მედიაწიგნიერება ფართოდ შემოიჭრა თანამედროვე ადამიანის ცხოვრებაში. ის ნელ-ნელა უმთავრეს ციფრულ კომპეტენციად ყალიბდება. ყოველდღიურად გვესმის სიტყვები: პროპაგანდა, დეზინფორმაცია, Fake news, მანიპულაცია, ტროლები, ბოტები და ა.შ.
ჩვენი მოსწავლეები სოციალური ქსელების აქტიური მომხმარებლები არიან, სადაც ყოველდღიურ რეჟიმში აწყდებიან მედიაპროდუქტს (კონტენტს). ზემოთ ჩამოთვლილ ინფორმაციას ისინი ხშირად ყოველგვარი კრიტიკის გარეშე აღიქვამენ სიმართლედ, ჭეშმარიტებად და აზიარებენ მას.
დამეთანხმებით, რომ სასკოლო სივრცე მასწავლებლებმა მაქსიმალურად უნდა გამოიყენონ მედიაწიგნიერების კომპეტენციის განვითარების კუთხით… პედაგოგების უმრავლესობა დამხმარე რესურსად იყენებს ინტერნეტსივრცეში განთავსებულ ვიდეოებს, ფოტოებს, პოსტერებს, დიაგრამებს და ა.შ. სავსებით შესაძლებელია, კონკრეტული საგნის ჭრილში დამხმარე რესურსად შეთავაზებული რესურსის ირგვლივ დავსვათ ისეთი შეკითხვები, რომლებიც მოსწავლეებს ამ კომპეტენციას (ინფორმაციის გააზრებას, დახარისხებას, გაშიფვრას) გამოუმუშავებს.
გთავაზობთ „კითხვის ხუთ ტექნიკას“, რომელიც მოსწავლეებს მედია კონტენტის კრიტიკული გააზრებაში დაეხმარება.
ხუთი კითხვა მედიის შესახებ
ძალიან მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ – როგორ გავაანალიზოთ და გავაკრიტიკოთ ნებისმიერი ტიპის ინფორმაცია, დაწყებული სოციალური მედიის პოსტებიდან და ონლაინსტატიებიდან გაგრძელებული წიგნებით, სატელევიზო ტოქშოუებით, რეკლამებითა თუ ხელოვნების ნიმუშებით. ეს ტექნიკა დაგეხმარებათ მოსწავლეები კრიტიკულად დააფიქროთ იმაზე, თუ რა მიზნით მზადდება მედიაგზავნილი და როგორ მოიხმარენ მას?!
| სათაური
(ჩაწერეთ სტატიის, ვიდეოს, ბლოგის ან სხვა ტიპის მედიაპროდუქტის დასახლება) |
მედიის ტიპი
(სოციალური მედია, ტელევიზია, ონლაინჟურნალი/გაზეთი, ბლოგი) |
წყარო
(მიუთითეთ წყარო, რომელსაც ეყრდნობა მედიაგზავნილი, ხოლო ასეთის არ არსებობის შემთხვევაში დატოვეთ ცარიელი) |
| კითხვების ნიმუშები | თქვენი კომენტარი | |
| 1. ავტორობა | ვინ არის ავტორი?
(შექმნილია ინდივიდუალურად, ჯგუფის, ორგანიზაციის, კომპანიის თუ სახელმწიფოს მიერ) |
|
| 2. მიზნები | რატომ შეიქმნა ეს გზავნილი?
ა. რა არის ამ შეტყობინების მთავარი გზავნილი – ინფორმირება? გართობა? ვინმეს დარწმუნება? გადარწმუნება? ბ. ვინ წარმოადგენს სამიზნე აუდიტორიას? |
|
| 3. სარგებელი | ვინ შეიძლება ისარგებლოს ამ შეტყობინებით?
ა. ვის შეიძლება მიაყენოს ზიანი? ბ. ჩემთვის ან ჩემნაირი ადამიანებისთვის არის თუ არა ეს შეტყობინება კარგი? რატომ? |
|
| 4. ტექნიკა | როგორ ცდილობს მედიაგზავნილი თქვენი ყურადღების მოპოვებას?
ა. რა ტექნიკაა გამოყენებული ადამიანების ყურადღების მისაპყრობად (ხმა, ინტონაცია, ფერები, გრაფიკა და ა.შ.)? ბ. რა ტექნიკაა გამოყენებული ხალხის ყურადღების შესანარჩუნებლად (ხმა, ინტონაცია, ფერები, გრაფიკა და ა.შ.)? |
|
| 5. ინტერპრეტაცია | სხვადასხვა ადამიანმა განსხვავებულად შეიძლება გაიგოს ეს შეტყობინება?
ა. მედიარესურსი იძლევა განსხვავებული დასკვნების გაკეთების საშუალებას? ა. ვისი თვალსაზრისითა და ხედვითაა წარმოდგენილი გზავნილი/შეტყობინება? ბ. ვისი თვალსაზრისი და ხედვა აკლია? |
|
| დასკვნა
(ჩამოაყალიბეთ, როგორ შეიცვალა თქვენი დამოკიდებულება, ამ კითხვების დასმის შემდეგ მედეაგზავნილების მიმართ) |
|
|
- შემოთავაზებული შეკითხვები თქვენ შეგიძლიათ უცვლელად გამოიყენოთ ან დაამატოთ/შეცვალოთ შესასწავლი საკითხისა და სასწავლო მიზნების შესაბამისად;
- დაეხმარეთ მოსწავლეებს რომ მიიღონ მტკიცებულებებზე დაფუძნებული პასუხები;
- გახსოვდეთ, რომ საბოლოო მიზანს წარმოადგენს ის, რომ მოსწავლეებმა ამ კითხვების დასმა თავად შეძლონ.
მაგალითისთვის გთავაზობთ რამდენიმე მედიაგზავნილს:
- ფოტოები სოციალური ქსელიდან;
სტატია სათაურით – ოჯახებს, რომელთაც 2 ან მეტი ძროხა ჰყავთ და რძის ნაწარმს ყიდიან, 2020 წლიდან საფასურის გადახდა მოუწევთ
ვიდეო – შოკოლადის მწარმოებელი კომპანია „DOVE“-ს 2014 წლის რეკლამა ოდრი ჰეპბერნის მონაწილეობით
პრაქტიკაში გავარჯიშების შედეგად მოსწავლეები შემდგომში თავად დასვამენ ამ შეკითხვებს ყოველდღიურ ცხოვრებაში, როდესაც შეხება ექნებათ მედიაგზავნილებთან. შედეგად – თავიდან ავიცილებთ ისეთ საფრთხეს, როგორიცაა პროპაგანდის, დეზინფორმაციისა და სხვა სახის მანიპულაციის გავლენის ქვეშ მოქცევა.
შენიშვნა – მედიაგზავნილები განსხვავებულია. სავსებით შესაძლებელია, თქვენ მიერ შეთავაზებული პროდუქტის თავისებურებიდან გამომდინარე ზოგიერთ შეკითხვაზე მოსწავლეებმა პასუხი ვერ გასცენ. ასეთ შემთხვევაში სთხოვეთ, რომ გრაფა დატოვონ ცარიელი.
გამოყენებული წყაროები
სტატია მომზადებულია KQED-ის ონლაინ კურსის „მედიის ანალიზი და შეფასება საკლასო ოთახისთვის“ მასალების მიხედვით.
