ამ სტატიაში მინდა, ჩემი ბავშვობის უსაყვარლეს გასართობზე, წიგნის კითხვაზე გესაუბროთ. დღეს ეს პროცესი ჩემი პროფესიის საიმედო და ყველაზე მნიშვნელოვანი ასპექტია.
ძალიან საინტერესო წიგნზე მინდა გესაუბროთ – დანიელ პენაკის „რომანივით საკითხავზე“. ისეთი ამბავია, სათაური კითხვის სურვილს რომ გიღვიძებს. ეს წიგნი იმაზეა, როგორ უნდა შევაყვაროთ ბავშვებს კითხვა, კი არ ვაიძულოთ, ძალა დავატანოთ, არამედ შევაყვაროთ, პენაკი იქვე გვაფრთხილებს: „უმორჩილესად გთხოვთ, ეს წიგნი პედაგოგიური ტანჯვა-წამების იარაღად არ გამოიყენოთ“. სანამ გადაშლით, უკანა გვერდს დააკვირდით, იქ მკითხველის ხელშეუვალი უფლებებია ჩამოთვლილი. ეს ათპუნქტიანი, თითქოს ხუმრობითა და თამაშ-თამაშით ჩამოწერილი ფრაზები დღეს მკითხველის უფლებათა ,,კონვენციად“ გახლავთ აღიარებული. შესაძლოა, პარადოქსულად მოგეჩვენოთ, მაგრამ მკითხველის უფლებათა კონვენცია სწორედ იმ ადამიანმა ჩამოაყალიბა, პატარაობიდან მწყარალად რომ გახლდათ წიგნებთან და კითხვასთან.
პენაკი სკოლაში საკმაოდ სუსტ მოსწავლედ ითვლებოდა, წერა-კითხვის სწავლა უჭირდა, ერთი წელი დასჭირდა ასო „ა“ რომ დაემახსოვრებინა. მამამისი მასხრობდა: „ასე თუ გააგრძელა, ჩვენი დანიელი 26 წლის იქნება ანბანს სრულად რომ აითვისებსო.“ თუმცა, თანდათან, რამდენიმე კარგი მასწავლებლის ზეგავლენით მდგომარეობა საგრძნობლად შეცვლილა, პენაკს წარმატებისთვის მიუღწევია, საბოლოოდ კი ისე გაწაფულა ფრანგულ ენასა და ლიტერატურაში, რომ სწორედ ამ სპეციალობით დაუმთავრებია საბალკალავრო პროგრამა და კოლეჯში სწავლების ლიცენზიაც მოუპოვებია (პარიზის მახლობლად, სუანსონის სკოლაში ლიტერატურის მასწავლებლად დაუწყია მუშაობა).
წავიკითხოთ „რომანივით საკითხავი“ და მის ენაზე ვესაუბროთ ახალგაზრდებს, იქ მითითებულ სქემას გავყვეთ, ისე მოვიქცეთ, როგორც პენაკი გვირჩევს: კომპიუტერთან ჯდომა და თამაში წაკითხული გვერდებისთვის ჯილდოდ არ ვაქციოთ. ყველაფერში ნუ დავადანაშაულებთ ციფრულ ტექნიკას, რომლის გამორთვაც ხშირად თავად გვავიწყდება, მაგრამ მისი სწორად გამოყენებაც შეგვიძლია ჩვენც და მოზარდებსაც. ვეცადოთ, ლიტერატურისა და კითხვის სიყვარული ვასწავლოთ ბავშვებს. „ტელევიზია, კინემატოგრაფი ყველაფერს გამზადებულს გვაწვდის, იქ ყველაფერი დაღეჭილია, კითხვის დროს კი წარმოსახვა მუშაობს, ამიტომაა კითხვა მუდმივი შემოქმედების აქტი.“
კითხვის დროს გზადაგზა ვიხსენებდი ჩემს პირველ შეხვედრას წიგნთან და გასეირნებას ჯადოსნურ სამყაროში, ასევე გამახსენდა რაიონის ბიბლიოთეკა და მკითხველები ბიბლიოთეკიდან, საყვარელი ბიბლიოთეკარი თავისი ლამაზი სათვალეებით, იქაური წიგნის სურნელი და შესანიშნავი გარემო. წიგნში საკუთარი თავი აღმოვაჩინე. შემიძლია თამამად ვთქვა, რომ წიგნის სიყვარული დედამ ჩამინერგა, მან შემაყვარა ლიტერატურის სამყარო, სადაც შემეძლო სახლიდან გაუსვლელად მემოგზაურა.
ფერადი ზღაპრების უხილავი ძაფებით დაიწყო ჩემი და წიგნების ჯადოსნური კავშირი. ჩემი პირველი ზღაპრები იყო: ნაცარქექია, წითელქუდა, ცეროდენა, სამი გოჭის ამბავი, ასტრიდ ლინდგრენის საოცრებათა სამყარო: ასტრიდ ლინდგრენის „პეპი გრძელწინდა“, „ბიჭუნა და სახურავის ბინადარი კარლსონი“, „ყაჩაღის ასული რონია“, ეგზიუპერის „პატარა პრინცი“, ძმები გრიმების ზღაპრები, ღრმა ფილოსოფიური აზრები, დახვეწილი იუმორი, საშიში და მისტიკური ამბები.
ზღაპრების სიყვარული იმდენად მართობს, მავიწყებს ყველაფერ ცუდს, მახალისებს, მამსუბუქებს. ჩემი აზრით, ზღაპრების წასაკითხად ასაკი არ არსებობს. ბავშვობაშიც და ახლაც ხშირად მჩუქნიან წიგნებს, ვფიქრობ, ეს ახალი სამყაროს აღმოჩენის შესაძლებლობაა და მოგზაურობა ჯადოსნურ ამბებში. სასიამოვნო ემოციებით მახსენდება ჩემი სკოლა, თბილი გარემო და პროფესიონალი მასწავლებლები. ადგილი, რომელიც ჩემი და წიგნების ურთიერთობის სასიამოვნო მოგონებებს უკავშირდება. სწორედ, ეს გარემო და ადამიანები გახდნენ ჩემი პროფესიის არჩევის ინსპირაცია.
სკოლაში მქონდა შესაძლებლობა მესარგებლა ბიბლიოთეკით, ჩვენი ბიბლიოთეკარი ღიმილით გვხვდებოდა და მახსოვს რამდენიმე წიგნი , რომელიც სახლიდან მომიტანა და მაჩუქა, უბედნიერესი ვიყავი მისი ამგვარი საქციელით! წიგნის კლუბიც გვქონდა და განვიხილავდით წაკითხულ ლიტერატურას, თავადაც ვირჩევდით წიგნებს და ვსაუბრობდით მათზე.
ჩემ ირგვლივ თუ რომელიმე ბავშვთან მიმიწვდება ხელი, მასთან „ჯადოსნური“ წიგნებით მივდივარ, ვცდილობ, მათთვის საჭირო და ასაკის შესაფერისი ლიტერატურა შევარჩიო. ზოგჯერ იმასაც კი ვახერხებთ, წაკითხვის დროს განცდილი სიამოვნება ერთმანეთს გავუზიაროთ.
ისევ პენაკს დავუბრუნდეთ. როგორც მომავალ მასწავლებელს პენაკმა შემახსენა – იკითხეთ, რათა იცხოვროთ. წიგნის ბოლოს მან ჩამოგვიწერა მკითხველის ათი უფლება – იკითხე სადაც გინდა, როგორც გინდა, საიდანაც გინდა… გამოვიყენოთ ეს საჭირო და აუცილებელი უფლება.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- https://eon.ge/wp-content/uploads/2020/03/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%
- მაკა დლოკონენი -ვუძღვნი დანიელ პენაკს-
https://edu.aris.ge/news/ardadegebze-wasakitxi-wignebis-taviseburebani.html
