პრობლემის კვლავწარმოება

საქართველოში ხშირად წუწუნებენ ტრადიციად, მოუშორებელ ჭირად ქცეული პრობლემების შესახებ. ქართულ საზოგადოებაში მეტ-ნაკლებად ცნობილი ყველა მოაზროვნე მოთქვამს ჩვენი ხალხის „მოჯადოებულ წრეში” გამომწყვდევის თაობაზე. სირთულეს, მის შინაარსსა და ბარიერის გადალახვის შესაძლო გზებს ყველა გადასარევად იცნობს და აცნობიერებს. ვიცით, სად არის გამოსავალი, მაგრამ მაინც ჭაობში ვიძირებით, ჩვენი საქმე მაინც ცუდად მიდის. ეს პარადოქსია. აღნიშნულ პარადოქსს უამრავი მიზეზი განაპირობებს. ექსტრემისტები ჩვენს ჩამორჩენილობაზე, პირველყოფილობასა და განუვითარებლობაზე მიანიშნებენ. მუყაითი ადამიანები დანარჩენებს ყოყოჩობით სიზარმაცესა და უპასუხისმგებლობაზე მიგვითითებენ. სხვები საზოგადოების გარეთ იწყებენ ხოლმე ყველასათვის ნაცნობი, უპირობო მტრების ხელახალ აღმოჩენასა და მათთვის ყველაფრის გადაბრალებას. სიმართლის მარცვლის აღმოჩენა თითოეული მხარის პოზიციაშია შესაძლებელი. ისინი არ ცდებიან, მაგრამ მათ რამდენიმე ასპექტის გათვალისწინება ავიწყდებათ. ცხადია, ჩვენ არ გვაქვს პრეტენზია, რომ აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას ვიტყვით ან „პერპეტუმ მობილეს” გამოვიგონებთ. უბრალოდ, მოდი შევეცადოთ, რომ პრობლემათა კვლავწარმოების, მუდმივი არსებობისა და პერმანენტული მოუგვარებლობის კიდევ ერთ, მორიგ მიზეზე ვისაუბროთ.

დავიწყოთ ელემენტარულით. ალბათ, ყველას გსმენიათ, ე.წ. „ყვითელი პროფკავშირების” შესახებ. რა არის „ყვითელი პროფკავშირი”? ეს დასაქმებულთა იმგვარი პროფესიული გაერთიანებაა, რომლის შექმნის ინიციატივა თავად აღნიშნული კავშირის წევრებისგან არ მოდის. ამგვარ ერთობებს ძალაუფლების მქონე პირები ქმნიან. ამგვარი ერთობების ჩამოყალიბების შესახებ გადაწყვეტილებას იერარქიის სათავეში მყოფი ის პირები იღებენ, რომლებიც ბედნიერნი არიან, მოსწონთ შექმნილი მდგომარეობა და ცვლილებაში საკუთარი კეთილდღეობის შელახვის საფრთხეს ხედავენ. რას საქმიანობს ხოლმე „ყვითელი პროფკავშირი”? მისი მიზანია, რომ პრობლემა შენარჩუნდეს, ადამიანებმა მოლაპარაკება ვერ მოახერხონ, სიტუაცია არ გაუმჯობესდეს, „სტატუს კვო” უცვლელი დარჩეს. ბუნებრივია, ისინი საკუთარი ამოცანების თაობაზე ხმამაღლა არასოდეს საუბრობენ. ისინი ყოველთვის გულისტკივილით ამახვილებენ ყურადღებას მუშათა შორის არსებულ სირთულეებზე, მაგრამ არაფერს აკეთებენ მათ გადასაწყვეტად. მაშასადამე, მათ აწყობთ პრობლემის მუდმივი არსებობა. თუ პრობლემა იარსებებს, მათი საქმიანობაც აქტუალური ხდება მმართველი ძალებისათვის, რათა რეალური პროტესტი დაშალონ, ჩაახშონ და გააუფასურონ.

განვიხილოთ კიდევ ერთი, ოდნავ განსხვავებული შემთხვევა. საქართველოშიც და მთელ მსოფლიოშიც მრავლად არსებობენ ჩაგრულ, მოწყვლად ჯგუფთა წარმომადგენლობითი ორგანიზაციები. მაგალითად, ჩვენს ქვეყანაში ფუნქციონირებს უამრავი გაერთიანება, რომელიც ვთქვათ ეროვნული უმცირესობების ინტეგრაციის საკითხებზე მუშაობს. ისინი წლების განმავლობაში იღებენ კოლოსალურ შემოსავლებს, მათი ლიდერები სპეციალური სამთავრობო კომისიების, სახელისუფლებო უწყებებისა და საკანონმდებლო ორგანოს წევრები ხდებიან, თუმცა შედეგი მაინც არ ჩანს. მაშასადამე, რა გამოდის? დარაზმული, მობილიზებული და მუხლჩაუხრელად მშრომელი ჯგუფები მხოლოდ იმიტომ საქმიანობენ, რომ რომელიმე მათმა თანამებრძოლმა, რომელიმე მათმა წარმომადგენელმა პრივილეგია მოიპოვოს და შემდეგ მთელი ენერგია პრობლემის გადაწყვეტის ნაცვლად საკუთარი პრივილეგიის შენარჩუნებას მოახმაროს. “ყვითელი პროფკავშირებისგან” განსხვავებით, დასახელებული ტიპის წარმომადგენლობითი გაერთიანებები თვითორგანიზებულნი არიან. ისინი ასპარეზობას გულწრფელად და პირუთვნელად იწყებენ. პრობლემათა მოუგვარებლობა მათი მიზანი მხოლოდ ლიდერთა დაწინაურებულ ფენებში აღმოჩენის შემდეგ ხდება ხოლმე.

აქედან გამომდინარე, დღეს საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოებისათვის დამახასიათებელ ერთ-ერთ უმთავრეს და ყველაზე საშიშ მანკიერებაზე შეგვიძლია დავსვათ აქცენტი. სამოქალაქო საზოგადოების რიგი ლიდერებისათვის პრობლემის შენარჩუნება, პრობლემათა კვლავწარმოება უპირველესი და უმნიშვნელოვანესი ამოცანაა, რადგან მხოლოდ ამ გზით არის შესაძლებელი კეთილი მიზნებისთვის დაწყებული ბრძოლის ხარჯზე მოპოვებული პრივილეგირებული, ელიტური და გაბატონებული მდგომარეობის შენარჩუნება. ამგვარი ქცევით კი „მოჯადოებული წრის” გარღვევა წარმოუდგენელია.