გეოგრაფიული აზროვნება ყოველდღიური აზროვნება არ არის. ასე რომ არ ვფიქრობდე, აზრი არ ექნებოდა გეოგრაფიის გაკვეთილებს ან დისციპლინაში კარგად გარკვეული, სპეციალიზებული გეოგრაფიის მასწავლებლების არსებობას.
Ofsted-ის (გაერთიანებული სამეფოს სამთავრობო უწყება) კვლევით მიმოხილვაში ნათქვამია, რომ ფრაზა „იფიქრო გეოგრაფივით“ დიდი ხანია გამოიყენება. ეს მიდგომა ეფუძნება ინტერდისციპლინურობის კონცეფციას და ახალისებს მოსწავლეებს, დასვან ისეთი კითხვები, როგორიცაა: „სად მდებარეობს ეს ტერიტორია?“, „რატომ არის აქ და არა სხვაგან?“, „როგორია ეს ტერიტორია?“ და „როგორ ჩამოყალიბდა ასე?“
მიმოხილვაში ხაზგასმულია, რომ მსგავსი კითხვები სწორედ გეოგრაფებისთვის არის დამახასიათებელი და პასუხის გაცემაც ყველაზე უკეთ მათ შეუძლიათ. სასწავლო გეგმამ მოსწავლეებს უნდა მისცეს შესაბამისი ცოდნა და უნარები, რათა მათ ჩვევად ექცეთ გეოგრაფიული კითხვების დასმა, რათა გაიგონ, როგორ მიდიან გეოგრაფები პასუხებამდე. შესაბამისად, მიდგომა გეოგრაფიულ კვლევას ემყარება. ამგვარად, სასწავლო გეგმა მოსწავლეებს აცნობს გეოგრაფიული აზროვნების გზებს და ამყარებს კავშირს მათსა და დისციპლინას შორის.
გეოგრაფიული კვლევა მოსწავლეზე ორიენტირებული მიდგომაა, რომელიც გულისხმობს მოსწავლის მიერ კითხვებისა და პრობლემების აქტიურად შესწავლას. ამ პროცესში გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ინფორმაციისა და ცოდნის სხვადასხვა წყაროს შორის კავშირების დამყარებას და არა მხოლოდ მასალის მექანიკურ დამახსოვრებას. კვლევაზე დაფუძნებული სწავლება მოითხოვს კრიტიკულ აზროვნებას და ხელს უწყობს გეოგრაფიული აზროვნების განვითარებას.
გეოგრაფიის შესწავლა მოითხოვს, მოსწავლეები აქტიურად ჩაერთონ ადამიანების, საზოგადოების, გარემოსა და პლანეტის შესახებ არსებულ საკითხთა გააზრებასა და ანალიზში. ეს გულისხმობს სხვადასხვა სახის მონაცემების იდენტიფიცირებას, დამუშავებასა და გადაცემას, ასევე – შესაბამისი უნარების განვითარებას, რაც მათ საშუალებას მისცემს, ეს პროცესი ეფექტურად წარმართონ.
ამ პროცესში ხშირად გამოიყენება ინფორმაციული ტექნოლოგიები – რუკების, დიაგრამების, გრაფიკებისა და ვიზუალური მასალის ანალიზი და შექმნა. გარდა ამისა, გეოგრაფიის სწავლება მოიცავს სტრუქტურირებული საუბრის, დისკუსიისა და წერის უნარების განვითარებას, რაც მოსწავლეებს სხვადასხვა აუდიტორიის წინაშე თავიანთი აზრების მკაფიოდ გამოხატვაში ეხმარება.
გეოგრაფიული აზროვნება დისციპლინური ცოდნის ძირითადი ელემენტია. ის მოიცავს გეოგრაფიულ ცნებებს, გეოგრაფიულ პრაქტიკას და გეოგრაფიული ცოდნის გამოყენებას. ამ ტიპის აზროვნება მოითხოვს საგნის ჰოლისტურ გაგებას – არა მხოლოდ თემების ზედაპირულ შესწავლას, არამედ მათ შორის კავშირების გააზრებასაც.
გეოგრაფია მეტია, ვიდრე უბრალოდ ერთმანეთთან დაკავშირებული თემების სია, რომელთაგან ბევრის სწავლება ალტერნატიული საგნების სათაურებითაც შეიძლება. ეს ხაზს უსვამს გეოგრაფიის უნიკალურობას და მის ინტერდისციპლინურ ბუნებას.
გეოგრაფიული აზროვნების განვითარება მოითხოვს კავშირების შესწავლას სხვადასხვა დონეზე, მათ შორის – გლობალურზეც. მოსწავლეებმა უნდა შეძლონ:
- საგნის სხვადასხვა ასპექტს შორის კავშირების იდენტიფიცირება;
- ადგილების, ეკონომიკური აქტივობებისა და ბუნებრივი პროცესების თანმიმდევრული აღქმა;
- იმის გაცნობიერება, რომ ადამიანები სხვადასხვანაირად აღიქვამენ და იყენებენ საკუთარ გარემოს.
გეოგრაფიის ეფექტური სწავლება გულისხმობს:
- ფიზიკური გარემოს, ადამიანური კონტექსტებისა და აქტივობების დაბალანსებულ ინტეგრაციას;
- გეოგრაფიული უნარების განვითარებას;
- არა მხოლოდ „ერთი ისტორიის“ მოყოლას, არამედ რამდენიმე პერსპექტივის განხილვას, მაგალითად, ადგილის, ადამიანების ცხოვრების ან გარემოსდაცვითი პრობლემის შესახებ.
გეოგრაფიული აზროვნების გამოყენება რეალურ ცხოვრებაში
გეოგრაფიის სწავლების ერთ-ერთი მთავარი მიზანია, დაეხმაროს მოსწავლეებს:
- გაიგონ, როგორ შეიძლება გეოგრაფიული აზროვნების გამოყენება სამყაროს შესაცნობად;
- განივითარონ უნარები, გამოიყენონ მზარდი გეოგრაფიული ცოდნა საკუთარ ცხოვრებაში;
- განიხილონ გამოწვევები, რომელთა წინაშეც დგანან პლანეტა და ადამიანები და ამ გამოწვევათა შესაძლო გადაწყვეტა.
პროფესორი პიტერ ჯექსონი განმარტავს, როგორ შეიძლება გეოგრაფიული აზროვნების გამოყენება ისეთი კავშირების დასანახად, რომლებიც ზედაპირზე არ ჩანს. მაგალითად, ტერიტორიები, რომლებიც ხშირად ცალკე აღიქმება (გლობალური ჩრდილოეთი და სამხრეთი, ურბანული და სოფლის ზონები), სინამდვილეში ერთმანეთთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული.
ველით, რომ გეოგრაფიის გაკვეთილებზე მოსწავლეები ისწავლიან გეოგრაფიული ცოდნის გააზრებას და შეძლებენ ამ ცოდნის რეალურ ცხოვრებაში პრაქტიკულ გამოყენებას.
გამოყენებული ინტერნეტგვერდები:
