გარდამავალ ასაკში მოსწავლეთა აქტიური ჩართულობა საგაკვეთილო პროცესში და მათი დაინტერესება სხვადასხვა თემით მასწავლებლის ერთ-ერთი უპირველესი გამოწვევაა.
12-14 წლის ასაკში მოსწავლეებს ეცვლებათ ინტერესთა სფერო, უჩნდებათ სხვადასხვა გატაცება, ხდებიან მიმბაძველი. მათ ყოველდღიურ რუტინაში თავის როლს ასრულებს თანამედროვე ტექნოლოგიები და ინტერნეტ-თამაშები – ეს ყოველივე კი აფერხებს მოზარდის როგორც პიროვნულ, ასევე აკადემიურ წარმატებას გარკვეულწილად.
დავსვათ პრობლემური შეკითხვა: როგორ დავაინტერესოთ ქართული, როგორც მეორე ენის გაკვეთილებით მოსწავლე, რომელიც ბოლო მერხზე ზის და გამუდმებით საათის ციფერბლატს გაჰყურებს?!
(სტატიაში განვიხილავ მოსწავლეთა ჯგუფს/მოსწავლეს, რომელიც დაწყებით საფეხურზე V – VI კლასებში აქტიურობით, მონდომებით, ნოვატორობით გამოირჩეოდა).
თუმცა:
დგება პერიოდი და საბაზო საფეხურზე მასწავლებელს სთხოვს, უკანა მერხზე გადაჯდომას, არც დაბალ შეფასებაზე აქვს პრობლემა/რეაქცია, მისთვის გაუფერულებულია ინტერესი საგნის მიმართ. სწორედ აქედან იწყება, ის – რაც განაპირობებს შემდგომში მოსწავლის პიროვნულ რეგრესს, დაბალ აკადემიურ მოსწრებას, სოციალურ შებოჭილობას.
რაში მდგომარეობს მასწავლებლის როლი?!
უპირველეს ყოვლისა მასწავლებელმა უნდა გამოარკვიოს პრობლემა. (აქვს თუ არა მოსწავლეს ოჯახში, სოციუმში პრობლემა, კერძოდ, რა იწვევს მის ამგვარ ქცევას, ინტერესის ნაკლებობას, ხასიათის ცვლილებას). შემდგომ ეცადოს მოსწავლეს განუმტკიცოს თვითშეფასება. თავდაპირველად შესთავაზოს ისეთი აქტივობები, რომლებსაც მოსწავლე წარმატებით გაართმევს თავს და მისცეს პოზიტიური უკუკავშირი. ამის შემდეგ მასწავლებელმა მოსწავლეს უნდა მისცეს საშუალება, დაგეგმოს ექსკურსია, გაუღვივოს ლიდერობის განცდა, რათა ნელ-ნელა სწავლისა და საგნის მიმართ ინდეფერენტულობა იქნეს დაძლეული და მოსწავლეს პასუხისმგებლობის გრძნობა გაუჩნდეს. ამასთანავე ჩართოს არაფორმალურ აქტივობებში (წრე, კლუბი, პროექტი).
პრაქტიკის გაზიარება
დაბეჯითებით შემიძლია ვთქვა, რომ კარგი გაკვეთილის წარმართვისთვის სულაც არაა საჭირო საკლასო ოთახი და ფორმალური გარემო. შესაძლებელია ასე მოულოდნელად მასწავლებელმა დატოვოს სამუშაო მაგიდა, გავიდეს საკლასო ოთახიდან და გაიყვანოს მთელი კლასი სკოლის ეზოში. მახსენდება: ნოვრუზ ბაირამი, როცა ოთხი სამშაბათი სკოლის ეზოში გავდიოდით (გავდივართ) და იქ ვატარებდით ქართულის გაკვეთილებს. მოსწავლეები საუბრობდნენ ნოვრუზზე, როგორც ბუნების გაღვიძების დღესასწაულზე, ხსნიდნენ თუ რა დატვირთვა აქვს 1-ელ, მე-2, მე-3 და მე-4 სამშაბათს, რომელ სტიქიას გამოხატავს თითოეული მათგანი. რა იდება სადღესასწაულო სუფრაზე, როგორ აგდებენ ქუდს უჩუმრად მეზობლის სახლში, რათა ტკბილეულობით შეუვსონ და სხვ. ყველაზე დასამახსოვრებელი მე-3 სამშაბათი გამოდგება ხოლმე, ცეცხლის სტიქია და კოცონის დანთება ნიშნავს იმას, რომ ფანჯრებიდან 1000 გაბრწყინებული თვალი გვიყურებს, ჩვენ კი ვაგრძელებთ ქართულად საუბარს ნოვრუზზე, როგორც გაზაფხულის დღესასწაულზე.
ამგვარი აქტივობები კლასის თითოეულ მოსწავლეს (განურჩევლად აკადემიური მოსწრებისა) ააქტიურებს, ზოგი სკოლის ეზოში გამხმარ ბალახს აგროვებს, ზოგი ტოტებს, ზოგს წყალი მოაქვს – თამაში ხელს უწყობს მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლებას და რაც მთავარია, ყველა დაკავებულია – ყოველი მათგანი საუბრობს, ჰყვება, მსჯელობს, ისმენს – ეს კი ქართულის, როგორც მეორე ენის შესწავლის პროცესში უმნიშვნელოვანესია.
მოსწავლეთა დაინტერესებასა და საგნის/პედაგოგის მიმართ პოზიტიურ დამოკიდებულებას ყველაზე მეტად მათი ინტერესების გათვალისწინება განაპირობებს. ცხადია, მასწავლებლები საგაკვეთილო პროცესში ვითვალისწინებთ მოსწავლეთა საჭიროებებს, შესაძლებლობებს, თუმცა არის შემთხვევები, როცა მოსწავლეთა ინტერესს უგულებელვყოფთ კიდეც.
დავსვათ შეკითხვა: როგორ ვუბიძგოთ მოსწავლეს შემაჯამებელი ტესტის გულდასმით შესრულებისკენ?! როგორ გავუღვივოთ მოსწავლეს საკლასო სამუშაოს შესრულების ინტერესი?! და გავხადოთ ის მობილიზებული გაკვეთილის დაწყებისთანავე?!
გარდამავალი ასაკის მოსწავლეები, როგორც ზემოთ აღვნიშნე საბაზო საფეხურზე საგნის მიმართ ინტერესს კარგავენ და პედაგოგს უჭირს მათი ყურადღების კონცენტრირება. მაშ, რა შეგვიძლია მასწავლებლებს?!
მაგალითად, მე, ქართულის, როგორც მეორე ენის მასწავლებელს, როცა მსურს მოსწავლეები ვამუშაო ლექსიკაზე – ახალ სიტყვებს მათ ყველაზე დიდ გატაცებას ვუკავშირებ…
ანუ:
- დიდ ეკრანზე წინასწარ ვამზადებ საფეხბურთო მოედანს, მოსწავლეების ფავორიტი გუნდის ემბლემებით – წარმოგიდგენიათ?! თითოეული მოსწავლის გაბრწყინებული თვალები და რაც მთავარია, სიხარულით მიღწეული შედეგი, როცა მოსწავლე, სულ უკანა მერხიდან იწევს ხელს:
– მას!
– მე გამოვალ, მას…
– ახლა მე, მას…
- შემაჯამებელ ტესტებს მოსწავლეთა „გატაცებებზე“ ვბეჭდავ – მაგალითად: ყურსასმენები, მას ვისაც მუსიკა უყვარს… Iphone & Samsung სმარტფონების კონტურზე, მოსწავლეებს ვთხოვ, შეავსონ კროსვორდი და სხვ. ამდაგვარი ილუსტრაციებით ვცდილობ მასალა დავაშენო მათ გატაცებებზე.
მოსწავლეებს მასწავლებლის ამგვარი დამოკიდებულება პოზიტიურად განაწყობთ. მეტი ინტერესით, პასუხისმგებლობით ეკიდებიან დავალებას, რაც მათ შედეგებს გაცილებით აუმჯობესებს.
დასკვნის სახით შემიძლია ვთქვა, რომ თუ მასწავლებელი (მით უმეტეს) გარდამავალ ასაკში ასახსნელ/განსამტკიცებელი მასალის გადმოცემისას გაითვალისწინებს მოსწავლეთა ინტერესებს, მოსწავლეები უფრო მობილიზებული და ყურადღებიანი იქნებიან, რაც ხელს შეუწყობს მოსწავლეთა პიროვნულ განვითარებასა და აკადემიურ წინსვლას, და დასახულ მიზანიც მეტი წარმატებით მიიღწევა.
