩემს დასახმარებლად გამოეშურეთო. დედაბერი ცოლ-ქმარს თავს შეაყვარებს, მერე უხეიროს ბანგს დაალევინებს, მაცოცხლებელ სამ ღერ თმას ამოაცლის, მოკლავს და მის მზეთუნახავს ცოლს ხელმწიფეს მიჰგვრის. როცა ბურთიდან სისხლი ჩამოწვეთავს, დევები ძმადნაფიცის დასახმარებლად დაუყოვნებლივ გამოეშურებიან.
„რა, ღმერთმანი, კვალის მიგნება გაუჭირდებოდათ, – უხეიროს დანაბიჯებ ადგილზე სულ ვარდი ყვაოდა“.
ნაკვალევში ყვავილების გახარება – ადამიანის მხატვრული აზროვნების ამგვარი მოტივი -„პრინცესა მონონოკეშიც“ ჩანს, კერძოდ, როდესაც ტყის მფარველი სული, ირემი, მოაბიჯებს, მისი ჩლიქების ქვეშ ყვავილები იზრდება.
თამარ ლომიძე ლიტერატურათმცოდნეობის შესავალში (თბილისი, 2012. გვ.101) მოტივის ირგვლივ მეცნიერთა შეხედულებებს მიმოიხილავს და კვლევას ამგვარად აჯამებს:
„კონცეპტუალური თვალსაზრისით, მოტივის ცნება სხვადასხვანაირად განიხილება. მოტივი შეიძლება განვიხილოთ, როგორც: ერთგვარი „ჟანრის მეხსიერება“, ზეინდივიდუალური, არქეტიპული საწყისი; ინდივიდუალურ გამოცდილებასთან დაკავშირებული ფენომენი; კონკრეტული ტენდენცია ან გაერთიანება“.
ამგვარად, ზემოთ განხილული მოტივების, რომლის ათვლის წერტილად ჰაიაო მიაძაკის „პრინცესა მონონოკე“ იქცა, სემანტიკურ მნიშვნელობას განაპირობებს კაცობრიობის გამოცდილება და ადამიანის მხატვრული აზროვნება, საერთო ღირებულებები და ინდივიდუალური მიგნებები, ხელოვნების მეშვეობით ტყის სასიცოცხლო მნიშვნელობისა და იარაღის წარმოების გამანადგურებელი ძალის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება.
ლიტერატურასა და ანიმაციაში დიდი, შემაძრწუნებელი, ამაღელვებელი, მშვენიერი ამბები ხდება: მიდის უხეირო და მის ნაკვალევში ვარდები ხარობენ, ტისტუ თითებს ახებს ქვემეხებს და ტყვიებს ყვავილები ენაცვლებიან, მაუგლი დედა-მგელს ტანზე ეხუტება, სანი მოროს ბეწვში სახით ემხობა და წასვლის ნებართვას ითხოვს, ცისფერი ირმის გადასარჩენად მთელი ტყე ერთიანდება, ტყის ღმერთი ვარსკვლავივით ციმციმებს და ტყეს სიცოცხლეს უბრუნებს – ეს გაბნეული სურათ-ხატები, სახე-სიმბოლოები მოძრაობენ, ფორმას იცვლიან და სათქმელი ადამიანის გულებამდე მოაქვთ.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- თამარ ლომიძე, ლიტერატურათმცოდნეობის შესავალი, თბილისი. 2012. გვ. 92
