პროექტგაკვეთილი არის სწავლების განსაკუთრებული ფორმა, რომლის დროსაც მასწავლებლები და მოსწავლეები მიმართავენ ერთობლივად ფორმულირებულ თემას/საკითხს, პრობლემას, მის დასამუშავებლად ადგენენ გეგმას, მონაწილეობენ ამ გეგმის შესრულებაში და წარმოადგენენ ერთ საერთო პროდუქტს.
პედაგოგიურ ლიტერატურაში პროექტგაკვეთილის სხვადასხვა სინონიმი გხვდება: პროექტმეთოდი, პროექტზე დაფუძნებული სწავლება, სასწავლო პროექტი და სხვ.
[ https://www.mastsavlebeli.ge/uploads/portfolio/sofiko_lobjanize_2.pdf ]
პედაგოგს პროექტგაკვეთილის გამოყენება შეუძლია ნებისმიერ საგანში, ნებისმიერი თემის ასახსნელად ან შესაჯამებლად.
გთავაზობთ ანატომიისა და ფიზიოლოგიის სწავლების დროს გამოყენებული ერთ-ერთი პროექტგაკვეთილის აღწერას.
პროექტგაკვეთილის თემა: ორგანიზმის ინდივიდუალური განვითარება ანუ ონტოგენეზი
მიზანი: ორგანიზმების ინდივიდუალურ განვითარებაზე ცოდნის (წარმოდგენის) ფორმირება.
ამოცანები:
1. საგანმანათლებლო (სასწავლო)
● ნასწავლი მასალის გამეორება და განმტკიცება;
● ინფორმაციის დამოუკიდებლად მოძიებისა და ანალიზის უნარის განვითარება (თვითსწავლის უნარი);
2. განმავითარებელი
● მოსწავლეთა შემეცნებითი ინტერესის გაღვივება და თვითგანათლების ხელშეწყობა;
● თვითკონტროლის უნარის განვითარება;
● მხედველობითი მეხსიერების, ყურადღების კონცენტრაციის, ლოგიკური მსჯელობისა და წარმოსახვითი უნარების განვითარება.
3. აღმზრდელობითი
● საკუთარი ორგანიზმის მიმართ დამოკიდებულება;
● ცხოვრების ჯანსაღი წესის პოპულარიზაცია;
● მოსწავლეთა სოციალური უნარების განვითარება (გუნდური მუშაობა).
საჭირო რესურსები და აღჭურვილობა:
● კომპიუტერი, ვიდეოპროექტორი;
● ინფორმაციები (ინტერნეტმისამართები);
● სასწავლო ენციკლოპედიები;
● სასკოლო სახელმძღვანელო და სხვა.
გამოყენებული მეთოდები და ხერხები:
● თხრობა;
● თვალსაჩინოების გამოყენება;
● მოსწავლეთა ინდივიდუალური, წყვილური და ჯგუფური მუშაობა;
● ინფორმაციის მოძიება და დახარისხება;
● სამუშაოს მონახაზის შექმნა;
● პრეზენტაციების მომზადება.
ინფორმაციულ-საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენების აქტუალობა:
● ისტ-ის გამოყენება ამაღლებს მოსწავლეთა მოტივაციას, სასწავლო მასალის ვიზუალური აღქმის ეფექტურობას; ხელს უწყობს ცოდნის ათვისების პროცესს. ინფორმაციის დამოუკიდებლად მოსაძიებლად პროექტის მონაწილეები იყენებენ სხვადასხვა ინტერნეტრესურსს და საბოლოო პროდუქტის სახით ამზადებენ პრეზენტაციებს.
პროექტის ხანგრძლივობა: მოკლევადიანი (2 აკადემიური საათი)
განმარტებითი ბარათი
პროექტი „ორგანიზმის ინდივიდუალური განვითარება ანუ ონტოგენეზი” წარმოადგენს ლოგიკურ გაგრძელებას თემისა „ორგანიზმთა გამრავლება” და შეიძლება გაკვეთილი ჩატარდეს კვლევითი ფორმით. პროექტის განხორციელებისას გამოიყენება სხვადასხვა პედაგოგიური ტექნოლოგია, რომლებიც მოსწავლეს საშუალებას აძლევს, გამოიყენოს არსებული ცოდნა, შეძენილი უნარები და მოახდინოს მათი დემონსტრირება. მასწავლებელს საშუალება აქვს, გაითვალისწინოს თითოეული მოსწავლის ინდივიდუალობა, მუშაობის ტემპი, ინტერესები, ცოდნის დონე და ა.შ.
პროექტის თემა აქტუალურია, რადგან არა მარტო საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს, გაეცნონ ორგანიზმის ინდივიდუალური განვითარების თავისებურებებს, არამედ ცხოვრების ჯანსაღი წესისადმი დადებით დამოკიდებულებასაც უყალიბებს. მოსწავლეებს ეძლევათ საშუალება, გამოიტანონ დასკვნები, რომ აუცილებელია ჯანმრთელობის გაფრთხილება ადრეული ასაკიდანვე არა მარტო საკუთარი თავისთვის, არამედ მომავალი შთამომავლობისთვისაც. გაკვეთილის თემა მჭიდროდ არის დაკავშირებული ეკოლოგიასა და ერის ჯანმრთელობის დაცვასთან.
პრობლემური კითხვები, რომლებზეც მოსწავლეებმა უნდა უპასუხონ:
1. რა ემართება განაყოფიერებულ კვერცხუჯრედს?
2. რატომ არის, რომ ზიგოტა იყოფა მიტოზის გზით და ემბრიონი შედგება დიფერენცირებული უჯრედებისგან?
3. რა ეტაპებად ხდება ორგანიზმის ფორმირება და განვითარება?
4. რა ფაქტორები მოქმედებს ნაყოფის (ჩანასახის) განვითარებაზე?
5. როგორ შევუნარჩუნოთ მომავალ თაობას ჯანმრთელობა?
პროექტის ტექნოლოგიური რუკა
№
პროექტის ეტაპები
მეთოდი
დრო
მასწავლებლის ქმედება
მოსწავლეების ქმედება
მოსამზადებელი ეტაპი
ერთი კვირით ადრე
მოსწავლეებს უცხადებს გაკვეთილის თემას, უხსნის ჩატარების წესს; ამზადებს სხვადასხვა სირთულის დავალების ბარათებს, დასარიგებელ მასალას (თვალსაჩინოებას), ელ. პრეზენტაციას, შეფასების რუბრიკებს
იმეორებენ თემას: „სასქესო გამეტების ჩამოყალიბება და გამრავლება”, მოიძიებენ დამატებით ინფორმაციას, მაგ. ცნობილი მეცნიერების – ემბრიოლოგების შესახებ; ქმნიან თვითშეფასების რუბრიკებს
პროექტის განხორციელება
გაკვეთილის დაწყების წინ
ამზადებს კლასს: დაფაზე ან პოსტერზე წერს გაკვეთილის თემას, მაგიდებზე აწყობს დავალების ბარათებს და შეფასების ფურცლებს; ამოწმებს ტექნიკის გამართულობას
ეხმარებიან მასწავლებელს მასალის დარიგებასა და ტექნიკის მომზადებაში
1
გაკვეთილის საორგანიზაციო ეტაპი
მისალმება, საუბარი
2 წთ.
ქმნის კეთილგანწყობილ გარემოს, აცნობს გაკვეთილის თემას და ძალიან მოკლედ მიმოიხილავს (ახსენებს) განვლილ მასალას
უსმენენ და ემზადებიან ახალი მასალის აღსაქმელად
2
წინარე ცოდნის შემოწმება
ინდივიდუალური მუშაობა დავალების ბარათებზე
3 წთ
ბარათების შემოწმება ხდება გაკვეთილის შემდეგ
ასრულებენ დავალებას
3
მიზნის განსაზღვრა
პრობლემური კითხვების ჩამოყალიბება, გონებრივი იერიში, T-სქემის შევსება
3 წთ
სთავაზობს, განსაზღვრონ გაკვეთილის მიზანი, ჩამოაყალიბონ პრობლემური კითხვები:
მოსწავლეები აყალიბებენ კითხვებს: 1. რა ემართება განაყოფიერებულ კვერცხუჯრედს? 2. რატომ არის, რომ ზიგოტა იყოფა მიტოზის გზით და ემბრიონი შედგება დ იფერენცირებული უჯრედებისგან? 3. რა ეტაპებად ხდება ორგანიზმის ფორმირება და განვითარება? 4. რა ფაქტორები მოქმედებს ნაყოფის (ჩანასახის) განვითარებაზე? 5.როგორია გენეტიკური ინფორმაციის რეალიზების მექანიზმი? – და სხვა.
4
თემაზე დამატებითი ინფორმაცია
მოსწავლეების მიერ მოპოვებული ინფორმაციის წარდგენა
5 წთ
ისმენს და აფასებს მოსწავლეების მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას
ისმენენ ინფორმაციას
5
ინფორმაციის მოძიება
ინდივიდუალური მუშაობა
5 წთ
დაფაზე წერს სიტყვებს: ონტოგენეზი; ბლასტულა, გასტრულა, მორულა; მოსწავლეებს აძლევს დავალებას, მოიძიონ ამ სიტყვების მნიშვნელობა და ჩაიწერონ რვეულში
მოსწავლეები სხვადასხვა წყაროს დახმარებით მოიძიებენ პასუხებს და იწერენ რვეულში
6
ახალი მასალის შესწავლა
მცირე ლექცია, სქემებზე ინდივიდუალური მუშაობა
10 წთ
სლაიდშოუ „ონტოგენეზის ეტაპები”. ურიგებს სქემებს და სთხოვს, შეავსონ გამოტოვებული ადგილები
მოსწავლეები ავსებენ სქემას
7
ინფორმაციის მოძიება და წარდგენა
წყვილებში მუშაობა
7 წთ
დემონსტრირება სლაიდისა „ემბრიონის განვითარება”. მოსწავლეებს აძლევს დავალებას, მოიძიონ ინფორმაცია ფაქტორებზე, რომლებიც გავლენას ახდენს ჩანასახზე. მოძიებული ინფორმაცია წარმოადგინონ სხვადასხვა სახით (სქემა, ცხრილი, პიქტოგრამა და სხვა). ახდენს მოსწავლეთა ნაშრომების კომენტირებას
მოსწავლეები ასრულებენ დავალებას და აანალიზებენ ინფორმაციას
8
ინდივიდუალური დავალება
3 წთ
ბარათებზე ჩამოწერილია დავალებები. მოსწავლეები იღებენ ბარათებს ინდივიდუალური და ჯგუფური მუშაობისთვის
იყოფიან ჯგუფებად და განიხილავენ დავალებას
9
შერჩეულ თემაზე მუშაობა
ჯგუფებში და ინდივიდუალურად მუშაობა
20 წთ
აკვირდება მიმდინარე მუშაობას და საჭიროებისამებრ ერთვება
მუშაობენ და ამზადებენ პრეზენტაციას
10
პროექტის დაცვა
ინდივიდუალური ან ჯგუფური სამუშაოს პრეზენტაცია
25 წთ.
უსმენს და აფასებს მოსწავლეთა ნამუშევარს
წარმოადგენენ ნამუშევარს, აკეთებენ პრეზენტაციას და გამოაქვთ დასკვნები
შეჯამება
შეფასების ფურცლების შევსება
7 წთ
მასწავლებელი შეახსენებს ბარათებთან მუშაობის წესებს
მოსწავლეები ავსებენ თვითშეფასების და გაკვეთილის შეფასების ბარათებს
