კინო, პოეზია, თარგმანები, მხატვრობა, პოლიტიკა და კიდევ რამდენი პროფესია შეიძლება ითქვას ლანა ღოღობერიძის მოღვაწეობაში, მაგრამ როგორც თავად ამბობს „კინო არ არის პროფესია, ცხოვრების წესია, და ამ ცხოვრებით ვიცხოვრე”.
“ერთი ცის ქვეშ”, “მე ვხედავ მზეს”, “როცა აყვავდა ნუში”, “რამდენიმე ინტერვიუ პირად საკითხებზე”” დღეს ღამე უთენებია”, “აურზაური სალხინეთში”, “ორომტრიალი” და მრავალი სხვა ფილმის რეჟისორი ლანა ღოღობერიძე დღეს “mastsavlebeli.ge”-ს სტუმარია.
-ქალბატონო ლანა, ცოტა ხნის წინ, არ ვიცი უკვე მერამდენედ, ვნახე თქვენი ფილმი „როცა აყვავდა ნუში” და საოცრად მომინდა ბავშვობაში დაბრუნება. თქვენ თუ გიჩნდებათ ბავშვობაში დაბრუნების სურვილი?
-ბავშვობა მუდმივად ცოცხლობს ადამიანში, რადგან ეს თანდაყოლილი თვისებაა. ტყუილად არ არის ნათქვამი – „ჩვენ ყველა ჩვენი ბავშვობიდან მოვდივართ”. მართლაც ასეა, როგორი მძიმეც არ უნდა იყოს ბავშვობა, ის მაინც ძალიან მიმზიდველი და მომხიბვლელია. ბავშვობის სურათსაც რომ დახედავ, ის უკვე მთელი სამყაროა – გულუბრყვილობის, სამყაროს პირველადი აღქმის, სიხარულის. ზღაპრის სიყვარული ბავშვისათვის არის დამახასიათებელი, მაგრამ თუ ის გრძელდება მოწიფულ ასაკშიც, მხოლოდ დადებითი იმპულსების მომცემია. დედაჩემი – ნუცა (ნინო) ხუციშვილი მიყვებოდა, ბავშვობაში რამეს, რომ გიყვებოდი ან გიკითხავდი, წინასწარ მეკითხებოდი – სატირალი ხომ არ არისო. არ მინდოდა სატირალი. მერე დედაჩემმა თავის მოთხრობაში დაწერა – გადასახლებიდან როგორ შეგისრულო ეს სურვილი და როგორ არ მოგწერო სატირალი ამბებიო. ცხოვრება თან სატირალია და თან სასიხარულო. პირველად ჩემი საყვარელი ზღაპარი „წიქარა” იყო, შემდეგ უკვე „წითელქუდა”, რომელიც დედაჩემმა თარგმნა ფრანგულიდან, როცა პატარა ვიყავი. ამიტომ ეს ჩემი ზღაპარია.
-თქვენ ძალიან მძიმე ბავშვობა გქონდათ. ჯერ მამა გადაასახლეს, შემდეგ დედა. მშობლებისგან მოწყვეტა ბავშვის ცხოვრებაზე ხშირად ნეგატიურად აისახება, თუმცა თქვენზე ამის თქმა ნამდვილად არ შეიძლება.
-მშობლებთან განშორება, თავისთავად ცხადია, აისახა ჩემს ცხოვრებაზეც. დედაჩემი, სულ ადრეულ ბავშვობაში, ჩემთვის ყველაფრის განმსაზღვრელი იყო, 7 წლის ვიყავი, რომ გადაასახლეს და 10 წელი მის გარეშე გავიზარდე. ეს შეგრძნებებიც დავკარგე, რაღაც ფორმალურ ასპექტში გადავიდა დედასთან ურთიერთობა. კონკრეტული ურთიერთობაც აღარ მქონდა. რუსულად უნდა მიმეწერა წერილი, როცა წერილის მიწერის უფლება მოგვცეს. უცხო ენაზე დაწერილი წერილებიც, რაღაც ხელოვნური იყო. ნამდვილს ვერაფერს ვწერდი და არც მქონდა მოთხოვნილება. 10 წლის შემდეგ, როდესაც დედა დაბრუნდა, დიდი ხანი გავიდა, სანამ უბრალოდ შევძელი მეთქვა სიტყვა – დედა. ვერ ვამბობდი და როცა ვთქვი, ეს იმას ნიშნავდა, რომ ახლად გამიჩნდა დედა ცხოვრებაში. ამას იმანაც შეუწყო ხელი, რომ დედაჩემი ჩემთვის ნამდვილი მეგობარი გახდა, და არა მარტო ჩემთვის, ყველა ჩემი მეგობრისთვის. სულ სხვა ურთიერთობა ჩამოყალიბდა. ბევრად უფრო ინტენსიური და პიროვნების აღქმაზე დამყარებული, ვიდრე ჩვეულებრივ არის დედის და შვილის. საოცარი პიროვნება იყო დედაჩემი. თუმცა დედის გადასახლების შემდეგ მე ვიყავი გარემოცული დეიდებით, ბიძებით. ისეთი ადამიანებით, რომლებიც ძალიან მნიშვნელოვანნი იყვნენ ჩემთვის, განსაკუთრებით ბიძა რაჟდენ ხუციშვილი. იგი ფიზიკოსი იყო. 13 წლის ვიყავი, როდესაც ბიძაჩემი დაიჭირეს და მალევე ციხეში გარდაიცვალა. ეს კიდევ უფრო დიდი დარტყმა იყო ჩემთვის, რადგან უკვე გააზრებული მქონდა, რას ნიშნავდა განსაკუთრებული ადამიანის დაკარგვა.
-მიუხედავად ყველაფრისა, თქვენ საკმაოდ ძლიერი ქალბატონის სახელი გაქვთ. ბავშვობაში გადატანილმა სიძნელეებმა გაგაძლიერათ.
-რა თქმა უნდა. ზუსტად არის ნათქვამი – „რამაც არ მოგკლა, იმან გაგაძლიერა”. თუ არ მოგკლა იმან, რაც დაგატყდა თავს, ის თავისთავად გაძლიერებს. სიმართლე გითხრათ, სულაც არ აღვიქვამ თავს ძლიერ ადამიანად. ბუნებრივად ვარ ასეთი. წარსულზე როცა ვლაპარაკობ, თითქოს გამოდის, რომ მსხვერპლი ვიყავი. არადა საერთოდ არ აღვიქვამ თავს მსხვერპლად, არც მაშინ და არც ეხლა. იყო გარკვეული პოლიტიკური და სოციალური კატაკლიზმები, რომელშიც ყველა ვიყავით მოქცეულები. ამიტომ, ეს სულაც არ იყო მხოლოდ ჩემი განსაკუთრებული ხვედრი.
-არადა, ხშირად ამბობენ, რომ იმ პერიოდში, რეპრესირებულთა ოჯახის წევრები ხშირად განიცდიდნენ სხვადასხვა სახის დევნას, თქვენ თუ გექმნებოდათ სკოლაში პრობლემები?
-სულ ტყუილია, საქართველოში ასეთი ფაქტები არ ყოფილა, ასეთი მოვლენები უფრო რუსეთში იყო. იქ, ბევრად უფრო მძვინვარებდა რეპრესიებით გამოწვეული შიში. ჩვენთან პირიქით, მე სულ მახსენდება ვინ როგორ დამეხმარა. ძალიან ბევრი კეთილი ადამიანი იყო და ეს ყველაფერი ძალიან ბუნებრივად ხდებოდა.
-მასწავლებლებს თუ ჰქონდათ თქვენდამი განსხვავებული დამოკიდებულება?
-ვერ გეტყვით. იმის გამო, რომ მე თვითონ არ მქონდა რეპრესირებულის განცდა, სხვებისგანაც ვერ აღვიქვამდი ამას, რაღაც განსაკუთრებულად. თუმცა, მახსოვს უნივერსიტეტის რექტორის ნიკო კეცხოველის განსაკუთრებული დამოკიდებულება. პირველად თეატრალურ ინსტიტუტში ჩავაბარე, მაგრამ ჩემი მასწავლებლის წასვლის გამო შუა წელში მომიწია სხვა უმაღლეს სასწავლებელში გადასვლა. ამ პერიოდშიც კი ნიკო კეცხოველმა უნივერსიტეტში ქართულ ფილოლოგიურ ფაკულტეტზე სრულიად უპრობლემოდ მიმიღო. ერთხელ დამიბარა და მითხრა, გადაწყვეტილია, სტალინური სტიპენდია უნდა მოგცეთ, მაგრამ ვერ შევძლებთ, თუ კომკავშირში არ შეხვალო. ძალიან მთხოვა, ეს ნაბიჯი გადამედგა. დიდი დილემა მქონდა, როგორ მოვქცეულიყავი. ბოლოს დავთანხმდი, შევედი კომკავშირში, მაგრამ სტალინური სტიპენდია მაინც არ მომცეს. ამის წინააღმდეგ წავიდა უნივერსიტეტის КГВ-ს პირველი განყოფილება. ეს განყოფილება ეწინააღმდეგებოდა იმასაც, რომ ასპირანტურაში ჩამებარებინა. მაგრამ ნიკო კეცხოველმა ყველაფერი გააკეთა, რომ მოვხვედრილიყავი ასპირანტურაში. წინააღმდეგობები როგორ არ იყო, მაგრამ მე ის უფრო მახსოვს, ვისი დახმარებით გადავლახე. პოლიტიკური წნეხი სულ იყო, მაგრამ არა მხოლოდ კონკრეტულად ჩემს მიმართ, საერთოდ იყო ყველა ადამიანზე, რომელსაც რაღაცის თქმა უნდოდა და შემოქმედებითი პოტენციალი ჰქონდა. დიდი ბრძოლა იყო, როდესაც დისერტაციის თემად ავირჩიე უოლტ უიტმენი. ეს ისეთ უცნაურობად ჩანდა იმ დროინდელ ლიტერატურათმცოდნეობაში. ამბობდნენ, რა შუაშია უიტმენი ჩვენთან, საბჭოთა ქართველმა გოგომ, რატომ უნდა გააკეთოს დისერტაცია უიტმენზე. მაშინდელი დასავლეთ-ევროპული კათედრის გამგე და დეკანი (არ მინდა მისი სახელის თქმა), უფლებას არ მაძლევდა დამეცვა დისერტაცია. ჩემი დისერტაციის ხელმძღვანელი იყო შალვა ნუცუბიძე. მას ესმოდა, რომ ძალიან მინდოდა უიტმენის შემოქმედებაზე მუშაობა, რომელზეც უკვე დაწერილი მქონდა საკურსო შრომა და თან ვთარგმნიდი მის ლექსებს. ნუცუბიძე ძალიან ცდილობდა, მაგრამ არაფერი გამოსდიოდა. ერთხელ შემხვდა უნივერსიტეტში გახარებული და მაჩვენა ამონაწერი, სადაც ეწერა, თურმე სადღაც, ოდესღაც სტალინს ერთ-ერთ წერილში ჰქონდა ნახსენები უიტმენის ფრაზა. ეს უკვე ისეთი რამე იყო, რომელსაც ვერავითარი კათედრის გამგე ვერ დაუპირისპირდებოდა. შალვა ნუცუბიძემ ეს ამონარიდი დაუდო კათედრის გამგეს და მან თურმე, მხოლოდ ხელები გაასავსავა. ასე დავწერე დისერტაცია უიტმენის შესახებ.
-როგორი მოსწავლე იყავით?
-ჩვენს თაობას საკმაოდ არეული ბავშვობა გვქონდა და სკოლის გაცდენა არ იყო ისეთი საგანგაშო, როგორ ეხლა. მე და ჩემი მეგობრები პიონერთა სასახლიდან, უბრალოდ ვაცდენდით სკოლას. მაგრამ არა იმიტომ, რომ სწავლა არ გვინდოდა. ამ დროს ვიჯექით ლიტერატურულ წრეზე ან საჯარო ბიბლიოთეკაში და ვეცნობოდით სხვადასხვა ლიტერატურას, თავად ვწერდით ლექსებს ან მოთხრობებს, ვაკრიტიკებდით მწერლებს, საღამოებს ვაწყობდით. ომის პერიოდი იყო და ვერავინ გვაქცევდა ყურადღებას. მერვე კლაში ორი მეოთხედი, ფაქტობრივად, არ მივლია სკოლაში. მეორე მეოთხედის ბოლოს პირველად რომ გამოვჩნდი სკოლაში, ლიტერატურის მასწავლებელმა, უცხო სახე რომ დაინახა, გამოიშვირა ხელი დემონსტრაციულად და მითხრა – აბა ადექი და ბარათაშვილის ლექსი თქვიო. მე კიდევ იმ პერიოდში შეყვარებული ვიყავი ბარათაშვილის შემოქმედებაზე, ავდექი დიდი სიხარულით ლექცია წავიკითხე. მასწავლებელს საოცრად გაუკვირდა და თქვა – ძლივს ვიპოვე მოწაფეო. ეს იყო არაჩვეულებრივი პედაგოგი ბაბო მჭედლიძე, რომელსაც მერე, პირდაპირ შეიძლება ვთქვა, რომ დავუმეგობრდი. ბოლოს სკოლა ოქროს მედალზე დავამთავრე. პრინციპში ის ერთი პერიოდი იყო, როცა ვაცდენდი სკოლას. მერე ასე აღარ ვიქცეოდი. ჩემი გაცდენების გამო ისეთი აღელვებულები იყვნენ ჩემი დეიდები და ბიძები, რომ დედაჩემს წერილი მიწერეს გადასახლებაში: „ ლანა გვეღუპება და იქნებ შენ მოწერო რამეო”. დედაჩემი როგორ აღელდებოდა წარმოიდგინეთ. მე კიდევ დედაჩემთან მქონდა სულ სხვა ტიპის მიწერ-მოწერა. სხვათა შორის, ცოტა ხნის წინ წავიკითხე ეს წერილები და მართლა გამიკვირდა. მთელი უშველებელი წერილი მქონდა მიწერილი ნოვალესზე. მის შემოქმედებაში ცისფერის შესახებ.
-თქვენი ბავშვობის პერიოდში, რამდენადაც ვიცი, უცხოური ლიტერატურა ძნელად მოიპოვებოდა.
-ქართულად ნამდვილად არ იყო, ამიტომ სულ რუსულად გიწევდა კითხვა. ჩვენი თაობის მთელი განათლება იყო რუსულ ენაზე დაფუძნებული. მაგრამ ფაქტია, ძალიან სერიოზულ განათლებას ვიღებდით. ჩვენს თაობას მიდრეკილება ჰქონდა ლიტერატურისკენ. მახსოვს ერთი, ყველაზე დიდი პერიოდი იყო ბლოკის. პიონერთა სასახლის მეგობრებმა ზეპირად ვიცოდით მისი შემოქმედება. საერთოდ, ძალიან ლიტერატურული ცხოვრებით ვცხოვრობდით.
-ახალ თაობაზე ხშირად ამბობენ, რომ ნაკლებად უყვართ კითხვა.
-ასეთი რამ მართლა არ შემიმჩნევია ახალ თაობაში. ეხლა ფილმს ვაკეთებ ჩვენს თაობაზე, რომელიც ჩემი აზრით, ახალგაზრდებისთვის უნდა იყოს საინტერესო. ჩვენი ურთიერთობა მართლა იყო პოეზიით ურთიერთობა. ჯერ ერთი, ყველა ვწერდით ლექსებს. ფილმს ალბათ ერქმევა სტრიქონი რეზო თაბუკაშვილის ლექსიდან, მაშინ იყო 14 წლის, როცა დაწერა, „დღეს სიხარულიც ნაღვლის ფერია” . იმ პერიოდისთვის ძალიან სიმბოლურია ეს ფრაზე, რადგან მაშინ სიხარულიც ნაღვლის ფერი იყო. ეს მხოლოდ ასაკის ბრალი არ იყო. ასაკთან ერთად იყო პროტესტი, შებრძოლება სისტემასთან, მხოლოდ პოეზიაში გადავარდნით.
-პროტესტის ამგვარი ფორმა ეხლა აღარ შეგიმჩნევიათ?
-ეხლა ინფორმატიკამ ისე შემოაბიჯა ადამიანის ცხოვრებაში და ახალგაზრდები კომპიუტერული ინფორმატიკის ტყვეობაში არიან გადავარდნილები. ეს ერთის მხრივ კარგია, რადგან ძალიან დიდი ინფორმაციის მიღების შესაძლებლობა არსებობს. მაგრამ მეორეს მხრივ, აღარ იღებენ სულიერებას. თუ ეს არის ჩვენი მომავალი და ახალგაზრდობა წიგნს, დაწერილ სიტყვას არ დაუბრუნდება, მაშინ სულიერება ნამდვილად საფრთხის წინაშე დადგება.
-არადა, თქვენს შემოქმედებაში ყოველთვის წინა პლანზეა გულწრფელი ადამიანური ურთიერთობები. მათი სულიერი ტკივილები და განცდები.
-გეთანხმებით. რაც ფილმი გამიკეთებია, ამოსავალი წერტილი მაინც ეს არის. ინტერესი გარემოსადმი და ძირითადად ადამიანის შინაგანი სამყაროს მიმართ. სულ მაქვს იმის განცდა, რომ ნაკლებია ადამიანის პასუხისმგებლობა იმისადმი, რასაც ის ჩაიდენს. ცხოვრებაში ბევრად მეტია გარემოებების და განსაკუთრებით ავტორიტარული სისტემების ბრალი. დესპოტიზმის გავლენა ადამიანის საქციელზე. ამით იმას კი არ ვამბობ, რომ ყველაფრის გამართლება შეიძლება, მაგრამ თანაგრძნობა ნამდვილად შეიძლება ადამიანის მიმართ, რომელიც ჩავარდნილია ისეთ სიტუაციაში, რომ იძულებულია, ცუდად მოიქცეს. არადა, შეიძლება ბუნებით არ არის ბოროტი, ან ზიანის მიმყენებელი ვინმესთვის. ერთხელ დედაჩემმა მითხრა და სამუდამოდ დამამახსოვრდა. ეს იმ დროს უკავშირდება, ვიდრე დედაჩემს დააპატიმრებდნენ. იმ პერიოდში უკვე ვიყავით განდეგილებივით, საშიში იყო დალაპარაკებაც კი. მახსოვს, ერთხელ დეიდაჩემთან მივდიოდით ქვიშხეთში აგარაკზე, მატარებლიდან ჩამოვედით და ამ დროს დავინახე ერთი ადამიანი, პოეტი, რომელიც ჩვენს სახლში იყო დღე და ღამე და ძალიან მიყვარდა. რომ დაგვინახა, წამოვიდა ჩვენკენ, მაგრამ უცებ გაჩერდა, შეტრიალდა და წავიდა უკან. მე გამოვეკიდე ყვირილით, ვეძახდი სახელს, მაგრამ ის გარბოდა, გარბოდა და ბოლოს შეახტა მატარებელს. ალბათ სულ სხვა ადგილას ჩამოვიდა, ისე შეეშინდა ჩვენთან შეხვედრის. უკვე ფაქტი იყო, რომ დედაჩემი დღე-დღეზე უნდა დაეჭირათ. მახსოვს, ძალიან განვიცადე ეს ფაქტი. სახლში რომ მივედით, დედაჩემმა მითხრა – ძალიან მინდა გაიგო, შეიძლება ადამიანი არ იყოს ცუდი, მაგრამ რაღაც გარემოების გამო მოიქცეს ცუდად. 6 წლის ვიყავი და სამუდამოდ დამამახსოვრდა.
-თქვენ სულ თბილად იხსენებთ იმ გარემოს, იმ ადამიანებს, სადაც ცხოვრობდით. ამბობენ, ცივილიზაციასთან ერთდ, ადამიანური ურთიერთობები თანდათან ცივდება. თუ გრძნობთ ამ გაუცხოებას დღეს?
-არ მგონია, რომ დღევანდელ ადამიანსა და წინა საუკუნის ადამიანებს შორის არსებობდეს განსხვავება. სულ არის იმის საშიშროება, რომ კაცობრიობამ დაკარგოს ის ღირებულებები რითიც იცხოვრეს, რადგან უამრავი განსაცდელი ხდება. უამრავი ცდუნებაა ცხოვრებაში, რომელმაც შეიძლება დაგაკარგვინოს დამოკიდებულება სამყაროსადმი. მაგრამ მგონია, რომ ეს წრიულად ტრიალებს. საფრთხე არის, მაგრამ მაინც ბრუნდება საწყის წერტილზე. ძირითადი თვისება ადამიანის არის ის, რომ აღიქვამს მეორეს მის მსგავსს და მოყვასს, როგორც ობიექტს სიყვარულის, თანაგრძნობის, მეგობრობის. ეს ჩადებულია იმთავითვე. სხვანაირად საზოგადოება ვერ იარსებებს. საქართველოში ეს ძალიან ძლიერად არის ჩადებული. მიუხედავად ბევრი ნაკლისა, ჩვენში, რასაც მე ვხედავ, მეგობრობის ინსტიტუტი ძალიან მძაფრად არსებობს და არ მგონია, ოდესმე შეიცვალოს.
-თქვენ თეატრალურ ინსტიტუტში ეწეოდით პედაგოგიურ მოღვაწეობას. მასწავლებელი ლანა ღოღობერიძე ფართო წრეებისთვის უფრო ნაკლებად არის ცნობილი.
-ეს ჩემი ცხოვრების ძალიან კარგი პერიოდია. ჯერ ერთი, მე საერთოდ მაინტერესებს ადამიანებთან ურთიერთობა, მითუმეტეს, ახალგაზრდებთან. ეს ურთიერთობა ბევრის მომცემია ჩემთვისაც. არასოდეს აღვიქვამდი ისე, რომ მე ვასწავლი სტუდენტებს – ეს იყო ურთიერთობა. სხვათა შორის, სტუდენტებთან ერთდ ჩემს სახლშიც დიდ დროს ვატარებდი და ძალიან ბევრს ვსაუბრობდით, მათ შორის პოეზიაზეც. ერთ-ერთი ჩემი ცნობილი სტუდენტი იყო გოდერძი ჩოხელი, რომელთანაც უამრავი წელი გავატარე სტუდენტობის შემდეგაც. საოცრად საინტერესო იყო მასთან ურთიერთობა. ასევე ზაზა ურუშაძე, რომელიც კინოკავშირის დირექტორია და მშვენიერი ფილმი გააკეთა და დიდი წარმატება ჰქონდა. რეჟისურის სწავლება აბსტრაქტული ცნებაა. როგორ უნდა ასწავლო რეჟისურა, არავინ იცის. ეს არის ცხოვრების წესის გაზიარება. ძალიან ადვილია რეჟისურის გარეგნული დამახასიათებელის სწავლება, მაგრამ ბევრად უფრო მნიშვნელოვანია სიცოცხლისადმი დამოკიდებულების, სამყაროსადმი, ადამიანებისადმი, სულიერი ინტერესების და ფასეულობების გაზიარება. ჩემთვის ეს არის პედაგოგობა. თან მასწავლებლობა მართლა ორმხრივი პროცესი მგონია. სულ არ ვფიქრობ, რომ პირდაპირ უნდა ასწავლო შემდეგ თაობას ის, რაც შენ უკვე ისწავლე და იცი. იმისგანაც ბევრს სწავლობ. ისევ და ისევ დამოკიდებულებას სამყაროსადმი. ამიტომ არის საინტერესო ჩემთვის პედაგოგობა.
-თქვენ ძალიან მრავალფეროვანი ცხოვრებით გიწევთ ცხოვრება. რეჟისორი, ლიტერატურული მიმართულება, პოლიტიკა და ა.შ. ამ პროფესიებზე დღეს ბევრი მოსწავლე ოცნებობს. რა რჩევას მისცემდით ახალ თაობას, რომელსაც უნდა თუნდაც ის პროფესიები აირჩიოს, რომელშიც თქვენ მოღვაწეობთ?
-რჩევა ძალიან ძნელია. უბრალოდ ვურჩევდი დაფიქრებას, გაიაზროს, რაც ჩვენ გვაკლია, მართლა უნდა თუ არა ეს პროფესია და რატომ უნდა. არ მესმის, შემოქმედებაში მოვიდეს ადამიანი, როგორც უბრალოდ პროფესიონალი. თუ მართლა არ გაქვს სათქმელი, შემოქმედებითი პროფესია არ უნდა აირჩიო. თუნდაც ეს იყო სულ უბრალო. შეიძლება არ იყოს ეს ზოგადსაკაცობრიო, მაგრამ რაღაც შენი ინდივიდუალური სათქმელის გარეშე ხელოვნებაში მოსვლა, უაზრობა მგონია. ძირითადად ესაა. რაც შეეხება რჩევას, ვურჩევდი შრომას. ორი რაღაც გვაკლია ქართველებს – თანმიმდევრული შრომა და მუდმივად ანალიზის უნარი. ემოციური აღქმა და კრეატიულობა ნამდვილად გვაქვს . ევროპული რაციონალიზმი ყველაფერში რომ დამკვიდრდეს, ძალიან ბევრს მოვიგებთ ამით. როდესაც პოლიტიკაში ვიყავი, ვხედავდი, რომ ბევრ ქმედებას ვამყარებთ ჩვენს ემოციურ აღქმაზე, რაც პოლიტიკაში დიდი შეცდომაა. რითი მოიგო ევროპამ? სწორედ ამ რაციონალიზმით. წარმოიდგინეთ საფრანგეთსა და გერმანიას შორის ურთიერთობა რომ გაგრძელებულიყო ემოციურ დონეზე. ისინი დღესაც მტრები იქნებოდნენ და შესაძლებელია ომიც დაწყებულიყო მათ შორის. მაგრამ დაძლიეს საუკუნეებით დაგროვილი წყენა, როცა ედავებოდნენ ერთმანეთს ტერიტორიებს, პირველობას და ა.შ. და სრულიად შეგნებულად მივიდნენ იმ დათქმაზე, რომ უნდა იმეგობრონ. დღეს ალიანსი არსებობს საფრანგეთ-გერმანიას შორის, რომელიც არის მოტორი ევროპის. ეს არის მხოლოდ ანალიზზე და რაციონალიზმზე დამყარებული ერთობა. ამან შექმნა დღევანდელი ევროპა. ჩვენ ეს ძალიან გვაკლია. თუმცა მაინც მგონია, რომ რაციონალიზმი თანდათან ფეხს იკიდებს ჩვენშიც. როდესაც ევროპულ ფასეულობებზე და მიდგომებზე ვლაპარაკობთ, მთავარია ანალიზის უნარი და ემოციების გვერდზე გადადება, რათა გონივრულად დავინახოთ ჩვენი თავი საერთო კონტექსტში. ხან უკიდურესობებისადმი საშინელი მიდრეკილება გვაქვს, ხან ვფიქრობთ, რომ ჩვენ ვართ რაცა ვართ და ჩვენზე უკეთესი მსოფლიოში არავინაა. მერე დგება პირიქით, ჩვენზე უფრო მდარე და არაფრისმქონე არავინ გვგონია. ეს არის, სწორედ, ემოციური ნაწილი. თუმცა ამასაც აქვს თავისი დადებითი მხარეები. შემოქმედებაში ეს აუცილებელია, რადგან ამაზეა დამოკიდებული კრეატიულობა. მაგრამ ამის მოთოკვაც, რომ ვისწავლოთ კარგი იქნება.
-ქართულ განათლების რეფორმას თუ ადევნებთ თვალს?
-სიმართლე გითხრათ, დიდად არ ვარ გარკვეული. წინააღმდეგობრივი აღქმა მაქვს. ჩემი მეგობრების ერთი ნაწილი მეუბნება, რომ ძალიან კარგი თაობა მოდის, მეორენი ამბობენ, რომ ზოგჯერ ისეთი ბავშვები ხვდებიან, ვინც ისიც კი არ იციან, რა დაწერა ილია ჭავჭავაძემ. ალბათ, როგორც ყოველთვის იყო, ზოგი ასეთია, ზოგიც ისეთი. მაგრამ მთლიანად თაობას ვერ დავახასიათებ. მე კი ვხედავ ძალიან საინტერესო ახალგაზრდებს, რომლებსაც მართლა ბევრი რამის უნარი აქვთ და უნდათ რაღაც შეცვალონ, რა თქმა უნდა, განათლებაზე დამყარებით. ჩვენ კი ვამბობთ, რომ განათლება არის ჩვენი პრიორიტეტი, მაგრამ ვიდრე მართალა არ გახდება პრიორიტეტი, რომ მასზე იყოს მართლა დამყარებული ყველაფერი, იქამდე ნამდვილი, რეალური წევრი ცივილური სამყაროსი ვერ გავხდებით.
-შვილებთან და შვილიშვილებთან ალბათ ბერს საუბრობთ თქვენს ცხოვრებაზე, როგორი დედა და ბებია ლანა ღოღობერიძე?
-სტერეოტიპული ფრაზები გამოდის, მაგრამ შვილებთანაც და შვილიშვილებთანაც ურთიერთობა დამყარებული მაქვს პიროვნების პატივისცემის აღიარებით. ჩემთვის მნიშვნელოვანია და მაინტერესებს პიროვნება. ენის მოჩლექვით არ ველაპარაკებოდი არც შვილებს და არც შვილიშვილებს. ის არის საინტერესო, რაც მათში არის თავისთავადი. ჩემში პიროვნების გამოხატულება იწვევს აღფრთოვანებას. ადამიანის დაბადებიდან ჩანს მის პიროვნება. თან სულ მაკვირვებს ის, რომ ერთი და იმავე მშობლების შვილები, ერთი და იმავე გარემოში გაზრდილები, სრულიად განსხვავებულები არიან. რითი აიხსნება არც ვიცი, რამდენად ძლიერია პიროვნული საწყისი, რომელიც საიდანღაც მოდის. მხოლოდ გენეტიკურსაც ვერ იტყვი.
-ქალბატონო ლანა, ფილმში „რამდენიმე ინტერვიუ პირად საკითხებზე” მთავარ გმირს მუდმივად ახსენდება ეპიზოდები მისი ცხოვრებიდან. თუ შეგიძლიათ გვითხრათ, ყველაზე ხშირად რა ეპიზოდები გახსენდებათ თქვენი ცხოვრებიდან?
-დედის დაპატიმრება და დედის დაბრუნება გადასახლებიდან. ეს იყო საკვანძო ეპიზოდი ჩემს ცხოვრებაში. ზოგადად, პირადი ცხოვრება ძალიან რთულია. სავსეა აღმაფრენით, უფსკრულში გადაშვებით. მე პირადად ძალიან მიყვარს ის ეპიზოდი ფილმში, როდესაც სოფიკო ჭიაურელი ხედავს ქუჩაში ახალგაზრდა ქალს, რომელიც სრულიად ცვლის მის ცხოვრებას. როდესაც მირბის, როგორ უყურებს, როგორ მიყვება. ბოლოში ცოტათი რომ ეღიმება. ამ ღიმილშია ყველაფერი – სიმწარე, ტრაგიზმი და აღიარება იმის, რომ ის არის მშვენიერი და ახალგაზრდა და ეხლა მას ეკუთვნის ცხოვრება. რაღაც ასეთია ჩადებული ამ ეპიზოდში. სხვათა შორის, ძალიან გაუჭირდა ამ ეპიზოდის თამაში სოფიკოს. ერთადერთი შეთხვევა იყო, სადაც მეწინააღმდეგებოდა. ვერ წარმომიდგენია, ეს როგორ ვითამაშო, რადგან ეს დამცირებაა, როდესაც მისდევ ადამიანსო. ბევრი ვისაუბრეთ ამაზე. მე ვეუბნებოდი, რომ აუცილებელია ადამიანმა გაიაროს დამცირების ეტაპი, რომ დადგეს კათარზისი მის ცხოვრებაში, რადგან თუ ასეთ რამეებს არ განიცდი, ცხოვრება ძალიან ღარიბია. ეს საბოლოოდ აღიქვა სოფიკომ და ვფიქრობ, შესანიშნავად ითამაშა.
